Joanna Liżewska
Charakterystyka projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego na przykładzie projektu Dobry Start zrealizowanego przez Szkołę Podstawową Nr 4 w Łomży w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet IX Działanie 9.1 Poddziałanie 9.1.2
Wprowadzenie
W związku z postępującym procesem globalizacji sprawy oświaty traktowane są jako najważniejsze zagadnienia międzynarodowe, ponieważ edukacja stała się czynnikiem warunkującym rozwój gospodarczy wszystkich krajów.
Świat w jakim przyjdzie nam żyć w przyszłości zależy od naszych dzieci, od tego czy będą umiały włączyć się w dorosłe życie, poziomu ich wiedzy, umiejętności nawiązywania więzi społecznych.
Celem niniejszego artykułu jest analiza wpływu projektów współfinansowanych
ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego na wspomaganie procesu dydaktycznego w placówkach oświatowych.
W artykule posłużono się przykładem Szkoły Podstawowej nr 4 w Łomży i projektem Dobry Start, który został w tej placówce zrealizowany. W roku rozpoczęcia realizacji projektu to jest w 2009r. Urząd Marszałkowski Województwa podlaskiego jako instytucja pośrednicząca ogłosił jeden konkurs w ramach działania 9.1.2 na który wpłynęło 240 wniosków zgłoszonych przez placówki oświatowe, do dofinansowania i realizacji zakwalifikowano ostatecznie 39. Wszyscy wnioskodawcy realizujący swoje projekty dążyli do takiego samego celu - wyrównanie szans edukacyjnych - co wynika z pragmatyki konkursowej. Można więc posługując się przykładem analizowanego w artykule projektu czynić pewne porównania chociażby w obrębie tych podmiotów, które brały udział w konkursie. W Łomży w ramach tego konkursu uczestniczyły 2 placówki oświatowe: Szkoła Podstawowa Nr 4 i Zespół Szkół Drzewnych i Gimnazjalnych. W kolejnych latach na przykładzie zrealizowanych wcześniej projektów kolejne placówki realizowały własne przedsięwzięcia, które jednak miały ten sam cel, który osiągany był podobnymi działaniami.
Ustalenia definiujące
Rozpatrywanie problemu należy rozpocząć od wyjaśnienia w jakim celu ustanowiony został Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL).
PO KL został przygotowany na podstawie Rozporządzenia Rady WE nr 1083/2006
w celu realizacji strategii rozwoju, zakres obowiązywania został ustanowiony na okres 20007-2013. Celem głównym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Wsparciem obejmuje następujące obszary: zatrudnienie, edukację, integrację społeczną, adaptacyjność pracowników i przedsiębiorstw, zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, budowę sprawnej i skutecznej administracji publicznej, promocję postaw zdrowotnych wśród osób zatrudnionych.
Działania podejmowane w ramach programu mają na celu: aktywizację bezrobotnych
i osób biernych zawodowo, zapewnienie równego dostępu do zatrudnienia, rozwijanie alternatywnych form zatrudnienia, podnoszenie kwalifikacji lub ich zmianę u osób dyskryminowanych na rynku pracy, zapobieganie wykluczeniu społecznemu, wspieranie rozwoju kadr, wspieranie przedsiębiorstw w procesach modernizacyjnych
i adaptacyjnych do zmian zachodzących w gospodarce, podwyższenie jakości i efektywności kształcenia, wyrównywanie szans edukacyjnych na wszystkich etapach, podnoszenie jakości polskiej administracji, ograniczenie podatności na choroby pracowników i zapobieganie chorobom zawodowym, rozwój społeczeństwa na obszarach wiejskich.
Program PO KL składa się z 10 Priorytetów:
Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna
Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstwa oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących
Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty
Priorytet IV Szkolnictwo wyższe i nauka
Priorytet V Dobre zarządzanie
Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich
Priorytet VII Promocja integracji społecznej
Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach
Priorytet X Pomoc techniczna
Priorytet IX składa się z 5 działań obejmujących:
9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych w systemie oświaty
9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego
9.3 Upowszechnienie formalnego kształcenia ustawicznego w formach szkolnych
9.4 Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty
9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich
Działanie 9.1 podzielone zostało na 3 poddziałania:
9.1.1 Zmniejszenie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej
9.1.2 Wyrównanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszenie różnic w jakości usług edukacyjnych
9.1.3 Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Priorytet IX umożliwia dostęp do edukacji i korzystanie z usług edukacyjnych, a tym samym wspiera sytuację jednostek na rynku pracy. Istotnym elementem Priorytetu IX
są programy rozwojowe szkół i placówek oświatowych, które obejmują m.in. dodatkowe zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne dla uczniów, stanowiące wyrównanie szans edukacyjnych uczniów napotykających z różnych przyczyn na problemy edukacyjne, zaś z drugiej strony wzmacniające znaczenie kompetencji kluczowych w trakcie procesu nauczania.
