Monter elektronik -
urządzenia radiowo-telewizyjne

(742112)

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. „Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez
pracodawców”. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1

Krajowy standard kompetencji zawodowych

Monter elektronik -
urządzenia radiowo-telewizyjne (742112)

© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013

Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła

ISBN 978-83-7951-000-9 (całość)

ISBN 978-83-7951-246-1 (246)

Nakład 1000 egz.

Publikacja bezpłatna

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. [phone], fax [phone]

e-mail: [e-mail] http://www.crzl.gov.pl

Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - Państwowego Instytutu Badawczego

26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax [phone]

e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl

Spis treści

1. Dane identyfikacyjne zawodu 4

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach 4

1.2. Notka metodologiczna i autorzy 4

2. Opis zawodu 6

2.1. Synteza zawodu 6

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu 6

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) 6

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu 7

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie 7

2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-dacji kompetencji 8

2.7. Zadania zawodowe 8

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych 9

2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK 9

3. Opis kompetencji zawodowych 10

3.1. Montowanie podzespołów i urządzeń radiowo-
-telewizyjnych Kz1 10

3.2. Instalowanie i serwisowanie urządzeń radiowo-
-telewizyjnych Kz2 12

3.3. Kompetencje społeczne KzS 13

4. Profil kompetencji kluczowych 14

5. Słownik 15

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010):

742112 Monter elektronik - urządzenia radiowo-telewizyjne

Grupa wielka 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 - poziom 3).

Grupa elementarna 7421 - Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 7421 Electronics Mechanics and Servicers).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

Sekcja S. Pozostała działalność usługowa, Dział 95. Naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego, Grupa 95.2. Naprawa i konserwacja artykułów użytku osobistego i domowego.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie wyników badań analitycznych na 15 stanowiskach pracy w 15 przedsiębiorstwach (średnie - 1, mikro − 14, w tym produkcyjne − 2, handlowe − 7, usługowe - 6), przeprowadzonych w lutym i marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

• Jarosław Siemiątkowski - Autoryzowany Zakład instalacji Alarmowych „ALARM-SYSTEM” w Warszawie,

• Andrzej Olszewski - „Zakład Usług Elektrotechnicznych EL TECH SYSTEM Andrzej Olszewski” w Grzybnie,

• Artur Lipiec - „AURA-TECH Piotr Szymański” w Radomiu,

• Marcin Chrzan - Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu.

Ewaluatorzy:

• Piotr Ziembicki - były pracownik serwisu RTV w Radomiu,

• Paweł Pirosz - Zespół Szkół Elektronicznych w Radomiu.

• Recenzenci:

• Grzegorz Barszcz - były pracownik serwisu RTV w Lipsku,

• Tomasz Ciszewski - Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu.

• Komisja Branżowa (zatwierdzająca):

• Mirosław Prokocki (przewodniczący) - Ogólnopolskie Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Zabezpieczeń Technicznych i Zarządzania Bezpieczeństwem „POLALARM” w Warszawie,

• Renata Pawłowska - Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza w Warszawie,

• Grzegorz Sołtysiak - Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych w Warszawie.

• Data zatwierdzenia:

• 07.10.2013 r.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych montuje i serwisuje urządzenia radiowo-telewizyjne.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,
obszary występowania zawodu

Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych montuje buduje, konserwuje, remontuje i naprawia urządzenia i układy elektroniczne w zakresie urządzeń i układów elektroniki ogólnej, urządzeń do nagrywania, odtwarzania i przesyłania dźwięków i obrazów oraz systemów radiowo-telewizyjnych. Pracownik zatrudniony na stanowiskach pracy związanych z serwisem urządzeń radiowo-telewizyjnych określa rodzaj uszkodzenia sprzętu, lokalizuje uszkodzony element lub podzespół oraz dokonuje jego naprawy lub wymiany. Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych zatrudniony w zakładach produkcyjnych wykonuje montaż podzespołów lub dozoruje automaty montażowe. Sprawdza parametry danego podzespołu, przeprowadza konieczne strojenia i kontrolę jakości gotowych urządzeń radiowo-telewizyjnych. Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych może podejmować pracę w różnych gałęziach gospodarki związanych z techniką radiowo-
-telewizyjną. Miejscem pracy są wszystkie zakłady przemysłu elektronicznego: produkcyjne, montażowe lub usługowe, a także wszystkie inne firmy wykorzystujące lub eksploatujące urządzenia i sprzęt elektroniczny radiowo-telewizyjny. Monterzy elektronicy urządzeń radiowo-telewizyjnych mogą również być zatrudnieni w laboratoriach badawczych, jako personel pomocniczy. Monter elektronik urządzeń radiowo-
-telewizyjnych zatrudniony w zakładach produkcyjnych wykonuje montaż elementów i modułów podzespołów lub dozoruje automaty montażowe.

