Kurs systemu zarządzania treścią Joomla!. Część siódma: moduły

Funkcjonowanie systemu Joomla! bez udziału modułów jest w zasadzie nie do pomyślenia. Elementy te odpowiadają za wyświetlanie nie tylko menu witryny, ale także innych obiektów interaktywnych, prezentujących wybrane treści czy powiązanych z zewnętrznymi aplikacjami. W tym odcinku kursu obsługi Joomla! przyjrzymy się, w jaki sposób wybierać, konfigurować i osadzać istniejące już moduły, a także jak tworzyć nowe, jeszcze lepiej zaspokajające specyficzne potrzeby naszego serwisu.

Spis treści

Czym są moduły? Rozmieszczenie – szablon strony Narzędzia standardowe, czyli moduły witryny Osadzanie elementów na stronie Kopiowanie modułów Konfiguracja – szybko i bezboleśnie Standardowe parametry Ostatni krok – przypisanie modułu do pozycji menu Trochę inaczej – moduły menu Konfiguracja Przypisanie do pozycji menu Na przykład… Nowości i Migawki Konfiguracja modułu Nowości Moduł Migawki Tworzymy własny moduł Podsumowanie

Czym są moduły?

Moduły, obok komponentów, botów i szablonów, są podstawowym składnikiem Joomla!. Elementy te odpowiadają za wyświetlanie większości treści – od zwykłego tekstu, po dane generowane przez niezależne aplikacje. Do modułów należą między innymi: wszystkie pozycje menu, formularz logowania, sondy, migawki, wyszukiwarka na stronie oraz statystyki.

Rozmieszczenie – szablon strony

Miejsca, w których zostaną osadzone moduły, wyznacza szablon witryny. Z taką strukturą treści możemy się zapoznać, korzystając z panelu administracyjnego. Musimy jedynie wybrać z menu opcję Witryna | Podgląd | Szablon – pozycje modułów (Site | Preview | In line with Position). Schemat, który ukaże się naszym oczom, będzie podobny do tego, przedstawionego na poniższej ilustracji:

 

Układ modułów w panelu administracyjnym.

 

Wyznaczone w systemie pozycje modułów nie muszą być jednak wypełnione. Jeśli dla określonego miejsca w schemacie nie zostanie opublikowany żaden moduł albo zapomnimy o przypisaniu do opublikowanych modułów odpowiedniej komendy menu, pozycja ta będzie ukryta. Układ modułów w witrynie zależy więc w głównej mierze od administratorów. Joomla! zostawia im przy tym dużą swobodę działań. Moduły możemy bowiem umieścić na wszystkich stronach bądź tylko na niektórych, na pojedynczej stronie dodać kilka modułów w wielu pozycjach lub też przyporządkować wszystkie tylko do jednej z nich.

Narzędzia standardowe, czyli moduły witryny

W skład standardowej dystrybucji Joomla! 1.0 wchodzi trzydzieści modułów – dziesięć modułów zaplecza i dwadzieścia modułów witryny. Krótkie zestawienie niektórych z nich prezentuje poniższa tabela:

