1. Pojęcie finansów publ to publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne je regulujące. Cechy finansów publ: jawność /gwarantuje Konstytucja RP/ i przymus państwowy (trzeba płacić podatek niezależnie od tego czy się odwołujemy)

Władztwo w ramach finansowych: stanowienie /podatki/ i stanowiące; /finansowe -państwo i jst/

2. Funkcje finansów publ

• fiskalna -dostarczanie państwu i innym podmiotom publicznoprawnym środków przeznaczonych na realizację ich zadań np. opłata, podatek od posiadania psów -fakultatywny.

• redystrybucyjna /alimentacyjna / - przesuwanie środków finansowych ze sfery produkcyjnej do sfery budżetowej /oświata, wojsko, służba zdrowia/

• stymulująca - oddziaływanie przy pomocy rozwiązań, instrumentów finansowych na przebieg procesów finansowych, kształtowanie określonych zachowań podmiotów

--- pozytywne - pobudzające podmioty do określonych zachowań np.: ulgi i zwolnienia podatkowe, preferencyjne kredyty, wolne strefy ekonomiczne

--- negatywne - zmierzające do eliminacji lub ograniczenia pewnych zachowań podmiotów np.: wysoka stawka podatku

• kontrolna /informacyjna/ - polega na analizie przebiegu procesów gospodarczych za pomocą kontroli przepływów finansowych i wpływów podatkowych /podatek VAT od usług i towarów/.

3. Pojęcie budżetu

budżet jako zespół norm prawnych instytucja finansowo-prawna służąca planowanej organizacji zasobów pieniężnych podmiotu publiczno - prawnego którym jest np. państwo.

budżet -roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów adm rządowej, organów kontroli i ochrony prawa sądów i trybunałów. Uchwalony w formie ustawy na okres roku kalendarzowego zwanego rokiem budżetowym. Ustawa budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej państwa w roku budżetowym /plan finansowy wyrażony w pieniądzu polskim skierowany na przyszłość/; obsługa kasowa budżetu państwa -NBP.

4. Zasady budżetowe to postulaty stawiane przez naukę mające zapewnić prawidłowe funkcjonowanie gospodarki budżetowej, niektóre z nich znajdują swój wyraz w ustawach np. o finansach publ.

- zasada powszechności /zupełności/ postuluje, aby budżet obejmował całą działalność finansową państwa, aby wszelkie przejawy działalności państwa znajdowały odzwierciedlenie w dochodach i wydatkach budże-towych. Wypływa z niej forma budżetowania brutto obowiązująca jednostki budżetowe: dochody jednostki budżetowej stanowią dochód budżetu, a wydatki budżetowe pokrywane są bezpośrednio z budżetu np.sąd, szkoła. Ustawa o finansach publ dopuszcza wyjątki -metodę finansowania netto odnośnie zakładów budżeto-wych i gospodarstw pomocniczych tzn. mogą pokrywać wydatki z osiągniętych dochodów i z budżetem rozliczać się saldem.

- zasada jedności może być rozpatrywana w dwóch aspektach:

--- jedność formalna -to zestawienia wszystkich dochodów i wydatków w jednym dokumencie budżetowym -jeden plan finansowy, ustawa, uchwała budżetowa..

--- jedność materialna - postuluje aby całość dochodów budżetowych była przekazywana na wydatki, aby wszystkie dochody budżetowe tworzyły jeden fundusz. Naruszeniem tej zasady jest tworzenie funduszy celowych, np. fundusz ochrony gruntów rolnych, fundusz rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych

- zasada szczegółowości nakłada obowiązek uchwalania budżetu w określonej szczegółowości dochodów i wydatków, jej praktycznym wyrazem jest klasyfikacja budżetowa czyli podział na części /tylko budżet państwa/, działy, rozdziały, paragrafy /te występują zarówno w budżecie państwa jak i gminie/.

