Strona 1 z 5
USTAWA 5. W zakresie wykonywanych funkcji honorowy konsul generalny, konsul,
z dnia 13 lutego 1984 r. wicekonsul lub agent konsularny podlega kierownikowi przedstawicielstwa
o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej. dyplomatycznego.
(Dz. U. z dnia 17 lutego 1984 r.) 6. Bezpośredni nadzór nad działalnością honorowego konsula generalnego,
konsula, wicekonsula lub agenta konsularnego sprawuje właściwy terytorialnie
Rozdział 1 konsul.
Przepisy ogólne. 7. Minister właściwy do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy tryb powoływania i odwoływania honorowych konsulów generalnych,
Art. 1. konsulów, wicekonsulów lub agentów konsularnych oraz zasady wykonywania
W rozumieniu ustawy konsulem jest kierownik konsulatu generalnego, konsulatu, przez nich funkcji, w tym zakres wykonywanych funkcji i sposób współdziałania z
wicekonsulatu i agencji konsularnej, jak również wydziału konsularnego właściwymi urzędami konsularnymi, sposób ponoszenia kosztów sprawowania
przedstawicielstwa dyplomatycznego. funkcji, a także przypadki, w których przestają oni wykonywać swoje funkcje.
Art. 2. Art. 6. (3)
Konsulem może być mianowany obywatel polski o wysokich walorach politycznych 1. Minister właściwy do spraw zagranicznych po powiadomieniu państwa
i moralnych, który ma pełną zdolność do czynności prawnych, korzysta z praw przyjmującego i braku jego sprzeciwu może powierzyć wykonywanie funkcji
publicznych oraz ma wykształcenie wyższe i inne odpowiednie kwalifikacje konsula na rzecz Rzeczypospolitej Polskiej kierownikowi przedstawicielstwa
zawodowe określone dla pracowników służby dyplomatyczno-konsularnej. dyplomatycznego lub konsulowi państwa trzeciego.
2. Minister właściwy do spraw zagranicznych po powiadomieniu państwa
Art. 3. przyjmującego i braku jego sprzeciwu może powierzyć kierownikowi
W przedstawicielstwie dyplomatycznym, w którym nie ustanowiono wydziału przedstawicielstwa dyplomatycznego lub konsulowi Rzeczypospolitej Polskiej
konsularnego, funkcje konsula może wykonywać członek personelu wykonywanie funkcji konsula na rzecz państwa trzeciego.
dyplomatycznego wyznaczony przez Ministra Spraw Zagranicznych.
Art. 7.
Art. 4. 1. Konsul wykonuje funkcje w okręgu konsularnym obejmującym terytorium
Konsul wykonuje funkcje osobiście lub upoważnia do ich wykonywania innych państwa przyjmującego lub jego część.
pracowników posiadających stopnie służbowe konsularne lub dyplomatyczne. 2. Konsul może wykonywać funkcje poza okręgiem konsularnym wyłącznie na
podstawie decyzji Ministra Spraw Zagranicznych i za zgodą państwa
Art. 5. (2) przyjmującego.
1. Minister właściwy do spraw zagranicznych może powoływać honorowych
konsulów generalnych, konsulów, wicekonsulów lub agentów konsularnych do Art. 8.
wykonywania niektórych funkcji konsulów. 1. Konsul podlega służbowo Ministrowi Spraw Zagranicznych.
2. Na honorowego konsula generalnego, konsula, wicekonsula lub agenta 2. Bezpośredni nadzór nad działalnością konsula sprawuje kierownik
konsularnego może być powołany obywatel polski zamieszkały w państwie przedstawicielstwa dyplomatycznego.
przyjmującym, obywatel państwa przyjmującego lub państwa trzeciego, 3. Organizację urzędów konsularnych oraz prawa i obowiązki pracowników tych
posiadający wysoki autorytet, cieszący się zaufaniem oraz dający rękojmię urzędów określają przepisy o urzędzie Ministra Spraw Zagranicznych i inne
wykonywania funkcji zgodnie z interesami Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli. przepisy szczególne.