Warunkiem niezbędnym do podniesienia ogólnego poziomu wykształcenia społeczeństwa jest stworzenie warunków powszechnego dostępu do edukacji od najwcześniejszych etapów wychowania i kształcenia oraz stworzenia mechanizmów eliminujących lub kompensujących oddziaływanie czynników utrudniających uczestnictwo w procesie kształcenia. Powszechnemu dostępowi do edukacji powinna towarzyszyć atrakcyjna i o wysokiej jakości oferta edukacyjna instytucji systemu oświaty. W obecnej sytuacji istotnym problemem polskiego systemu edukacji jest znaczne zróżnicowanie jakości pracy szkół pod względem ich lokalizacji (miasto - wieś) oraz poziomu szkolnictwa.
Wydatkowanie pieniędzy w ramach PO KL odbywa się w wyniku realizacji projektów. W ujęciu prakseologicznym projekt oznacza działanie złożone, wielopodmiotowe, przeprowadzone zgodnie z planem, który ze względu na skomplikowany charakter bywa sporządzany przy pomocy specjalnych metod. Projekt definiowany inaczej to zorganizowany i ułożony w czasie ciąg działań, zamierzający do osiągnięcia konkretnego i mierzalnego wyniku, adresowany do wybranych grup odbiorców, wymagający zaangażowania znacznych lecz nie limitowanych środków rzeczowych, ludzkich i finansowych. Projekty europejskie definiowane są jako zbiory czynności podejmowanych dla osiągnięcia jasno określonych celów w wyznaczonym czasie i przy pomocy przeznaczonego na to budżetu. W projektach europejskich określa się jednoznacznie grupy docelowe tzn. beneficjentów ostatecznych, precyzuje się sposoby zarządzania projektem i źródła jego finansowania, wprowadza system monitorowania i ewaluacji projektu oraz muszą posiadać uzasadnienie ekonomiczne
i finansowe, które wskaże przewagę korzyści płynących z projektu nad kosztami jego realizacji. Projekty zorientowane są na osiągnięcie ściśle określonych celów, czyli założonych rezultatów. W projektach unijnych określa się cel główny i cele szczegółowe, które muszą być zgodne z celami programu w ramach, którego będą realizowane.
W dzisiejszym globalnym świecie prawdziwą siłę przedsiębiorstwa stanowi kapitał ludzki, a nie nagromadzone środki produkcji, obiekty czy materiały. Kapitał ludzki
w literaturze przedmiotu definiowany jest jako wiedza, zdrowie i zdolności człowieka, które przyczyniają się do wzrostu jego zdolności produkcyjnej. Określa on zdolność do zmian
i kreowania nowych rozwiązań. Kapitał ludzki może być analizowany na wielu różnych poziomach odniesienia- makro, mezzo i mikro. Na poziomie makro wielkość i struktura kapitału ludzkiego ma wpływ na rozwój społeczeństwa i narodu, co przekłada się na zdolności absorpcyjne gospodarki w zakresie przyswajania i wprowadzania osiągnięć technicznych, naukowych. Możliwością podejmowania wyzwań, które mogą być obarczone ryzykiem, ale warto je podejmować. Globalny świat potrzebuje ludzi otwartych i myślących logicznie, umiejących podejmować trudne wyzwania, przyczyniające się do pokonywania problemu i szukania optymalnych rozwiązań. Jednak, aby człowiek mógł podjąć działanie musi posiadać wiedzę, czyli ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości oraz umiejętność ich wykorzystania. Jeżeli wiedza ma być szansą na sukces oraz ważnym narzędziem konkurencyjności, to ludzie muszą być zdolni nie tylko do jej interpretowania ale i jej używania, wiedza musi być oparta na szerokich podstawach, których budowanie odbywa się w procesie nauczania
Nauczanie według Wincentego Okonia to „planowa i systematyczna praca nauczyciela
z uczniami, polegająca na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości - pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej”. Nauczanie umożliwia więc zdobycie wiedzy i umiejętności, jak również stwarza warunki do kształtowania określonych postaw i zachowań. Nauczanie jest działalnością zamierzoną, która ma umożliwić uczenie się, czyli stworzyć warunki sprzyjające opanowaniu przez uczniów określonego zasobu wiadomości, umiejętności i nawyków. Uczenie się W. Okoń definiuje jako:” proces w toku którego na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia - powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte”. Oba te rodzaje czynności są ze sobą powiązane i stanowią proces nauczania - uczenia się, czyli proces dydaktyczny. Czynnikiem wiążącym nauczanie i uczenie się jest nie tylko wspólny cel, ale również stosowane w nim metody, formy organizacyjne i środki.
Jednak, aby w procesie nauczania zbudowane zostały szerokie podstawy wiedzy musi być on efektywny.
Przystępując do omówienia efektywności procesu dydaktycznego należy wyjaśnić pojęcie efektywności.
