Zostań mistrzem ortografii

Międzyszkolny konkurs ortograficzny dla klas IV-VI

Organizacja konkursu:

Etap I - szkolny - dyktando, które piszą wszyscy chętni uczniowie. Tekst dyktanda opracowują nauczyciele poszczególnych szkół. Do II etapu każda szkoła może zgłosić 3 uczniów, którzy uzyskali najwyższą liczbę punktów.

Etap II - międzyszkolny - dyktando i test sprawdzający wiadomości i umiejętności z zakresu ortografii. Zwycięzcą zostaje uczestnik, który uzyska łącznie największą liczbę punktów (za dyktando i test).

Etap II

Część I - Dyktando

Pan Józef z Pszczyny, korzystając z chwilowej nieobecności swej małżonki, która wyjechała służbowo do Kozic Górnych, postanowił spędzić weekend na łonie natury. Już wcześniej sporządził plan wyjazdu, który miał mu niechybnie zapewnić niezapomniane wrażenia. W sobotę o ósmej rano wyjechał za miasto. I choć pogoda nie była zbyt zachęcająca, padała uciążliwa mżawka i było dość wietrznie, nie zniechęciło to pana Józefa. Ubrany w nieprzemakalną kurtkę i kalosze przemierzał niestrudzenie las w poszukiwaniu grzybów. W pewnym momencie, gdy jego kosz pełen był już podgrzybków, borowików, koźlarzy i różnych innych okazów, pan Józef spostrzegł, że zabłądził. Postanowił odszukać właściwą dróżkę. Jednakże, po godzinie bezowocnego błąkania się, zaczął popadać w histerię. Nie chciał przecież nocować w tym mrocznym lesie, tym bardziej, że nie tak już odległe grzmoty zwiastowały burzę. Na szczęście w tym momencie z leśnej gęstwiny wyłoniła się mała grupka harcerzy, którzy nieopodal rozbili swój obóz. Usłyszawszy historię pana Józefa, zaoferowali mu swą pomoc i dzięki temu mężczyzna w krótkim czasie znalazł się na skraju lasu obok swego auta. A ponieważ ta przygoda okazała się dość wyczerpująca, już w niecałe dwie godziny później pan Józef pił herbatę w swoim przytulnym mieszkaniu.

Część II - Test

1. Dopisz po 3 wyrazy pokrewne do podanych:

1. handel -

2. herbata -

3. hrabia -

4. haft -

2. Uzupełnij tytuły książek i czasopism wielką lub małą literą.

1. (p)oradnik (d)omowy

2. (t)wój (s)tyl

3. (k)obieta (i) (ż)ycie

4. (m)ówią (w)ieki

5. (ż)ycie (w)arszawy

6. (s)potkanie (n)ad (m)orzem

7. (a)nia (z) (z)ielonego (w)zgórza

8. (s)łownik (w)yrazów (o)bcych

3. Dopisz inną formę podanych wyrazów lub wyraz pokrewny tak, aby „r” wymieniło się na „rz”:

1. orły -

2. marcowy -

3. stwórca -

4. powtórka -

5. nurek -

6. wzór -

7. dworcowy -

8. jezioro -

4. Podane wyrazy wpisz do odpowiedniej rubryki uzasadniając pisownię ,,ó”.

Wymiana na ,,o” lub ,,e”	Zakończenia rzeczowników: -ów, -ówka, -ówna	,,ó” niewymienne (do zapamiętania)	Wyjątki
............................. ............................. ............................. ............................. ………………….	.......................... .......................... .......................... .......................... ………………..	........................ ........................ ........................ ........................ ………………	...................... ...................... ...................... ...................... ……………..

jaskółka, ogród, żółw, Kraków, łamigłówka, wróbel, róża, zbiórka, przyjaciółka, ówdzie, Nowakówna, pióro, ówczesny, wróżka, ów, klasówka

5. Dopisz wyrazy zaczynajace się na ,,ch”.

1. pragnienie, ochota -

2. pomieszczenie dla świń -

3. zespół śpiewaków -

4. przebiegły, podstępny -

5. droga dla pieszych -

6. Podane wyrazy przepisz w dwóch kolumnach: w pierwszej wyrazy z ,,rz” wymiennym, a w drugiej z ,,rz” niewymiennym.

,,rz” wymienne ,,rz” niewymienne

..................................... ...........................................

..................................... ...........................................

...................................... ...........................................

