Temat 8. Odpowiedzialność funkcjonariuszy Policji
Istota odpowiedzialności policjantów
Odpowiedzialność karna:
Za przestępstwa
Za wykroczenia
Odpowiedzialność dyscyplinarna policjantów:
Pojęcie deliktu dyscyplinarnego
Zasady prowadzenia postępowań dyscyplinarnych
Uczestnicy postępowania dyscyplinarnego
Pozycja obwinionego w postępowaniu dyscyplinarnym
Przebieg postępowania dyscyplinarnego
Kary dyscyplinarne i ich wpływ na decyzje wynikające ze stosunku służbowego
Odpowiedzialność majątkowa:
Zasady odpowiedzialności majątkowej policjantów
Odpowiedzialność majątkowa policjantów za szkody wyrządzone w mieniu powierzonym
Zasady odpowiedzialności wspólnej policjantów
Odpowiedzialność regresowa policjantów
Dochodzenie roszczeń o odszkodowanie
związku z postępowaniem dyscyplinarnym
ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI W OBECNYM STANIE PRAWNYM:
Policjant odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej.
Naruszeniem dyscypliny służbowej jest w szczególności:
Odmowa wykonania albo niewykonanie rozkazu lub polecenia przełożonego, względnie organu uprawnionego do podstaw ustawy
Zaniechanie czynności służbowej albo wykonanie jej w sposób nieprawidłowy.
Niedopełnienie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawnych.
Wprowadzenie w błąd przełożonego lub innego policjanta, jeżeli spowodowało to lub mogło spowodować szkodę służbie, policjantowi lub innej osobie.
Postąpienia przełożonego w sposób przyczyniający się do rozluźnienia dyscypliny służbowej w podległej jednostce organizacyjnej lub w komórce organizacyjnej Policji.
Stawienie się do służby w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka oraz spożywanie alkoholu lub podobnie działającego środka w czasie służby albo w obiektach lub na terenach zajmowanych przez Policję.
Utrata służbowej broni palnej, amunicji lub legitymacji służbowej.
Utrata przedmiotu stanowiącego wyposażenie służbowe, którego wykorzystanie przez osoby nieuprawnione wyrządziło szkodę obywateli lub stworzyło zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa powszechnego.
Utrata dokumentu zawierającego informacje stanowiące tajemnicę państwową lub służbową.
Czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, wypełniający jednocześnie znamiona przestępstwa lub wykroczenia albo przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od odpowiedzialności karnej.
Zarządzenie KGP z dnia 31.12.2003r. zasady etyki zawodowej policjanta.
W przypadku przewinienia dyscyplinarnego mniejszej wagi przełożony dyscyplinarnie może odstąpić od wszczęcia postępowania i przeprowadzić ze sprawcą przewinienie dyscyplinarne udokumentowaną w formie notatki rozmowę dyscyplinującą.
Przewinienie dyscyplinarne jest zawinione (świadome) wtedy, gdy policjant:
Ma zamiar jego popełnienia, to jest chce je popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi
Nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość taką przewidywał albo mógł i powinien przewidzieć.
Policjant odpowiada dyscyplinarnie, jeżeli popełnia przewinienie dyscyplinarne sam albo wspólnie lub w porozumieniu z inną osobą, a także w przypadku, gdy kieruje popełnieniem przez innego policjanta przewinienia dyscyplinarnego.
Policjant odpowiada dyscyplinarnie także w przypadku, gdy nakłania innego policjanta do popełnienia przewinienia dyscyplinarnego albo ułatwia jego popełnienie.
UCZESTNICY POSTEPOWANIA DYSCYPLINARNEGO:
Przełożony dyscyplinarny (Komendant)
Obwiniony
Rzecznik dyscyplinarny
Pokrzywdzony
Inni uczestnicy komisji odwoławczych, organy związków zawodowych, świadkowie, biegli
KATALOG KAR – ZAMKNIĘTY:
Nagana
ZOWMP areszt (areszt izolacyjny, oddział dyscyplinarny dla kadry)
Ostrzeżenie o niepełnej przydatności do służby na zajmowanym stanowisku
Wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe
Obniżenie stopnia
Wydalenie ze służby
Kary te wymierza przełożony dyscyplinarny.
Kara nagany- oznacza wytknięcie ukaranemu przez przełożonego dyscyplinarnego właściwego postępowania.
Kara opuszczenia wyznaczonego miejsca przebywania- oznacza zakaz opuszczania wyznaczonego miejsca przebywania przez ukaranego pełniącego służbę w systemie skoszarowanym na okres od 3 do 14 dni.
