„Podstawy uwzględnienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz podstawy uwzględnienia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego”

Podstawy do uwzględnienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz podstawy uwzględniające skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego określa ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Podstawy uwzględnienia pierwszej
z nich określa art. 145, a podstawy uwzględnienia drugiej wymienione są w art. 174 przytoczonej ustawy.

Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego służy w sprawach na: 1) decyzje administracyjne; 2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty; 3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym
i zabezpieczającym, na które służy zażalenie; 4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa; 5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej; 6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej; 7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego; 8) bezczynność organów
w przypadkach określonych w pkt 1-4. Skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 52 p.p.s.a). Wnosi się ją za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ ten zobowiązany jest do przekazania skargi sądowi wraz z odpowiedzią na nią i aktami sprawy (art. 54 p.p.s.a.).

Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego zgodnie z art. 145 p.p.s.a uwzględniana jest, jeśli sąd stwierdzi:

1. naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

2. naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

3. inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy,

- w sytuacjach tych sąd uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub części;

4. zaistnienie przyczyn z art. 156 kpa lub z innych przepisów,

- sąd stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia;

5. zaistnienie przyczyn określonych w kpa lub w innych przepisach,

- sąd stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa.

Należy przyjąć, iż „naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy” (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), polega na naruszeniu nie tylko norm z zakresu prawa administracyjnego materialnego, ale także z zakresu innych dziedzina prawa, które powinny być zastosowane przez organ administracyjny przy wydaniu decyzji lub postanowienia. Naruszenie prawa materialnego może polegać na błędnej wykładni prawa, w sytuacji kiedy organ administracyjny błędnie przyjął, że określony przepis obowiązuje lub nie obowiązuje w danej sprawie, albo kiedy organ ten niewłaściwie zinterpretował treść lub znaczenie przepisu. Naruszenie takie może także polegać na niewłaściwym zastosowaniu prawa - błędna subsumcja - czyli zastosowaniu przepisu nieodpowiadającego ustalonemu stanowi faktycznemu. Naruszenie prawa musi mieć ponadto „wpływ na wynik sprawy”, a więc musi zachodzić związek przyczynowy między treścią stosunku prawnego ukształtowanego w decyzji lub postanowieniu, a naruszeniem norm prawa materialnego. "Wynikiem sprawy" w rozumieniu przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy p.p.s.a jest nie tylko samo rozstrzygnięcie jako formalna część decyzji (postanowienia), ale również otwarcie możliwości jego pełnego i bezproblemowego wykonania lub jego pełnej, przewidzianej przez prawo kontroli (wyrok WSA Kraków z 17.12.2008 r. III SA/Kr 801/08 Legalis). Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. b „naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego” zachodzi, jeżeli sąd stwierdzi wystąpienie którejś z przesłanek wznowienia postępowania, określonych w art. 145 § 1 i 145a kpa. Natomiast przez „inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy” (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c), należy rozumieć takie naruszenia, przy którym zachodzi prawdopodobieństwo oddziaływania naruszeń prawa procesowego na treść decyzji lub postanowienia. Wykluczyć należy tutaj sytuacje naruszenia prawa procesowego uzasadniające wznowienie postępowania oraz stanowiące podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia. Zgodnie z wyrokiem NSA z 29.11.2008 r. (II OSK 1470/07, Orzecznictwo Sądów Polskich 2009/9/100/685): „do uwzględnienia skargi na decyzję z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 lit. c nie jest konieczne ustalenie, aby stwierdzone przez Sąd naruszenie prawa było następstwem działania lub zaniechania organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Wystarczy, że jest ono dokonane przez organ prowadzący jedno z postępowań wcześniejszych, prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga”.

Jeżeli decyzja lub postanowienie są dotknięte jedną z wad wymienionych
w art. 156 § 1 kpa lub w innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 2) sąd stwierdza nieważność takiej decyzji. W takim przypadku nie jest on obowiązany badać wpływu zaistniałej wady na treść zaskarżonej decyzji lub postanowienia, a jedynie obowiązany jest stwierdzić jej nieważność.

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 3 sąd stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia
z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w kpa lub innych przepisach,
a więc w sytuacji kiedy jednocześnie występują przesłanki negatywne uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia. Skutkuje to tym, iż zaskarżona decyzja nadal pozostaje w mocy i nadal ma charakter wiążący - skarżący nie osiągnął więc celu zaskarżenia (skarga nieskuteczna).

Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego przysługuje od wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny. Jest ona środkiem dewolutywnym (przenosi sprawę do sądu wyższej instancji) i suspensywnym (jej wniesienie wstrzymuje wykonanie decyzji). Skargę tę może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 173 p.p.s.a). Skarga kasacyjna powinna być oparta na jednej z dwóch podstaw kasacyjnych, przez co należy rozumieć ustawowo określone rodzaje błędów i uchybień popełnionych w ocenie wnoszącego skargę kasacyjną przez sąd I instancji. Podstawy skargi kasacyjnej stanowią nie tylko jej najważniejszy wymóg formalny, ale też decydują o jej istocie i charakterze. Przedmiotem kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego mogą być tylko te uchybienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które skarżący zawarł w skardze kasacyjnej jako jej podstawy. Ponadto skarga kasacyjna powinna zawierać uzasadnienie podstaw kasacyjnych, co wynika z art. 176 p.p.s.a.

