CECHY CHARAKTERYSTYCZNE IZRAELSKICH OPERACJI ZACZEPNYCH W WOJNIE SZESCIODNIOWEJ 1967 R.
Wojna sześciodniowa przebiegała w szczególnych warunkach klimatycznych i terenowych. W wojnie tej starły się przeciwstawne regularne armie lądowe dysponujące najnowocześniejszym sprzętem i wyposażeniem. Jednak należy stwierdzić, że wojska obu stron różniły się od siebie przygotowaniem, wyszkoleniem oraz odmiennymi koncepcjami prowadzenia działań wojennych. Konflikt izraelsko-arabski w 1967 roku wyróżnił się: dużą ruchliwością wojsk, wzrostem manewrowości, działaniami nocnymi sposobami przełamywania obrony, wykorzystaniem lotnictwa i dezinformacją przeciwnika. Działania zaczepne wojsk izraelskich miały cechy wojny błyskawicznej prowadzonej w krótkim czasie, dążącej do rozstrzygnięcia w ciągu kilku dni. Były to walki na kierunkach samodzielnych wzdłóż dróg lub najdogodniejszym terenie. Aby przedstawić cechy charakterystyczne działań zaczepnych wojsk izraelskich w wojnie szeciodniowej zbadałem i przedstawiłem działania na Półwyspie Synaj, froncie jordańskim i na Wzgórzach Golan.
W pracy swojej skupiłem się na wybranych przykładach działań zaczepnych na podstawie których ukazałem wnioski wypływające ze sposobów prowadzenia działań zaczepnych przez wojska izraelskie. Praca moja składa się z trzech oddziałów popartych załącznikami.
I. Działania zaczepne wojsk izraelskich na Półwyspie Synaj na przykładzie natarcia dywizji pancernej gen. I. Tala i dywizji zmechanizowanej gen. I. Sharona.
W pasie natarcia dywizji gen. J.Tala broniła się 7 egipska dywizja piechoty oraz 20 palestyńska dywizja piechoty. Działania zaczepne rozpoczęły się 5.06.1967 roku po krótkim 30 minutowym nalocie lotnictwa izraelskiego, które obezwładniło lotniska egipskie na północy Synaju i zapewniło swobodę działań wojsk lądowych. Dwie brygady gen. J.Tala (BP, 7 Bpanc) uderzyły w strefie Gazy zbieżnie na miejscowość Khan Junis, celem odcięcia tego występu od Półwyspu Synajskiego i zablokowania miasta Gaza. Większość strefy została zdobyta w ciągu jednego dnia a miasto Gaza w ciągu dwóch dni. Po zdobyciu strefy Gazy wojska izraelskie mogący wykonać kolejny etap działań uderzając na Rafę, który zrealizowano na dwóch kierunkach. Przeciwko pułnocnemu skrzydłu obrony egipskiej wzdłuż wybrzeża Morza Sródziemnego skierowano 7 Bpanc , która atakowała dwoma zgrupowaniami. Pierwsze w sile dwóch batalionów (bcz, bpzmot) uderzyło od czoła. W tym czasie kolejny batalion czołgów wykonał przez wydłużony manewr pskrzydlający i zaatakował pozycje egipskie z północnego skrzydła i od tyłu. Do przełamania południowego skrzydła obrony zaangażowano 202 BPD, wzmocnioną batalionem czołgów. Główne siły atakowały od czoła, z koleii batalion czołgów wykonał obejście i uderzył na 16 egipską brygadę od tyłu, zwalczając jej artylerię i czołgi. W tym czasie 7 brygada pancerna przełamała drugi pas obrony zdobywając Shaykh Zawid, a następnie uderzyła w kierunku wioski Jirardi, gdzie znajdowała się pośrednia rubież obrony. Po pokonaniu jej brygada wyszła wieczorem przed trzeci pas obrony. Przez noc zdobyto go i miejscowość El-Arish. W ten sposób w ciągu niespełna doby przełamano najsilniejszy pas obrony egipskiej i włamano się na głębokość 64 km od granicy izraelskiej w kierunku zachodnim.