Kara ostrzeżenia o niepełnej przydatności na zajmowanym stanowisku- oznacza wytknięcie ukaranego niewłaściwego postępowania i uprzedzenie go, że jeżeli ponownie popełni przewinienie dyscyplinarne, może zostać wyznaczony na niższe stanowisko służbowe w trybie dyscyplinarnym lub ukarany surowszą karą dyscyplinarną.
Kara wyznaczenia na niższe stanowisko służbowe- oznacza odwołanie lub zezwolenie z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego i powołanie lub mianowanie na stanowisko służbowe niższe od dotychczas zajmowanego. Przed zatarciem kary wyznaczenia na niższe stanowisko służbowe policjanta nie można powołać lub mianować na wyższe stanowisko służbowe.
Kara obniżenia stopnia- oznacza obniżenie posiadanego stopnia policyjnego. Karę obniżenia stopnia można wymierzyć tylko obok kary wyznaczenia na niższe stanowisko służbowe lub kary wydalenia ze służby.
Kara wydalenia ze służby- oznacza zwolnienie ze służby w Policji.
Za popełnione przewinienie dyscyplinarne można wymierzyć tylko jedną karę dyscyplinarna.
Za popełnienie kilku przewinień dyscyplinarnych można wymierzyć jedną karę dyscyplinarną, odpowiednio surowszą
WYŻSZYMI PRZEŁOŻONYMI DYSCYPLINARNYMI SĄ:
Komendant wojewódzki Policji- w stosunku do komendanta powiatowego Policji
Komendant Stołeczny Policji w stosunku do komendanta powiatowego (miejskiego) i rejonowego Policji
Komendant Główny Policji w stosunku do:
Komendanta wojewódzkiego Policji
Komendanta Stołecznego Policji
Komendanta szkoły policyjnej
Dowódcy Kontyngentu Policyjnego
PRZEŁOŻONY. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA DYSCYPLINARNEGO PROWADZONE JEST:
Z własnej inicjatywy
Na wniosek bezpośredniego przełożonego policjanta
Na polecenie wyższego przełożonego
Na żądanie sądu lub prokuratora
Na wniosek pokrzywdzonego
Postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się po upływie 90 dni od dnia powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnej wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego.
Kary dyscyplinarnej nie można wymierzać po upływie roku od dnia popełnienia przewinienia dyscyplinarnego. Zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg tego terminu.
Postępowanie dyscyplinarne
Policjant odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej
Naruszenie dyscypliny służbowej stanowi czyn policjanta polegający na zawinionym przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa lub rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych uprawnionych na podstawie tych przepisów.
Kwalifikowanie czynu jako naruszenia dyscypliny służbowej
Czyn policjanta
Czyn zawiniony
Czyn popełniony w czasie służby lub w związku z wykonywaniem czynności służbowych
Czyn polegający na przekroczeniu uprawnień lub niewykonaniu obowiązków wynikających z przepisów prawa lub rozkazów i poleceń wydanych przez przełożonych
Zawinienie
winę sprawcy ustala się wtedy, gdy można mu zarzucić, że w czasie swego bezprawnego, karalnego i karygodnego czynu nie dał posłuchu normie prawnej, chociaż można było podporządkowania się normie prawnej od sprawcy wymagać.