Podstawy wniesienia skargi kasacyjnej ustawodawca ujął szeroko - według
art. 174 p.p.s.a skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

1. naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

2. naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Pierwszą podstawą skargi kasacyjnej jest naruszenie prawa materialnego, które może wynikać z jego błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania. Przez błędną wykładnię rozumieć należy niewłaściwe, mylne zrozumienie zastosowanej normy prawnej wynikającej z przepisu prawa materialnego, natomiast niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego polega na zastosowaniu przepisu nieodpowiadającego ustalonemu stanowi faktycznemu (błędna subsumcja). Jednak należy zauważyć, że sądy administracyjne powołane zostały jedynie do kontroli w aspekcie zgodności z prawem aktów podejmowanych przez organy administracji publicznej. Stąd też sad administracyjny nigdy nie stosuje przepisów prawa materialnego, mimo że co innego zdaje się wynikać z treści art. 174 pkt 1 p.p.s.a. Należy zatem przyjąć, że sąd oceniając legalność zaskarżonego aktu nie dostrzegł popełnionego przez organ administracyjny błędu subsumcji (por. wyrok NSA z 22.10.2004 r. FSK 623/04). Dlatego przez niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego należy rozumieć błąd sądu administracyjnego I instancji polegający na nieprawidłowej ocenie zastosowania prawa materialnego przez organ administracji.

Drugą podstawą kasacyjną jest naruszenie przepisów postępowania, jeżeli miało ono istotny wpływ na wynik sprawy. Oznacza to, że pomiędzy uchybieniem a wynikiem sprawy musi zachodzić związek przyczynowy. Wystarczy, że skarżący uprawdopodobni, że gdyby nie naruszenie przepisów postępowania wynik sprawy mógłby być odmienny. Wpływ jednak takiego uchybienia musi być istotny. Sytuacja ta nie dotyczy jednak zarzutu skarżącego dotyczącego takiego uchybienia, które skutkuje nieważnością postępowania (art. 183 § 1 p.p.s.a.). W takim bowiem przypadku Naczelny Sąd Administracyjny bierze nieważność postępowania pod uwagę z urzędu. Zarzut naruszenia przepisów postępowania musi odnosić się do postępowania sądowego, a nie administracyjnego. Sądowi można zarzucić jedynie, że nie dostrzegł uchybień jakie w zakresie postępowania administracyjnego popełnił organ administracyjny, naruszając tym samym
art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., zobowiązujący sąd do uchylenia w takiej sytuacji zaskarżonego aktu. Jak stwierdził NSA w wyroku z 5 maja 2004 r. (FSK 5/04)
„dla uznania podstawy z art. 174 pkt 2 za usprawiedliwioną niezbędne jest wykazanie, że wadliwość postępowania kształtowała lub współkształtowała treść orzeczenia”.
Jeżeli zatem podstawą skargi kasacyjnej jest naruszenie przepisów postępowania, koniecznym warunkiem skuteczności skargi na tej podstawie jest bezwzględne powołanie przez skarżącego, którym przepisom postępowania sądowo administracyjnego uchybił
sąd, uzasadnienie ich naruszenia i wykazanie, że wytknięte uchybienia mogły mieć wpływ na wynik sprawy (wyrok NSA (N) z 28.08.2007 r. I OSK 1316/06 Legalis).

Podsumowując: w skardze kasacyjnej należy przytoczyć podstawy kasacyjne wraz
z ich uzasadnieniem. Trzeba zatem wskazać konkretny przepis prawa materialnego lub procesowego, który, zdaniem wnoszącego skargę, został naruszony przez sąd I instancji. Nie wystarczy przy tym przytoczenie przepisu ustawy stanowiącego podstawę kasacji. Konieczne jest także sprecyzowanie, do jakiego naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego doszło i na czym ono polegało. Uzasadnione zarzuty kasacyjne odnosić się powinny do orzeczenia zaskarżonego skargą kasacyjną, nie zaś do postępowania administracyjnego, które było przedmiotem osądu sądu I instancji. W postępowaniu kasacyjnym Naczelny Sąd Administracyjny kontroluje bowiem orzeczenia sądu, na które wniesiona została skarga kasacyjna nie zaś postępowanie czy decyzje organów administracyjnych (wyrok NSA (N) z 1.09.2004 r. FSK 279/04 Legalis).

Jak wynika z powyższego istnieją podobieństwa między podstawami uwzględnienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego a podstawami skargi kasacyjnej. Obie te skargi za swoją podstawę przyjmują naruszenie prawa materialnego - jednakże
w przypadku skargi do WSA naruszenie to musi mieć wpływ na wynik sprawy, a więc musi zachodzić związek przyczynowy między naruszeniem norm prawa materialnego
a treścią zaskarżanej decyzji lub postanowienia, co nie jest konieczną przesłanką do wniesienia skargi kasacyjnej. Obie również przewidują jako swoja podstawę naruszenie przepisów postępowania. W odniesieniu do skargi kasacyjnej skarżący musi jednak uprawdopodobnić, że naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (związek przyczynowy). W przypadku skargi do WSA w razie naruszenia przepisów postępowania nie zawsze trzeba wykazywać taki związek. Przy naruszeniu dającym podstawę do wznowienia postępowania, stwierdzeniu nieważności decyzji lub postanowienia oraz stwierdzeniu wydania decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa wystarczy ze zaistnieje jedna z przyczyn przewidzianych w kpa lub innych przepisach prawa.

5

---