Najważniejsze moduły Joomla!
Nazwa	Opis
Archiwum (Archive)	Umożliwia użytkownikom dotarcie do artykułów umieszczonych w archiwum, wyświetlając uporządkowane według miesięcy łącza.
Banery (Banner)	Wyświetla losowo wybraną reklamę graficzną lub tekstową z puli materiałów opublikowanych w komponencie Banery – jest oknem prezentacyjnym tego komponentu.
Gościmy (Who's Online)	Prezentuje liczbę anonimowych i zalogowanych użytkowników odwiedzających aktualnie witrynę oraz – jeśli tak zdecydujemy – ich nazwy.
Kolporter RSS (Syndicate)	Wyświetla graficzne lub tekstowe odnośniki do generatorów kanałów informacyjnych RSS, które umożliwiają redaktorom innych witryn pobieranie i wyświetlanie na swoich stronach nagłówków wiadomości umieszczonych w komponencie Strona startowa (FrontPage).
Logowanie (Login Form)	Prezentuje formularz umożliwiający zalogowanie się lub wylogowanie z serwisu, odnośnik do strony z prośbą o przysłanie nowego hasła oraz formularz rejestracyjny – jeśli opcja rejestrowania użytkowników jest aktywna.
Menu (Main Menu)	Umożliwia prezentowanie dowolnych bloków menu stworzonych w kreatorze – głównego, lokalnego, użytkownika, górnego, dolnego, ogólnodostępnego i dostępnego tylko dla uprawionych.
Migawki (NewsFlash)	Przy każdym wywołaniu lub odświeżeniu strony wyświetla krótką, dobieraną losowo wiadomość, pochodzącą z danej kategorii artykułów.
Nowości (Latest News)	Generuje łącza do ostatnio opublikowanych artykułów ze wszystkich lub tylko wybranych sekcji i kategorii oraz do materiałów statycznych.
Obraz losowy (Random Image)	Wyświetla przy każdym wywołaniu lub odświeżeniu strony grafiki wybrane spośród plików umieszczonych w specjalnym katalogu.
Popularne (Most Read)	Prezentuje odnośniki do najczęściej przeglądanych, aktualnie opublikowanych artykułów ze wszystkich lub wybranych sekcji i kategorii oraz materiałów statycznych.
Sekcje (Sections)	Generuje łącza do blogów sekcji artykułów.
Sondy (Polls)	Prezentuje formularze głosowania dla sondaży opublikowanych za pomocą komponentu Sondy (Polls) oraz łącza do podglądu wyników innych ankiet.
Statystyki (Statistics)	Może wyświetlać informacje dotyczące serwera, na którym jest umieszczona witryna, wersji PHP, MySQL oraz statystyki – liczby artykułów w bazie danych, zarejestrowanych użytkowników lub też adresów w katalogu WWW.
Szukaj (Search)	Pozwala użytkownikom skorzystać z wyszukiwarki, współdziała z komponentem Szukaj (Search) i odpowiednimi botami.
Tematy pokrewne (Related Items)	Generuje łącza do artykułów powiązanych z materiałem aktualnie wyświetlanym w głównym obszarze strony.
Zmień szatę (Template Chooser)	Umożliwia użytkownikom serwisu dostosowanie wyglądu witryny do swoich preferencji poprzez wybór jednego z zaproponowanych szablonów graficznych.
Wpinacz (Wrapper)	Moduł ten, podobnie jak odpowiedni komponent, umożliwia umieszczenie w ramce (IFrame) zawartości dowolnej zewnętrznej witryny.

Osadzanie elementów na stronie

Do osadzania modułów na stronach Joomla! i zarządzania nimi służy Menedżer modułów. Aby go uruchomić, należy w menu administracyjnym wybrać pozycję Moduły | Moduły witryny (Modules | Site modules). W nowym oknie znajdziemy tabelę z listą zainstalowanych elementów oraz pasek poręcznych narzędzi. Korzystając z nich, możemy między innymi opublikować moduł (Opublikuj / Publish), zakończyć jego prezentację w witrynie (Nie publikuj / UnPublish), a także utworzyć własny moduł (Utwórz / New) bądź skopiować już gotowy (Skopiuj / Copy). Usuwaniu niepotrzebnych kopii modułów służy polecenie Usuń (Remove).

Podczas pierwszego uruchomienia systemu wszystkie standardowe moduły są umieszczone w domyślnych pozycjach, według opisywanego wcześniej schematu. Część z nich jest już także opublikowana – resztą musimy się zająć sami.