1. Naruszenie dyscypliny służbowej z art. 132 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 ze zm.), może mieć charakter umyślny (z zamiarem bezpośrednim, bądź ewentualnym) lub nieumyślny, zaś w obu tych przypadkach przełożony dyscyplinarny jest zobowiązany ustalić w sposób bezsporny rodzaj zawinienia. Dopiero takie ustalenia mogą skutkować przypisaniem funkcjonariuszowi policji konkretnego przewinienia dyscyplinarnego, a w konsekwencji ewentualnym wymierzeniem kary dyscyplinarnej. Do powyższego zobowiązuje go przepis art. 135 g ust. 1 ustawy, zgodnie z którym przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny są obowiązani badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego, a niedające się usunąć wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść obwinionego (art. 135g ust. 2 in fine) wyrok NSA (N) z 2008-05-28 I OSK 871/07
Kwalifikując czyny zarzucane funkcjonariuszowi Policji na podstawie art. 132 ustawy o Policji (t.j. Dz.U. 2007 r. Nr 43, poz. 277), organ orzekający winien w szczególności wyjaśnić i rozważyć przesłanki zawinienia wskazane w art. 132a ustawy, jako że warunkują one nie tylko kwestię odpowiedzialności. Nie wystarczy bowiem, że wystąpi naruszenie dyscypliny - musi być ono także zawinione. wyrok WSA Gliwice z 2007-02-06 IV SA/Gl 392/06
W postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym w stosunku do policjanta organ badając czy nastąpiło naruszenie przez policjanta reguł ostrożności (wina nieumyślna) powinien zastosować interpretację winy nieumyślnej przyjętą na potrzeby art. 9 § 2 Kodeksu karnego. Rozpatrując zatem naruszenie przez policjanta reguł ostrożności jako standardów zachowania należy mieć na względzie trzy elementy: kwalifikacje podmiotu, właściwości narzędzia, którym się posługuje oraz sposób wykonywania czynności . Badając winę policjanta organ powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, czy na podstawie tych trzech wyżej wymienionych elementów policjant mógł i powinien przewidzieć, iż popełnia czyn, który może skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną. wyrok WSA Warszawa z 2006-10-04 II SA/Wa 908/06
Uznanie funkcjonariusza policji winnym w postępowaniu dyscyplinarnym wymagało wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności i przyczyn popełnienia przewinienia lub naruszenia dyscypliny służbowej oraz wykazania na czym polega zawinione niewykonanie obowiązków. wyrok WSA Białystok z 2004-02-05 SA/Bk 604/03
Przepisy prawa jako podstawa do pociągnięcia do odpowiedzialności
Prawo powszechnie obowiązujące regulujące obowiązki policjanta i jego uprawnienia związane z wykonywaniem czynności służbowych
Prawo wewnętrzne regulujące obowiązki policjanta w związku z pełnieniem służby, obowiązki ogólne oraz sposób wykonywania czynności służbowych
Decyzja wymierzająca policjantowi karę dyscyplinarną za niedopełnienie obowiązków służbowych powinna wskazywać konkretne uchybienia, które ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. 2002 Nr 7, poz. 58 ze zm.) nazywa niedopełnieniem obowiązków służbowych. Niedopełnienie obowiązków służbowych to niewykonanie pewnych, właściwych czynności. Organy zatem powinny wskazać czynności, które winny, choć nie zostały wykonane i ewentualnie przepisy, które nakazywały określone zachowanie. Niewykonanie obowiązków służbowych to jedna z przesłanek warunkujących odpowiedzialność dyscyplinarną policjanta, o której stanowi art. 132 ustawy o Policji. wyrok WSA Wrocław z 2007-08-14 IV SA/Wr 244/07
Policjantowi można zarzucić naruszenie dyscypliny służbowej polegającej na zaniechaniu określonych czynności tylko wówczas, gdy taki obowiązek bezspornie spoczywał na danym funkcjonariuszu. wyrok WSA Warszawa z 2005-12-14 II SA/Wa 1696/05
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdza, że organy administracyjne obu instancji nie tylko nie wykazały w żaden sposób, aby skarżący swym działaniem dopuścił się naruszenia dyscypliny służbowej określonej w art. 132 ust. 3 pkt 2 i 3 ustawy o Policji, czyli aby zaniechał jakiejkolwiek czynności służbowej, albo wykonał ją w sposób nieprawidłowy, nie dopełnił obowiązków służbowych lub przekroczył uprawnienie określone w przepisach prawa, ale w swych zarzutach w stosunku do skarżącego oparły się zamiast na konkretnych przepisach prawa - na poglądach i opiniach różnych osób, co jest w postępowaniu dyscyplinarnym, ściśle określonym ustawowo całkowicie niedopuszczalne. W dodatku organy opierając się na takich poglądach i opiniach same wykazały się rażącą nieznajomością obowiązujących przepisów wszczynając, prowadząc i wydając orzeczenia uznające winę policjanta W. J., postępującego w swojej pracy nie tylko rozsądnie (eliminując nadmierne, niczemu i nikomu nie służące obciążenia podległych mu policjantów), ale całkowicie zgodnie z obowiązującym prawem. III SA/Kr 1233/08
§ 20. 1. Kierownik komórki organizacyjnej właściwej w sprawach osobowych lub upoważniona przez niego osoba zapoznaje policjanta nowo przyjętego do służby z przepisami określającymi prawa i obowiązki oraz odpowiedzialność dyscyplinarną policjantów, a także przepisami w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów.
2. Kierownik jednostki organizacyjnej lub upoważniony przez niego kierownik komórki organizacyjnej miejsca pełnienia służby policjanta zapoznaje go z przepisami regulującymi sposób pełnienia służby.
