Zintegrowane systemy
zarządzania
część III
Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higienĄ:
PN-N-18001,
mgr inż. Błażej Czaplicki
Literatura
J. Ejdys, M. Szajder, M. Stankiewicz,
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa i
higieny pracy organizacji, OWPB, Białystok
2010.
J. Ejdys, A. Lulewicz, J. Obolewicz, Zarządzanie
bezpieczeństwem w przedsiębiorstwie, Wyd.
Politechnika Białostocka, Białystok 2008.
J. Ejdys, A. Lulewicz, U. Kobylińska,
Zintegrowane systemy zarządzania jakością,
środowiskiem i bhp. Teoria i praktyka, Wyd.
Politechnika Białostocka, Białystok 2006.
Podstawy systemowego zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy, red. D.
Podgórski, Z. Pawłowska, CIOP, Warszawa
2004.
Literatura C.D.
• D. Smoliński; Ocena ryzyka
zawodowego: procedury
postępowania, wzory dokumentacji,
przykłady obliczeń; SYGN. 153432
Bibl. Wydz. Zarządzania.
• „Inspektor Pracy”, miesięcznik
Państwowej Inspekcji Pracy;
• Czasopismo „ATEST”, „Praca i
zdrowie” (WZ PB)
Literatura C.D.
PN-N-18001: 2004 System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wymagania. PKN 2004.
PN-N-18002: 2000 System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy.
Ogólne wytyczne do oceny ryzyka
zawodowego. PKN 2000.
PN-N-18004: 2001 System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wytyczne. PKN, Warszawa 2001.
Szerokie rozumienie
jakości:
• jakość produktów i usług;
• jakość środowiska
(wewnętrznego i zewnętrznego);
• jakość warunków pracy.
Jakość warunków pracy
• Pomieszczenie pracy;
• Stanowisko pracy;
• Pomieszczenia higieniczno-sanitarne;
• Maszyny i inne urządzenia techniczne;
• Instalacje energetyczne, elektryczne
itp.
• Czynnik ludzki (wiedza, umiejętności,
doświadczenie).
Podstawy nauki o bezpieczeństwie
• Słowniku Języka Polskiego –
„Bezpieczeństwo to stan niezagrożeni,
spokoju, pewności”,
• Bezpieczeństwo to również jedna z
najważniejszych potrzeb człowieka.
Zapewnienie bezpieczeństwa ludziom
świadczy zawsze o stopniu rozwoju
cywilizacyjnego i organizacyjnego
społeczeństwa,
• W literaturze anglojęzycznej, ale również i w
Polsce rozróżnia się pojęcie bezpieczeństwa
i higieny pracy. Bezpieczeństwo związane
jest wówczas z ochroną życia, natomiast
higiena z ochroną zdrowia.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Według normy PN-N-18001 bezpieczeństwo i
higiena pracy to stan warunków i organizacji
pracy oraz zachowań pracowników
zapewniających wymagany poziom ochrony
zdrowia i życia przed zagrożeniami
występującymi w środowisku pracy.
Raport Europejskiej Agencji
Bezpieczeństwa i Zdrowia w
Pracy w Bilbao (2000)
Rodzaj zagrożenia
Procent populacji
pracowniczej UE
narażonej na zagrożenie
Zbyt duża intensywność
czynności powtarzalnych
57%
Wymuszona pozycja ciała
45%
Obciążenie wynikające z
dźwigania ciężarów
34%
Niekorzystne warunki
mikroklimatu
21%
Niekorzystne czynniki
psychospołeczne
67%
Przyczyny wypadków przy pracy
Cel zarządzania bhp
Minimalizacja strat
Straty związane z działalnością
wytwórczą
STRATY ZWIĄZANE Z
DZIAŁALNOŚCIĄ
WYTWÓRCZĄ
Straty
wewnętrzne
Straty zewnętrzne
Straty materialne
Straty
środowiskowe
Straty zdrowotne
Straty społeczne
Straty ciągłe
Straty chwilowe
Relacja pomiędzy stratami
ubezpieczonymi a
nieubezpieczonymi
1
8-36
Straty ubezpieczone: dla
zatrudnionych, produkcji,
społeczeństwa, straty
zdrowotne, majątkowe,
środowiskowe
Straty
nieubezpieczone:
Straty w produktach i
materiałach
Koszty sądowe;
Straty w budynkach,
maszynach i
urządzeniach;
Czas badań;
Kary;
Strata czasu itp.
Podejście do bezpieczeństwa
i higieny pracy
• Tradycyjne podejście - do
połowy lat 90-tych XX wieku.
Działania niezbędne do
spełnienia wymagań prawnych z
zakresu BHP.
• Systemowe podejście do BHP –
od połowy lat 90-tych XX wieku.
Typy strategii
zarządzania bhp
• 1) strategia proaktywna, zapobiegania,
• 2) strategia reaktywna.
Strategia proaktywna, zapobiegania
• Bezpieczne miejsce pracy/proces,
• Bezpieczny człowiek.
Strategia reaktywna
• Badania powypadkowe,
• Plany ratowniczo-operacyjne na wypadek
awarii,
• Działania łagodzące skutki.
ZASADY ZARZĄDZANIA BHP
Sformułowane przez
Dana Petersena
•
Niebezpieczne zachowanie, niebezpieczne warunki i wypadek to
symptomy nieprawidłowości w systemie zarządzania bezpieczeństwem.
•
Niektóre okoliczności, które mogą być przyczynami poważnych wypadków
i chorób zawodowych mogą być łatwo określone poprzez identyfikację
potencjalnych skutków wypadków.
•
Bezpieczeństwo winno być tak samo istotne jak inne obszary działalności
przedsiębiorstwa, np. koszty, jakość, ochrona środowiska.
•
Wypadek lub inna strata finansowa jest wynikiem błędu ludzkiego lub
niedopatrzeń systemowych.
•
W większości przypadków niebezpieczne zachowanie człowieka, które
prowadzi do wypadku to normalna reakcja na niewłaściwe środowisko
pracy, a nie niefrasobliwość lub wina pracownika.
•
Istnieją trzy główne obszary, które należy brać pod uwagę dla
zapewnienia efektywnego systemu bezpieczeństwa:
a) warunki fizyczne – sprzęt,
b) warunki behawioralne – odpowiednie przygotowanie ludzi,
c) system zarządzania.
•
Nie ma jedynie słusznej drogi do osiągnięcia bezpieczeństwa w danej
organizacji.
Brak jest międzynarodowej normy
dotyczącej bhp opracowanej
przez Międzynarodową
Organizację Standaryzacji ISO
Polskie normy dotyczące
zarządzania bezpieczeństwem
• PN-N-18001: 2004 System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wymagania.
• PN-N-18002: 2000 System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne oceny ryzyka zawodowego.
