Źródła informacji sytuacji ekonomiczno-finans.
Sprawne zarządzanie gospodarstwem dom., a także całym sektorem gosp. dom. Nie jest możliwe bez odpowiednich, wiarygodnych i systematycznie aktualizowanych informacji o tym, co się dzieje zarówno w gospodarstwach jak i w ich najbliższym otoczeniu.
W celu zmniejszenia deficytu informacji o ekonomice i finansach gosp. dom. Propagowane jest prowadzenie przez każde z nich swojej małej własnej sprawozdawczości, która stałaby się podstawą zarządzania majątkiem i budżetem - jest to popularne w Europie Zachodniej i podnosi efektywność gospodarowania i przyczynia się do podwyższenia ogólnej kultury ekonomicznej społeczeństwa.
W celu uzyskania szerszej wiedzy o wielkościach, prawach i proporcjach kształtowania się majątku i budżetów gosp. dom. Organizowane są przez odpowiednie instytucje publiczne i prywatne specjalne badania wykorzystujące między innymi metodę reprezentacyjną badania statystycznego i reguły rachunku prawdopodobieństwa.
Badania budżetów gosp. domowych.
Prowadzone są przez GUS i mają charakter badań reprezentacyjnych. Badania reprezentacyjne zalicza się do badań statystycznych niewyczerpujących. Są one przeprowadzane nie na całej zbiorowości, ale na jej części (próbie) dobranej w odpowiedni zgodny z regułami metody reprezentacyjnej sposób. Próba jest miniaturą zbiorowości. Badania reprezentacyjne wykorzystuje się wówczas, gdy nie jest możliwe przeprowadzeni badań wyczerpujących ze względu na wielkość zbiorowości i ograniczoność środków finansowych względnie możliwości technicznych i czasowych( w przyp. gosp. dom. mamy do czynienia ze wszystkimi tymi przeszkodami).
Przedmiotem tych badań jest wybrane losowo gosp. domowe jedno- lub wieloosobowe, które zgadza się na okresowe systematyczne bo praktycznie codzienne zapisy swoich dochodów i wydatków, a także udostępnienie danych o posiadanym majątku oraz jego zmianach w analizowanym okresie. Przedmiotem badań czyli systematycznej rejestracji są budżety gosp. domowych - wielkości pieniężne i niepieniężne przychodów i rozchodów wszystkich osób wchodzących w skłąd badanego gospodarstwa, a także ilościowe spożycie dóbr i usług. Pozyskiwane dane dotyczą też źródła utrzymania, cechach demograficznych poszczególnych członków gospodarstwa, wykształcenia, aktywności zawodowej, użytkowaniu gruntów, a także oceny własnych warunków ekonomicznych.
Miesięcznie badanych jest ok. 2700-3200 gospodarstw.
Badania te przeprowadzają Urzędy statystyczne znajdujące się w każdym województwie. Nadzór merytoryczny i organizacyjny sprawuje GUS.
Gospodarstwa domowe objęte badaniem prowadzą systematyczną rejestrację swoich dochodów oraz wydatków w Książeczce Budżetowej. Zapisy takie dokonywane są przez poszczególnych członków gospodarstwa, lub w ich imieniu przez jedną osobę w ciągu 2 tygodni. Po tym czasie książeczka przekazywana jest ankieterowi US, a przez następne 2 tygodnie zapisy dokonywane są w następnej książeczce. Dodatkowo wypełniany jest kwestionariusz Karta statystyczna gosp. dom. W którym rejestrowane są przychody i rozchody związane z użytkowaniem mieszkania oraz ważniejsze opłaty stałe.
Dostarczają one danych:
-o materialnych warunkach bytu ludności
- sposobach zycia ludności
- ocenę i kształtowanie się dochodów i wydatków, dynamiki zmian, zróżnicowania ich ze względu na źródło dochodów, poziomu wykształcenia, miejsca zamieszkania…itd.
- Dzięki info o przeciętnych wydatkach konsumpcyjnych tworzy się stopę inflacji konsumpcyjnej CPI
- ustalenia granicy ubóstwa (przydaje się to do ustalania płacy minimalnej oraz kryteriów uzasadniających uzyskanie pomocy społecznej
- poznane warunków mieszkaniowych
- Poznanie wielkości i struktury wyposażenia w ważniejsze przedmioty trwałego użytkowania
Rachunki narodowe
Prowadzone w ujęciu makroekonomicznym. Opracowywane przez GUS według metody ESA 1995Na system rachunków narodowych składają się wzajemnie powiązane ze sobą rachunki makroekonomiczne pozwalające na uzyskanie informacji o podstawowych składnikach gospodarki narodowej oraz wzajemnych związkach między nimi. Zadaniem rachunków jest stworzenie spójnych danych o dochodach czyli źródłach finansowania wydatków z danymi dotyczącymi produkcji i jej rozdysponowaniu na konsumpcję.