3. Policjant potwierdza fakt zapoznania się z przepisami, o których mowa w ust. 1 i 2, czytelnym podpisem oraz datą. Potwierdzenie włącza się do akt osobowych policjanta.
Naruszeniem dyscypliny służbowej jest w szczególności:
1) odmowa wykonania albo niewykonanie rozkazu lub polecenia przełożonego, względnie organu uprawnionego na podstawie ustawy do wydawania poleceń policjantom, z wyłączeniem rozkazów i poleceń, o których mowa w art. 58 ust. 2;
2) zaniechanie czynności służbowej albo wykonanie jej w sposób nieprawidłowy;
3) niedopełnienie obowiązków służbowych albo przekroczenie uprawnień określonych w przepisach prawa;
4) wprowadzenie w błąd przełożonego lub innego policjanta, jeżeli spowodowało to lub mogło spowodować szkodę służbie, policjantowi lub innej osobie;
5) postępowanie przełożonego w sposób przyczyniający się do rozluźnienia dyscypliny służbowej w podległej jednostce organizacyjnej lub komórce organizacyjnej Policji;
6) stawienie się do służby w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka oraz spożywanie alkoholu lub podobnie działającego środka w czasie służby albo w obiektach lub na terenach zajmowanych przez Policję;
7) utrata służbowej broni palnej, amunicji lub legitymacji służbowej;
8) utrata przedmiotu stanowiącego wyposażenie służbowe, którego wykorzystanie przez osoby nieuprawnione wyrządziło szkodę obywatelowi lub stworzyło zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa powszechnego;
9) utrata dokumentu zawierającego informacje stanowiące tajemnicę państwową lub służbową.
Czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne, wypełniający jednocześnie znamiona przestępstwa lub wykroczenia albo przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od odpowiedzialności karnej
Jeżeli zatem postępowanie dyscyplinarne prowadzone jest jedynie z uwagi na uzasadnione przypuszczenie popełnienia przez policjanta przestępstwa, to wynik tego postępowania jest zależny od wyniku prowadzonego postępowania karnego. Tak więc, jeżeli skarżący nie naruszył dyscypliny służbowej i nie był uznany w postępowaniu karnym winnym popełnienia przestępstwa i wykroczenia, to nieprawidłowe było ze strony organu w stosunku do skarżącego ukaranie go karą dyscyplinarną wydalenia ze służby. II SA/Wa 1166/05
Postępowanie dyscyplinarne jest postępowaniem samodzielnym i niezależnym od postępowania karnego, a funkcjonariusz Policji podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od odpowiedzialności karnej. Ta dwutorowość obu postępowań oznacza, iż w toku każdego z nich konieczne jest czynienie własnych ustaleń oraz ich własnej oceny. Niedopuszczalne jest ograniczenie postępowania dowodowego prowadzonego przez organ administracji publicznej do dowodów zgromadzonych w innym, odrębnym postępowaniu. II SA 1561/03
W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne, wypełniającego jednocześnie znamiona wykroczenia, w przypadku mniejszej wagi lub ukarania grzywną, przełożony dyscyplinarny może nie wszczynać postępowania dyscyplinarnego, a wszczęte umorzyć.
W przypadku czynu stanowiącego przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi przełożony dyscyplinarny może odstąpić od wszczęcia postępowania i przeprowadzić ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego udokumentowaną w formie notatki rozmowę dyscyplinującą.
Notatkę, włącza się do akt osobowych na okres roku.
Warunki przeprowadzenia rozmowy dyscyplinującej
Czyn ma charakter przewinienia dyscyplinarnego
Czyn jest oczywisty co do „zarzucalności”
Osoba sprawcy jest ustalona
Zachodzi przypadek mniejszej wagi
Przypadek mniejszej wagi
Ocena okoliczności wpływających na wymiar kary, nieumyślność popełnienia przewinienia, okoliczności popełnienia czynu, osobowość sprawcy, jego motywacji, właściwości i warunków osobistych, skutków przewinienia dla służby, etc.
Rola przełożonego w postępowaniu dyscyplinarnym
Przełożonym dyscyplinarnym jest przełożony, o którym mowa w art. 32 ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. Taką samą władzę dyscyplinarną posiada policjant, któremu powierzono pełnienie obowiązków na stanowisku służbowym, o którym mowa w art. 32 ust. 1.
Przełożony dyscyplinarny może w formie pisemnej upoważnić swoich zastępców lub innych policjantów z kierowanej przez niego jednostki organizacyjnej Policji do załatwiania spraw dyscyplinarnych w jego imieniu w ustalonym zakresie.
