Kamila Ambrosiewicz rok I NSMU grupa VI

Świerk pospolity ( Picea abies)

Występowanie na terenie Polski

• Północna część Polski - Kraina Bałtycka i Kraina Mazursko-Podlaska

• Południowa część Polski - Kraina Sudecka, południowa część Krainy Śląskiej oraz zachodnia część Krainy Karpackiej

Właściwości biologiczne

• Wzrost:

• początkowo wolny

• od 10 roku w optymalnych warunkach następuje przyśpieszenie wzrostu

• okres wzmożonego wzrostu trwa do około 30 roku życia

• w korzystnych warunkach dorasta do 50 m wysokości i 2 m pierśnicy

• dożywa do 300 - 400 lat

• dojrzałość generatywną w zależności od warunków osiąga
  w wieku ok. 30 - 50 lat

Właściwości biologiczne

• Kwiaty żeńskie:

• Kwiatostany żeńskie tworzą w górnej części korony szyszeczki długości 3 - 5 cm o barwie karminowej lub zielonkawej

• Przed zapyleniem kwiatostany sterczące do góry , po zapyleniu zwisające w dół,

Właściwości biologiczne

• Kwiaty męskie:

• mają postać jajowatych kotek barwy żółtawo-czerwonej,

• Z jednego kotka wyrasta kilkadziesiąt pręcików, z których każdy składa się z dwóch żółtawych woreczków pylnikowych

• Urodzajność w lata wilgotne i bez przymrozków duża

Właściwości biologiczne

• Owocowanie:

• lata nasienne przypadają co 3 - 5 lat w górach rzadziej
  ok. 7 -8 lat a czasem do 11 lat

• Nasiona kształtu jajowatego ułożone po dwa pod łuską szyszki

• Długość nasion 3-4 mm zaopatrzone w skórzaste skrzydełka ok. 15 mm długości.

• Szyszki dojrzewają jesienią a nasiona wysypują się zimą lub na wiosnę następnego roku

• Zdolność kiełkowania nasion od 20 % do 95 % utrzymuje się przez 4-5 lat

Właściwości biologiczne

• Korona:

• Zależnie od zwarcia świerk może wykształcać korony krótkie (1/4 h drzewa) - zwarcie pełne, aż do korony o długości 100% h drzewa w pełnym świetle

• W przypadku dużego zwarcia igliwie bardzo słabo się rozkłada a w latach suchych tworzą się jego nadkłady .

Wymagania Ekologiczne

• Termiczne:

• Wymagania termiczne świerka uzależnione są głównie od warunków wilgotnościowych. Odpowiada mu klimat chłodny, ale dostatecznie wilgotny

• W klimacie kontynentalnym występuje w rejonach, w których jest dostateczne ilość opadów śniegu zapewniająca wilgoć korzeniom

• Nie występuje na terenach o suchych i silnych wiatrach

• Wykazuje dużą odporność na mrozy zimowe - nawet do minus 40 stopni,

• W okresie wzrostu mrozoodporność świerka sięga od - 3⁰C do - 7⁰C.

• Nie jest odporny na przymrozki późne (wiosenne)

• Odporne są tylko ekotypy górskie późno rozpoczynające wegetację

• Wzrost świerka może przebiegać przy małej ilości ciepła

• okres wegetacyjny może być krótki

Wymagania Ekologiczne

• Świetlne

• Wymagania świetlne św zależne są od warunków siedliskowych tj. gleby, temperatury i wilgotności

• W korzystnych warunkach jest cienioznośny, niewiele ustępuje pod tym względem jodle, natomiast wraz z zaostrzeniem się warunków wzrostu jego zapotrzebowanie na światło rośnie

• Wymagania te uwzględnia się przy wyborze rębni, która jest kompromisem pomiędzy ilością światła potrzebnego do powstania i rozwoju odnowienia świerka, a ilością światła przy której następuje bujny rozwój chwastów