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny
i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)

Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych większą część prac wykonuje w pomieszczeniach zamkniętych przy sztucznym świetle. Podczas wykonywania pracy posługuje się zarówno narzędziami elektrycznymi (np. lutownica, wiertarka), jak i mechanicznymi (np. szczypce, pęseta). W czasie wykonywania swojej pracy powinien przestrzegać ogólnych przepisów BHP i ochrony ppoż., ergonomii, ochrony środowiska oraz przepisów związanych z obsługą urządzeń elektrycznych i radiowo-telewizyjnych, w tym emitujących fale elektromagnetyczne. Główne zagrożenia, z jakimi może spotkać się na stanowisku pracy to: porażenie prądem elektrycznym, narażenie na przebywanie w polu elektromagnetycznym, opary odczynników chemicznych. Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych może wykonywać pracę indywidualnie oraz zespołowo.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych powinien się cechować umiejętnością abstrakcyjnego myślenia, zdolnością do koncentracji i podzielnością uwagi. Przydatny jest wysoki poziom spostrzegawczości, szybka orientacja, dobry wzrok i zmysł powonienia. Ważne są zdolności manualne. Powinno go cechować zdyscyplinowanie, wytrwałość i cierpliwość w wykonywaniu powierzonych zadań, a także umiejętność współpracy w zespole. Przeciwwskazania do wykonywania zawodu: niedowład kończyn górnych, niedosłuch, zaburzenia widzenia, uczulenie na odczynniki chemiczne, posiadanie wbudowanych urządzeń elektronicznych (np. rozrusznik serca).

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie

Zawód montera elektronika urządzeń radiowo-telewizyjnych można uzyskać na drodze kształcenia rzemieślniczego lub w systemie szkolnym. Możliwe jest również szkolenie praktyczne (przyuczenie) na stanowisku pracy i zdobywanie doświadczenia w trakcie pracy. Monter elektronik urządzeń radiowo-telewizyjnych powinien brać udział w szkoleniach organizowanych w przedsiębiorstwie, przez stowarzyszenia i inne organizacje branżowe, przez producentów urządzeń radiowo-tele-wizyjnych lub wyspecjalizowane placówki oświatowe i ośrodki szkoleniowe. Powinien również posiadać uprawnienia elektryczne do 1 kV. Niezbędna do wykonywania zawodu jest podstawowa znajomość języka obcego w celu rozumienia dokumentacji technicznej urządzeń producentów zagranicznych.

2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/
/walidacji kompetencji

Praca w zawodzie montera elektronika urządzeń radiowo-
-telewizyjnych wymaga stałego poszerzania wiedzy. Ważnym miejscem zdobywania dodatkowych kwalifikacji są szkolenia organizowane przez firmy projektujące oraz produkujące urządzanie radiowo-telewizyjne. Uzyskane w procesie pracy kompetencje zawodowe można potwierdzić w systemie rzemiosła egzaminem czeladniczym i mistrzowskim. Pracodawcy chętnie zatrudniają do pracy w zawodzie montera elektronika urządzeń radiowo-telewizyjnych absolwentów szkół zawodowych, kształcących w zawodzie 742102 Monter elektronik. Pracownik zwykle rozpoczyna pracę jako monter, następnie może pracować jako konserwator i serwisant samodzielny urządzeń radiowo-telewizyjnych. Posiadając kompetencje montera-elektronika urządzeń radiowo-tele-wizyjnych, można pracować na równorzędnych stanowiskach robotniczych w zawodach z grupy 742 Monterzy elektronicy i monterzy instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych np.: 742113 Monter/konserwator urządzeń zabezpieczeń technicznych osób i mienia, 742102 Monter elektronik, 742114 Monter mechatronik, 742202 Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych. Podnosząc swoje kwalifikacje, może uzyskać tytuł zawodowy technika elektronika, a po ukończeniu studiów wyższych o określonym profilu tytuł zawodowy inżyniera elektronika.

2.7. Zadania zawodowe

1. Organizowanie własnego stanowiska pracy zgodnie z zasadami i przepisami BHP, ergonomii, ochrony ppoż. i ochrony środowiska (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

2. Ocenianie jakości, sortowanie i przygotowywanie materiałów stosowanych do produkcji układów i urządzeń radiowo-tele-wizyjnych (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

3. Wykonywanie modułów elektronicznych urządzeń radiowo-tele-wizyjnych (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

4. Instalowanie modułów elektronicznych i pozostałych podzespołów urządzeń radiowo-telewizyjnych we wspólnych obudowach (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).