Upoważnienie do załatwiania spraw dyscyplinarnych musi zawierać:
- Podstawę prawną ( art. 133 ust 6 UoP)
Wskazanie osób upoważnionych
Zakres upoważnienia
Upoważnienie winno zawierać również określenie terminu jego ważności, a przynajmniej wskazanie, od kiedy obowiązuje ( data).
Podpis przełożonego dyscyplinarnego
Czynności wyjaśniające
Jeżeli zachodzą wątpliwości co do popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, jego kwalifikacji prawnej albo tożsamości sprawcy, przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego przełożony dyscyplinarny zleca przeprowadzenie czynności wyjaśniających. Czynności te należy ukończyć w terminie 30 dni.
Przełożony dyscyplinarny, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie popełnienia przez policjanta przewinienia dyscyplinarnego:
1) wszczyna postępowanie dyscyplinarne:
a) z własnej inicjatywy,
b) na wniosek bezpośredniego przełożonego policjanta,
c) na polecenie wyższego przełożonego,
d) na żądanie sądu lub prokuratora;
2) może wszcząć postępowanie dyscyplinarne na wniosek pokrzywdzonego
Uzasadnione przypuszczenie popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, to sytuacja, zawierająca taki zestaw okoliczności, który stwarza subiektywny osąd przełożonego dyscyplinarnego, że rzeczywiście dany funkcjonariusz dopuścił się określonego przewinienia dyscyplinarnego. wyrok NSA (N) z 2008-04-10 I OSK 618/07
Postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się, a wszczęte umarza:
1) jeżeli czynności wyjaśniające nie potwierdziły zaistnienia przewinienia dyscyplinarnego;
2) po upływie terminów przedawnienia wszczęcia i karalności czynu;
3) w razie śmierci policjanta;
4) jeżeli w tej samej sprawie zapadło prawomocne orzeczenie dyscyplinarne lub toczy się postępowanie dyscyplinarne
Postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się po upływie 90 dni od dnia powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego.
1. Przepis art. 135 ust. 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. Nr 7, poz. 58 ze zm.) jest niewątpliwie normą o charakterze gwarancyjnym dla policjanta, w związku z tym nie może być ona interpretowana w sposób rozszerzający, na niekorzyść tego funkcjonariusza.
2. Bieg terminu z art. 135 ustawy o Policji ustawodawca powiązał z "powzięciem wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego", a zatem początkową datę biegu terminu wyznacza dzień uzyskania informacji o takim działaniu policjanta, które stanowi naruszenie dyscypliny w rozumieniu ustawy o Policji. Chodzi tu przy tym o powzięcie przedmiotowej wiadomości po raz pierwszy przez przełożonego dyscyplinarnego. wyrok NSA (N) z 2007-09-14 I OSK 1786/06
Datą powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego jest dzień, w którym zapoznał się on ze sporządzoną przez policjanta notatką służbową, z której wynikało popełnienie tego przewinienia i od tego dnia należy obliczać przewidziany w przepisie art. 135 ust. 3 ustawy o Policji 90 - dniowy termin, po upływie którego postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się. wyrok WSA Warszawa z 2007-01-25 II SA/Wa 2034/06
Późniejsze uzyskanie od innych organów informacji o zakwalifikowaniu określonego zachowania policjanta jako przestępstwa, nie powoduje przedłużenia omawianego terminu ani też rozpoczęcia na nowo jego biegu. Postępowanie dyscyplinarne jest postępowaniem samodzielnym i odrębnym od postępowania karnego. O tym, czy określone zachowanie policjanta uzasadnia pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej decyduje wyłącznie właściwy przełożony dyscyplinarny. Ma on 90 dni na wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego. Zdaniem ustawodawcy okres ten jest wystarczający na ewentualne podjęcie czynności sprawdzających, a ponadto ustalenie, czy zachodzi uzasadnione przypuszczenie popełnienia przez policjanta określonego przewinienia dyscyplinarnego, a tym samym rozstrzygnięcie kwestii zasadności wszczęcia w danej sprawie przedmiotowego postępowania. II SA/Wa 2034/06
Za dzień powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu przez policjanta przewinienia dyscyplinarnego nie może być uznany dzień otrzymania anonimów wskazujących na popełnienie przestępstwa. wyrok NSA z 2002-11-13 II SA 1963/02
Kary dyscyplinarnej nie można wymierzyć po upływie roku od dnia popełnienia przewinienia dyscyplinarnego. Zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg tego terminu.