Kopiowanie modułów

Wszystkie moduły w systemie Joomla! możemy powielać. Dzięki takiemu rozwiązaniu, z każdego zainstalowanego elementu uda nam się stworzyć dowolną liczbę nowych, spełniających tę samą funkcję, ale różniących się detalami konfiguracyjnymi i parametrami prezentacji – zakresem treści czy miejscem publikacji. Nic nie stoi więc na przeszkodzie, by wygenerować na przykład kilka kopii modułu Popularne i w każdej z nich wyświetlać odnośniki do najczęściej czytanych artykułów w poszczególnych kategoriach. Aby stworzyć kopię modułu, wystarczy w menedżerze zaznaczyć przy wybranym elemencie pole wyboru, a następnie kliknąć umieszczony w pasku narzędzi przycisk Kopiuj. Po utworzeniu duplikatu trzeba go oczywiście odpowiednio skonfigurować.

Konfiguracja – szybko i bezboleśnie

Menedżer modułów, oprócz podstawowych operacji dotyczących osadzania elementów, oferuje administratorom także bogate możliwości ich konfiguracji. Dostosowanie modułu do własnych potrzeb obejmuje przede wszystkim określenie jego właściwości ogólnych, zdefiniowanie parametrów prezentacji oraz przypisanie do odpowiedniej pozycji menu. Aby wykonać wszystkie te operacje, wystarczy uruchomić Menedżera modułów, zaznaczyć pole wyboru przy nazwie określonego elementu i kliknąć przycisk Edytuj (Edit), umieszczony w pasku narzędzi.

Standardowe parametry

Wszystkie moduły charakteryzuje ten sam zestaw właściwości ogólnych. Należą do nich: identyfikator, nazwa, tytuł, pozycja i kolejność, prawa dostępu oraz stan publikacji.

 

Podstawowe właściwości przykładowego modułu.

 

Szczególne znaczenie dla funkcjonowania naszego systemu ma odpowiednie zdefiniowanie dwóch spośród wymienionych powyżej parametrów – pozycji modułu oraz jego publikacji.

Pozycja modułu decyduje, czy będzie on umieszczony na stronie, jako element towarzyszący treści głównej, czy też znajdzie się w artykule bądź materiale statycznym. Jeśli zdecydujemy się na tę pierwszą możliwość, powinniśmy wybrać jedną z pozycji docelowych umieszczonych w szablonie witryny. Gdy natomiast zamierzamy zaprezentować moduł w osobnym dokumencie, możemy umieścić go w dowolnym miejscu – zarówno tym dostępnym w szablonie, jak i w nim nieumieszczonym.

Musimy jednak pamiętać o tym, że nasz moduł zostanie wyświetlony w witrynie Joomla! (czy to na stronie głównej, czy też w osobnym artykule) tylko wówczas, gdy go opublikujemy. Do dyspozycji mamy trzy metody publikacji: w edytorze modułu możemy zaznaczyć opcję Tak (Yes) w polu Opublikowany, w wykazie modułów kliknąć pole wyboru przy nazwie modułu i przycisk Publikuj (Publish) w pasku narzędzi lub też aktywować po prostu ikonę umieszczoną w kolumnie Publikacja (Published).

 

Publikacja w Menedżerze modułów – wystarczy jedno kliknięcie.

Ostatni krok – przypisanie modułu do pozycji menu

Umieszczenie modułu w wybranej pozycji i opublikowanie go nie wystarczy jednak, by został on zaprezentowany w naszym serwisie. Musimy jeszcze skojarzyć element z odpowiednią pozycją menu. Dopiero przypisanie modułu do co najmniej jednej pozycji spowoduje, że będzie on widoczny na wszystkich stronach z nią powiązanych. Cały proces nie jest jednak trudny – wystarczy w edytorze modułu na liście Przypisz do stron / pozycji menu (Pages / Items) zaznaczyć wybrane łącza. Przyjrzyjmy się poniższej ilustracji:

 

Przypisujemy moduł do odpowiedniej pozycji menu.