...................................... ............................................

burza, lekarz, wzgórza, morze, jarzębina, zorza, porzeczka, rycerz

7. Dopisz liczbę pojedynczą podanych rzeczowników:

1. zęby -

2. gołębie -

3. węże -

4. gałęzie -

5. żołędzie -

6. mężowie -

8. Uzupełnij tabelkę wyrazami pokrewnymi.

Rzeczownik	czasownik	przymiotnik	przysłówek
odwaga	.................................	..................................	..................................
..................................	uważać	..................................	..................................
..................................	.................................	potężny	..................................
..................................	..................................	..................................	poważnie

9. Wstaw ą, ę lub en, em, on, om

1. gor...ca k...piel

2. t...gi d...tysta

3. sk...py m...żczyzna

4. rz...d z...bów

5. przem…drzały m…ter

6. k...pot z r…klod

7. zas...piony r...cista

8. pot...żny st...pel

10. Uzasadnij pisownię wyrazów:

1. pieniążek -

2. bierze -

3. drzewo -

4. pszczoła -

5. schabowy -

6. mech -

7. hipoteka -

8. babunia -

9. klasówka -

10. krakowianin -

11. nieprzyjaciel -

12. zrobiłbym -

11. Odszukaj w diagramie 24 wyrazy, w których występuje „rz” lub „ż” (mogą być ułożone pionowo lub poziomo). Wypisz je.

K	U	R	Z	E	P	A	K
U	R	Z	E	S	Z	Ó	W
R	Z	E	Ź	B	A	G	I
Z	Ą	Ź	Ż	A	L	A	Ż
A	D	N	I	Ż	S	Z	Y
J	Ż	I	Ż	U	K	Ę	Ć
K	A	K	A	R	Z	E	Ł
A	B	B	R	Z	E	G	Ą
R	A	J	T	R	Z	O	S

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………...

12. Które z podanych zdań są prawdziwe? Podkreśl je.

1. Po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w piszemy ,,rz”.

2. ,,Nie” z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy rozdzielnie.

3. Nazwy mieszkańców kontynentów, państw, regionów piszemy małą literą.

4. ,,H” piszemy, jeśli w innych formach danego wyrazu odpowiada mu ,,sz”.

5. Cząstki ,,bym, byś, by...” piszemy oddzielnie z nieosobowymi formami czasownika.

13. Uzupełnij zdania odpowiednimi formami wyrazów podanych w nawiasach.

1. (Mój) ……… koledzy lubią wędrówki po górskich szlakach.

2. Na (lekcja) ………… (historia) ……………. uczniowie poznają dzieje (Polska) ……………..

3. Ciasto drożdżowe (babunia) ……………… cieszy się ogromnym powodzeniem.

4. Na (szyja) …………. (Maria) …………….. widniał sznur korali.

5. Głównym pożywieniem (żmija) …………….. są drobne gryzonie, czasem jaszczurki lub żaby.

14. Uzupełnij małą lub wielka literą.

1. (b) ...urek

2. (e) ...uropejczyk

3. (b) …ałtyk

4. (s) ...ejm

5. (m) ...arsjanin

6. (f) ...rancuz

7. (p) ...aryżanin

8. (m) ...azowszanin

9. (w) ...arszawski

10. (w) ...ielkanoc

15. Podaj zasadę, która wyjaśnia użycie ,,u” w podanych wyrazach:

1. upał -

2. kierunek -

3. zasuwka -

4. opiekun -

5. paluszek -

6. hamulec -

16. Dopisz przeczenie ,,nie” łącznie lub rozdzielnie.

1. (nie) zgoda

2. (nie) chętnie

3. (nie) było

4. (nie) najlepszy

5. (nie) deptać

6. (nie) jasny

7. (nie) bardzo

8. (nie) ja

9. (nie) większy

10. (nie) trzeci

PUNKTACJA I ODPOWIEDZI

Etap I

Dyktando - 30 pkt

Za każdy błąd główny (ó, u, rz, ż, ch, h) odejmujemy 3 pkt, za błąd drugorzędny - 2 pkt, za 3 błędy interpunkcyjne - 1 pkt.

Etap II

Część I - dyktando - 30 pkt (kryteria oceny dyktanda jak w etapie szkolnym)

Uwaga!

Po napisaniu dyktanda należy zebrać prace, a test pisać na oddzielnych kartkach.

Część II - test - 105 pkt.

Cwiczenie 1.

1. 6 pkt (0,5 pkt za każdy poprawnie utworzony i zapisany wyraz pokrewny). Przykładowe odpowiedzi:

1. handel - handlarz, handlować, handlarstwo, handlowiec, handlarka, handlowo

2. herbata - herbatka, herbatnik, herbaciany, herbaciarnia, herbaciarz

3. hrabia - hrabianka, hrabina, hrabiostwo, hrabiowski, hrabstwo

4. haft - haftka, haftować, hafciarstwo, hafciarka, wyhaftować

Ćwiczenie 2.