Jeżeli przewinieniem dyscyplinarnym jest czyn zawierający jednocześnie znamiona przestępstwa lub wykroczenia albo przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, upływ terminu określonego w ust. 4 nie może nastąpić wcześniej niż terminów przedawnienia karalności tych przestępstw lub wykroczeń.
Przełożony dyscyplinarny podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu dyscyplinarnym, jeżeli:
1) sprawa dotyczy go bezpośrednio;
2) jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym obwinionego lub osoby przez niego pokrzywdzonej w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania karnego;
3) był świadkiem czynu;
4) między nim a obwinionym lub osobą pokrzywdzoną przez obwinionego zachodzi stosunek osobisty mogący wywołać wątpliwości co do jego bezstronności.
Przełożonego dyscyplinarnego można wyłączyć od udziału w postępowaniu dyscyplinarnym także z innych uzasadnionych przyczyn.
O okolicznościach uzasadniających wyłączenie od udziału w postępowaniu dyscyplinarnym przełożony dyscyplinarny i zawiadamia niezwłocznie odpowiednio wyższego przełożonego dyscyplinarnego.
Wyłączenie przełożonego dyscyplinarnego od udziału w postępowaniu dyscyplinarnym może nastąpić również na wniosek obwinionego lub jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony
Wyższy przełożony dyscyplinarny wydaje postanowienie o wyłączeniu lub o odmowie wyłączenia przełożonego dyscyplinarnego od udziału w postępowaniu dyscyplinarnym.
Postępowanie dyscyplinarne wszczyna się z dniem wydania postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego. Policjanta, co do którego wydano postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, uważa się za obwinionego
Postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego zawiera:
oznaczenie przełożonego dyscyplinarnego;
datę wydania postanowienia;
stopień, imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe obwinionego;
opis przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu wraz z jego kwalifikacją prawną;
uzasadnienie faktyczne zarzucanego przewinienia dyscyplinarnego;
oznaczenie rzecznika dyscyplinarnego prowadzącego postępowanie;
podpis z podaniem stopnia, imienia i nazwiska przełożonego dyscyplinarnego;
pouczenie o uprawnieniach przysługujących obwinionemu w toku postępowania dyscyplinarnego
istotnym elementem orzeczenia jest opis przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego czynu, a w szczególności kwalifikacja prawna i uznanie winnym. Organ zmienił wprawdzie kwalifikację prawną wydając odrębne postanowienie w dniu [...] kwietnia 2007 r. jednakże okoliczności tej nie uwzględnił wydając orzeczenie na podstawie art. 135s ust. 1 pkt 3 ustawy o Policji.
Tymczasem wobec zmiany kwalifikacji prawnej przewinienia dyscyplinarnego, odpadła możliwość wydania orzeczenia na podstawie art. 135s ust. 1 pkt 3 ustawy o Policji, bowiem organ obowiązany był stosownie do wskazań Sądu oraz wymagań art. 135j ust. 2 pkt 4 ustawy o Policji, uchylić w tej części orzeczenie dyscyplinarne z 13 września 2002 r. i przyjąć prawidłową kwalifikację. I OSK 488/08 - Wyrok NSA
Stwierdzić należy, że niepouczenie skarżącego o możliwości skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika oraz błędne pouczenie o przepisie, który utracił moc prawną, było odebraniem skarżącemu prawa do należytej obrony w prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu dyscyplinarnym. wyrok WSA Łódź z 2008-01-30 III SA/Łd 724/07
Jeżeli czyn będący przedmiotem postępowania dyscyplinarnego jest lub był przedmiotem innego postępowania, w tym postępowania przygotowawczego, przełożony dyscyplinarny może zwrócić się do właściwego organu o udostępnienie akt tego postępowania w całości lub w części. Za zgodą tego organu, potrzebne odpisy lub wyciągi z udostępnionych akt włącza się do akt postępowania dyscyplinarnego.