W najbardziej uproszczonej definicji efektywność oznacza brak marnotrawstwa. Klasyczny podręcznik Ekonomii Samuelsona i Nordhausa pojęcie efektywności definiuje jako użytkowanie zasobów gospodarczych w sposób najbardziej skuteczny. W literaturze zarówno o charakterze ogólnopoznawczym, jak i specjalistycznej z różnych dziedzin nauk ekonomii, efektywnością określa się relacje efektów i nakładów. Słownik Języka Polskiego definiuje efektywność jako rezultat działalności gospodarczej, określony przez stosunek efektu do nakładu. Oprócz ujęcia ekonomicznego pojawia się w literaturze ujecie efektywności w aspekcie organizacyjnym definiowana jako: „zdolność przedsiębiorstwa
do bieżącego i strategicznego przystosowania się do zmian w otoczeniu oraz produktywnego
i oszczędnego wykorzystania posiadanych zasobów dla realizacji przyjętej struktury celów”. W świetle powyższej definicji efektywność organizacyjna to skuteczne, ekonomiczne, korzystne i racjonalne działanie skierowane na osiągnięcie zamierzonego celu. Przy czym skuteczność uważa się za najważniejszą cechę charakteryzującą sprawne działanie. Działanie zaś jest skuteczne, gdy prowadzi do skutku zamierzonego jako cel. Współczesne społeczeństwo kładzie nacisk na takie wartości, jak: racjonalność, efektywność i sprawność. Wartości te uzyskuje się dzięki umiejętności łączenia zasobów ludzkich z zasobami rzeczowymi, elementy te są cały czas oceniane i dostosowywane, aby osiągnąć zamierzone cele. Stopień realizacji celów pozwala sądzić, czy dane działanie jest racjonalne, czy dana organizacja jest sprawna.
Efektywność zatem może być rozpatrywana w ujęciu ekonomicznym jako stosunek efektów do poniesionych nakładów oraz w ujęciu organizacyjnym, gdzie miarą jest skuteczność. Jeżeli jest się skutecznym to jest się efektywnym, a zatem zamierzone cele zostają osiągnięte.
Efektywność procesu dydaktycznego zatem nie jest niczym innym jak osiągnięciem zamierzonego celu. W toku procesu dydaktycznego pojawiają się liczne cele szczegółowe takie jak: podniesienie poziomu umiejętności pisania i czytania ze zrozumienie, podniesienie sprawności fizycznej, poprawa wymowy itp. Ogólnym celem procesu dydaktycznego jest kształcenie społeczeństwa, ponieważ nauka warunkuje rozwój gospodarczy i globalizacyjny. Najważniejszym celem polityki naukowej jest zatem osiąganie wyników, które ten rozwój wesprą. Zatem wzrost skuteczności procesu dydaktycznego to lepsze wyniki w przyszłości. Jednak, aby wyniki procesu dydaktycznego były jak najwyższe trzeba zbudować solidne podstawy wiedzy. Budowanie podstaw to podejmowanie działań mających na celu zmniejszanie deficytów rozwojowych umożliwiających wyrównanie braków edukacyjnych, zaniedbań środowiskowych, czy brakiem dostępu do pomocy edukacyjnych na jak najniższym szczeblu edukacji. Ponieważ zaniedbania edukacyjne, przeoczone braki
na poziomie edukacji wczesnoszkolnej mogą prowadzić do niższego poziomu wiedzy przyszłego społeczeństwa, nieumiejętności nawiązywania więzi międzyludzkich, a tym samym wykluczeniu społecznemu, braku umiejętności podejmowania działań w życiu dorosłym, czy bezrobocia.
Projekty współfinansowane ze środków EFS w ramach PO KL w ramach priorytetu IX działanie 9.1 poddziałanie 9.1.2 wspomagają proces dydaktyczny w budowaniu solidnych podstaw wiedzy.
Opis projektu Dobry Start zrealizowanego przez Szkołę Podstawową Nr 4 w Łomży
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet IX Działanie 9.1 Poddziałanie 9.1.2
Przedstawienie celi projektu
Cel główny projektu Dobry Start to: przygotowanie uczniów do uzyskiwania wyższych wyników z ogólnopolskiego sprawdzianu przeprowadzonego w ostatniej klasie szkoły podstawowej.
Cele szczegółowe projektu to: wyrównywanie deficytów rozwojowych, podwyższenie kompetencji kluczowych, podniesienie wyników w nauce uczniów klas I - III poprzez organizację zajęć pozalekcyjnych w postaci dodatkowych zajęć dla uczniów.
Grupa docelowa projektu
Grupa docelowa to 65 uczniów z klas I-III Szkoły Podstawowej Nr 4 w Łomży, którzy wymagają wzmożonego wsparcia edukacyjnego, ponieważ:
- osiągania niskie wyniki w nauce,
- nie mają wsparcia w rodzinie,
- mieszkają na wsi,
- mają problemy zdrowotne,
- mają wadę wymowy,
- mają wolniejszy i nieharmonijny rozwój psychofizyczny,
- mają niską sprawność manualną,
- dzieci sześcioletnie idące do klasy I.
Postępujące trudności w nauce na skutek rozpoznanych zaburzeń rozwojowych, takich jak: wada wymowy, zaburzenia emocjonalne oraz wolniejszy i nieharmonijny rozwój psychofizyczny utrudniają osiąganie elementarnych umiejętności wręcz opóźniają je. Wpływa to szczególnie negatywnie na ocenę i funkcjonowanie w grupie rówieśniczej. Z analizy postępów edukacyjnych wynika, że uczniowie uzyskujący niższe wyniki ze sprawdzianu
w klasie VI mieli również niższe wyniki w klasach I-III. Źródłem niskich wyników
są trudności z opanowaniem umiejętności płynnego czytania ze zrozumieniem,
z redagowaniem wypowiedzi pisemnych, bezbłędnego pisania, opanowania technik sprawnego przeliczania, prawidłowego oddychania i artykulacji, opanowania umiejętności
z języka angielskiego. Z analizy przekrojowej wynika, że trudności te z każdym rokiem narastają i mogą mieć istotny wpływ na wyniki pisanego w przyszłości przez uczniów sprawdzianu po klasie VI. Zaś uczniowie, którzy słabo napiszą sprawdzian mają mniejsze szanse na dostanie się do wybranej przez siebie szkoły, a następnie mniejsze szanse
do studiowania na atrakcyjnych kierunkach. Pociąga to za sobą ryzyko odnoszenia niepowodzeń na rynku pracy.
