Robert Ezra Park - Szkoła Chicagowska

Robert Ezra Park

socjolog amerykański , podkreślał realistyczny opis aktualnego, życia klas pracujących , warunków w jakich one żyły i pracowały , ich namiętności , rozrywki , tragedie domowe , filozofię życiową- uczynił jego studia godnymi pamięci i sprawił , że są one trwałym przyczynkiem do naszej wiedzy o naturze ludzkiej i społeczeństwie . Był przedstawicielem szkoły ekologicznej , zastosował tezy ekologii do socjologicznych opracowań zjawisk charakterystycznych dla wielkich miast . Park był niezrównanym inspiratorem badań empirycznych , ale sam ich na ogół nie prowadził . Prace jego były próbami kodyfikacji terminologii socjologicznej i systematyzacji problematyki .

Socjologia opisowa

• Socjologia początku XX wieku (lata 30 i 40) była socjologią opisową:

• programowe odejście od teorii badań społecznych

Badania trzeba skoncentrować na społecznościach lokalnych jako reprezentantach całego społeczeństwa.

Społeczność lokalna jest wyróżniana przez terytorium. Jest to bardzo ważny element życia społecznego, mikrokosmos w którym odbija się reszta społeczeństwa.

Badając jedną społeczność lokalną można odkryć pewne formy i prawidłowości, które występują w każdej innej społeczności.

Techniki badań (zaczerpnięte z antropologii kulturowej i etnologii):

• obserwacja uczestnicząca

• wywiady kierowane (rozmowa bezpośrednio nakierowana na pewien cel)

• unikano technik statystycznych (nie odkrywają one bowiem wzorów kultury)

• Założenia socjologii opisowej (orientacje):

1. Typologiczna - szukano pewnych typów, które mogłyby opisywać zastana rzeczywistość np. miasto, wieś, wspólnota, stowarzyszenie, grupa pierwotna i wtórna

2. Ekologiczna - społeczność ujmowana na tle środowiska przyrodniczego. Zakłada się tu wpływ przyrody na życie społeczne i bada ten związek

3. Strukturalno - formalna - badanie rzeczywistości społecznej jako całości, systemu, który jest ściśle wewnątrz siebie powiązany. Wszystkie elementy mają pośrednio lub bezpośrednio wpływ na siebie.

Szkoła Chicagowska

W 1892 roku na Uniwersytecie w Chicago założono pierwszy wydział socjologii i antropologii - są to pierwsze podstawy instytucjonalne badań socjologii opisowej. W Chicago w tym okresie miała miejsce bardzo szybka urbanizacja, wzrost przestępczości i przyrost miejskiego proletariatu.. Na tym terenie działała grupa terenowych badaczy, której przewodził Robert Park, był ich nauczycielem.

Park i Burges są autorami „Wprowadzenie do nauki socjologii” oraz artykułu „Miasto - uwagi na temat badań zachowania ludzkiego w mieście”

Rozróżnienie 2 rodzajów badań:

1. social surwey - czysty opis tego co istnieje

2. sociological surwey - związane z socjologią i ważne dla niej badania, które prowadzą do okrywania praw socjologicznych

Programowo badacze tej szkoły zakładali badanie procesów urbanizacji, które wywołują zanik więzi. Głównym pytaniem przez nich stawianym było: jak w warunkach miejskich można uzyskać ład społeczny taki, jaki istniał zanim pojawiło się życie wielkomiejskie (czyli taki jaki Toennies opisywał w swojej „wspólnocie”).

Głównym rysem koncepcji Parka jest dualizm zbiorowości terytorialnej i społeczeństwa biotycznego i kulturowego „ poziomu " stosunków międzyludzkich , ekologicznej „ bazy " i moralnej „ nadbudowy ". Park dążył do przezwyciężenia opozycji między koncepcjami społeczeństwa i człowieka . Pisał, że społeczeństwa ludzkie mają dwa aspekty :

1. Comunity czyli wspólnota, zbiorowość oparta na wspólnym terytorium. Jest to twór społeczny w którym rządzi teoria ewolucji - jej wyznacznikiem jest terytorium, wyznaczające życie grupy. Współpraca ma tu charakter przejściowy i żywiołowy. Mamy tu do czynienia z jednostkami nastawionymi egoistycznie, między którymi rządzą prawa dżungli. Ten aspekt biologiczny nigdy nie występuje w czystej postaci.

2. Society czyli społeczność - jednostki współpracują świadomie, są solidarne, potrafią dążyć do wspólnego celu.

Ewolucja społeczna polega na rozwijaniu się swoiście ludzkiej zdolności do tworzenia ładu moralnego , który w każdej fazie historii ma swoją „ fizyczną bazę" i napotyka na opór „ naturalnych impulsów ". Społeczeństwo w rozumieniu Parka stanowi niemal pod każdym względem przeciwieństwo zbiorowości terytorialnej , chociaż nie ustają w nim zasadnicze procesy ekologiczne , lecz tylko występują w złagodzonych formach . Kluczowe znaczenie mają w systemie Parka cztery procesy :

1. Konkurencja - występuje na poziomie zbiorowości terytorialnych, ma miejsce w środowiskach ludzkich i zwierzęcych

2. Konflikt - forma przejawiania się konkurencji - element świadomości

3. Akomodacja - przystosowanie do sytuacji konfliktu

4. Asymilacja - procesy interakcji

Podejście ekologiczne (szkoła ekologiczna)

1. Skupiska ludzkie są określone według jakiegoś wzoru przestrzennego - jest on podyktowany przez środowisko przyrodnicze

2. Terytorialnie wyróżnione strefy posiadają specyficzne wskaźniki np.: religię, mentalność, obyczaje, język, poziom dochodu, zawód itp.

3. Rzeczywistość społeczna jest dynamiczna, wiąże się ze zmianą terytorialną

4. Przedstawiciele tej szkoły przedstawiali wyniki swoich badań w sposób graficzny

Procesy w ramach których należy opisywać społeczności lokalne:

• centralizacja

• sukcesja

• koncentracja

• inwazja

---