Skoro postępowanie karne i postępowanie dyscyplinarne są postępowaniami całkowicie niezależnymi, to niewydanie postanowienia o włączeniu do sprawy dyscyplinarnej dowodów zgromadzonych w postępowaniu karnym jest istotnym uchybieniem procesowym. Z chwilą wydania takiego postanowienia dowody zgromadzone w postępowaniu karnym stają się dowodami również w postępowaniu dyscyplinarnym i mogą być uznawane przez organ za własne, a obwiniony ma wówczas jasność co do jego sytuacji prawnej. Dopiero ta chwila uprawnia organ dyscyplinarny do traktowania włączonych do sprawy materiałów, jako dowodów postępowania dyscyplinarnego. Bez własnych ustaleń co do popełnienia przez obwinionego zarzucanych czynów, bez postanowienia o włączeniu do sprawy dyscyplinarnej dowodów zgromadzonych w postępowaniu karnym, organy dyscyplinarne nie mogą stosować jakiejkolwiek sankcji dyscyplinarnej. W takiej sytuacji de facto brak dowodów w postępowaniu dyscyplinarnym. Wyrok z dnia 26 czerwca 2006 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie II SA/Wa 375/06
Jeżeli zebrany materiał dowodowy to uzasadnia, przełożony dyscyplinarny wydaje postanowienie o zmianie lub uzupełnieniu zarzutów.
W przypadku konieczności przeprowadzenia czynności poza miejscowością, w której toczy się postępowanie dyscyplinarne, przełożony dyscyplinarny może zwrócić się o ich przeprowadzenie do kierownika jednostki organizacyjnej Policji właściwego według miejsca, w którym czynność ma być dokonana.
Rzecznik dyscyplinarny, za zgodą przełożonego dyscyplinarnego, może skorzystać z pomocy innego rzecznika dyscyplinarnego przy przeprowadzaniu czynności dowodowych.
Rzecznik dyscyplinarny, który za zgodą przełożonego dyscyplinarnego korzysta z pomocy innego rzecznika dyscyplinarnego przy przeprowadzaniu czynności dowodowych w postępowaniu dyscyplinarnym, sporządza odpowiednią notatkę i włącza ją do akt postępowania dyscyplinarnego. Notatka powinna zawierać oznaczenie rzecznika dyscyplinarnego, który będzie udzielał pomocy, oraz zakres powierzonych do przeprowadzenia czynności dowodowych w postępowaniu dyscyplinarnym.
Obieg dokumentów prowadzi się w taki sposób, aby ich treść nie była udostępniona osobom niepowołanym.
Czynności dowodowe w postępowaniu dyscyplinarnym powinny być zakończone w terminie miesiąca od dnia wszczęcia tego postępowania. Wyższy przełożony dyscyplinarny, w drodze postanowienia, może przedłużyć termin prowadzenia czynności dowodowych do 2 miesięcy.
Wniosek przełożonego dyscyplinarnego o przedłużenie terminu prowadzenia czynności dowodowych w postępowaniu dyscyplinarnym składa się wyższemu przełożonemu dyscyplinarnemu właściwemu do wydania w tym przedmiocie postanowienia, nie później niż 5 dni przed upływem tego terminu.
Przełożony dyscyplinarny może zawiesić postępowanie dyscyplinarne z powodu zaistnienia długotrwałej przeszkody uniemożliwiającej prowadzenie postępowania. Na postanowienie o zawieszeniu postępowania dyscyplinarnego przysługuje zażalenie w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Jeżeli postępowanie dyscyplinarne zostało wszczęte z inicjatywy pokrzywdzonego, zażalenie to może również złożyć pokrzywdzony.
Przełożony dyscyplinarny wydaje postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania dyscyplinarnego po ustaniu przeszkody, o której mowa w ust. 3.
Przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny są obowiązani badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego.
Obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego.
Na podstawie oceny zebranego w postępowaniu dyscyplinarnym materiału dowodowego przełożony dyscyplinarny wydaje orzeczenie o:
1) uniewinnieniu albo
2) odstąpieniu od ukarania, albo
3) ukaraniu, albo
4) umorzeniu postępowania.
Przełożony dyscyplinarny uchyla postanowienie o zakończeniu czynności dowodowych oraz przekazuje akta sprawy rzecznikowi dyscyplinarnemu do uzupełnienia, w przypadku stwierdzenia, że nie zostały wyjaśnione wszystkie okoliczności sprawy.
Orzeczenie powinno zawierać:
1) oznaczenie przełożonego dyscyplinarnego;
2) datę wydania orzeczenia;
3) stopień, imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe obwinionego;
4) opis przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu wraz z kwalifikacją prawną;
5) rozstrzygnięcie o uniewinnieniu, stwierdzeniu winy i odstąpieniu od ukarania lub wymierzeniu kary dyscyplinarnej albo umorzeniu postępowania dyscyplinarnego;
6) uzasadnienie faktyczne i prawne orzeczenia;
7) pouczenie o prawie, terminie i trybie wniesienia odwołania;
8) podpis, z podaniem stopnia, imienia i nazwiska przełożonego dyscyplinarnego, oraz pieczęć jednostki organizacyjnej Policji.