Grupa docelowa została wyłoniona w procesie rekrutacji, który przebiegał w kilku etapach: wychowawcy zgłosili dzieci potrzebujące wsparcia wypełniając „Kwestionariusze rekrutacyjne uczestników projektu „Dobry Start”; następnie powołany zespół rekrutacyjny dokonał naboru uczestników i zebrał zgody rodziców w postaci „Deklaracji uczestnictwa dziecka w zajęciach”. Niektóre osoby zakwalifikowane zostały na wsparcie kilkoma działaniami.
Poniżej zaprezentowano podział grupy docelowej ze względu na dziewczynki i chłopców, osoby należące do mniejszości narodowych i etnicznych osoby pochodzące z terenów wiejskich.
Tabela 1 Podział grupy docelowej na chłopców i dziewczynki, emigrantów oraz osoby pochodzące z terenów wiejskich
|
Dziewczynki |
Chłopcy |
Ogółem |
Grupa docelowa
|
33 |
32 |
65 |
w tym osoby należące do mniejszości narodowych i etnicznych |
2 |
1 |
3 |
w tym osoby zamieszkujące na terenach wiejskich |
- |
4 |
4 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji projektu Dobry Start
Przedstawienie zaplanowanych działań i rezultatów projektu
Działanie 3.1 Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności czytania i pisania 15 dzieci w ciągu 29 godzin zajęć z wykorzystaniem komputera, biblioterapii i arteterapii. Zaplanowanym rezultatem zajęć jest podniesienie poziomu techniki czytania i rozumienia czytanego tekstu, poprawa czytelności i estetyki pisma, nabycie umiejętności redagowania tekstów. W ramach zadania przewidziano zakup materiałów dydaktycznych dla każdego z uczestników oraz zakup multimedialnego programu edukacyjnego
Działanie 3.2 Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności matematycznych 15 dzieci w ciągu 29 godzin zajęć z wykorzystaniem komputera i techniki origami. Zaplanowany rezultat tych zajęć to nabycie umiejętności sprawnego liczenia, rozwiązywania zadań tekstowych oraz poszerzenie wiedzy geometrycznej. W ramach zadania przewidziano zakup materiałów dydaktycznych dla każdego z uczestników oraz zakup multimedialnego programu edukacyjnego.
Działanie 3.3 Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podniesienie umiejętności z języka angielskiego15 dzieci w ciągu 29 godzin zajęć z wykorzystaniem komputera. Zaplanowany rezultat nabycie sprawności mówienia i poznanie elementów pisania i czytania w języku angielskim. W ramach zadania przewidziano zakup materiałów dydaktycznych dla każdego z uczestników oraz zakup multimedialnego programu edukacyjnego.
Działanie 3.4 Zajęcia specjalistyczne ukierunkowane na zmniejszenie wad wymowy 10 dzieci w ciągu 58 godzin, realizacja zajęć w dwóch grupach liczących po 5 dzieci każda grupa 29 godzin zajęć z wykorzystaniem logoterapii. Zaplanowany rezultat to poprawa artykulacji
i umiejętności wypowiadania się. W ramach zadania przewidziano zakup materiałów dydaktycznych dla każdego z uczestników. Zaplanowano również zakup komputera
i specjalistycznego programu logopedycznego do efektywniejszej pracy na zajęciach.
Działanie 3.5 Zajęcia sportowe z elementami gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej dla 15 dzieci realizowane przez 29 godzin. Zaplanowany rezultat to nabycie umiejętności przyjmowania poprawnej postawy ciała. Przewidziano zakup drobnego sprzętu sportowego.
Działanie 3.6 Zajęcia świetlicy wyrównawczej dla 30 dzieci w ciągu 58 godzin, realizacja zajęć w dwóch grupach po 15 dzieci każda grupa po 29 godzin zajęć z wykorzystywaniem komputera, muzykoterapii i zajęć ruchowych. Zaplanowany rezultat podniesienie umiejętności grafomotorycznych, rozwinięcie zainteresowań, zdolności, wyobraźni, pamięci. Zaplanowano w ramach zadania zakup materiałów dydaktycznych do prowadzenia zajęć dla każdego uczestnika. Zakup gier edukacyjnych oraz pomocy do muzykoterapii. W ramach uatrakcyjnienia prowadzonych zajęć oraz poszerzania zainteresowań uczestników zaplanowano wyjście do teatru, muzeum i wycieczkę krajoznawczą.
Prezentacja osiągniętych produktów oraz rezultatów w perspektywie zamierzonych celów projektu
Wszystkie działania w projekcie były monitorowane. Do monitorowania służyły: prace uczniów, listy obecności, dzienniki zajęć. Monitoring polegał na trzykrotnym przeprowadzeniu ewaluacji w zależności od typu prowadzonych działań:
kart obserwacji uczniów
kart mowy dziecka
sprawdzianów i testów.