 

Jak widać, wykaz zawiera trzy opcje ogólne oraz zestaw pogrupowanych pozycji menu, w którym nazwie pierwszy wyraz wskazuje menu, a drugi samą pozycję. Parametry ogólne to:Wszystkie (All) – zaznaczenie tego pola spowoduje, że moduł zostanie pokazany na wszystkich stronach; Brak (None) – edytowany element nie pojawi się na żadnej stronie, nawet jeśli zostanie opublikowany oraz Nieprzypisane (Unasigned) – moduł nieprzyporządkowany do żadnej konkretnej strony (pozycji menu) będzie mógł być wyświetlany – na przykład w artykułach. Spośród wszystkich dostępnych opcji możemy oczywiście wybrać więcej niż jedną. W tym celu wystarczy posłużyć się myszką oraz klawiszami SHIFT (zaznaczanie zakresu) lub CTRL (wybór pojedynczych pozycji listy).

Pamiętajmy, że ostateczną decyzję o umieszczeniu poszczególnych modułów menu na stronach serwisu powinniśmy podjąć dopiero wówczas, gdy utworzone zostaną wszystkie menu, a w nich wszystkie ich pozycje.

 

Trochę inaczej – moduły menu

Moduł Menu witryny oraz jego kopie należą do najważniejszych tego typu elementów w systemie. Odpowiadają one bowiem za wyświetlanie wszystkich rodzajów menu naszego serwisu. Instalator Joomla! tworzy cztery domyślne moduły menu: Menu witryny (MainMenu), Menu użytkownika (UserMenu), Menu górne (TopMenu) oraz Menu dodatkowe(OtherMenu). Za ich prawidłowe funkcjonowanie odpowiada jeden skrypt – mod_mainmnu.php, ale każdy moduł wyświetla inną treść (pozycje), każdy również we własny sposób formatuje treści. Nowy moduł menu (a dokładniej – kopia modułu Menu witryny) generowany jest automatycznie, gdy dodajemy kolejny element tego typu.

Konfiguracja

Każdy moduł menu, podobnie jak inne tego rodzaju elementy, zawiera zestaw ogólnych, opisywanych wcześniej właściwości, takich jak numer identyfikacyjny, tytuł i zbiór parametrów prezentacji. Oprócz tych standardowych pozycji, konfiguracji wymagają jednak również pewne dodatkowe opcje.

Typ menu (Menu Name) wskazuje, który z wybranych schematów ma być wyświetlany w module. Nazwa ta jest określana podczas tworzenia menu, musi być niepowtarzalna i składać się z maksymalnie dziesięciu znaków – jednego wyrazu (nie używamy spacji). Kolejną ważną pozycją spośród opcji konfiguracyjnych jest Formatowanie (Menu Style). W tym miejscu, wybierając odpowiednie wartości, określimy styl naszego przyszłego menu. Pierwszą z dostępnych opcji jest Pionowe – w tabeli (Vertical). W tym układzie pozycje menu wyświetlane są w kolejnych wierszach jednokolumnowej tabeli, także z zastosowaniem podmenu. Jeśli natomiast z rozwijanej listy wybierzemy Poziome – w tabeli (Horizontal) wszystkie pozycje pojawią się w kolejnych komórkach jednowierszowej tabeli. Ostatnią możliwością jest Lista – poziome lub pionowe (Flat List). Taki układ spowoduje wyświetlenie odnośników w formie listy nieuporządkowanej pionowo lub poziomo, zależnie od deklaracji stylów w arkuszu CSS.

 

Parametry konfiguracyjne modułu menu.