Artykuł 135j ust. 1 ustawy o Policji nie wyznacza organowi dyscyplinarnemu merytorycznych reguł oceny wyników postępowania dowodowego, co oznacza, że przepis ten wprowadza swobodną ocenę dowodów w tym zakresie, w związku z czym sądowa kontrola oceny dowodów oznacza jedynie sprawdzenie, czy dokonana już ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej lub logicznej bądź czy też nie jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy. I OSK 994/06
Przełożony dyscyplinarny umarza postępowanie dyscyplinarne w przypadkach, o których mowa w art. 135 ust. 1, albo gdy stało się ono bezprzedmiotowe z innej przyczyny.
Przełożony dyscyplinarny może odstąpić od ukarania, jeżeli stopień winy lub stopień szkodliwości przewinienia dyscyplinarnego dla służby nie jest znaczny, a właściwości i warunki osobiste policjanta oraz dotychczasowy przebieg służby uzasadniają przypuszczenie, że pomimo odstąpienia od ukarania będzie on przestrzegał dyscypliny służbowej oraz zasad etyki zawodowej.
W przypadku zamiaru wymierzenia kary wydalenia ze służby w Policji przełożony dyscyplinarny, przed wydaniem orzeczenia dyscyplinarnego, wzywa obwinionego do raportu w celu wysłuchania go. W raporcie uczestniczy rzecznik dyscyplinarny. O terminie raportu należy zawiadomić zarząd właściwej organizacji zakładowej związku zawodowego policjantów. Przedstawiciel zarządu może uczestniczyć w raporcie, chyba że obwiniony nie wyrazi na to zgody. Obwinionemu doręcza się sprawozdanie w terminie umożliwiającym zapoznanie się z nim przed raportem.
Przełożony dyscyplinarny, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji, w przypadku wniesienia odwołania, przekazuje je wyższemu przełożonemu dyscyplinarnemu wraz z aktami postępowania dyscyplinarnego, aktami osobowymi obwinionego oraz swoim stanowiskiem wyższemu przełożonemu dyscyplinarnemu w terminie 7 dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie.
W postępowaniu odwoławczym rozpoznanie sprawy następuje na podstawie stanu faktycznego ustalonego w postępowaniu dyscyplinarnym. Jeżeli jest to potrzebne do prawidłowego wydania orzeczenia, wyższy przełożony dyscyplinarny może uzupełnić materiał dowodowy, zlecając rzecznikowi dyscyplinarnemu prowadzącemu postępowanie dyscyplinarne wykonanie czynności dowodowych, określając ich zakres.
Wyższy przełożony dyscyplinarny w terminie 7 dni od dnia wniesienia odwołania może powołać komisję do zbadania zaskarżonego orzeczenia, zwaną dalej "komisją". W przypadku odwołania od orzeczenia o ukaraniu karą, o której mowa w art. 134 pkt 4-6, wyższy przełożony dyscyplinarny jest obowiązany powołać komisję.
Komisja składa się z trzech oficerów w służbie stałej, z których dwóch wyznacza wyższy przełożony dyscyplinarny, a jednego właściwy zarząd wojewódzki związku zawodowego policjantów.
O wyznaczeniu przedstawiciela związku zawodowego do składu komisji przewodniczący zarządu wojewódzkiego związku zawodowego policjantów zawiadamia wyższego przełożonego dyscyplinarnego w terminie 3 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o powołaniu takiej komisji. W przypadku niewyznaczenia przedstawiciela związku zawodowego, trzeciego członka komisji wyznacza wyższy przełożony dyscyplinarny.
Rozpatrzenie odwołania przez wyższego przełożonego dyscyplinarnego powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia wpływu odwołania, a w przypadku powołania komisji - w terminie 7 dni od dnia otrzymania sprawozdania.
Wyższy przełożony dyscyplinarny może zaskarżone orzeczenie:
1) utrzymać w mocy albo
2) uchylić w całości albo w części i w tym zakresie uniewinnić obwinionego, odstąpić od ukarania, względnie wymierzyć inną karę, bądź uchylając to orzeczenie - umorzyć postępowanie dyscyplinarne w pierwszej instancji, albo
3) uchylić w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez przełożonego dyscyplinarnego, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga przeprowadzenia czynności dowodowych w całości lub w znacznej części.
W postępowaniu odwoławczym wyższy przełożony dyscyplinarny nie może wymierzyć surowszej kary dyscyplinarnej, chyba że zaskarżone orzeczenie rażąco narusza prawo lub interes służby.