Do monitorowania działań służyły: karty pracy, listy obecności, dzienniki zajęć.
Osiągnięte produkty działań potwierdzają zapisy w dziennikach zajęć pozalekcyjnych - liczba przeprowadzonych godzin, liczba wycieczek krajoznawczych i liczba wyjść do instytucji kultury. Poniższa tabela obrazuje liczbę zaplanowanych godzin w ramach poszczególnych działań oraz godziny faktycznie zrealizowane w ramach projektu.
Tabela2 Liczba zaplanowanych zajęć wraz z zajęciami faktycznie zrealizowanymi
RODZAJ ZAJĘĆ |
LICZBA ZAPLANOWANYCH ZAJEĆ |
LICZBA ZAJĘĆ ZREALIZOWANYCH |
3.1.Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności czytania i pisania |
29 |
29 |
3.2.Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności matematycznych |
29 |
29 |
3.3.Zajecia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podniesienie umiejętności z języka angielskiego |
29 |
29 |
3.4.Zajęcia specjalistyczne ukierunkowane na zmniejszenie wad wymowy |
58 |
58 |
3.5.Zajęcia sportowe z elementami gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej |
29 |
29 |
3.6.Zajęcia świetlicy wyrównawczej |
30 |
30 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji projektu Dobry start
Analizując powyższe zestawienie można stwierdzić, że wszystkie zaplanowane godziny zajęć we wszystkich działaniach zostały zrealizowane zgodnie z założeniem projektu.
W ramach działania 3.6 odbyła się 1 wycieczka krajoznawcza do Białegostoku, podczas której dzieci były w kinie trójwymiarowym, galerii, restauracji i w centrum zabaw „Fikoland”. oraz 2 wyjścia do instytucji kultury; jedno do galerii, drugie na spektakl
do Teatru Lalki i Aktora.
W ramach poszczególnych działań zakupiono materiały edukacyjne dla wszystkich uczestników potrzebne do przeprowadzenia zajęć takie jak podręczniki, zeszyty, artykuły piśmiennicze, papier na zajęcia orgiami. Zakupiono następujące pomoce dydaktyczne:
3 multimedialne programy edukacyjne, 2 radiomagnetofony CD, 5 płyt do muzykoterapii,
2 zestawy instrumentów perkusyjnych, 5 gier edukacyjnych, 1 program edukacyjno-logopedyczny, 1 komputer do gabinetu logopedy, 30 książek do pracy na zajęciach,
15 woreczków korekcyjnych, 15 lasek gimnastycznych, 1 zestaw piłek edball, 15 szarf, 15 ringo, 6 materacy gimnastycznych, 15 piłek, 5 ławeczek gimnastycznych. Poniższa tabela prezentuje poniesione nakłady finansowe na poszczególne działania.
Tabela 3 Nakłady finansowe
Działanie: |
Poniesione koszty (zł) |
Ilość uczestników w poszczególnych działaniach |
Koszt jednostkowy przypadający na uczestnika (zł) |
3.1.Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności czytania i pisania |
4 350,00 |
15 |
290,00 |
3.2.Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności matematycznych |
2 790,00 |
15 |
186,00 |
3.3.Zajecia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podniesienie umiejętności z języka angielskiego |
3 120,00 |
15 |
208,00 |
3.4.Zajęcia specjalistyczne ukierunkowane na zmniejszenie wad wymowy |
9 315,00 |
10 |
931,50 |
3.5.Zajęcia sportowe z elementami gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej |
9 445,00 |
15 |
629,67 |
3.6.Zajęcia świetlicy wyrównawczej |
12 370,00 |
30 |
412,33 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji projektu Dobry Start
Analizując powyższe dane nie można jednoznacznie stwierdzić, czy poniesione nakłady finansowe są adekwatne do osiągniętych rezultatów. W przypadku projektów edukacyjnych, a takim właśnie jest projekt Dobry Start nie możliwe jest określenie jakie nakłady finansowe są właściwe, aby osiągnąć zamierzone rezultaty. Oczekiwanymi rezultatami projektów edukacyjnych są: przyrost wiedzy i podniesienie umiejętności są to zasoby o charakterze jakościowym.
Rezultaty miękkie obrazują wpływ projektu na zwiększenie skuteczności procesu dydaktycznego poprzez:
w ramach działania 3.1 - podniesienie poziomu umiejętności czytania i pisania
15 dzieci
w ramach działania 3.2 - nabycie umiejętności matematycznych umożliwiających wykonywanie sprawdzianów i testów przedmiotowych 15 dzieci
w ramach działania 3.3 - uzupełnianie umiejętności z języka angielskiego 15 dzieci
w ramach działania 3.4 - poprawa wymowy 10dzieci
w ramach działania 3.5 - podniesienie sprawności fizycznej 15dzieci
w ramach działania 3.6 - podniesienie poziomu sprawności manualnych, rozwijanie zainteresowań czytelniczych, plastycznych i sportowych oraz racjonalne wykorzystanie czasu wolnego 30 dzieci.