Wymagania Ekologiczne

• Wilgotnościowe

• świerk ma duże wymagania w stosunku do wilgotności powietrza i ilości opadów

• optimum opadów wynosi 800-1200mm

• w rejonach o dużej ilości opadów tworzy lite drzewostany oraz jest gatunkiem dominującym w krainach naturalnego występowania jest mniej wrażliwy na suche powietrze niż na suszę glebową

Wymagania Glebowe

• Wodne:

• świerk jest gatunkiem, który wymaga stałej wilgotności gleby o niewielkich wahaniach poziomu wód gruntowych

• płaski system korzeniowy powoduje konieczność istnienia poziomu wody gruntowej w jego zasięgu, ewentualnie stały dopływ wilgoci z warstwy wierzchniej

• znosi krótkie okresy zalewu

• cierpi do suszy glebowej

Wymagania glebowe

• pokarmowe:

• wymagania glebowe świerka są umiarkowane pod warunkiem, że wilgotność gleby jest dostatecznie wysoka

• optymalne warunki rozwoju osiąga na glebach świeżych, powstałych z glin spiaszczonych, głębokich i średnio zasobnych

• Unika gleb kwaśnych z głębokim poziomem ruchomej wody gruntowej

• Na glebach zbyt żyznych nie wykorzystuje zasobności siedliska i ulega presji innym gatunkom drzew i roślin co skutkuje słabym odnowieniem,

• Zapotrzebowanie na składniki mineralne jest skromne, zaspokajają je średnio zasobne gleby

Wymagania glebowe

• pokarmowe:

• Wymagania te stawiają świerka jako ważny gatunek produkcyjny na siedliskach BMśw (kraina II i V), LG (kraina VI), LMśw (kraina I , II i V)

• Jako gatunek główny zajmuje siedliska Bw (kraina I, II, V i VI), BMw (kraina I, II, III, V i VI), BMb (kraina I, II, V i VI)

• Optimum warunków znajduje w piętrze regla górnego tworząc lite bory wysokogórskie BG i BWG

Metody odnawiania naturalnego

• Rębnie zupełne

• Pasowa Ib z wykorzystaniem samosiewu bocznego stosowana do odnowienia litych świerczyn i świerczyn ze współpanującą sosną stosowana głównie na niżu

• Smugowa Ic stosowana do odnawiania świerczyn również w terenach o bardziej zróżnicowanym reliefie

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy techniczne

• Cięcia wykonywane na pasach rębnia Ib

• Cięcia wykonywane na smugach rębnia Ic

• Intensywność ?

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy przestrzenne

• Rębnia zupełna pasowa Ib o szerokości zrębu

30-60 metrów lub maksymalnej powierzchni do 4 ha

• Rębnia zupełna smugowa Ic o szerokości zrębu 15-30 m lub maksymalnej powierzchni do 2 ha

• Położenie, następstwo cięć , rozmieszczenie zrębów , wielkość powierzchni rębnych są determinowane przez zagrożenie ze strony wiatrów

• Cięcia prowadzimy ze wschodu na zachód lub północny zachód

• Zręby nie powinny tworzyć dużych łącznych powierzchni

• Niedopuszczalne jest zakładanie nowych zrębów gdy na poprzednim zrębie uprawa jest nieudana

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy czasowe

• Okres odnowienia przy rębniach zupełnej pasowej i zupełnej smugowej jest krótki i trwa zwykle do 10 lat

• Nawrót cięć przy prowadzeniu odnowień rębniami Ib i Ic zależy od stanu odnowienia , zwykle trwa on 4-5 lat

• Dla uzyskania dobrych wyników odnowienia z samosiewów konieczne jest zsynchronizowanie cięć z latami nasiennymi

Metody odnawiania naturalnego

• Rębnie częściowe

• Wykorzystujemy zwykle 1 rok nasienny

• Rębnia częściowa pasowa IIb stosowana w drzewostanach świerkowych ,sosnowo-świerkowych stosowana głównie na Pomorzu i północno-wschodniej części kraju