Analizując sposób działań dywizji pancernej gen. J.Tela możemy stwierdzić, że: · w działaniach zaczepnych główną rolę odgrywały czołgi, charakteryzujące się dużą siłą ognia, wysokimi zdolnościami manewrującymi, dzięki którym uzyskano wysokie tempo natarcia
· uderzenia polegały na wiązaniu od czoła przeciwnika częścią sił, natomiast pozostałymi siłami dokonywano oskrzydlenia i obejścia, wykorzystując dogodny teren, paraliżując broniące się wojska i uniemożliwiając Egipcjanom skuteczny opór
· izraelskie działania zaczepne toczyły się zarówno w dzień jak i w nocy dążąc do wykorzystania w pełni uzyskanego powodzenia. Z marszu przełamywano kolejne rubieże, starając się nie dać przeciwnikowi czasu na ich obsadzenie wojskami.
Kolejnym przykładem działań zaczepnych jest natarcie dywizji zmechanizowanej gen. A. Sharona, w celu zdobycia Abu-Ageila położonej 25 km od granicy izraelskiej, gdzie 12 Brygada piechoty zorganizowała silną obronę. Po przekroczeniu granicy czołowe elementy dywizji w czasie sześciu godzin podeszły pod Abu-Ageila. Przygotowania do natarcia trwały do północy 5.06.1967 roku. Pod osłoną ciemności śmigłowce przerzuciły dwie kompanie komandosów na tyły obrony egipskiej z zadaniem zniszczenia stanowisk artylerii. Zasadnicze natarcie rozpoczęło się o godzinie 23.13. Najpierw uderzyła brygada piechoty na prawe skrzydło egipskiej brygady piechoty. Trzema batalionami piechoty z północy zwijano pozycje egipskie a w tym samym czasie batalion czołgów wykonywał szeroki manewr oskrzydlający, uderzając z zachodu na tyły przeciwnika, pomógł komandosom w szybkim zniszczeniu artylerii i czołgów. Z kierunku południowego natomiast jednym batalionem blokowano siły egipskie ze względu na trudny teren. Obronę egipską i umocnienia pokonano do świtu co pozwoliło na przejście przez Abu-Ageila dywizji pancernej gen. Yoffe i połączeniu się z brygadą pancerną płk. J. Shadmi blokującej komunikację na zachód i północny-zachód od miejsca walk Bir Lafhan.
Z przebiegu tych działań wynikają następujące wnioski:
- natarcie na Abu-Ageila wykonane było siłami całej dywizji i miało charakter uderzenia z trzech kierunków, z północy, wschodu i zachodu. W ramach tego natarcia jednostki pancerne wykonały główne uderzenia od czoła i od tyłu;
- stanowi ono przykład współdziałania wojsk lądowych z taktycznym desantem powietrznym;
- natarcie to jest przykładem uzyskania przewagi w siłach i środkach walki, a także śmiałego i zdecydowanego nocnego ataku.
Charakterystyka operacji zaczepnej wojsk izraelskich na froncie jordańskim.
Głównym obiektem o znaczeniu operacyjnym była Jerozolima jako miejsce kultu religijnego oraz wybrzuszenia jordańskiego, gdyż z tego obszaru najłatwiej było rozciąć Izrael na dwie części. Natarcie rozpoczęto serią jednoczesnych ataków na północną i południową część występu, włącznie z Jerozolimą. Od północy w kierunku miasta Jenin uderzyły dwie brygady (BZ i Bpanc) w pasie o szerokości 16 km. Z południa wykonano uderzenie siłami czterech brygad (BP, dwie Bpanc, BPD). Do wieczora 6.06.1967 roku, od północy brygada zmechanizowana podeszła pod Jenin i związała się w walce o miasto, gdzie walczyła do rana z odwodami jordańskimi. Następnie rano wprowadzono brygadę pancerną, która korzystając ze wsparcia lotniczego rozbiła odwody jordańskie. Na południu po lotniczym przygotowaniu weszła jako pierwsza brygada pancerna płk. Ari[4] i prowadziła natarcie na trzech kierunkach wzdłuż krętych i stromych dróg górskich, biegnących w stronę miasta Ramallah. Do godziny 3.00 brygada przełamała obronę jordańskiej i wyszła na rubież wzgórz dominujących nad Jerozolimą i Ramallaly. Po wprowadzeniu do walki brygady powietrzno-desantowej zdobyte wzniesienia Scopus, górę Oliwną oraz drogę prowadzącą do rzeki Jordan i opanowano stare miasta - Jerozolimy. Rano 7.06 1967 roku wprowadzono brygadę piechoty, która nacierała na południowy-wschód w trzech kierunkach: na Stare Miasto oraz od północy i wschodu na Jerozolimę. W wyniku zbieżnego uderzenia Jerozolima skapitulowała.