W trakcie realizacji projektu przeprowadzono ewaluację trzykrotną, z której wnioski potwierdzają, iż zajęcia prowadzone w ramach projektu „Dobry Start” przyczyniają się
do zwiększenia efektywności procesu dydaktycznego. Uczniowie aktywnie uczestniczą
w zajęciach i doskonalą umiejętności. Wnioski ewaluacji śródrocznej przedstawiono
w sprawozdaniu cząstkowym. Porównanie wyników ewaluacji wstępnej i końcowej przedstawia tabela 4.
Tabela 4 Wyniki ewaluacji wstępnej i końcowej
NAZWA ZAJĘĆ
|
WYNIKI EWALUACJI WSTĘPNEJ |
WYNIKI EWALUACJI KOŃCOWEJ |
Działanie 3.1 Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności czytania i pisania |
-Uczniowie posiadają niską sprawność techniki czytania. -Prezentują niski poziom cichego czytania ze zrozumieniem. -Pismo badanych uczniów jest nieczytelne, nieestetyczne. -Uczniowie redagują wypowiedzi pisemne i ustne jedynie z pomocą nauczyciela.
|
-Uczniowie dobrze opanowali umiejętność czytania i pisania. - Usprawnili technikę czytania. -Podnieśli poziom umiejętności rozumienia czytanego tekstu. Poprawili czytelność i estetykę pisma. -Podwyższyli poziom umiejętności redagowania wypowiedzi. |
Działanie 3.2. Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podwyższenie poziomu umiejętności matematycznych
|
-Zachowanie uczniów charakteryzują trudności w skupieniu uwagi i niski poziom wytrwałości w pracy. -Badani uczniowie liczą na konkretach. - Dodawanie i odejmowanie w zakresie 60 opanowali w 42%. - Tabliczkę mnożenia (obliczanie iloczynów) opanowali w 21%. -Umiejętność rozwiązywania prostych zadań tekstowych - w 22%. |
- Uczniowie chętnie podejmują pracę. - Znacznej poprawie uległa sprawność manualna i koncentracja uwagi. - Uczniowie z większą dokładnością i w większym skupieniu wykonują zadania. - Sprawniej liczą w zakresie 100, sprawniej wykonują rachunek pamięciowy. |
Działanie 3.3. Zajecia dydaktyczno - wyrównawcze ukierunkowane na podniesienie umiejętności z języka angielskiego
|
- Uczniowie prezentują niski poziom umiejętności z zakresu języka angielskiego - w większości słaby zasób struktur leksykalno - gramatycznych związanych z nazywaniem przedmiotów codziennego użytku i pomieszczeń oraz znajomością przyimków miejsca, liczeniem od 1 do 10. -Wynik testu diagnozującego - 38%. - Jedynie nazwy kolorów mają opanowane w 86%.
|
- Uczniowie w stopniu zadowalającym opanowali zasób struktur leksykalno - gramatycznych przewidzianych w programie zajęć. - Potrafią z łatwością przywitać się i przedstawić w języku angielskim. - Nazywanie przedmiotów codziennego użytku, kolorów, pomieszczeń w szkole, jedzenia i picia, części ciała i twarzy, ubrań, sportów oraz zwierząt nie sprawia im dużych trudności. - Doskonale radzą sobie z rozumieniem krótkich tekstów czytanych i słuchanych. - Znają struktury formułowania krótkich pytań i odpowiedzi- Dostrzegają różnice między fonetyczną a graficzną formą wyrazu. |
Działanie 3.4. Zajęcia specjalistyczne ukierunkowane na zmniejszenie wad wymowy
|
grupa I - Wszystkie dzieci z tej grupy mają stwierdzone zaburzenia mowy głosek detalizowanych w szeregu syczącym, tzw. seplenienie międzyzębowe. Należy wywołać, utrwalać oraz zautomatyzować głoski /s/, /z/, /c/, /dz/.
grupa II - U trzech uczniów stwierdzono jąkanie, u dwóch - szybkie tempo mówienia powodujące mowę niezrozumiałą. Należy nauczyć dzieci radzenia sobie z jąkaniem i niepłynnością mowy poprzez technikę wydłużonego mówienia z wystukiwaniem sylab, relaksacji i świadomego gospodarowania oddechem oraz budowania właściwego obrazu siebie.
|
grupa I - Do końca roku 2009 zostały wywołane, utrwalone i zautomatyzowane głoski „s”, „z”. - Od stycznia do kwietnia 2010r. zostały wywołane, utrwalone oraz zautomatyzowane głoski „c”, „dz”. W maju 2010r. pracowano nad różnicowaniem głosek dentalizowanych z trzech szeregów. - Wszystkie dzieci potrafią prawidłowo artykułować głoski dentalizowane z trzech szeregów, różnicują je w mowie; brak seplenienia. - Trzech uczniów nie ma do końca zautomatyzowanych głosek (czasami wymawiają je międzyzębowo) grupa II - Dzieci nauczyły się stosowania techniki wydłużonego mówienia, dzięki czemu mowa stała się wyraźna, zrozumiała, a tempo mowy - równe. - Dzieci nauczyły się oddychania przeponowego oraz różnych sposobów relaksacji. |
Działanie 3.5. Zajęcia sportowe z elementami gimnastyki korekcyjno - kompensacyjnej
|
- Uczniowie prezentują niski poziom sprawności fizycznej.