3. Okręg konsularny, zakres funkcji honorowego konsula generalnego, konsula,
wicekonsula lub agenta konsularnego określa minister właściwy do spraw Art. 9.
zagranicznych w akcie powołania. Ilekroć w ustawie jest mowa o obywatelach polskich, odnosi się to odpowiednio do
4. Okręg konsularny, zakres funkcji honorowego konsula generalnego, konsula, osób prawnych, instytucji i innych polskich jednostek organizacyjnych.
wicekonsula lub agenta konsularnego, określony w akcie powołania, może być
zmieniany, za jego zgodą, przez ministra właściwego do spraw zagranicznych.
Strona 2 z 5
Rozdział 2 1) zwraca się do sądów i innych organów państwa przyjmującego o
Zakres funkcji konsulów. udzielenie informacji o przyczynach zatrzymania, aresztowania
lub w inny sposób pozbawienia wolności, zwłaszcza o zarzutach
Art. 10. (4) stawianych tym obywatelom,
Konsul: 2) odwiedza tych obywateli oraz porozumiewa się z nimi także w
1) chroni prawa i interesy Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli, inny sposób.
2) działa na rzecz rozwijania przyjaznych stosunków oraz
współpracy między Rzecząpospolitą Polską a państwem Art. 14. (5)
przyjmującym, Konsul podejmuje czynności zmierzające do ustanowienia, w wypadkach
3) czuwa w zakresie swojej właściwości nad wykonywaniem umów przewidzianych w ustawodawstwie polskim, opieki nad obywatelami polskimi bądz

międzynarodowych obowiązujących w stosunkach między kurateli dla nich lub nad ich mieniem pozostającym bez opieki. W tym celu może w
Rzeczpospolitą Polską a państwem przyjmującym, szczególności proponować sądom lub innym właściwym organom Rzeczypospolitej
4) działa na rzecz umacniania więzi między Polonią Zagraniczną a Polskiej bądz
państwa przyjmującego odpowiednie osoby na opiekunów lub
Polską, kuratorów.
5) informuje o Polsce, w szczególności przedstawia organom
państwa przyjmującego i opinii publicznej tego państwa kierunki Art. 15.
polityki zagranicznej i wewnętrznej Rzeczypospolitej Polskiej oraz Konsul wykonuje czynności dotyczące realizacji spadków i innych należności
rozwoju jej gospodarki, nauki i kultury, przysługujących obywatelom polskim lub pozostałych po obywatelach polskich. W
6) zapoznaje się z problematyką państwa przyjmującego, w tym celu podejmuje w szczególności następujące działania w imieniu i na rzecz
szczególności ze stanem jego gospodarki, nauki i kultury oraz z obywateli polskich:
ustawodawstwem tego państwa i umowami zawieranymi przez 1) zgłasza sądom lub innym właściwym organom państwa
nie z państwami trzecimi, jak również udziela odpowiednich przyjmującego roszczenia do spadku i innych należności,
informacji w tym zakresie właściwym organom Rzeczypospolitej 2) występuje do właściwych organów państwa przyjmującego o
Polskiej i zainteresowanym obywatelom polskim. dostarczenie informacji niezbędnych do ustalenia spadkobierców,
stanu prawnego i wysokości poszczególnych składników masy
Art. 11. spadkowej oraz o wydanie testamentu,
Konsul zapewnia pomoc obywatelom polskim w realizacji praw przysługujących im 3) występuje do sądów i innych właściwych organów państwa
zgodnie z prawem państwa przyjmującego oraz prawem i zwyczajami przyjmującego z wnioskami o zabezpieczenie spadku, jeżeli
międzynarodowymi. zachodzi obawa naruszenia mienia lub praw pozostałych po
spadkodawcy, oraz o wyznaczenie administratora lub kuratora
Art. 12. spadku,
Konsul z urzędu zastępuje lub zapewnia zastępstwo obywateli polskich przed 4) występuje do sądów lub innych właściwych organów państwa
sądami i innymi organami państwa przyjmującego w celu ochrony praw i interesów przyjmującego o wydanie postanowienia o nabyciu spadku,
tych obywateli, jeżeli z powodu nieobecności lub innych przyczyn nie mogą oni w 5) przyjmuje dokumenty, środki płatnicze oraz przedmioty
odpowiednim czasie bronić osobiście swych praw i interesów ani nie ustanowili wartościowe w celu przekazania obywatelom polskim.