• PN-N-18004: 2001 System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wytyczne.
System zarządzania
bezpieczeństwem i higiena pracy
jest systemem dobrowolnego
stosowania. Nie istnieje prawny
obowiązek wdrażania systemu w
przedsiębiorstwie.
System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy
PN-N-18001
• Jest to ogólna część systemu
zarządzania, która obejmuje strukturę
organizacyjną, planowanie,
odpowiedzialność, zasady postępowania,
procedury, procesy i zasoby potrzebne
do opracowania, wdrażania,
realizowania, przeglądu i utrzymywania
polityki bezpieczeństwa i higieny pracy
Wdrożenie i
funkcjonowanie
Planowanie
Struktura systemu zarządzania
bhp według PN-N-18001
Ciągłe
doskonalenie
Zaangażowanie
kierownictwa i
polityki BHP
Przegląd
wykonywany
przez najwyższe
kierownictwo
Sprawdzanie oraz
działania
korygujące i
zapobiegawcze
Powiązania
pomiędzy
elementami
normy
18001
Identyfikacja
zagrożeń
Ocena ryzyka
Polityka
Cele
Programy
Procedury
Monitoring
Audit
Działania korygujące i zapobiegawcze
Przegląd
System zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy -
wymagania normy PN-N-18001:2004
•
4.1 Wymagania ogólne
•
4.2
Zaangażowanie kierownictwa
oraz
polityka BHP
– Zaangażowanie najwyższego
kierownictwa
– Polityka BHP
– Współudział pracowników
•
4.3
Planowanie
– Wymagania ogólne
– Wymagania prawne i inne
– Cele ogólne i szczegółowe
– Planowanie działań
•
4.4
Wdrażanie i funkcjonowanie
– Struktura, odpowiedzialności i
uprawnienia
– Zapewnienie zasobów
Komunikowanie się
Dokumentacja systemu
Zarządzanie ryzykiem zawodowym
Organizowanie prac i działań związanych
ze znaczącymi zagrożeniami
Zapobieganie, gotowość i reagowania na
wypadki przy pracy i poważne awarie
Zakupy
Podwykonawstwo
4.5
Sprawdzanie oraz działania korygujące i
zapobiegawcze
Monitorowanie
Badanie wypadków przy pracy, chorób
zawodowych i zdarzeń potencjalnie
wypadkowych
Auditowanie
Niezgodności i działania korygujące i
zapobiegawcze
Szkolenie, świadomość, kompetencje i
motywacja
4.6
Przegląd wykonywany przez kierownictwo
i ciągłe doskonalenie
4.7 Ciągłe doskonalenie
Pkt. 3 normy - Definicje
• 3.1. Audit systemu zarządzania bhp
– systematyczne i niezależne badania,
mające na celu określenie, czy
działania podejmowane w ramach
systemu oraz osiągnięte rezultaty
odpowiadają planowanym ustaleniom i
czy te ustalenia zostały skutecznie
wdrożone oraz czy są odpowiednie do
realizacji polityki bhp, a także do
osiągnięcia celów organizacji.
3.2. Bezpieczeństwo i higiena pracy
– stan warunków i organizacji pracy
oraz zachowań pracowników
zapewniający wymagany poziom
ochrony zdrowia i życia przed
zagrożeniami występującymi w
środowisku pracy;
3.3. Cel ogólny zarządzania bhp – cel
dotyczący działań w zakresie bhp,
wynikający z polityki bhp, który
organizacja ustaliła do osiągnięcia;
3.5.Ciągłe doskonalenia systemu
zarządzania bhp – powtarzające się
działania mające na celu zwiększenie
zdolności do spełnienia wymagań.
• 3.6. Działania korygujące – działania podjęte
w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej
niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji
oraz podejmowane w celu niedopuszczenia do
ich ponownego wystąpienia;
• 3.7. Działania zapobiegawcze – działania
podjęte w celu wyeliminowania przyczyny
potencjalnej niezgodności lub innej potencjalnej
sytuacji;
• 3.8. Identyfikacja zagrożenia – proces
rozpoznawania tego, czy zagrożenie istnieje
oraz określenie jego charakterystyk;
• 3.22. Zagrożenie – stan środowiska pracy
mogący spowodować wypadek lub chorobę;
• 3.24. Zagrożenie potencjalnie wypadkowe –
niebezpieczne zdarzenie związane z
wykonywana pracą, podczas którego nie
dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu
zdrowia.
• 3.16. Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy –
deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad
odnoszących się do ogólnych efektów działalności w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, określająca
ramy do działania i ustalania celów organizacji
dotyczących bhp.
• 3.17. Poważna awaria – zdarzenie, w szczególności
emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu
przemysłowego, magazynowania lub transportu, w
których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych
substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania
zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub
powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem.
• 3.18. Ryzyko zawodowe – prawdopodobieństwo
wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z
wykonywaną pracą powodujących straty, w
szczególności wystąpienia u pracowników
niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku
zagrożeń zawodowych występujących w środowisku
pracy lub sposobu wykonywania pracy.
• Osobiste zaangażowanie najwyższego kierownictwa jest
niezbędnym warunkiem osiągnięcia sukcesu w postaci
wdrożonego i skutecznie funkcjonującego SZ BHP.
• Norma stanowi, że…
„najwyższe kierownictwo organizacji powinno
wykazywać silne i widoczne przywództwo i
zaangażowanie w działaniach na rzecz
bezpieczeństwa i higieny pracy”
Najwyższe kierownictwo jest odpowiedzialne za:
• Ustalenie i aktualizowanie polityki i celów bhp;
• Przeprowadzanie przeglądów systemu zarządzania bhp;
• Udostępnienie niezbędnych środków do
zaprojektowania, wdrożenia i utrzymania system z bhp.
4. Wymagania dotyczące systemu
zarządzania bhp
4.2. Zaangażowanie najwyższego
kierownictwa i polityka bhp
4.2.2. Polityka bezpieczeństwa i
higieny pracy
Deklaracja organizacji dotycząca jej
intencji i zasad odnoszących się do
ogólnych efektów działalności w
zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy, określająca ramy do działania
i ustalania celów organizacji
dotyczących zarządzania bhp.
4.2.2. Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy
powinna wyrażać zobowiązanie do
1. zapobiegania wypadkom przy pracy, chorobom
zawodowym oraz zdarzeniom potencjalnie
wypadkowym;
2. dążenia do stałej poprawy stanu bezpieczeństwa i
higieny pracy;
3. spełniania wymagań przepisów prawnych z zakresu
bhp;
4. ciągłego doskonalenia działań w zakresie bhp;
5. zapewniania odpowiednich zasobów i środków do
wdrażania tej polityki;
6. podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględniania roli
pracowników i ich angażowania na rzecz bhp.