|
- Uczniowie chętnie uczestniczyli w zajęciach i poprawnie wykonywali ćwiczenia (zgodnie - Dokonują samooceny i przyjmują właściwą postawę ciała - Potrafią oddychać torem piersiowym i brzusznym - Wykazują się większą kondycją i wytrwałością w wykonywaniu ćwiczeń |
Działanie 3.6 Grupa I Zajęcia świetlicy wyrównawczej |
- Uczniowie posiadają niski poziom sprawności manualnej, prace plastyczne są niedokładne, nieestetyczne. - Uczniowie mają trudności w skupieniu uwagi (na słuchanym tekście, na wykonywanej pracy). |
- Uczniowie uczęszczający na zajęcia znają swoje prawa i obowiązki - Potrafią dokonać samooceny i wyrażać opinie - Potrafią dostrzec swoje słabe i mocne strony - Dokładnie wykonują prace - Pracują w skupieniu |
Działanie 3.6 Grupa II Zajęcia świetlicy wyrównawczej
|
- Uczniowie posiadają niski poziom sprawności manualnej, prace plastyczne są niedokładne, nieestetyczne. - Uczniowie mają trudności w skupieniu uwagi (na słuchanym tekście, na wykonywanej pracy).
|
- Uczniowie uczęszczający na zajęcia znają swoje prawa i obowiązki - Potrafią dokonać samooceny i wyrażać opinie - Potrafią dostrzec swoje słabe i mocne strony - Dokładnie wykonują prace - Pracują w skupieniu |
Źródło: Sprawozdanie końcowe z realizacji zajęć w ramach projektu „Dobry Start”
Analiza porównawcza wniosków ewaluacji wstępnej i końcowej pozwala
na stwierdzenia:
w ramach działania 3.1 - uczniowie podnieśli poziom techniki czytania i rozumienia czytanego tekstu, dbają o estetykę i czytelność pisma,
w ramach działania 3.2 - znacznej poprawie uległa koncentracja uwagi - uczniowie
w większym skupieniu wykonują zadania, sprawnie liczą w zakresie 100,
w ramach działania 3.3 - posiadają wyższy poziom umiejętności czytania, pisania
i wypowiadania się w języku angielskim,
w ramach działania 3.4 - uczestnicy zajęć grupy I potrafią artykułować głoski detalizowane z trzech szeregów i różnicują je podczas mówienia; uczestnicy zajęć grupy II nauczyły się oddychania przeponowego oraz stosowania techniki wydłużonego mówienia, dzięki czemu mowa stała się wyraźna i zrozumiała.
usprawniają narządy mowy, poprawiają artykulację głosek, doskonalą wymowę.
w ramach działania 3.5 - potrafią dokonać samooceny postawy ciała, wykazują większą kondycję i wytrwałość w wykonywaniu ćwiczeń,
w ramach działania 3.6 - rozwinęli zainteresowania czytelnicze, plastyczne i sportowe, potrafią dokonać samooceny, potrafią wyrażać poglądy, chętnie podejmują pracę, dokładnie wykonują zadania.
Projekt Dobry Start przyniósł zamierzone i oczekiwane efekty, przyczynił się
do wsparcia skuteczności procesu dydaktycznego. Uczniowie byli zadowoleni zarówno
z uczestnictwa w atrakcyjnych zajęciach jak i z podnoszenia poziomu własnych umiejętności. Wzrósł poziom ich samooceny i poczucie własnej wartości. Należy jednak wziąć pod uwagę, iż osiągnięte rezultaty wykazane w ewaluacji nie są tylko wynikiem podjętych działań
w ramach projektu. Na podniesienie poziomu umiejętności i sprawności uczestników projektu miały również wpływ inne czynniki środowiskowe oraz procesy dojrzewania psychicznego
i proces dydaktyczny.
Realizacja projektu przyczyniła się nie tylko do wyrównania braków edukacyjnych wśród dzieci z grupy docelowej, również wzbogaciła bazę materialną szkoły w dodatkowe pomoce dydaktyczne zakupione w trakcie trwania projektu.
Podsumowanie
Wszystkie zaplanowane cele szczegółowe w projekcie zostały osiągnięte,
co pozwala, stwierdzić, iż projekt przyczynił się do podniesienia skuteczności procesu dydaktycznego. W ramach sprzężonego działania projektu i procesu dydaktycznego odbywającego się w szkole, 65 dzieci wyrównało braki edukacyjne, dzięki czemu będą mogły osiągać lepsze wyniki w klasach wyższych. Przyczyni się to również do osiągnięcia wyższych wyników na sprawdzianie w klasie VI. Lepszy wynik sprawdzianu zwiększa szanse ucznia na dostanie się do wybranej przez niego szkoły, a tym samym zwiększa jego zadowolenie i wiarę we własne możliwości. Ta wiara w przyszłości pozwoli na podejmowanie nowych wyzwań i szukanie lepszych nie zawsze łatwych rozwiązań. Tym samym przyczynia się do rozwoju nie tylko jednostki ale całości społeczeństwa.