• Rębnia częściowa smugowa IIc wykorzystywana głównie w litych drzewostanach świerkowych lub z dużym udziałem świerka

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy techniczne

• Cięcia wykonywane na pasach IIb

• Cięcia wykonywane na smugach IIc

• Intensywność w litych świerczynach mocno zwartych do około 10% zapasu

• Przy cięciach obsiewnych około 20% zapasu

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy przestrzenne

• Rębnia częściowa pasowa IIb o szerokości pasa 40-60 metrów

• Rębnia częściowa smugowa IIc smuga o szerokości do 30 metrów

• Kierunek cięć w górach na zboczach północnych ze wschodu na zachód

• Na stromych zboczach północnych kierunek cięć z góry do dołu (z południa na północ)

• Na zboczach południowych cięcia z góry do dołu

• cięcia na zboczach zachodnich cięcia z północnego zachodu na południowy wschód

• Przy cięciach na zboczach wschodnich prowadzimy z północnego wschodu na południowy zachód

• Na kierunek cięć i szerokość pasów manipulacyjnych (smug) w konkretnym drzewostanie ma wpływ stan drzewostanu, rzeźba terenu i konieczność minimalizacji szkód od wiatru

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy czasowe

• Okres odnowienia średni, 11-20 lat

• W zależności od rodzaju cięć jakie są zastosowane przyjmujemy:

• cięcia przygotowawcze w silnie zwartych świerczynach dwukrotne z nawrotem 4-5 lat (10 % zapasu)

• Cięcia obsiewne usuwamy około 20 % zapasu (wykonywane zimą w roku dobrego urodzaju nasion)

• cięcia odsłaniające 3-4 nawroty co 2-3 lata

• cięcia uprzątające 10-15 lat po obsiewie nasion

Metody odnawiania naturalnego

• Rębnie stopniowe

• Rębnia stopniowa gniazdowo-smugowa IVb stosowana w odnawianiu drzewostanów mieszanych bukowo-jodłowo-świerkowych

• Rębnia stopniowa brzegowo-smugowa IVc mająca zastosowanie w litych i mieszanych drzewostanach świerkowych

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy techniczne

• Szerokie wykorzystanie odnowień naturalnych w warunkach górnej lub bocznej osłony drzewostanu

• Małe powierzchnie przeważnie na gniazdach (może być również na pasach, smugach i obrzeżu drzewostanu)

• Wykorzystanie wielu lat nasiennych

• Nieregularność cięć podyktowana jest warunkami siedliskowymi, zwarciem drzewostanu oraz istniejącymi grupami podrostów

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy przestrzenne

• Strefy szerokości 150-200 metrów lub całe wydzielenia (IVb)

• Strefy o szerokości 100-150 metrów (IVc)

• Cięcia brzegowe postępują z północy na południe

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy czasowe

• Okres odnowienia 30-40 lat

• Nawrót cieć 3-5 lat

• W drzewostanach mniej narażonych na wiatr mogą być wykonane dwa cięcia co 5 lat

Metody odnawiania naturalnego

• Rębnia przerębowa (V) nazywana ciągłą

• Stosowana w drzewostanach jodłowych i jodłowo-mieszanych jak również w świerczynach w górnej granicy lasu ( siedliska boru wysokogórskiego)

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy techniczne

• Cięcia prowadzone na całej powierzchni drzewostanu jednocześnie

• Prowadząc cięcia należy zwracać uwagę na istniejące odnowienia

• Intensywność niewielka zależy jakości drzewostanu (10%)

Metody odnawiania naturalnego

• Elementy przestrzenne

• Całe wydzielenia

• Elementy czasowe

• Nawrót cięć przeprowadza się co 5-10 lat zwykle w 2 nawrotach

• Okres odnowienia jest procesem ciągłym (bardzo długi)

---