4.2.2. Polityka bhp
Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy
powinna być odpowiednia do charakteru
działań organizacji i związanych z nimi
zagrożeń oraz stanowić ramy do ustalenia i
przeglądu celów ogólnych i szczegółowych
organizacji dotyczących bhp.
Najwyższe kierownictwo powinno ogłosić
politykę bhp wszystkim pracownikom
oraz zapewnić, aby była przez nich
zrozumiana.
Przy opracowywaniu polityki bhp
można ponadto rozważyć:
• Wyniki wstępnego przeglądu zarządzania
bhp;
• Koordynację z polityką organizacji;
• Misją, wizją organizacji, jej podstawowymi
wartościami (np. etycznymi);
• Wymagania i oczekiwania zainteresowanych
stron;
• Współdziałanie wszystkich pracowników;
• Zobowiązanie do projektowania wyrobów w
sposób minimalizujący zagrożenia;
• Zachęcanie partnerów, poddostawców,
wykonawców do stosowania systemowego
podejścia do bhp.
Cechy polityki bhp:
• Udokumentowana,
• Napisana językiem prostym i
zrozumiały,
• Zakomunikowana wszystkim
pracownikom,
• Publicznie dostępna,
• Polityka stanowi podstawę
wyznaczania celów bhp.
4.2.3. Współudział pracowników
• Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić konsultacje z
pracownikami i ich przedstawicielami oraz ich informowanie
w zakresie wszystkich aspektów bhp związanych z ich pracą;
• Najwyższe kierownictwo powinno wprowadzić takie
rozwiązania organizacyjne, aby pracownicy i ich
przedstawiciele mieli czas i środki umożliwiające im
aktywne uczestnictwo w procesach planowania, wdrażania,
sprawdzania, działań korygujących i zapobiegawczych oraz
wszelkich innych działań na rzecz ciągłego doskonalenia
realizowanych w ramach systemu zarządzania bhp;
• Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić skuteczne
rozwiązania organizacyjne gwarantujące pełny współudział
pracowników i ich przedstawiciele w realizacji polityki bhp,
a także współudział pracowników lub ich przedstawicieli w
pracach komisji ds.. Bhp, tam gdzie została powołana.
4.3. Planowanie
• 4.3.1. Wymagania ogólne
– Organizacja powinna określić i udokumentować
plany działań ukierunkowanych na osiągnięcie
celów ogólnych i szczegółowych organizacji
dotyczących bhp. Przy planowaniu działań
powinny być wykorzystywane wyniki wstępnego
przeglądu, jeśli został przeprowadzony;
– Planowanie działań w ramach systemu powinno
być udokumentowane;
– W procesie planowania przy ustalaniu
odpowiednich celów ogólnych i szczegółowych
organizacja powinna uwzględniać wyniki
identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka
zawodowego;
4.3. Planowanie
• 4.3.2. Wymagania prawne i inne
• Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
procedurę identyfikacji o dostępu do
aktualnych wymagań prawnych i innych
dotyczących bhp w odniesieniu do jej działań,
a w szczególności w odniesieniu do stanowisk
pracy oraz wyrobów i usług podlegających jej
nadzorowi lub tych na które może wpływać;
• Procedura ta powinna określać sposób
wprowadzania postanowień wymienionych
dokumentów.
4.3. Planowanie
4.3.3. Cele ogólne i szczegółowe
• Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
udokumentowane cele ogólne i szczegółowe dotyczące bhp dla
wszystkich odpowiednich poziomów zarządzania wewnątrz
organizacji;
• Cele ogólne i szczegółowe powinny być wyrażane ilościowe,
gdy tylko jest to możliwe;
• Ustanawiając swoje cele i dokonując ich przeglądu organizacja
powinna uwzględniać wymagania prawne i inne, a także
zidentyfikowane zagrożenia oraz wyniki oceny ryzyka
zawodowego, możliwości techniczne i finansowe, wymagania
operacyjne i biznesowe, a także interes organizacji i punkt
widzenia zainteresowanych stron;
• Cele powinny być spójne z polityką bhp, a zwłaszcza z
zobowiązaniem kierownictwa do zapobiegania wypadkom,
chorobom zawodowym oraz do ciągłego doskonalenia systemu
zarządzania bhp.
Cele ogólne i szczegółowe
4.3. Planowanie
4.3.4. Planowanie działań
•
Plany osiągania celów ogólnych i szczegółowych powinny
obejmować:
•
Wyznaczenie odpowiednich służb, szczebli organizacji
lub osób odpowiedzialnych za osiągnięcie celów;
•
Określenie środków niezbędnych do osiągnięcia
celów;
•
Wyznaczenie terminów osiągnięcia celów.
Organizacja powinna okresowo przeglądać i w miarę
potrzeb korygować plany, a w szczególności
każdorazowo w przypadku wprowadzania zmian np. W
organizacji stanowisk pracy, w procesach
wytwarzania, produkowanych wyrobach,
świadczonych usługach, itp..
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.1. Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia.
4.4.2. Zapewnienie zasobów.
4.4.3. Szkolenie, świadomość, kompetencje,
motywacja.
4.4.4. Komunikowanie się.
4.4.5. Dokumentacja systemu
4.4.6. Zarządzanie ryzykiem zawodowym.
4.4.7. Organizowanie prac i działań związanych ze
znaczącymi zagrożeniami;
4.4.8. Zapobieganie, gotowość i reagowanie na
wypadki przy pracy i poważne awarie.
4.4.9. Zakupy.
4.4.10. Podwykonawstwo
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.1. Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia.
Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć
swojego przedstawiciela, który niezależnie od
innych obowiązków powinien mieć określony
zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności, aby:
• zapewnić, że system zarządzania jest ustanowiony,
wdrożony i utrzymywany zgodnie z ustalonymi
wymaganiami;
• Przedstawiać najwyższemu kierownictwu
sprawozdania dotyczące funkcjonowania systemu
zarządzania w celu dokonania przeglądu
będącego podstawą jego doskonalenia.
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.1. Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia.
Na poziomie najwyższego kierownictwa, należy
wyznaczyć osobę (lub osoby) i określić jej (ich)
zakres obowiązków, uprawnień i
odpowiedzialności, do promowania współudziału
wszystkich członków organizacji w działaniach
na rzecz bhp;
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.1. Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia.
W celu zapewnienia skutecznego zarządzania bhp
powinny być określone, udokumentowane i
zakomunikowane zadania, uprawnienia i
odpowiedzialność oraz wzajemne zależności i
powiązania:
•Personelu zarządzającego, wykonującego i
weryfikującego prace mające wpływ na bhp;
•Pracowników na stanowiskach robotniczych,
pracowników nadzoru, dostawców, podwykonawców
oraz osób odwiedzających organizację;
•Personelu wyznaczonego do postępowania w
sytuacjach awaryjnych.