W wyniku działań zaczepnych dziesięciu brygad izraelskich (trzy Bpanc, trzy BZ, dwie BPD) w ciągu dwóch dób zadano znaczne straty dziesięciu brygadom jordańskim i zdobyto całość występu jordańskiego, ważnego dla Izraela. Z powyzszych działań na froncie jordańskim nasuwają się następujące wnioski:
· cel operacji jakim było zdobycie występu jordańskiego osięgnięto dzięki błyskawicznym działaniom rozcinającym prowadzonych na samodzielnych kierunkach pod osłoną nocy;
· działania te charakteryzują się dobrze zorganizowanym współdziałaniem wojsk w trakcie natarcia i walki z odwodami;
· dużą rolę odegrało lotnictwo niszcząc odwody i nie pozwalało na wykonanie kontrataków oraz odtwarzanie przedniego skraju obrony poszczególnych brygad jordańskich;
· poprzez szybkie natarcie Izrael w krótkim czasie odsunął niebezpieczeństwo rozcięcia kraju na dwie części w wypadku uderzenia z kierunku wschodniego i zapewnienie dostępu do żyznych terenów w pobliżu Jordanu.
Cechy charakterystyczne operacji zaczepnej wojsk izraelskich na froncie syryjskim.
Do 7.06.1967 roku Izrael prowadził na tym froncie jedynie działania obronne[5]/. Lotnictwo zwalczało artylerię syryjską. Dopiero 8 czerwca Izrael przeniusł działania zaczepne na front syryjski i przegrupował trzy brygady pancerne i brygadę piechoty. Po silnym ostrzale artyleryjskim oraz uderzeniu lotnictwa wojska izraelskie przeszły do natarcia na całym froncie, wykonując w początkowej fazie trzy uderzenia na pięciu samodzielnych kierunkach.
Na głównym kierunku działania brygada pancerna płk. Mendlera[6]/ z zadaniem opanowania wioski Zaura i osłony całości sił od strony Libanu. Na prawo od tej brygady działała „Golańska” brygada piechoty z zadaniem zdobycia wioski Fakser i osiągnięcia drogi z Bejrutu do Kuneitry, które wykonała do północy. Rano 10.06.1967 roku do walki weszły wojska pancerne. Na kierunku Kuneitry wprowadzono brygadę pancerną płk. Mosche[7]/ na środkowym odcinku frontu brygada pancerna płk. Urvi. Natomiast trzecie natarcie także w kierunku Kunerity wykonywało zgrupowanie dywizyjne gen. Peleda (BP, BPD). Wojska te uderzyły z południowego zachodu wzdłuż szosy i miejscowości Samakh w kirunku miasta Rafid działając w połączeniu z taktycznym desantem śmigłowcowym w sile batalionu na węzeł dróg Rafid-Fik. W sumie w kierunku Kuneitry wychodziły trzy zbieżne uderzenia: z północnego zachodu, zachodu i połódniowego-zachodu wykonane siłami trzech brygad pancernych, dwóch piechoty i jednej powietrznodesantowej. W ciągu dwóch dni walk wojska izraelskie włamały się na 32 km[8]/ w głąb Syrii uzyskując tempo 16 km na dobę w warunkach górskich.
Na podstawie działania wojsk Izraelskich można wyciągnąć następujące wnioski:
· działania zaczepne prowadzone były w terenie górzystym charakteryzującym się małą ilością dróg. Każdorazowo przełamywano silnie przygotowaną obronę przeciwnika opartą o umocnione miejscowości i wzgórza;
· w wyniku działań Izrael powiększył swe terytorim do rubieży Kuneitry i Rafid na głębokość 20 km;
· dwudniowe bombardowania umocnień syryjskichosłaniało przegrupowujące się wojska izraelskie i zabezpieczało ich podejście do zasadniczych pozycji obronnych ze względu na to, że Syryjczycy nie rozbudowali pozycji przednich czy też ubezpieczeń bojowych;
· opanowanie wzgórz Golan dzięki zbieżnym uderzeniom z trzech kierunków zapewniło Izraelowi nadzorowanie terytorium Syrii i Libanu, a jednocześnie stanowiło dogodną podstawę wyjściową do dalszych działań.
