Obiegi azotu- bakterie pobierają wolny azot z powietrza i przetwarzają je w azotany (V). Dzięki temu rośliny motylkowate odznaczają się dużą zawartością tych związków, są szczególnie bogate w białko i dlatego stanowią wartościowy pokarm dla zwierząt roślinożernych. Z obumarłych szczątków roślin motylkowatych zostają uwolnione znaczne ilości związków azotowych wzbogacających glebę w azot.

W obiegu azotu można wyróżnić cztery oddzielne procesy:

1 Wiązanie azotu polega na przekształcaniu azotu cząsteczkowego N2 z atmosfery, który wraz z opadami atmosferycznymi przedostaje się do gleby i wody, tworząc jony amonowe, azotynowe i azotanowe, w amoniak przez pewne rodzaje bakterii (gł. Azotobacter i Clostridium) i sinic (Nostoc).

2 Przyswajanie azotu w postaci azotanów i amoniaku (jonów azotanowych i amonowych) przez rośliny zielone następuje po wprowadzeniu ich w aminokwasy i białka roślinne. Rośliny motylkowate wykorzystują azot atmosferyczny przy współudziale bakterii nitryfikacyjnych (nitryfikatory).

3 Azot w postaci białek roślinnych wykorzystywany jest następnie przez konsumentów, czyli pobierany przez zwierzęta roślinożerne. Zwierzęta drapieżne pobierają go z białkami innych zwierząt. Po obumarciu roślin i zwierząt zawarte w nich białka są rozkładane do jonów amonowych (amonifikacja) lub utleniane w procesie nitryfikacji przez bakterie nitryfikujące do przyswajalnych przez rośliny azotanów. Taki sam proces ma miejsce w przypadku mocznika lub kwasu moczowego, wydalanych przez zwierzęta w wyniku przemiany białek. Powstałe jony amonowe są ponownie wykorzystywane przez rośliny oraz bakterie nitryfikacyjne i wracają do obiegu azotu.

4 Azotany nie wykorzystane przez rośliny mogą gromadzić się w glebie (np. złoża saletry chilijskiej) albo ulec denitryfikacji, polegającej na przekształceniu przez bakterie denitryfikacyjne, w beztlenowym procesie oddychania, jonów azotanowych w jony amonowe (zostające w glebie) i wolny azot, który wraca do atmosfery

Obieg wody w przyrodzie to wszystkie wody hydrosfery które są w ciągłym ruchu. Część wody krąży stale miedzy atmosferą, hydrosfera oraz litosferą. Wody Ziemi stanowią jedność.

Krążenie wody w przyrodzie jest cyklem zamkniętym. Cały obieg wody wprawia w ruch energia słoneczna oraz siła grawitacji. Do głównych elementów obiegu wody zaliczamy: opady atmosferyczne, odpływ wód, a także wsiąkanie i parowanie.

Woda dostaje się do atmosfery wskutek parowania z powierzchni oceanów, mórz, jezior, rzek, bagien, lodowców, wilgotnej gleby, a także transpiracji roślin. Źródłem pary wodnej jest też działalność wulkaniczna. W miarę ochładzania się powietrza para wodna w atmosferze przechodzi w stan nasycenia i wówczas następuje kondensacja pary wodnej, czyli tworzą się kropelki wody lub kryształki lodu. W kolejnym etapie spadają one na Ziemię jako opady atmosferyczne. Gdy opady trafiają do zbiorników wodnych następuje ponowne ich parowanie. Jeśli opady spadają na ląd woda może:

wyparować po pewnym czasie,

zostać pobrana przez korzenie roślin, przejść do liści, z których następuje transpiracja

odpłynąć do rzek, potem do oceanów

wsiąkać w glebę, skały, po czym wydostać się na powierzchnię jako źródło i odpłynąć do oceanów

zatrzymać się na pewien czas w postaci śniegu, lodu, w jeziorach czy pod powierzchnią Ziemi

Ilość wody znajdującej się w przyrodzie jest niezmienna. Ponadto istnieje pewna równowaga pomiędzy ilością wody, która paruje, a ilością wody opadowej. Nazywamy to bilansem wodnym.

Ilość wody w poszczególnych częściach kuli ziemskiej jest różna. Zależy ona głównie od panującego klimatu.

Z obiegiem wody w przyrodzie wiążą się pojęcia bilans dodatni oraz bilans ujemny.

Z bilansem dodatnim mamy do czynienia wówczas gdy więcej wody przybywa, aniżeli ubywa. Taka sytuacja występuje np. na równiku w Ameryce Południowej w dorzeczu Amazonki, a także w Afryce w dorzeczu Kongo.

Bilans ujemny występuje wówczas gdy więcej wody ubywa, aniżeli przybywa. Takie zjawisko jest widoczne chociażby na Saharze , pustyni Gobi, czy w Australii.