 

Pozostałe opcje, uwzględnione w panelu edycji modułu menu, definiują głównie parametry prezentacji. Pierwszą z nich jest Rozwiń menu (Expand Menu). Decyduje ona w wypadku menu wielopoziomowego-pionowego o automatycznym rozwinięciu podmenu. Ustawienie Tak jest raczej niezalecane. Pozycje podmenu są bowiem zawsze rozwijane, gdy użytkownik wybierze menu nadrzędne. Opcja Wyróżnij główną pozycję (Activate parent) decyduje z kolei o podświetleniu głównej pozycji menu zawsze, gdy uaktywniony jest dowolny element podmenu, a w arkuszu stylów zdefiniowano pseudoklasę a:active. Ten ostatni warunek wykorzystuje także kolejny parametr prezentacji – Wyróżnij wszystkie aktywne (Full Active highlighting). Jego wybór skutkować będzie podświetleniem aktywnej pozycji menu. Jeśli jednak na stronie więcej niż jedno menu będzie aktywne, może to spowodować konflikt z wymaganiami standardu XHTML.

Kolejne opcje konfiguracyjne umieszczone w zestawieniu – Pokaż ikony w menu (Show Menu Icons) oraz Wyrównanie ikon (Menu Icon Alignment) – decydują o wyświetlaniu miniatur przy nazwie łącza oraz określają ich pozycję – z lewej lub prawej strony. Podobną funkcję spełnia pole Obrazek we wcięciu (Indent Image). Tym razem możemy jednak wybrać niewielką grafikę dla kolejnych sześciu podrzędnych pozycji w menu wielopoziomowym. Ostatnim polem umieszczonym na naszej liście jest Separator (Spacer). Za jego pomocą zdefiniujemy rodzaj i pozycję znaku rozdzielającego poszczególne elementy podrzędne menu.

Przypisanie do pozycji menu

Jak pamiętamy, moduł w Joomla! wyświetlany jest zawsze tylko na stronach, do których zostanie przypisany. W wypadku menu głównego ustawienie tej właściwości jest proste – wskazujemy wszystkie pozycje na liście. Dla pozostałych modułów innych bloków menu (użytkownika, lokalnych) wyboru możemy dokonać dopiero po założeniu wszystkich pozycji menu. Także później, gdy dodamy nową pozycję menu, trzeba będzie ją oznaczyć osobno we właściwościach wyświetlania odpowiedniego modułu.

 

Na przykład… Nowości i Migawki

Konfiguracja modułu Nowości

Spróbujmy teraz przyjrzeć się procesowi konfiguracji w praktyce – na przykładzie modułu Nowości (Latest News). Jak widać na poniższej ilustracji, domyślnie wyświetla on w pozycjiuser1 pięć odnośników do ostatnio dodanych artykułów. Możemy jednak w bardzo prosty sposób dostosować go do swoich specyficznych potrzeb – na przykład prezentacji danych dotyczących promocji cenowych.

 

Panel edycji modułu Nowości.

 

Załóżmy, że utworzyliśmy już odpowiednią sekcję i kategorię – w naszym wypadku Oferta oraz Promocje. Powinniśmy teraz zanotować ich numery ID, ponieważ będą potrzebne do ustalenia parametrów prezentacji modułu. Następnie wybierzmy z menu administratora pozycję Moduły | Moduły witryny (Modules | Site modules), zlokalizujmy w tabeli modułNowości i kliknijmy jego nazwę. Wpiszemy tutaj przede wszystkim tytuł elementu (Tytuł / Title)– na przykład „Oferta specjalna” – oraz zaznaczymy opcję jego wyświetlania (Pokaż tytuł / Show Title). Z listy Pozycja (Position) będziemy mogli następnie wybrać nową wartość lub też pozostać przy dotychczasowej – user1. Bez zmian powinniśmy także zostawić następne trzy opcje: Kolejność modułów (Module order), Uprawnienia (Acces Level) i Publikacja (Published).