5. Przeprowadzanie kontroli jakości, regulacji i programowania urządzeń radiowo-telewizyjnych (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

6. Instalowanie i uruchamianie urządzeń radiowo-telewizyjnych w miejscu docelowym (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).

7. Wykonywanie prac serwisowych i konserwacyjnych w zakresie napraw urządzeń radiowo-telewizyjnych (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 - Montowanie podzespołów i urządzeń radiowo-telewizyjnych (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z2, Z3, Z5).

Kz2 - Instalowanie i serwisowanie urządzeń radiowo-telewizyjnych (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z4, Z5, Z6, Z7).

KzS - Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań: Z1÷Z7).

2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi
a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 3 właściwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 7 i jej odpowiednik w ISCED 2011).

Osoba wykonująca zawód montera elektronika - urządzenia radiowo-
-telewizyjnych:

1) w zakresie wiedzy: zna fakty, zasady, procesy i pojęcia ogólne, zna i rozumie podstawowe zależności podczas montowania podzespołów i urządzeń radiowo-telewizyjnych a także podczas instalowania i serwisowania urządzeń radiowo-telewizyjnych oraz w szerszym zakresie elementarne uwarunkowania prowadzonej działalności w branży elektronicznej;

2) w zakresie umiejętności: posiada umiejętności wymagane do realizacji zadań i rozwiązywania problemów poprzez dobieranie podstawowych, narzędzi, materiałów i informacji potrzebnych przy montowaniu podzespołów i urządzeń radiowo-telewizyjnych, także podczas instalowania i serwisowania urządzeń radiowo-telewizyjnych, potrafi wykonywać zadania według ogólnej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach; umie odbierać i formułować wypowiedzi, także bardzo proste wypowiedzi w języku obcym.

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z5 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1.

3.1. Montowanie podzespołów i urządzeń
radiowo-telewizyjnych Kz1

Wiedza - zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z montowaniem podzespołów i urządzeń radiowo-tele-wizyjnych oraz ze współpracą z klientami w tym obszarze pracy, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, ochrony ppoż., ochrony przeciwporażeniowej, ochrony środowiska oraz ergonomii podczas montowania podzespołów i urządzeń radiowo-telewizyj-nych; podstawy mechaniki, elektrotechniki, elektroniki i fizyki; zasady tworzenia i czytania dokumentacji technicznej; procedury i technologie montażu urządzeń elektronicznych; metody doboru właściwych narzędzi do wykonywanych czynności monterskich; zasady i metody dokonywania pomiarów elektrycznych; zasady i metody przeprowadzania kontroli jakości wykonywanych prac; metody regulacji i programowania urządzeń radiowo- -telewizyjnych.

Umiejętności - wykonuje niezbyt proste zadania związane z montowaniem podzespołów i urządzeń radiowo-telewizyjnych według okre-ślonej instrukcji w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: przestrzegać zasad i przepisów BHP, ochrony ppoż., ochrony przeciwporażeniowej, ochrony środowiska oraz ergonomii podczas: montowania podzespołów i urządzeń radiowo- -telewizyjnych, sortowania, instalowania, regulacji, programowania urządzeń radiowo- -telewizyjnych; określać zagrożenia dla zdrowia i życia występujące przy: sortowaniu, instalowaniu, regulacji, programowaniu urządzeń radiowo-telewizyjnych; rozróżniać elementy, podzespoły i urządzenia elektroniczne na podstawie ich wyglądu zewnętrznego, oznaczeń i cech fizycznych; określać zjawiska zachodzące podczas przepływu prądu stałego i zmiennego; odczytywać schematy ideowe, blokowe i montażowe oraz rysunki warsztatowe; wykonywać połączenia elektryczne modułów urządzeń radiowo-telewizyjnych z zastosowaniem różnych technik łączenia i narzędzi; użytkować automatyczne maszyny przeznaczone do montażu urządzeń elektronicznych; wykonywać połączenia mechaniczne na zewnątrz i wewnątrz urządzeń radiowo-telewizyj-nych z zastosowaniem różnych technik łączenia i narzędzi; rozróżniać podstawowe narzędzia do montażu, diagnostyki i programowania urządzeń radiowo-telewizyjnych oraz korzystać z nich; posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczną przy testowaniu i uruchamianiu modułów oraz urządzeń elektronicznych radiowo- -telewizyjnych; obsługiwać aparaturę pomiarową oraz dokonuje pomiarów wielkości eletrycznych i nieelektrycznych w urządzeniach radiowo-telewizyjnych; zinterpretować wyniki pomiarów i testów urządzeń radiowo--telewizyjnych w celu oceny prawidłowości działania urządzenia.

Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z4, Z5, Z6, Z7 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2.

3.2. Instalowanie i serwisowanie urządzeń
radiowo-telewizyjnych Kz2

Wiedza - zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z instalowaniem i serwisowaniem urządzeń radiowo-telewizyjnych oraz ze współpracą z klientami w tym obszarze pracy, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, ochrony ppoż., ochrony przeciwporażeniowej, ochrony środowiska oraz ergonomii podczas instalowania i serwisowania urządzeń radiowo- -telewizyjnych; podstawy mechaniki, fizyki, elektrotechniki, elektroniki; zasady tworzenia i czytania dokumentacji technicznej urządzeń radiowo-telewizyj-nych budowę i zasady działania elementów i urządzeń radiowo-telewizyjnych; metody i zasady pomiarów elektrycznych oraz metody lokalizowania usterek w urządzeniach radiowo-telewizyj-nych; procedury i technologie instalowania i serwisowania urządzeń radiowo-telewizyjnych; metody doboru właściwych narzędzi do wykonywanych czynności monterskich, diagnostycznych i serwisowych.

Umiejętności - wykonuje niezbyt proste zadania związane z instalowaniem i serwisowaniem urządzeń radiowo-telewizyjnych według określonej instrukcji w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: przestrzegać zasad i przepisów BHP, ppoż., ochrony przeciwporażeniowej, ochrony środowiska oraz ergonomii podczas instalowania i serwisowania urządzeń radiowo-telewizyjnych; określać zagrożenia dla zdrowia i życia występujące przy wykonywaniu: instalowania, regulacji, programowania urządzeń radiowo-telewizyjnych; określać zjawiska zachodzące w polu elektrycznym magnetycznym i elektromagnetycznym oraz podczas przepływu prądu stałego i zmiennego w urządzeniach radiowo-telewizyjnych; wykonywać prace mechaniczne związane z instalacją i serwisem urządzeń radiowo-telewizyjnych; rozróżniać elementy, podzespoły i urządzenia elektroniczne na podstawie ich wyglądu zewnętrznego, oznaczeń i cech fizycznych; posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczną przy instalowaniu i serwisowaniu urządzeń radiowo-telewizyjnych; korzystać z literatury fachowej oraz innych źródeł informacji potrzebnych do instalowania i serwisowania urządzeń radiowo- -telewizyjnych; sprawdzać poprawność działania elementów, układów i urządzeń radiowo-telewizyjnych; wykonywać połączenia mechaniczne na zewnątrz i wewnątrz urządzeń radiowo-telewizyjnych z zastosowaniem różnych technik łączenia i narzędzi; rozróżniać podstawowe narzędzia do instalowania, serwisowania i programowania urządzeń radiowo-telewizyjnych oraz korzystać z nich; obsługiwać aparaturę pomiarową oraz dokonywać pomiarów wielkości elektrycznych i nieelektrycznych w urządzeniach radiowo-telewizyjnych; oceniać jakość wykonywanych prac instalacyjnych i serwisowych.

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.

3.3. Kompetencje społeczne KzS:

• ponosi odpowiedzialność za montowanie podzespołów i urządzeń radiowo-telewizyjnych oraz za instalowanie i serwisowanie urządzeń radiowo-telewizyjnych,

• dostosowuje zachowanie do zmian w środowisku pracy zakładu RTV,

• pracuje częściowo samodzielnie i podejmuje współpracę w zorganizowanych warunkach pracy zakładu RTV,

• ocenia wpływ swoich działań realizowanych w ramach współpracy zespołowej w zakładzie RTV i ponosi odpowiedzialność za ich skutki.

4. Profil kompetencji kluczowych

Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu montera elektronika urządzeń radiowo-telewizyjnych przedstawia rys. 1.

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 742112 Monter elektronik
- urządzenia radiowo-telewizyjne

5. Słownik

Zawód	zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów.
Specjalność	jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki.
Zadanie zawodowe	logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją.
Kompetencje zawodowe	wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych.
Wiedza	zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Umiejętności	zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Kompetencje społeczne	zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego.
Kompetencje kluczowe	wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia.
Standard kompetencji zawodowych	norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
Kwalifikacja	zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję.
Europejska Rama Kwalifikacji	przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.
Polska Rama Kwalifikacji	opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce.
Krajowy System Kwalifikacji	ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości.

5

Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy

---