Jednym z podstawowych podziałów podmiotowych gospodarki narodowej jest podział na sektory instytucjonalne( występuje tu sektor gosp. dom). Statystyko dochodów i wydatków całego sektora gosp. dom. Przy zastosowaniu tej metody różnią się od wielkości jakie wyst. w metodzie reprezentacyjnej.
Badania koniunktury gosp. dom. (badania nad wahaniami koniunkturalnymi)
- badania zachowań w zakresie pozyskiwania środków ekonomicznych, które wyrażają się w sposobach zarobkowania
- badanie sposobu obchodzenia się z posiadanymi środkami ekonomicznymi
- badanie sposobu i skutków wykorzystania posiadanych środków ekonomicznych do celów konsumpcyjnych
Badania uniwersytetu michigan i the conference band
Na podstawie tych badań opracowywane są różne indeksy m.in. wskaźniki koniunktury konsumenckiej, wskaźniki nastrojów konsumenckich (wykorzystywany przez największe giełdy kapitałowe), wskaźniki optymizmu gospodarstw dom. wskaźniki kondycji gosp. dom. wskaźniki zaufania konsumentów.
Indeks Michigan powstaje na podstawie telefonicznych wywiadów przeprowadzanych co miesiąc z przedstawicielami losowo dobranej grupy reprezentatywnej próby amerykańskich gosp. dom. (ok. 500 respondentów)
Indeks The Conference Band oparty jest na odpowiedziach listownych ok. 5000respondentów.
W obu wypadkach zadaje się 5 pytań a odpowiedzi są klasyfikowane na pozytywne, neutralne i negatywne.
Pytania te dotyczą zakupów wybranych dóbr, o ich obecną sytuację, czy jest lepsza czy gorsza niż rok temu, czego się spodziewają.
W toku badań ankietowych oceny są subiektywne dzięki czemu informacje są ważne dla badania bieżących i przyszłych nastrojów oraz zachowań ekonomicznych.
Badania kondycji gosp. domowych Instytutu Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głownej Handlowej W Warszawie.
Przeprowadzane w pierwszych miesiącach kwartału na podstawie ankiet pocztowych rozsyłanych do próby gospodarstw wylosowanej z ogólnopolskiej zbiorowości. Postawą badan jest kwestionariusz ankietowy zharmonizowany z testem konsumenckim krajach UE.
Składa się on z 3 grup pytań. Na ich podstawie bada się wskaźnik kondycji gosp. domowych.
Instytut ten od 2006 r. wraz z Konfederacją Przedsiębiorstw Finansowych prowadzi badanie rynku consumer finanse - systematyczny monitoring zachowań polskich gosp. dom. na rynkach finansowych. Efektem realizacji tego projektu badawczego jest ogłaszany co kwartał wskaźnik zmian sytuacji na rynku oszczędności i zadłużenia gosp. dom. Zwany barometrem rynku consumer finanse.
Badania nastrojów ekonomicznych ludności Pentor IBOiR
Instytut Badania opinii i rynku SA prowadzi systematyczne badania nastrojów ekonomicznych ludności. W badaniach wykorzystuje ankiety wywiadów osobistych na próbie ok. 1000 dorosłych osób w każdym miesiącu. Badania dotyczą trzech zagadnień:
dokonywanej oceny sytuacji ekonomicznej kraju, kondycji finans. własnych gosp. dom. oraz klimatu konsumenckiego.
Badania optymizmu konsumentów Ipsos Polska
Badanie nastrojów konsumentów - comiesięczny sondaż na reprezentowanej próbie ok. 1000 mieszkańców Polski w wieku powyżej 15 lat.
Wskaźnik optymizmu konsumentów, wskaźnik klimatu gospodarczego, wskaźnik skłonności do zakupów
System statystyki dochodów i warunków życia UE (państwa c członkowskie muszą je wdrożyć)
Głównym celem tych badań jest uzyskanie jednolitych porównywalnych dla krajów UE danych o warunkach bytu ludności. Jest to dobrowolne badanie ankietowe z zastosowaniem papierowych kwestionariuszy. Wywiady przeprowadzane są przez ankieterów GUS.
Badania koniunktury konsumenckiej GUS i NBP
Zeznania o podatkach od dochodów osobistych (PIT) oraz oświadczenia majątkowe osób publicznych (np. członków parlamentu, pracowników urzędów państwowych wyższego szczebla)
1