Świat na przełomie XX i XXI wieku str. 262-270; 300-307

1. Podbój czyli eksploracja kosmosu:

1. rywalizacja amerykańsko- radziecka w dobie „zimnej wojny”:

- pierwszy sztuczny satelita radziecki- Sputnik,

- 1961- Jurij Gagarin podróż w kosmos- statek Wostok 1,

- 20 VII 1969- Neil Armstrong ( To mały krok dla człowieka, ale wieki skok dla ludzkości) i Eldwin Aldrin lądują na Księżycu- statek Apollo 11,

- radziecka baza orbitalna Mir ( od 1994 r. połączona z amerykańską bazą Atlantis) i amerykańskie loty „Gemini”, Apollo” oraz loty promów kosmicznych ( tzw. wahadłowców- katastrofa Challengera - 1986, Columbia- 2003),

- badania kosmosu- sondy kosmiczne- Voyager, Pionier, teleskop Hubble`a

b. badania Marsa- plany zaludnienia planety,

c. loty turystyczne w kosmos- Denis Tito, koszt ok. 20 mln $

2. Postęp w medycynie i technice:

- 1953- odkrycie struktury DNA, 2003- pełna informacja o strukturze DNA, - 1967- Christian Barnard- przeszczep serca

- 1978- dziecko z próbówki - 1966- klonowanie- owca Dolly

- 1954- elektrownia jądrowa ( 1986- katastrowa elektrowni w Czarnobylu)

- 1960- skonstruowanie lasera - 1977- komputery osobiste,

- 2005- przeszczep części twarzy pobranej od zmarłego, medycyna estetyczna- zabiegi odmładzające ( botox, implanty, pigułki młodości),

3. Telekomunikacja i łączność:

- 1972- USA- telewizja kablowa, - 1977- użycie światłowodów,

- lata 80- te- wykorzystanie Internetu- świat- „globalną wioską” ( szybki przepływ informacji na świecie, zmniejszenie dystansu cywilizacyjnego między państwami),

4. Przemiany społeczne:

- zmiany w modelu rodziny- częste rozwody, wolne związki, model 2+1, wychowywanie dziecka przez jednego z rodziców, wzrost pozycji i aspiracji kobiet ( praca zawodowa)

- spędzanie wolnego czasu- egzotyczne wycieczki, sporty ekstremalne ( skoki na linie- bungee, survival, spadochroniarstwo, paralotnie, pasywne formy wypoczynku- kino domowe, gry komputerowe ( agresja), Internet ( chat, wirtualne znajomości),

- choroby cywilizacyjne- stres, fast-foody, urbanizacja

-wzrost znaczenie ekologii- efekt cieplarniany-dziura ozonowa, segregacja odpadów i ich recykling, zasada zrównoważonego rozwoju ( rozsądne gospodarowanie zasobami środowiska), organizacja Greenpeace, odnawialne źródła energii ( kolektory słoneczne, prądy morskie, biopaliwa),

5. Przemiany kulturowe:

• kultura masowa- era rocka The Beatles ( lata 60-te), The Rolling Stones, pop-Madonna, Michael Jackson,

• ruchy młodzieżowe- hippisi ( dzieci-kwiaty)- festwial Woodstok -1969, punk ( lata 80-te), techno- lata 90),

• przełom XX i XXI w.- kultura pop i clubbing,

• amerykanizacja i komercjalizacja świąt- Halloween, Walentynki,

• macdolnadycjacja - fast- foody, muzyka pop, realisty- show, moda trendy,

6 . Życie religijne:

- II sobór watykański 1965- Jan XXIII- liturgia w językach narodowych,

- pontyfikat Jana Pawła II - liczne pielgrzymki, ekumenizm- współpraca pomiędzy wyznawcami różnych religii i dążenie do jedności w świecie chrześcijańskim,

- laicyzacja i ateizacja społeczeństwa- np. sprawa zapisu konstytucji europejskiej nt. chrześcijańskich korzeni Europy,

- ekspansja islamu, - działalność sekt religijnych,

6. Europa na przełomie XX i XXI wieku:

1. zjednoczenie Niemiec - 1990- NRD przyłączona do RFN - upadek ładu jałtańskiego,

2. podział Czechosłowacji na Czechy i Słowację- 1993

3. rozpad Jugosławii i wojny bałkańskie: spory religijne i narodowościowe 1991- 1995 i 1998-1999

- 1991- secesja Słowenii i Chorwacji - wojna jugosłowiańsko- chorwacka, niepodległość Macedonii,

- 1992- secesja Bośniaków- kolejna wojna, czystki etniczne, oblężenie Sarajewa,

- 1995- porozumienie z Dayton- zakończenie wojny w Bośni i Hercegowinie

- 1997 autonomiczna prowincja serbska Kosowo ( 90 % mieszkańców to Albańczycy) ogłasza niepodległość - wkroczenie sił serbskich i walki z Armią Wyzwolenia Kosowa, naloty NATO na Serbię ( Slobodan Milosevic- sądzony za zbrodnie wojenne przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze)

- 2006- Czarnogóra „wychodzi” z federacji z Serbią, - 2008- Kosowo oddziela się od Serbii,

d. pomarańczowa rewolucja na Ukrainie- zwycięstwo prozachodnich polityków Wiktora Juszczenko i Julii Tymoszenko

d. kolejne rozszerzenie i problemy wspólnot europejskich - 2004 , 10 krajów w tym Polska, 2007- Rumunia i Bułgaria, kontrowersje wobec kandydatury Turcji, kwestia konstytucji europejskiej i reformy UE,

7. Świat na przełomie XX i XXI wieku:

a. hegemonia polityczna USA i rosnąca pozycja Chin ( inwestycje gospodarcze- olimpiada 2008) oraz mocarstwowe plany Rosji ( wysokie ceny ropy naftowej i gazu ziemnego),

b. problemy Trzeciego świata:

- upadek systemu apartheidu w RPA ( dyskryminacja ludności murzyńskiej)- 1991- prezydentem Nelson Mandela

- zacofanie gospodarcze i cywilizacyjne ( kraje postkolonialne to baza surowcowa wielkich koncernów), reżimy niedemokratyczne ( przewroty wojskowe- junty), konflikty etniczne i religijne, rebelie, secesje regionów- np. Biafry od Nigerii, ( czystki etniczne Tutsi- Hutu- Rwanda 1994- śmierć ok. 500 tys.), problem głodu, choroby zakaźne- AIDS, Ebola,

c. fundamentalizm islamski: atak Al.- Kaidy Osamy bin- Ladena na WTC w Nowym Jorku 11 XI 2001 i interwencje zbrojne USA ( oraz sojuszników, w tym Polski), w Iraku ( obalenie reżimu Saddama Husajna 2003, wyrok śmierci- 2006) oraz Afganistanie - 2001 ( obalenie reżimu talibów wspieranych przez Al.- Kaidę)

d. rosnące dysproporcje między bogatą Północą( starzenie się społeczeństwa, brak rąk do pracy, informatyzacja i robotyzacja świata pracy, konsumpcjonizm) a biednym Południem ( przeludnienie, bezrobocie, głód- Afryka, Ameryka Łacińska, część Azji)

---