ZAKONCZENIE
Wojna sześciodniowa w 1967 roku charakteryzowała się walkami na trzech frontach. Przeciwnicy natarcia w górach na froncie jordańskim i syryjskim oraz w terenie pustynnym na Synaju. Ważną rolę w tych działaniach odegrały wojska pancerne wsparte przez lotnictwo i szeroko stosowany taktyczny desant powietrzny. Izrael dzięki tej wojnie zapewnił sobie największe zdobycze terytorialne w postaci Półwyspu Synajskiego, występu jordańskiego i znacznego obszaru na wzgórzach Golan. Przed wyjściem do natarcia każdorazowo starano się wykryć słabe miejsca w obronie arabskiej i na tych kierunkach wykonywać główne uderzenia. Na kierunkach nadmorskich nacierano wzmocnionymi dywizjami i po kilku drogach. Natomiast na wzgórzach Golan, gdzie pojemność kierunków była mniejsza nacierano batalionami, brygadami pancernymi, każdorazowo wsparte przez lotnictwo i artylerię. Podobnie było podczas walk w Jordanii, gdzie nacierały brygady wzajemnie ze sobą współdziałając. Działania zaczepne rozpoczynały się w nocy lub przed wieczorem, aby obronę pierwszorzutowych brygad przełamywać pod osłoną ciemności, stosując przy tym manewr czołgów na skrzydła i tyły broniących się wojsk, często w powiązaniu z desantem śmigłowcowym. Natarcie wojsk izraelskich było skrupulatnie przygotowane pod względem rozpoznania przeciwnika, wyboru kierunków głównych uderzeń, dowozu zaopatrzenia do wojsk i ewakuacji rannych. Działania zaczepne wojsk izraelskich prowadzone były bez przerw operacyjnych, w dzień i w nocy z wykorzystaniem manewru na skrzydło i obejścia co pozwoliło uzyskać wysokie tempo natarcia np. dywizja pancerna gen. I.Tala włamała się w ciągu doby na 70 km w głąb obrony egipskiej. Na uwagę zasługują taktyczne desanty powietrzne i śmigłowcowe wysadzane na korzyść dywizji i brygad pancernych w celu opanowania lotnisk, zagłębi naftowych i tyłów przeciwnika pod osłoną nocy.
Przedstawione wyżej niektóre przykłady prowadzenia działań zaczepnych przez wojska izraelskie, użycia rodzajów wojsk i wnioski z nich wynikające wydają się być godne spopularyzowania i zastosowania w warunkach przyszłych działań. Sztukę wojenną tych konfliktów należy uważnie studiować, aby stale doskonalić sposoby działań wojennych i być gotowym do odparcia ewentualnego ataku na nasz kraj. Jestem świadom, że niewpełni zbadałem problem prowadzenia izraelskich operacji zaczepnych, ale przynajmniej częściowo przedstawiłem cechy charakterystyczne tych operacji
BIBLIOGRAFIA
1. I. Dziedzic. Wokół agresji Izraela. KiW. Warszawa 1968 r. 2. A. Wolny. Analiza i ocena przełamania obrony przeciwnika w czasie wojen na Bliskim Wschodzie w latach 1956-1973. Warszawa 1981 r. 3. A. Wolny. Węzłowe problemy użycia wojsk pancerych w wojnach lokalnych po II wojnie światowej. Na przykładach konfliktów zbrojnych w Koreii (1950-53). Na Bliskim Wschodzie 1956-1973. W Pakistanie 1965 i w Wietnamie 1966-1970 Warszawa 1974 r. 4. N. Safran. From war to war. New York. 1979 r. 5. K. Kubiak. Wojna sześciodniowa Warszawa 1992 r. 6. I. Rajkowski. Właściwości współcześnie prowadzonych wojen lokalnych. ASG Warszawa 1984 r. 7. B. Maszlanka. Agresja izraelska na kraje arabskie 1967 r. Myśl Wojskowa nr 2/69.
Jan MAZEWSKI