- zasada jawności jest to postulat o charakterze politycznym, wymagane jest publiczne ogłoszenie projektu budżetu, a następnie budżetu już uchwalonego /wiąże się z jawnością finansów publ, debaty budżetowej/.

5. Pojęcie podatku i opłaty

Podatek -publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu, gminy wynikające z ustawy podatkowej i z Konstytucji. /nieodpłatne czyli nieekwiwalentne - ta cecha odróżnia podatek od opłaty/

Opłata skarbowa /zwana także opłatą stemplową/ - stanowi formę ekwiwalentu za czynności organów administracji publicznej, podejmowane w indywidualnych sprawach. Zgodnie z obowiązującą ustawą, opłatę skarbową wnosi się:

- w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej:

---dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek zainteresowanej strony,

---wydanie zaświadczenia na wniosek zainteresowanej strony,

---wydanie zezwolenia (pozwolenia koncesji),

---złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii -w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym.

- w sprawach urzędowych:

---za dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia oraz zezwolenia (pozwolenia) przez podmiot inny niż organ administracji rządowej i samorządowej, w związku z wykonywaniem zadań z zakresu administracji publicznej,

---za złożenie w takim podmiocie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii.

6. Podział podatków

- wg kryterium źródła dochodów /podstawy opodatkowania:

--- dochód budżetu państwa

1 podatek VAT /od osób fizycznych PDOF 48,81% i od osób prawnych PDOP 75,99%/

2 podatek akcyzowy

3 podatek od gier /płaci podmiot urządzający/

4 podatek tonażowy

---dochód budżetu gminy

1 z PDOF 39,34% /powiat 10,25%, województwo 1,6%/

2 z PDOP 6,71% /powiat 1,4%, województwo 15,9%/

3 podatek od nieruchomości

4 podatek od środków transportowych

5 podatek rolny i leśny

6 podatek od spadków i darowizn

7 podatek od czynności cywilno- prawnych

8 karta podatkowa

- wg kryterium ponoszenia materialnego ciężaru podatków na podatnika:

---pośrednie /podatek VAT/

---bezpośrednie.

7. Istota podatków pośrednich i bezpośrednich

Podatek pośredni -materialny ciężar podatku nie obciąża podatników a jest przerzucony na inny podmiot / np. w cenie towaru VAT, akcyza/

Podatek bezpośredni -podatnik ponosi materialny ciężar podatków /np. podatek dochodowy od osób fizycznych/.

8. Pojęcie podatnika, płatnika i inkasenta

Podmioty sfery stosunku podatkowego

Podatnik to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu

Płatnik - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Inkasent - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana do pobierania podatku od podatnika i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Relacje: podatnik pracownik płatnik pracodawca

9. Zakres odpowiedzialności podatnika, płatnika i inkasenta

Podatnik odpowiada za zobowiązania podatkowe całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym, a w przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność ta rozciąga się na majątek wspólny podatnika i jego małżonka.

Płatnik odpowiada za podatek nie pobrany lub podatek pobrany a nie wpłacony.

Inkasent odpowiada za podatek pobrany, a nie wpłacony; odpowiedzialność ta obejmuje cały majątek teraźniejszy i przyszły.

10. Organy podatkowe -podział

I instancja : Organ państwowy /decyzje/ Organ samorządowy /decyzje/

Naczelnik Urzędu Skarbowego wójt, burmistrz, prezydent miasta

↓ odwołanie od decyzji14 dni ↓

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

II instancja : Dyrektor Izby Skarbowej S.K.O.

↓ od decyzji przysługuje skarga kasacyjna 30 dni ↓

Skarga do W.S.A. termin 30 dni

↓ ↓

Skarga Konstytucyjna do N.S.A. termin 30 dni

11. Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe

Obowiązek podatkowy to wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowe-go świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Nie można go modyfikować umową cywilno-prawną

Zobowiązanie podatkowe jest to wynikające z obowiązku podatkowego, zobowiązanie podatnika do zapła-cenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy podatku w wysokości, w terminie oraz miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Najpierw musi być obowiązek, który przekształca się w zobowiązanie, jednak nie każdy obowiązek przekształca się w zobowiązanie.