Najważniejszych zmian dokonamy w sekcji Parametry (Parameters). Po pierwsze, ograniczymy liczbę prezentowanych odnośników, wpisując w polu Ilość (Count) wartość 3. Następnie powinniśmy jeszcze umieścić zanotowane wcześniej numery identyfikacyjne kategorii Promocje oraz sekcji Oferta w przeznaczonych do tego polach – ID kategorii(Category ID) oraz ID sekcji (Section ID). Na koniec, musimy jeszcze tylko w sekcji Przypisz do stron / pozycji menu (Pages / Items) zaznaczyć łącze w menu Oferta.

Pracując z edytorem modułów, pamiętajmy zawsze o tym, że dokładniejszych informacji o znaczeniu poszczególnych opcji dostarczy nam pomoc ekranowa, dostępna po kliknięciu przycisku Pomoc (Help), umieszczonego w pasku narzędzi.

Moduł Migawki

Do przedstawienia oferty specjalnej doskonale nadaje się także moduł Migawki (NewsFlash). Standardowo wyświetla on zwiastuny (wstępy, wprowadzenia, zapowiedzi) artykułów wybranych losowo z jednej lub kilku wskazanych kategorii. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, byśmy założyli odrębną kategorię, przeznaczoną specjalnie do kopiowania materiałów, które będą później prezentowane w duplikacie modułu, opisanym na przykład „Okazje!”. Co ważne, takie rozwiązanie pozwoli nam zachować niezmienione oryginalne teksty dotyczące produktów, a w artykułach skopiowanych zmodyfikować jedynie treść wprowadzenia w związku z przeznaczeniem towaru do sprzedaży promocyjnej.

 

Panel edycji modułu Migawki.

 

Wystarczy zatem ponownie utworzyć w sekcji Oferta kategorię Promocje, a następnie skopiować do niej przynajmniej jeden artykuł i zmienić w kopii treść wprowadzenia – na przykład dodając tekst „50% taniej!”. W edytorze modułu Migawki powinniśmy następnie wpisać odpowiedni tytuł, numer identyfikacyjny kategorii oraz wybrać parametry prezentacji – na przykład Styl (Style) czy liczbę prezentowanych odnośników (No. of Items). I gotowe!

Tworzymy własny moduł

Edytor modułów umożliwia także tworzenie własnych, prostych elementów tego typu. W tym celu wystarczy jedynie w Menedżerze modułów kliknąć przycisk Utwórz (New). System przeniesie nas do znanego już panelu edycji modułu, gdzie będziemy mogli podać nazwę, pozycję, kolejność modułów, uprawnienia oraz parametry publikacji.

 

Panel edycji nowego modułu.

 

Oprócz znanych nam już wcześniej opcji konfiguracyjnych, poniżej sekcji Parametry (Parameters) znajdziemy jeszcze okno edytora, w którym będziemy mogli umieścić dowolny tekst lub treść kodowaną w HTML. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, by wykorzystać odnośniki, pliki graficzne czy inne media.

Pamiętajmy jednak, że korzystając z tego panelu nie możemy posługiwać się skryptami PHP lub innych języków programowania. Aby z takiej opcji skorzystać, będziemy musieli odwołać się do pomocy specjalnego, zewnętrznego modułu – na przykład Mod HTML, który umożliwia zamieszczenie dowolnego wykonywalnego kodu.

Podsumowanie

Odpowiednie wykorzystanie standardowo dostępnych w dystrybucji Joomla! modułów pozwoli nam zaspokoić większość potrzeb przeciętnego serwisu internetowego. A na bardzo wybrednych użytkowników czeka jeszcze w Sieci wiele dodatkowych, realizujących specyficzne funkcje elementów. Pokaźny zbiór znajduje się na przykład na polskich stronach Joomlaoraz w oficjalnej witrynie rozszerzeń systemu. Kiedy już dopracujemy do perfekcji wszystkie mechanizmy serwisu, pozostanie nam tylko publikacja treści. I tym zagadnieniem zajmiemy się właśnie w kolejnym odcinku naszego kursu obsługi Joomla!.