Wykład 16 - 14.03.07
ZASADA POWSZECHNOŚCI PRAWA WYBORCZEGO
GWARANCJE PRAWA WYBORCZEGO
Gwarancja to instytucja mająca hacelu realizację wskazanych kompetencji. Aby prawo mogło być realizowane powinny istnieć gwarancje to umożliwiające.
Spis wyborców.
Przygotowywane w gminie.
Rejestr wyborców.
Gmina ma obowiązek tworzenia takich rejestrów, jest to obowiązek o charakterze zleconym, z zakresu administracji rządowej.
Rejestr powinien być codziennie aktualizowany.
Istnieje podział na: rejestr A (wszyscy obywatele; rejestr B (obywatele, którzy chcą głosować w Polsce)
Na podstawie rejestrów tworzone są listy wyborców.
Obwody do głosowania.
Terytorium, na którym musi mieszkać od 500 do 3000 ludzi. Tworzy go Rada Gminy na wniosek wojewody. Głosowanie odbywa się w lokalu komisji obwodowej.
W prawie wyborczym przewidziano tworzenie specjalnych obwodów do głosowania. Takie obwody tworzy się w: szpitalach, ośrodkach opieki społecznej, w zakładach karnych, na polskich statkach.
Obwody do głosowania tworzone są również poza granicami kraju (istnieje ich ok. 160) - dotyczy wyborów prezydenckich i parlamentarnych.
Dla osób niepełnosprawnych zapewnia się udogodnienia, pozwalające na dostanie się do komisji wyborczej.
Zaświadczenie o prawie do głosowania.
Wydaje go gmina. Pozwala nam głosować po za miejscem naszego zameldowania.
Dzień głosowania.
Jest to dzień wolny od pracy. W Polsce jest to niedziela, w Izraelu - wtorek, w wielu państwach europejskich - środa.
Protesty wyborcze.
Każdy obywatel ma prawo złożyć protest w terminie do 7 dni od ogłoszenia wyników.
Głosowanie korespondencyjnie.
Wyborca dostaje wcześniej kartę, oddaje głos i składa go na poczcie.
Wprowadzenie metody głosowania przez pełnomocnika.
Obywatele mogą upoważnić pełnomocnika, do oddania głosu za niego. Nie jest to głosowanie bezpośrednie. Naruszane są zasady prawa wyborczego: równości (każdy obywatel ma jeden głos) oraz bezpośredniości.
Głosowanie przez Internet.
Istnieją wątpliwości, co do tajności głosowania.
ZASADA RÓWNOŚCI W PRAWIE WYBORCZYM
XIX/XX w. - prawo głosu uzyskiwać zaczęły uzyskiwać nowe grupy społeczne.
Głosy pluralne - pewne grupy osób otrzymały dodatkowe głosy. Byli to mężczyźni, osoby z wykształceniem, posiadające własności.
One man, one vote - każdy z nas ma jeden głos, lub odpowiednio tą samą liczbę głosów, co inni obywatele. => Równość formalna.
Problemem jest zasada równości w sensie materialnym. Jesteśmy równi w sensie materialnym, jeżeli nasz głos ma taką samą siłę, taki sam wpływ na wynik wyborów, co innych obywateli.
Aby zapewnić równość materialną trzeba manipulować wielkością okręgów.
Geografia wyborcza - sterowanie granicami okręgu, aby poprzez to sterowanie wpłynąć na wynik wyborów.
Jeżeli w jednym okręgu jest 5 deputowanych, a w drugim 10, to drugi okręg powinien być większy.
Stosunek liczby wyborców do liczby mandatów!
Uznaje się, że skoro nie ma możliwości zapewnienia równości materialnej to dopuszczalne są pewne odchylenia (25%).
Gwarancją tej równości jest stała norma przedstawicielska (proporcja liczby wyborców, a liczbą wybieralnych przedstawicieli).
Drugą gwarancją jest ustalenie stałej liczebności parlamentu.
RÓWNOŚĆ SZANS
Możemy podzielić państwo idealnie pod względem materialnym, a mieć problem z frekwencją. Dlatego wprowadza się takie przeliczniki mandatów, aby siła głosu była możliwie taka sama.
Każdemu kandydatowi przysługuje taka sama szansa zdobycia mandatu lub objęcia urzędu.
Równość o charakterze proporcjonalnym.
Założenie, że powinny istnieć pewne gwarancje zapewniające równe szanse w wyborach, proporcjonalne do innych możliwości.
ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI PRAWA WYBORCZEGO
Ma dwa znaczenia:
Wybory bezpośrednie rozumiemy jako bezpośrednie głosowanie oraz bezpośredni wybór reprezentantów.
Jest to przeciwieństwo wyborów pośrednich, gdzie wyborcy wybierają elektorów, którzy, będąc z nimi związani, głosują bezpośrednio.
Bezpośredniość oznacza głosowanie osobiste.
Przeciwieństwem będzie głosowanie przez pośrednika (pełnomocnika).
Bezpośredniość związana jest z wielkością okręgów. Im mniejszy okręg, tym łatwiej dokonać wyborów personalnych.
ZASADA TAJNOŚCI
Zapewnia swobodę wyrażania swojego stanowiska. Ma chronić wyborcę przed szykanami ze strony aparatu władzy.
Nie istnieje jednoznaczna granica, czy tajność jest prawem czy obowiązkiem.
W państwie demokratycznym sam jego ustrój jest gwarancją tajności wyborów. Wówczas tajność („pójście za kotarę”) jest prawem, a nie obowiązkiem.
W momencie zmian ustrojowych (przechodzenie z socjalizmu na kapitalizm) gwarancją tajności jako obowiązku było jednostronne zadrukowywanie i lakowanie kopert oraz kotara.
WOLNOŚĆ PRAWA WYBORCZEGO
Nie ma tej zasady wymienionej w konstytucji.
Była w małej konstytucji z 1992 r.
Wolność - swoboda wyrażania poglądów.
Wolność w odniesieniu do elementów prawnych jest związana z prawem wyborczym i oznacza swobodę tworzenia i działania partii politycznych oraz innych organizacji społecznych, a zatem swobodę zgłaszania kandydatów.
Dzisiaj największe znaczenie ma zgłaszanie kandydatów przez partie polityczne.
Swoboda prowadzenia kampanii wyborczej -> wolność słowa.
Wolność słowa wiąże się z zakazem ograniczenia prowadzenia kampanii.
Udział w wyborach.
Swoboda wyrażania woli w czasie głosowania.