12. Sposoby powstawania zobowiązań podatkowych

- z mocy samego prawa ex lege z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania /reguła, prawie zawsze/ np. podatek dochodowy od osób fizycznych.

- z chwilą doręczenia decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania np. podatek od nieruchomości od osób fizycznych, od spadków i darowizn/. Ważna jest chwila doręczenia a nie wydania decyzji.

13. Rodzaje decyzji podatkowych

- decyzje określające maja charakter deklaratoryjny, wydawane są w odniesieniu do zobowiązań podatkowych powstających z mocy samego prawa.

- decyzje ustalające maja charakter konstytutywny, zobowiązanie podatkowe powstaje z chwilą doręczenia decyzji, a podatnik ma minimum 14 dni na zapłatę podatku.

14. Zapłata podatku może być dokonana gotówką lub bezgotówkowo, przy czym zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gosp i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podat-kowej księgi przychodów i rozchodów musi nastąpić w formie polecenia przelewu /wyjątek zapłata przez nich opłaty skarbowej, która może nastąpić w gotówce/. Polecenie przelewu stosuje się również do wpłat kwot podatków pobranych przez płatników, jeżeli prowadzą działalność gosp i mają obowiązek prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Tej formy rozliczeń nie stosuje:

- do zapłaty podatków niezwiązanych z prowadzoną działalnością gosp
- gdy zapłata podatku zgodnie z przepisami prawa podatkowego jest dokonywana papierami wartościowymi lub znakami akcyzy,
- do pobierania podatków przez płatników lub inkasentów.

Za termin dokonania zapłaty podatku uważa się:

- przy zapłacie gotówką - dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta,
- w obrocie bezgotówkowym - dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na podstawie polecenia przelewu.
Zasady te stosuje się również do wpłat dokonywanych przez płatnika lub inkasenta.

Zlecenia płatnicze na rzecz organów podatkowych mogą być składane również w formie elektronicznej przy użyciu programu informatycznego udostępnionego przez banki lub inną instytucję finansową uprawnioną do przyjmowania zleceń płatniczych albo w inny sposób uzgodniony z bankiem lub inną instytucją przyjmującą zlecenie. Zlecenie takie powinno zawierać dane identyfikujące wpłacającego, w tym numer identyfikacji podatkowej oraz powinno wskazywać tytuł wpłaty.

Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych

efektywne

- zapłata podatku

- pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta

- potrącenie

- zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku

- przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych

- przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym

nieefektywne

- zaniechanie poboru podatku

- umorzenie zaległości /generalnie klauzula interes społeczny lub podatnika/

--- powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa

--- stosowane na wniosek podatnika przy czym wyjątkowo może być stosowane z urzędu np. kiedy zaległość podatkowa nie przekracza 5 krotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym

- przedawnienie

Podatnikowi przysługuje prawo korekty, jednak najpóźniej do czasu wszczęcia postępowania podatkowego w celu ustalenia jakiegoś szczegółu, który się organowi nie podoba.

15. Przedawnienie zobowiązania podatkowego

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany min. wskutek zastosowa-nia środka egzekucyjnego o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedaw-nienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu w którym zastosowano środek egzekucyjny. Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednak-że po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

16. Zaległość podatkowa to podatek nie zapłacony w terminie płatności, rata podatku lub zaliczka na podatek. Na równi z zaległością podatkową traktuje się także min. nadpłatę, jeśli w zeznaniu lub deklaracji została wykazana nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych.

Konsekwencje zaległości podatkowej:

- odsetki za zwłokę - obowiązkiem dłużnika jest wpłacenie bez wezwania organu podatkowego; jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.