8 pkt (1 pkt za każdy poprawnie uzupełniony tytuł)

1. Poradnik Domowy

2. Twój Styl

3. Kobieta i Życie

4. Mówią wieki

5. Życie Warszawy

6. Spotkanie nad morzem

7. Ania z Zielonego Wzgórza

8. Słownik wyrazów obcych

Ćwiczenie 3.

4 pkt (0,5 pkt za poprawnie dopisaną formę)

1. orły - orzeł

2. marcowy - marzec

3. stwórca - stworzyć

4. powtórka - powtórzenie

5. nurek - zanurzenie

6. wzór - wzorzysty

7. dworcowy - dworzec

8. jezioro - w jeziorze

Ćwiczenie 4.

8 pkt (0,5 pkt za poprawne wpisanie wyrazu)

Wymiana na ,,o” lub ,,e”	Zakończenia rzeczowników: -ów, -ówka, -ówna	,,ó” niewymienne (do zapamiętania)	wyjątki
ogród zbiórka przyjaciółka pióro	Kraków łamigłówka Nowakówna klasówka	jaskółka wróbel róża wróżka żółw	ówdzie ówczesny ów

Ćwiczenie 5.

5 pkt (1 pkt za poprawnie dopisany wyraz)

1. chęć

2. chlew

3. chór

4. chytry

5. chodnik

Ćwiczenie 6.

4 pkt (0,5 pkt za przyporządkowanie wyrazu)

,,rz” wymienne ,,rz” niewymienne

wzgórza jarzębina

morze porzeczka

rycerz zorza

lekarz burza

Ćwiczenie 7.

3 pkt (0,5 pkt za poprawnie utworzoną formę)

1. zęby - ząb

2. gołębie - gołąb

3. węże - wąż

4. gałęzie - gałąź

5. żołędzie - żołądź

6. mężowie - mąż

Ćwiczenie 8.

12 pkt (1 pkt za poprawnie utworzoną formę)

Odwaga - odważyć - odważny - odważnie

Uwaga - uważać - uważny - uważnie

Potęga - potężnieć - potężny - potężnie

Powaga - poważnieć - poważny - poważnie

Ćwiczenie 9.

8 pkt (0,5 za poprawnie uzupełniony wyraz)

gorąca kąpiel, tęgi dentysta, skąpy mężczyzna, rząd zębów, przemądrzały monter, kompot z renklod, zasępiony rencista, potężny stempel

Ćwiczenie 10.

12 pkt (1 pkt za uzasadnienie pisowni wyrazu)

pieniążek - wymiana na „dz”

bierze - wymiana na „r”

drzewo - po spółgłosce „d”

pszczoła - wyjątek

schabowy - po „s”

mech - na końcu wyrazu lub wymiana na „sz”

hipoteka - cząstka „hipo-„

babunia - zakończenie „-unia”

klasówka - końcówka „-ówka”

krakowianin - nazwa mieszkańca miasta

nieprzyjaciel - „nie” z rzeczownikiem

zrobiłbym - „bym” z osobową formą czasownika

Ćwiczenie 11.

12 pkt (0,5 pkt za każdy zapisany wyraz)

kurz, urząd, rząd, rzepa, rzepak, rzep, rzeźnik, Rzeszów, niż, niższy, ażur, karzeł, żur, rzeźba, rzeź, kurzajka, żal, żuk, żar, brzeg, żyć, żaba, żart, trzos

Ćwiczenie 12.

3 pkt (1 pkt za wskazanie prawdziwego zdania)

a, b, e.

Ćwiczenie 13.

4 pkt (0,5 pkt za podanie poprawnej formy)

moi, lekcji, historii, Polski, babuni, szyi, Marii, żmii

Ćwiczenie 14.

5 pkt (0,5 pkt za poprawnie wpisaną literę)

Burek, Europejczyk, Bałtyk, sejm, Marsjanin, Francuz, paryżanin, Mazowszanin, warszawski, Wielkanoc

Ćwiczenie 15.

6 pkt. (1 pkt za uzasadnienie pisowni wyrazu)

upał - „u” na początku wyrazu

kierunek - zakończenie „-unek”

zasuwka - wyjątek

opiekun - zakończenie „-un”

paluszek - zakończenie „-uszek”

hamulec - zakończenie „-ulec”

Ćwiczenie 16.

5 pkt (0,5 pkt za popranie zapisany wyraz)

niezgoda, niechętnie, nie było, nie najlepszy, nie deptać, niejasny, nie bardzo, nie ja, nie większy, nie trzeci

Uwaga! W zadaniu 12 za każdą błędnie zaznaczoną odpowiedź odejmujemy 1 pkt.

---