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.2. Zapewnienie zasobów
Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić
niezbędne zasoby do wdrożenia, funkcjonowania i
nadzorowania systemu zarządzania bhp;
Zasoby te obejmują zasoby finansowe; środki
rzeczowe, sprzęt techniczny, technologię, zasoby
ludzkie oraz wiedze i umiejętności specjalistyczne.
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.3. Szkolenie, świadomość, kompetencje i motywacja
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
udokumentowane procedury określania potrzeb dotyczących
szkolenia w dziedzinie bhp oraz sposobów jego realizacji.
Programy szkoleniowe powinny być dostosowane do potrzeb
poszczególnych grup pracowników.
Wszyscy pracownicy powinni mieć właściwe kompetencje w
zakresie bhp udokumentowane wykształceniem, wyszkoleniem
i/lub doświadczeniem odpowiednio do określonych wymagań.
Organizacja powinna wdrożyć i stosować odpowiednie metody
motywowania pracowników do ich angażowania się w działania
na rzecz poprawy bhp.
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.3. Szkolenie, świadomość, kompetencje i motywacja
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedury, w
celu uświadomienia pracownikom organizacji lub jej
członkom, w każdej komórce organizacyjnej i na każdym
szczeblu:
a) Rodzajów zagrożeń występujących w całej organizacji i na
poszczególnych stanowiskach oraz związanego z nimi
ryzyka zawodowego;
b) Korzyści dla pracowników i organizacji wynikających z
eliminacji zagrożeń i ograniczania ryzyka zawodowego;
c) Ich zadań i odpowiedzialności w osiągania zgodności
działania z polityka bhp oraz procedurami i wymaganiami
systemu zarządzania bhp, łącznie z wymaganiami
dotyczącymi gotowości i reagowania na wypadki przy pracy
i poważne awarie;
d) Potencjalnych konsekwencji nieprzestrzegania ustalonych
procedur.
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.4. Komunikowanie się:
W ramach systemu zarządzania bhp organizacja powinna
ustanowić i utrzymywać procedury dotyczące:
wewnętrznego komunikowania się różnych szczebli i
komórek organizacji oraz pracowników i ich
przedstawicieli;
otrzymywania i przekazywania informacji dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy, ich dokumentowania i
reagowania w procesie komunikowania się z
zainteresowanymi zewnętrznymi stronami;
przekazywania odpowiednich informacji o zagrożeniach
związanych z działaniami organizacji oraz wynikających
z nich wymaganiach bhp i sposobach postępowania
wszystkim podwykonawcom, klientom i innym osobom,
które mogą być na nie narażone;
przyjmowania i analizowania uwag, pomysłów i
informacji związanych z bezpieczeństwem i higieną
pracy pochodzących od pracowników i ich
przedstawicieli oraz udzielania im stosownych
odpowiedzi.
4.4.5. Dokumentacja systemu
zarządzania bhp
4.4.5.1. Postanowienia ogólne
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać dokumentację
systemu zarządzania bhp w formie zapisu na papierze lub w
postaci elektronicznej. Dokumentacja ta powinna zawierać:
a) Udokumentowaną deklarację polityki bhp oraz
udokumentowane cele ogólne i szczegółowe dotyczące bhp;
b) Udokumentowane procedury wymagane postanowieniami
niniejszej normy;
c) Dokumenty potrzebne organizacji do zapewnienia
skutecznego planowania, przebiegu i nadzorowania jej
działań w ramach SZ BHP;
d) Zapisy wymagane przepisami prawnymi oraz
postanowieniami niniejszej normy;
e) Zapisy wskazujące inna dokumentacje związaną.
4.4.5. Dokumentacja systemu
zarządzania bhp
4.4.5.2. Nadzór nad dokumentami
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedury
nadzorowania dokumentów wymaganych w normie, w celu
zapewnienia aby dokumenty:
a) były możliwe do zlokalizowania;
b) były poddawane okresowym przeglądom, w miarę potrzeb
aktualizowane oraz zatwierdzane przez upoważniony personel;
c) w aktualnej wersji są dostępne we wszystkich miejscach, w
których wykonywane są operacje związane z funkcjonowaniem
systemu zarządzania bhp;
d) nieaktualne były bezzwłocznie usuwane ze wszystkich miejsc,
w których były wydawane i stosowane, lub w inny sposób
zabezpieczone przed ich użyciem;
e) nieaktualne, zachowywane ze względów prawnych i/lub
zabezpieczenia zawartych w nich informacji, były odpowiednio
oznaczone.
4.4.5.2. Dokumentacja powinna
być:
• czytelna;
• datowana (z datami nowelizacji);
• łatwa do identyfikacji;
• utrzymywana w uporządkowany sposób;
• przechowywana przez ustalony czas.
Organizacja powinna ustanowić i
utrzymywać procedury oraz określić
zakres obowiązków i odpowiedzialności
dotyczące tworzenia i aktualizacji
dokumentów systemu zarządzania bhp.
4.4.5. Dokumentacja systemu
zarządzania bhp
4.4.5.3. Nadzór nad zapisami
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
procedury identyfikacji, utrzymywania i
dysponowania zapisami dotyczącymi bhp.
Powinny one obejmować w szczególności:
•
Zapisy wynikające z przepisów prawnych oraz
funkcjonowania systemu zarządzania bhp, w
tym zapisy z monitowania, szkoleń, wyniki
auditów i przeglądów oraz zapisy dotyczące
działań korygujących i zapobiegawczych.
Rodzaje dokumentów
dokumenty ogólne – polityka bezpieczeństwa, cele
ogólne i szczegółowe, zadania, plany bhp,
wykaz wymogów prawnych i innych,
procedury - stanowiące szczegółowe wskazania,
jakie działania i przez kogo mają być
podejmowane i realizowane dla spełnienia
wymagań normy PN-N18 001 i zapewnienia
efektywnego wdrożenia systemu,
instrukcje – definiują w jaki sposób mają być
realizowane poszczególne działania np. na
stanowisku pracy,
zapisy i inne dokumenty – gromadzone w czasie
funkcjonowania systemu.
Zapisy
• Są specjalnym rodzajem dokumentów,
• Powinny być nadzorowane,
• Zapisy stanowią dowód pewnych
działań,
• Nie można formułować niezgodności
bez dowodów,
Zapisy a dokumenty
• Dokument może się zmieniać w czasie,
musi być aktualizowany;
• Zapisy się nie zmieniają, zapisy są
źródłem dowodów (np. raport z
przeglądu)
Wskazane jest posiadać
• Wykaz nadzorowanych dokumentów;
• Wykaz nadzorowanych zapisów.