17. Kumulacja podmiotowa w podatku dochodowym od osób fizycznych

Fakultatywna

A/ łączne opodatkowanie małżonków inaczej iloraz małżeński

Przesłanki:

• cały rok podatkowy w związku małżeńskim,

• cały rok pozostają we wspólności majątkowej,

• żaden z małżonków nie opodatkowany na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym zryczałtowanym czy liniowym,

• złożenie wniosku w terminie o łączne opodatkowanie

• objęci nieograniczonym obowiązkiem podatkowym

B/ osoby samotnie wychowujące dzieci

Przesłanki:

• odpowiedni stan cywilny /np. stan wolny, wdowieństwo, rozwód, separacja, małżeństwo, ale jeden z nich odbywa karę pozbawienia wolności/,

• wychowywanie dzieci małoletnich -18 lat, 25 lat jeśli się uczy lub gdy pobierany zasiłek pielęgnacyjny

• złożenie wniosku w terminie

18. Kumulacja przedmiotowa w podatku dochodowym od osób fizycznych

Obligatoryjna

Opodatkowaniu podlegają zsumowane dochody podatnika ze wszystkich jego źródeł przychodów z wyjątkami dochodów, które zostały zakwalifikowane przez ustawę do kategorii zwolnień przedmiotowych.

19. Podatek należny, a podatek naliczony /VAT/

Podatek należny wynika z faktur wystawionych przez podatnika jego odbiorcy /wynika z rejestru sprzedaży/.

Podatek naliczony wynika z faktur wystawionych podatnikowi przez jego dostawców /wynika z rejestru zakupów/.

Należny - wyliczony = do zapłaty

Przychód - koszty = dochód

20. Cechy podatku VAT podstawowe:

• powszechność opodatkowania wynika z zakresu przedmiotowego opodatkowania tym podatkiem, który obejmuje wszelkie dostawy towarów i świadczenia usług za wynagrodzeniem niezależnie od tego, na jakim etapie obrotu są realizowane (tzn. czy mają one charakter zaopatrzeniowy, inwestycyjny lub konsumpcyjny) oraz zakresu podmiotowego z uwagi na bardzo szeroko określony krąg podmiotów uważanych za podatników podatku VAT. Odstępstwa od zasady powszechności mogą mieć jedynie charakter wyjątkowy, bowiem wyłączenie niektórych transakcji z zakresu opodatkowania - względnie objęcie ich zwolnieniem od podatku - zakłóca jego naliczanie w sposób umożliwiający osiągnięcie celu, jakim jest opodatkowanie wyłącznie ostatecznej konsumpcji towarów i usług, dlatego też stosowanie zwolnień zostało wymienione enumeratywnie w ustawie.
• wielofazowość wiąże się ściśle z zasadą powszechności tego podatku, który powinien być nakładany na każdym etapie obrotu towarem lub usługą aż do ostatecznego nabywcy. W każdej fazie obrotu, opodatkowaniu podlega tylko wartość dodana liczona od wartości netto towaru lub usługi (tzn. po odliczeniu wartości już opodatkowanej w poprzedniej fazie obrotu).
• potrącalność wyraża się tym, że każdy z podatników na swoim etapie obrotu dokonuje naliczenia podatku należnego obciążającego kolejnego odbiorcę. Ma on jednocześnie prawo do odliczenia od swojego podatku należnego podatku, którym obciążył go jego dostawca przy nabyciu towarów lub usług.
• neutralność dla podatników jako podatku od konsumpcji wyraża się tym dla podatnika, że poprzez realizację prawa do odliczenia podatku naliczonego podatnik nie ponosi faktycznie ciężaru tego podatku. Podatek VAT nie powinien obciążać podatników uczestniczących w obrocie towarami i usługa-mi, którzy nie są ich ostatecznymi odbiorcami, gdyż całym ciężarem powinien zostać obciążony ostateczny nabywca, czyli konsument. Dlatego też, podatek ten nazywany jest często podatkiem od konsumpcji.

5

---