Sztuka Etrusków

Etruskowie to ludność niezidentyfikowanego pochodzenia, która osiedliła się ok. X w. p.n.e w Itali środkowej. W II w. p.n.e Etruskowie zostali podbici przez Rzymian, ale ich sztuka przetrwała do I w. p.n.e i silnie oddziałała na kulturę rzymską. Etruskowie posiadali silną flotę, która umożliwiała im kontakty handlowe z Grecją i Bliskim Wschodem . wpływy tych państw widoczne są w sztuce etruskiej. Etruskowie stworzyli silne ośrodki miejskie takie jak Caere, Veii, Vulci. Swoje miasta zakładali na dwóch przecinających się osiach.

Wierzyli w politeizm, w bogów, półbogów, w demony oraz życie pozagrobowe, które wyobrażali sobie jako przedłużenie życia ziemskiego.

Grobowce etruskie były więc wyposażone min. W przedmioty codziennego użytku.

Architektura sakralna

Etruskowie swiatynie poświęcali 3 bogom:

• Tiniowi (Jowisz)

• Uni (Junona)

• Menrve (Minewra)

Świątynie zakładali na planie prostokąta. Stała ona na niewysokim podwyższeniu - cokole. Pośrodku, którego znajdowały się schodu prowadzące do portyku kolumnowego (kilka kolumn ustawionych w rzędzie).

Za portykiem znajdowały się trzy wejścia do trzech naw - 3 bóstwa. Nad świątynią dominuje ogromny dwuspadowy dach dekorowany akroteriami z terakoty. Dach silnie wystaje do przodu osłaniając drewniany portyk kolumnowy. Pozostałe części świątyni wykonane są z lokalnego, porowatego kamienia. Kolumna etruska przypomina grecką kolumnę porządku doryckiego, ale kolumna etruska posiada bazę i gładki trzon.

Architektura sepulkralna

Grobowce etruskie to komory i korytarze kute w skałach lub tumulusy (kurhany - grobowce zakładane na planie koła, przykryte tzw. Fałszywą kopuła utworzoną z kamieni nakładanych jedne na drugi coraz mniejszymi kręgami)

Z zewnątrz tumulusy obsypane są ziemią i drobnymi kamieniami, od dołu objęte podmurówką w kształcie pierścienia.

Wewnątrz ściany grobowców pokryte były malowidłami przedstawiającymi sceny rodzajowe, głównie sceny zabaw uczt oraz zawodów sportowych. W grobowcach znajdowały się też urny z prochami (obyczaj palenia ciał) lub rzeźbione sarkofagi ciałami zmarłych. Na pokrywach sarkofagów etruskich przedstawiano półleżące postacie małżonków jak w czasie uczty. Postacie ukazane są w konwencji naturalistycznej (odbicie lustrzane).

Wierne i dokładnie odtwarzano budowę ciała, rysy i wiek postaci. Taki sposób odtwarzania rzeczywistości nazywamy WERYZMEM - portretowe odzwierciedlenie,

Rzeźba etruska

Rzeźba charakteryzuje się

• lekkością

• dynamizmem

• dekoracyjnością

• realizmem

Materiał

• terakota

• tuf wulkaniczny

• piaskowiec

• brąz

Przykłady rzeźby etruskiej

• Wilczyca kapitolińska V w. p.n.e / brąz

• Posąg Apollina 500r. p.n.e

• Głowa Hermesa 500r. p.n.e

• Figurka wojownika V w. p.n.e

• Figurka tancerki VI w. p.n.e

• Głowa chłopca III w. p.n.e

• Brutus III w. p.n.e / brąz

• Posąg Arringatore - mówca I w. p.n.e

Etruskowie rozwinęli również techniki złotnicze służące do wykonywania przedmiotów codziennego użytku i biżuterii.

Techniki złotnicze

puncowanie - technika wykonywania wyrobów metalowych, polegająca na matowieniu powierzchni przedmiotów lub pokrywanie ich drobnymi elementami za pomocą punca - pręta stalowy o długości kilkunastu centymetrów.

filigran - jest to wykonywanie ornamentu lub całego przedmiotu z cienkich drucików srebrnych lub złotych.

granulacja - jest to wykonywanie ornamentu lub całego przedmiotu z drobnych kuleczek srebrnych lub złotych.

Sztuka starożytnego Rzymu

W 500 roku p.n.e latyńska osada na Tybrem, Rzym zrzuciła panowanie władającej w niej dynastii etruskiej, stała się republiką. Pełny rozwój kultury rzymskiej rozpoczął się ok. II w. p.n.e równocześnie ze wzmożonymi wpływami Etruli i Grecji.

Dzieje Państwa rzymskiego

Epoka królewska VI - V w. p.n.e

Okres republiki V - 31r p.n.e

Okres cesarstwa 31 - 476r . n.e - upadek Rzymu

W momencie największego rozkwitu państwo obejmowało

• Europę zachodnią i południową

• Północną Afrykę

• Bliski Wschód

Władza spoczywała w rękach cesarzy, którzy sprawowali władzę autokratyczną. Najstarszym rynkiem rzymskim powstałym w VI w. p.n.e było FORUM ROMANUM.

Dla Rzymu charakterystyczny jest politeizm. Początkowo liczne bóstwa nie były przyoblekane w żadne konkretne wyobrażenia. Następniepod wpływem Religi etruskiej i greckiej zaczęto je antropomorfizować.

Rzymskim odpowiednikiem Zeusa był Jowisz, Hery - Junona, Aresa - Mars, Afrodyty - Wenus, Erosa - Amor.

Głównym mecenasem sztuki był cesarz a wraz z nim patrycjusze - klasa rządząca. Sztuka miała na celu umacniać i gloryfikować władzę (pałace, łuki triumfalne, kolumny cesarskie) służyć religii (świątynie), ale także zaspokajać potrzeby obywateli (amfiteatry, cyrki, termy).

Artyści pozostawali jak w Gracji rzemieślnikami, biegłymi w swojej sztuce, wykonawcami zamówień. Rzeźbiarze często zajmowali się wyłącznie kopiowaniem dzieł greckich. Szczególna pozycją cieszyli się architekci.

Pomponiusz - architekt Juliusza Cezara

Marek Witruwiusz Polio - architekt Oktawiana Augusta.

---