Poziomy dokumentacji
Poziom
strategiczny
Poziom
taktyczny
Poziom
operacyjny
Polityka bhp, cele
ogólne
i szczegółowe
Procedury,
zadania, program
zarządzania bhp
Instrukcje,
zapisy, listy,
notatki
Elementy każdej procedury
• Cel jaki chcemy osiągnąć dzięki opracowaniu procedury;
• Zakres stosowana określający zakłady, komórki, obszar
stosowania dokumentu, jak również proces którego dotyczy;
• Dokumenty nadrzędne, związane wskazują dokumenty
bazowe, dokumenty zgodnie z którymi opracowanie
procedury jest wymagane;
• Odpowiedzialność wskazuje osoby funkcyjne
odpowiedzialne za realizację czynności składających się na
daną procedurę;
• Sposób postępowania – w układzie chronologicznym
zadania służące realizacji procedury;
• Zapisy jakie są utrzymywane przy realizacji danej
procedury
• Załączniki;
• Formularz zmian - miejsce gdzie odnotowywane są
wszelkie różnice w stosunku do wersji wcześniejszych
procedury;
• Rozdzielnik
Do najczęściej występujących
niezgodności należy zaliczyć:
• Brak procedur w obszarach, gdzie
wymagane są udokumentowane
procedury;
• Niespełnienie przez procedurę
wymagań normy;
• Brak odnośników w procedurach do
innych istotnych dokumentów.*
* A. Matuszak-Flejszman; Jak skutecznie wdrożyć system zarządzania
środowiskowego według normy ISO 14001, PZITS, Poznań 2001
Procedura nadzoru nad dokumentacją
powinna definiować:
• Kto jest odpowiedzialny za opracowywanie i
wydawanie dokumentów SZBHP?
• Jakie są sposoby nadzorowania dokumentacją SZBHP?
• Kto jest odpowiedzialny za zatwierdzanie
dokumentacji?
• Na jakiej podstawie wydawane są odpowiednie
dokumenty właściwym użytkownikom i kto za to
odpowiada?
• Kto jest odpowiedzialny za usuwanie i
przechowywanie nieaktualnych dokumentów?
• Kto przeprowadza okresowe przeglądy dokumentacji?
• Kto jest odpowiedzialny za wprowadzanie i
dokonywanie zmian w dokumentacji SZBHP.
Nadzór nad dokumentacją polega
głównie na zapewnieniu, że właściwy
użytkownik dysponuje aktualną
wersją danego dokumentu.
Podstawowe niezgodności
podnoszone podczas auditu:
• Niekompletna procedura nadzoru nad
dokumentacją;
• Brak przypisania odpowiedzialności za
weryfikację i aktualizację dokumentacji
SZBHP;
• Zbyt krótkie terminy przechowywania
nieaktualnej dokumentacji, co często nie jest
zgodne z prawem;
• Brak dostępności dokumentów w
odpowiednich komórkach.
Udokumentowana procedura
• Procedura jest ustanowiona,
udokumentowana, wdrożona i
utrzymywana;
• Dokumentacja może mieć dowolna
formę i rodzaj nośnika
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.6. Zarządzanie ryzykiem zawodowym
• Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
udokumentowane procedury identyfikacji zagrożeń oraz
oceny związanego z nimi ryzyka zawodowego;
• Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego
powinna być przeprowadzona okresowo z
uwzględnieniem współudziału pracowników. Na
podstawie wyników tej oceny organizacja powinna
planować i wdrażać odpowiednie rozwiązania techniczne
i organizacyjne w celu zapobiegania i ograniczania
ryzyka zawodowego;
• Identyfikacja zagrożeń o ocena ryzyka zawodowego
powinny być wykonywane także przed każda modyfikacją
i po każdej modyfikacji lub po wprowadzeniu nowych
metod pracy, materiałów, procesów i maszyn;
• Organizacja powinna oceniać wpływ zmian
wewnętrznych na bhp oraz zmian zewnętrznych
(wynikających z nowelizacji przepisów prawnych oraz
rozwoju wiedzy i techniki w zakresie bhp).
Pojęcie ryzyka w aktach prawnych
Wspólnoty Europejskiej
Pojęcie ryzyka zawodowego zostało wprowadzone do
prawa europejskiego dyrektywą nr 89/391/EWG z dnia
12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków
sprzyjających poprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy
.
Ocena ryzyka jest obowiązkiem
nakładanym na pracodawcę przez
obowiązujące przepisy prawne:
•
Art. 226 Kodeksu Pracy zobowiązuje pracodawcę
do informowania pracowników o ryzyku
zawodowym, które wiąże się z wykonywana
pracą oraz o zasadach ochrony przed
zagrożeniami.
•
Art. 39 Rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy stwierdza, że pracodawca jest
obowiązany ocenić i dokumentować ryzyko
zawodowe, występujące przy określonych
pracach oraz stosować niezbędne środki
profilaktyczne zmniejszające ryzyko.
Pojęcie ryzyka w polskich
przepisach bezpieczeństwa i
higieny pracy (cd)
Na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia
z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy, pracodawca został
zobowiązany do dokonywania badań i
pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia i podejmowania środków
ograniczających ryzyko zawodowe.
Pojęcie ryzyka w polskich przepisach
bezpieczeństwa i higieny pracy (cd)
•
W ustawie z dnia 27 czerwca 1997 roku o służbie
medycyny pracy, służba ta została określona jako
właściwa do realizowania zadań z zakresu
rozpoznawania i oceny ryzyka zawodowego w
środowisku pracy oraz informowania
pracodawców i pracujących o możliwościach
wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych
będących jego następstwem
•
Do udziału w dokonywaniu oceny ryzyka
zawodowego została również zobowiązana służba
bezpieczeństwa i higieny pracy (Rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie
służby bezpieczeństwa i higieny pracy).
Kiedy przeprowadzamy ocenę ryzyka
zawodowego
• Jeżeli na stanowisku występuje
czynnik szkodliwy lub niebezpieczny,
który może spowodować ujemne
skutki dla organizmu ludzkiego
analiza ryzyka musi zostać
bezwzględnie wykonana;
• Ocena ryzyka powinna być cykliczna;
Nie istnieje nic co byłoby
absolutnie bezpieczne
Kategoria ryzyka Rodzaje skutków
Ryzyko zawodowe Skutki dla zdrowia człowieka
Ryzyko
ekologiczne
Skutki dla środowiska
Ryzyko procesowe Skutki materialne,
ekologiczne i zdrowotne
RYZYKO
Prawdopodobieńst
wo wystąpienia
zdarzenia
Skutki
spowodowan
e przez
zdarzenie
=
X
Pojęcie ryzyka
RYZYKO
ZAWODOWE
ZAGROŻENIA
WYNIKAJĄCE
Z PROCESU
PRACY
ŚRODKI
OGRANICZAJĄCE
RYZYKO
=
-
Źródła wiedzy w zakresie oceny
ryzyka:
•
Obserwacja przebiegu pracy,
•
Wyniki pomiaru czynników szkodliwych i uciążliwych na
stanowiskach pracy,
•
ocena zdrowo rozsądkowa występujących zagrożeń,
•
bazy danych o substancjach, materiałach, stosowanych
maszynach, urządzeniach i narzędziach,
•
porównanie z dobrze znanymi przypadkami, spotykanymi w
innych zakładach (benchmarking),
•
dane historyczne o dotychczas zaistniałych wypadkach
gromadzone w różnych bazach danych zarówno
zakładowych, narodowych i międzynarodowych oraz dane
epidemiologiczne,
•
testowanie niezawodności i bezpieczeństwa wytwarzanych
wyrobów i ich certyfikacja,
•
doświadczenia naukowe na ludziach i innych organizmach,
•
analiza ryzyka.