W toczącym się procesie globalizacji podstawą działania jest posiadanie wiedzy,
zaś realizacja projektów współfinansowanych ze środków EFS pozwala przyczynić się do tego, aby wiedzę uczynić skuteczną i użyteczną. Dzięki dodatkowemu źródłu finansowania jakim są projekty placówki oświatowe mogą realizować dodatkowe zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze, prowadzić je w mniejszych grupach, w których proces uzupełnienia braków edukacyjnych jest łatwiejszy do kontrolowania. Pozwala to skrócić czas w jakim można uzupełniać braki edukacyjna wynikające, czy z zaniedbań środowiskowych, czy też
z deficytów rozwojowych.
Bibliografia
M. Trocki, B. Grucza, K. Ogonek, Zarządzanie projektami, PWE, Warszawa 2003
M. Bonikowska, B. Grucza, M. Majewski, M. Małek, Podręcznik zarządzania projektami miękkimi w kontekście Europejskiego Funduszu Społecznego, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2003
B. Grucza, Podstawowe pojęcia i zasady zarządzania projektami europejskimi, [w] Zarządzanie projektem europejskim, praca zbiorowa pod. red. M. Trockiego, B. Gruczy, PWE, Warszawa 2007,
M. Juchnowicz, Kapitał ludzki a kształtowanie przedsiębiorczości, Poltext, Warszawa 2004
E. Skrzypek., Czynniki sukcesu firmy w warunkach GOW, [w:] SUCCESS 2004. Uwarunkowania sukcesu przedsiębiorstwa w gospodarce opartej na wiedzy. Materiały z konferencji naukowej Kazimierz Dolny, 26-28 XI 2004, pod red. E. Skrzypek, Tom 1, UMCS w Lublinie, Lublin 2004
W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Żak, Warszawa 2003,
Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW, Warszawa 1996,
Mikroekonomia, praca zbiorowa pod. red. D. Begg, R. Fischer, R. Dornbusch PWE, Warszawa 2007,
Ekonomia, praca zbiorowa pod. red. P.A. Samuelson, W.D. Nordhaus, PWN, Warszawa 1998, tom II,
Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa1996, Tom I,
J. Penc, Leksykon biznesu Słownik angielsko- polski, Placet, Warszawa1997,
K. Sobolewski, O pojęciu skuteczności i pojęciach związanych, PK, Koszalin 1998,
T. Kotarbiński, Traktat o sprawnej robocie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa1965,
B.R. Kuc, J.M. Moczydłowska, Zachowania organizacyjne, Difin, Warszawa 2009
Wniosek o dofinansowanie projektu PO KL, Szkoła Podstawowa Nr 4 w Łomży
Sprawozdanie końcowe z realizacji zajęć w ramach projektu „Dobry Start”
Dokumentacja rozliczeniowa z projektu Dobry Start
www.efs.gov.pl z dnia 29 VIII 2011r.
www.pokl.wrotapodlasia.pl z dnia 29 VIII 2011r.
www.pokl.wrotapodlasia.pl z dnia 29 VIII 2011r.
www.efs.gov.pl z dnia 29 VIII 2011r.
www.efs.gov.pl z dnia 29 VIII 2011r.
www.efs.gov.pl z dnia 29 VIII 2011r.
M. Trocki, B. Grucza, K. Ogonek, Zarządzanie projektami, PWE, Warszawa 2003, s.17
M. Bonikowska, B. Grucza, M. Majewski, M. Małek, Podręcznik zarządzania projektami miękkimi
w kontekście Europejskiego Funduszu Społecznego, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2003, s44,64
B. Grucza, Podstawowe pojęcia i zasady zarządzania projektami europejskimi, [w] Zarządzanie projektem europejskim, praca zbiorowa pod. red. M. Trockiego, B. Gruczy, PWE, Warszawa 2007, s.13
M. Juchnowicz, Kapitał ludzki a kształtowanie przedsiębiorczości, Poltext, Warszawa 2004, s 26
E. Skrzypek., Czynniki sukcesu firmy w warunkach GOW, [w:] SUCCESS 2004. Uwarunkowania sukcesu przedsiębiorstwa w gospodarce opartej na wiedzy. Materiały z konferencji naukowej Kazimierz Dolny, 26-28 XI 2004, pod red. E. Skrzypek, Tom 1, UMCS w Lublinie, Lublin 2004
W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Żak, Warszawa 2003, s.55
Ibidem, s.56
Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW, Warszawa 1996, s.10
Mikroekonomia, praca zbiorowa pod. red. D. Begg, R. Fischer, R. Dornbusch PWE, Warszawa 2007, s.201
Ekonomia, praca zbiorowa pod. red. P.A. Samuelson, W.D. Nordhaus, PWN, Warszawa 1998, tomII, s.510
Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa1996, Tom I, s.484
J. Penc, Leksykon biznesu Słownik angielsko- polski, Placet, Warszawa1997, s. 100
K. Sobolewski, O pojęciu skuteczności i pojęciach związanych, PK, Koszalin 1998, s.133
T. Kotarbiński, Traktat o sprawnej robocie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa1965, s.115
B.R. Kuc, J.M. Moczydłowska, Zachowania organizacyjne, Difin, Warszawa 2009, s.20
Wniosek o dofinansowanie projektu PO KL, Szkoła Podstawowa Nr 4 w Łomży
Wniosek o dofinansowanie projektu PO KL, Szkoła Podstawowa Nr 4 w Łomży
Dokumentacja rozliczeniowa z realizacji projektu Dobry Start