Podstawowe informacje potrzebne
do oceny ryzyka zawodowego
• lokalizacja stanowiska pracy i/lub realizowane na nim
zadanie;
• osoby pracujące na stanowisku;
• środki pracy, materiały, operacje technologiczne;
• wykonywane czynności oraz sposób i czas ich
wykonywania;
• zagrożenia, które już zostały zidentyfikowane;
• odpowiednie wymagania przepisów prawnych i norm;
• możliwe skutki występujących zagrożeń;
• stosowane środki ochronne;
• wypadki, choroby zawodowe oraz inne choroby
pracujących na stanowiskach.
Ocena ryzyka stanowi podstawowy
element w zarządzaniu bezpieczeństwem
i higiena pracy
Analiza ryzyka nie może być
poprawna i kompletna jeśli nie
jest wykonywana zespołowo
Aktualne przepisy nie określają
zasad przeprowadzania oceny
ryzyka zawodowego oraz metod
przeprowadzania tej oceny
Ogólny algorytm wykonywania oceny
ryzyka
Identyfikacja zagrożeń
występujących w procesie pracy
Określenie środków
kontroli ryzyka
Ocena ryzyka
Określenie ryzyka
Określenie osób narażonych
na zagrożenia i innych strat
ETAP I: IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
• zagrożenia związane z maszynami i
wyposażeniem,
• zagrożenia związane z materiałami i
substancjami,
• zagrożenia związane ze środowiskiem pracy,
• zagrożenia związane z organizacja i
metodami pracy.
Podstawowym źródłem informacji przy
identyfikacji zagrożeń są przeglądy stanu
bezpieczeństwa oraz zestawy list kontrolnych.
Do rozpoznania zagrożeń można wykorzystać
opracowane przez PIP listy kontrolne (
) lub inne przygotowane przez
specjalistów branżowych
Przykładowa lista kontrolna
Czy pracownik na stanowisku pracy może:
Ta
k
Ni
e
Uwag
i
Potknąć się, poślizgnąć lub upaść na płaszczyźnie?
Upaść z wysokości lub do zagłębień?
Uderzyć się o ruchome przedmioty?
Wejść w kontakt z przedmiotami ostrymi?
Wejść w kontakt z powierzchniami gorącymi lub
zimnymi?
Być porażony prądem elektrycznym?
Być narażony na hałas?
Być narażony na drgania mechaniczne?
Być narażony na oddziaływanie substancji
chemicznych?
Być narażony na substancje rakotwórcze?
Być obciążony dużym wysiłkiem fizycznym?
Być poddany dużemu obciążeniu psychicznemu?
Doznać urazu podczas pożaru lub wybuchu?
Doznać urazu w wąskich przejściach?
Metody analizy zagrożeń:
• Metoda wstępnej analizy
zagrożeń (PHA)
• Metody systemowe: drzewa błędu
oraz drzewa zdarzeń.
Metoda wstępnej analizy
zagrożeń (PHA)
• Jest metoda ekspercką identyfikacji zagrożeń dla
poszczególnych operacji i działań. Identyfikuje
możliwości występowania zagrożeń, przyczyny które
to powodują oraz określa stosowane systemy
zabezpieczeń.
Czynność
Zagrożenie
Skutek
Stosowane
środki
bezpieczeństw
a
Przygotowa
nie
materiału
Upadek
podczas
transportu
ręcznego do
mieszalnika
uraz
kręgosłupa
uszkodzenie
ciała
procedura
transportu
ręcznego
Metody systemowe: drzewa błędu oraz
drzewa zdarzeń.
Drzewa błędu są logicznym rozwinięciem
powstania wypadku, które zwane jest zdarzeniem
szczytowym (TE) za pomocą logiki dedukcyjnej.
Akumulat
or
Bezpieczn
ik
Żarówka nr 1
i 2
Przełączni
k
BRAK
OŚWIETLENIA
Nie działające
żarówki 1 i 2
Brak zasilania
Nie działająca
żarówka 1
Nie działająca
żarówka 2
Nie działa
przycisk P
Spalony
bezpiecznik B
Awaria
akumulatora
Nie
dokręcona
żarówka 1
Spalona
żarówka 1
Uszkodzenie
przełącznika
P
Otwarty
przełącznik P
• Drzewo błędu formułuje przyczyny
powstania zdarzeń inicjujących na
drodze "myślenia wstecz"
• To drzewo zdarzeń określa jakie mogą
być potencjalne skutki tego zdarzenia.
Jest to proces "myślenia do przodu".
ETAP II: OKREŚLENIE OSÓB
NARAŻONYCH
• Osoby lub osoba wykonujące daną pracę.
• Osoba lub osoby zatrudnione w otoczeniu.
• Goście.
• Inne osoby z otoczenia.
ETAP III: OKREŚLENIE RYZYKA
Proces określania ryzyka sprowadza się
do odpowiedzi na pytania:
• Jakie jest prawdopodobieństwo
wystąpienia niepożądanych zdarzeń?
• Jaka jest skala potencjalnych skutków
zagrożeń i ilu pracowników może ponieść
urazy?
ETAP IV. OCENA RYZYKA
Metody oceny ryzyka:
• Matryca ryzyka;
• Metoda wskaźnika ryzyka;
• Metoda kalkulatora ryzyka;
• Metoda grafów ryzyka;
Proces przygotowywania oceny
ryzyka obejmuje
• Zapewnienie zasobów niezbędnych do przeprowadzenia
oceny ryzyka;
• Wyznaczenie odpowiednich osób do przeprowadzenia
oceny ryzyka;
• Określenie potrzeb szkoleniowych i zapewnienie szkolenia
osobom przeprowadzającym ocenę ryzyka zawodowego;
• Określenie sposobu dokumentowania wyników oceny
ryzyka zawodowego;
• Zapewnienie udziału pracowników w ocenie ryzyka
zawodowego;
• Zapewnienie dostępu do niezbędnych informacji i zasobów;
• Przeprowadzenie analizy struktury organizacyjnej w celu
sporządzenia wykazu stanowisk pracy;
• Określenie sposobu informowania pracowników o wynikach
oceny ryzyka zawodowego.
Informacje niezbędne przy ocenie
ryzyka zawodowego
•
Lokalizacja stanowiska pracy i realizowanych zadań,
czynności;
•
Osoby pracujące na stanowisku, ze szczególnym
uwzględnieniem osób uprzywilejowanych (młodociani,
kobiety w ciąży, osoby niepełnosprawne);
•
Stosowane środki pracy, materiały i wykonywane
operacje techniczne;
•
Wykonywane czynności i sposób ich wykonywania;
•
Wymagania prawne dotyczące stanowiska pracy;
•
Zagrożenie, które zostały zidentyfikowane i ich źródła;
•
Możliwe skutki zagrożeń;
•
Stosowane środki ochronne.
Metoda grafów ryzyka
I
II
III
IV
V
S
1
S
2
E1
E2
P1
P2
P1
P2
Poziom ryzyka
Rodzaj
skutków S
Czas
Ekspozycji
E
Prawdopodobień
stwo P
S1 – lekkie
urazy
S2 – ciężkie
urazy, śmierć
E1 – rzadka do
częstej
E2 – częsta do
ciągłej
P1 – niemożliwe
P2 – możliwe w
określonych
warunkach
Proces oceny ryzyka
zawodowego według PN-N-
18002
Zebranie informacji potrzebnych
do oceny ryzyka zawodowego
Identyfikacja zagrożeń
Oszacowanie
ryzyka zawodowego
Wyznaczenie
dopuszczalności ryzyka
zawodowego
A
n
a
li
z
a
r
y
zy
k
a
z
a
w
o
d
o
w
e
g
o
O
c
e
n
a
r
y
z
y
k
a
z
a
w
o
d
o
w
e
g
o
Czy są potrzebne
działania
korygujące i/lub
zapobiegawcze
Opracowanie planu działań
korygujących i/lub
zapobiegawczych
Realizacja planu
TAK
NIE
Okresowe
przeprowadzania
oceny ryzyka
zawodowego
Kryteria oceny ryzyka zawodowego
• Liczba osób podlegających ryzyku;
• Niekorzystne skutki podjęcia ryzyka;
• Korzyści płynące z podjęcia ryzyka;
• Poziom odczuwalności ryzyka;
• Możliwość uniknięcia i kontrolowania
ryzyka;
• Autonomia i dobrowolność w
podejmowaniu decyzji;
• Ocena ekspercka.
Kryteria oceny wynikają z:
• Aktualnie obowiązujących przepisów i
norm;
• Ekonomicznych uwarunkowań;
• Poziomu wiedzy technicznej;
• Poziomu kultury technicznej.
ETAP V: OKREŚLENIE ŚRODKÓW
KONTROLI RYZYKA
Hierarchia działań przy wyborze środków
ograniczania ryzyka:
•
Eliminacja zagrożenia (np. zastąpienie niebezpiecznych
chemikaliów mniej niebezpiecznymi)
•
Izolacja źródeł zagrożeń (np. umieszczenie głośnych
maszyn w pomieszczeniu dźwiękoszczelnym, stosowanie
zamkniętych aparatów)
•
Wprowadzenie technicznych środków bezpieczeństwa
(np. wentylacja stanowisk i pomieszczeń pracy)
•
Odizolowanie pracownika od prowadzonego procesu
•
Środki organizacyjne (np. ograniczenie czasu ekspozycji
pracownika, rozdział ciężkich prac na większą liczbę
osób)
•
Stosowanie środków ochrony indywidualnej.
Przy ocenie środków kontroli ryzyka
należy uwzględnić:
• Możliwość zaakceptowania aktualnego
poziomu ryzyka;
• Możliwość wprowadzenia środków
prewencyjnych oraz możliwość kontroli
poziomu ryzyka;
• Prawdopodobieństwo wystąpienia
bezpośredniego zagrożenia;
• Wysokość potencjalnych strat materialnych
w przypadku wystąpienia bezpośredniego
zagrożenia.
Poziom dopuszczalności ryzyka
zawodowego
• Nie jest istotne samo stwierdzenie
ilościowe i jakościowe zagrożeń, ale
• Uzyskanie odpowiedzi na pytanie: czy
praca na danym stanowisku jest
możliwa i uzasadniona?
• Analizie należy poddać prawne
ograniczenia dotyczące zatrudniania
pracowników w niekorzystnych
warunkach.
Przykłady ograniczeń:
• Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do
8-godzinnego dobowego wymiaru czasu
pracy nie może przekraczać 85 dB;
• Maksymalny poziom dźwięku wynosi 115
dB;
• Mikroklimat dla pracy lekkiej 29-30
0
C;
• Wykaz prac wzbronionych młodocianym;
• Wykaz prac uciążliwych i szkodliwych
dla zdrowia kobiet;
Zgodnie z Dyrektywami UE – środki
ochrony indywidualnej stosuje się
w ostateczności – kiedy nie ma
możliwości lub przedsiębiorstwo
nie jest w stanie zastosować środków
technicznych i organizacyjnych
Ryzyko resztkowe to ryzyko pozostające po
zastosowaniu środków bezpieczeństwa.
Na ogół stosuje się zasadę, że ryzyko zawodowe
należy obniżyć do najniższego poziomu,
uzasadnionego z punktu widzenia rachunku
ekonomicznego.
Jeżeli przewidywane nakłady na obniżenie poziomu
ryzyka zawodowego są wyższe
od spodziewanych korzyści, ryzyko to należy przyjąć.
Dokumentacja oceny ryzyka
zawodowego
• wyniki oceny – karta oceny ryzyka
zawodowego;
• potwierdzenie, że wszyscy
pracownicy znają wyniki oceny;
• plany działań wynikające z oceny
ryzyka.
Zasady dokumentowania ryzyka zawodowego
• Końcowym efektem dokumentowania
procesu oceny ryzyka jest
sporządzenie karty oceny ryzyka
zawodowego
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.7. Organizowanie prac i działań związanych ze znaczącymi
zagrożeniami
Organizacja powinna identyfikować te prace i obszary działań,
które są związane ze znaczącymi zagrożeniami;
Zagrożenie znaczące – zagrożenie mogące spowodować
poważne i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć,
występujące w szczególności podczas wykonywania prac
szczególnie niebezpiecznych lub w sytuacjach poważnych
awarii;
Organizacja powinna planować prace i działania związane ze
znaczącymi zagrożeniami, aby zapewnić, że będą one
prowadzone w ustalonych warunkach, poprzez:
a) ustanowienie i utrzymywanie udokumentowanych procedur i
instrukcji;
b) określenie w tych procedurach lub instrukcjach sposobów
pracy, postępowania i nadzorowania zapewniających zgodność
z wymaganiami bhp;
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedury lub
instrukcje dotyczące postępowania w przypadku możliwych do
zidentyfikowania znaczących zagrożeń związanych z wyrobami
i usługami, na które może wpływać, a także informowania
odpowiednio klientów o takich procedurach i wynikających z
nich wymaganiach.
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.8. Zapobieganie, gotowość i reagowanie na
wypadki przy pracy i poważne awarie
• Organizacja powinna wprowadzić i utrzymywać
rozwiązania organizacyjne w zakresie
zapobiegania, gotowości i reagowania na
wypadki przy pracy i poważne awarie;
• Rozwiązania te powinny obejmować
identyfikację możliwości wystąpienia sytuacji
awaryjnych oraz określenie środków
zapobiegających związanemu z nimi ryzyku
zawodowym;
• Ćwiczenie z normy – co te działania obejmują
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.9. Zakupy
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedury
zapewniające, że:
• zgodność z wymaganiami bhp obowiązującymi w
organizacji zostanie określona, oceniona i włączona do
specyfikacji dotyczących zakupów i umów
leasingowych;
• Wymagania krajowych przepisów prawnych oraz
wewnętrzne wymagania organizacji dotyczące bhp
zostaną zidentyfikowane przed zakupem towarów i
usług;
• Przed użyciem zakupionych towarów i usług zostaną
wprowadzone rozwiązania zapewniające ich zgodność z
wymaganiami zakresie bhp.
4.4. Wdrożenie i funkcjonowanie
4.4.10. Podwykonawstwo
• Organizacja powinna wprowadzić i utrzymywać
rozwiązania organizacyjne zapewniające, że jej
wewnętrzne wymagania w zakresie bhp lub inne
przynajmniej równorzędne wymagania są stosowane w
stosunku do podwykonawców i ich pracowników.
• Zadanie – w normie zobaczyć jakie to rozwiązania
4.5. Sprawdzanie oraz działania
korygujące i zapobiegawcze
4.5.1. Monitorowanie
• Organizacja powinna ustanowić i
utrzymywać procedury monitorowania bhp,
które powinny obejmować zapisywanie i
przechowywanie wyników monitorowania;
• Wyposażenie wykorzystywane do
monitorowania powinno być wzorcowane i
utrzymywane w należytym stanie
technicznym, a zapisy z tym związane
powinny być przechowywane zgodnie z
procedurami organizacji.
4.5. Sprawdzanie oraz działania
korygujące i zapobiegawcze
4.5.2. Badanie wypadków przy pracy, chorób
zawodowych i zdarzeń potencjalnie
wypadkowych
• Badanie przyczyn wypadków przy pracy, chorób
zawodowych i zdarzeń potencjalnie
wypadkowych powinno służyć identyfikowaniu
niezgodności; wyniki tych badan powinny być
dokumentowane;
• Wyniki badan powinny być przedstawione
odpowiednim osobom odpowiedzialnym za
działania korygujące, pracownikom, a także
objęte przeglądem zarządzania;
• Działania korygujące powinny być wdrożone w
celu uniknięcia powtórnego ich wystąpienia.
4.5. Sprawdzanie oraz działania
korygujące i zapobiegawcze
4.5.3. Auditowanie
• Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
udokumentowane procedury służące
przeprowadzeniu okresowych auditów, mające
na celu ustalenie czy system zarządzania bhp
oraz jego elementy są wdrożone właściwie i
skutecznie;
• Organizacja powinna ustanowić program
prowadzenia auditów;
• Audity powinny być prowadzone przez
kompetentne osoby z lub spoza organizacji,
które powinny być niezależne w stosunku do
auditowanych działań;
AUDIT SYSTEMU ZARZĄDZANIA
BHP
Dlaczego powinien być przeprowadzany?
obowiązek wynikający z wymagań norm PN-N 18001;
monitoring i weryfikacja systemu zarządzania bhp;
skuteczne narzędzie doskonalenia efektów działalności w
zakresie bhp;
potrzeba wykazania odpowiedzialności za stan warunków bhp;
potwierdzenie zgodności systemu;
do celów certyfikacji.
–
Ciągłe doskonalenie według
PN-N 18001
Powtarzające się działanie mające
na celu zwiększenie zdolności do
spełnienia wymagań.
Wymagania – potrzeba lub
oczekiwanie, które zostało ustalone,
przyjęte zwyczajowo lub jest
obowiązkowe.
Wymagania PN-N 18001
4.5.3. Auditowanie c.d.
•
Wyniki auditu powinny określić, czy elementy
wdrożonego systemu zarządzania bhp lub ich
części:
–
są skuteczne w realizacji polityki i celów
organizacji w zakresie bhp;
–
są skuteczne w promowaniu pełnego
współudziału pracowników;
–
uwzględniają wyniki monitorowania bhp i
poprzednich auditów;
–
umożliwiają organizacji przestrzeganie
odpowiednich krajowych przepisów
prawnych;
–
uwzględniająca zasadę ciągłego doskonalenia
i stosowania najlepszych praktyk w zakresie
bhp.
Wymagania PN-N 18001
4.5.3. Auditowanie
• Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać
udokumentowane procedury służące prowadzeniu
okresowych auditów, mających na celu ustalenie:
– Czy system zarządzania bhp oraz jego elementy
są wdrożone,
– Są właściwe i skuteczne dla zapewnienia
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.
Organizacja powinna ustanowić
program prowadzenia auditów,
obejmujący ustalenia dotyczące
kompetencji auditorów, zakresu auditów,
ich częstotliwości, metodologii i
dokumentowania wyników.
Wymagania PN-N 18001
4.5.3. Auditowanie c.d.
• Audity powinny być prowadzone przez
kompetentne osoby z lub spoza organizacji,
które powinny być niezależne w stosunku do
auditowanych działań;
• Wyniki i wnioski z auditów powinny być
przedstawione przedstawicielowi
najwyższego kierownictwa do spraw
systemu zarządzania bhp oraz innym
osobom odpowiedzialnym za działania
korygujące;
• Program i procedury przeprowadzania
auditów powinny być konsultowane z
pracownikami lub ich przedstawicielami.
Realizacja auditu
• Audit powinien być pozytywnie odebrany przez stronę
auditowaną
• Powinien pomóc usprawnić system
• Jest szukaniem zgodności, a wykryte niezgodności są
okazją do działania / poprawy
• Nie jest szukaniem winnych
• Jest szukaniem rozwiązań
• Powinien dostarczać wartości dodanej
PN-N 18011: 2006
Systemy zarządzania
bezpieczeństwem i
higieną pracy. Wytyczne
auditowania
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