pełnomocników. O podjęciu tych czynności konsul zawiadamia niezwłocznie
zainteresowaną osobę. Art. 16. (6)
1. Konsul, w razie niezbędnej potrzeby, może udzielić obywatelowi polskiemu
Art. 13. przebywającemu czasowo w państwie przyjmującym pomocy finansowej na
Konsul czuwa, aby obywatele polscy zatrzymani, aresztowani lub w inny sposób pokrycie kosztów powrotu do Rzeczypospolitej Polskiej.
pozbawieni wolności w państwie przyjmującym mieli zapewnioną ochronę prawną i 2. Udzielenie pomocy, o której mowa w ust. 1, może być uzależnione od złożenia
traktowanie zgodnie z prawem tego państwa oraz z prawem i zwyczajami poręczenia majątkowego lub zobowiązania zwrotu całości lub części otrzymanej
międzynarodowymi. W tym celu podejmuje w szczególności następujące działania: kwoty pieniędzy w terminie określonym w decyzji o przyznaniu pomocy finansowej.
Strona 3 z 5
3. Niespłacone w terminie zobowiązania, o których mowa w ust. 2, podlegają 3) poświadcza datę okazania dokumentów, pozostawania osoby
egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. przy życiu lub w określonym miejscu oraz stawiennictwo lub
4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach konsul może udzielać zapomóg niestawiennictwo osoby,
znajdującym się w niedostatku osobom pochodzenia polskiego zamieszkałym w 4) przyjmuje oświadczenia.
państwie przyjmującym. 2. (8) Czynności, o których mowa w ust. 1, konsul wykonuje na wniosek obywateli
5. Minister właściwy do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia, polskich lub właściwych organów Rzeczypospolitej Polskiej.
szczegółowe zasady udzielania pomocy finansowej oraz tryb postępowania przy jej 3. (9) Konsul może wykonywać czynności, o których mowa w ust. 1, również na
udzielaniu, w tym tryb przyjmowania i rozpatrywania wniosków, sposób wniosek jakiejkolwiek osoby, jeżeli mają one wywrzeć skutek prawny na terytorium
zabezpieczania spłaty udzielanej pomocy finansowej innej niż zapomoga, sposoby Rzeczypospolitej Polskiej.
odraczania terminów spłaty udzielonej pomocy, rozkładania jej na raty oraz 4. Konsul może sporządzić akt notarialny pod warunkiem uzyskania od Ministra
umarzania należności, a także wzory wniosków dotyczących udzielenia pomocy Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia wydanego na wniosek Ministra Spraw
finansowej. Zagranicznych.
6. W sprawach umarzania i udzielania ulg w spłacie pomocy finansowej udzielonej 5. (10) Do czynności konsula, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio
przez konsula stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja przepisy prawa o notariacie. Czynności te mają taką samą moc jak czynności
podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 i Nr 160, poz. 1083, z 1998 r. Nr 106, poz. wykonane przez notariusza w Rzeczypospolitej Polskiej.
668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 92, poz. 1062 oraz z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 i Nr tezy z piśmiennictwa
116, poz. 1216).
Art. 20.
Art. 17. 1. Konsul sporządza i poświadcza tłumaczenie dokumentów z języka polskiego na
Konsul przyjmuje do depozytu dokumenty, środki płatnicze oraz przedmioty język urzędowy państwa przyjmującego i z tego języka na język polski, jak również
wartościowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony praw i interesów obywateli poświadcza wpisy, odpisy, wyciągi i kopie dokumentów sporządzonych w języku
polskich. urzędowym państwa przyjmującego.
2. Konsul może również wykonywać czynności, o których mowa w ust. 1, jeżeli
Art. 18. 1. (7) dokumenty są sporządzone w innych językach niż język urzędowy państwa
1. Na wniosek sądu lub innego właściwego organu Rzeczypospolitej Polskiej przyjmującego.
konsul: 3. (11) Czynności konsula określone w ust. 1 i 2 mają taką samą moc jak czynności
1) doręcza pisma i inne dokumenty, wykonane przez tłumacza przysięgłego w Rzeczypospolitej Polskiej.
2) przesłuchuje strony, podejrzanych, świadków i biegłych,
3) przekazuje do wykonania sądom i innym organom państwa Art. 21. (12)
przyjmującego wnioski o udzielenie pomocy prawnej Konsul legalizuje dokumenty urzędowe, sporządzone lub uwierzytelnione w
2. Czynności wymienione w ust. 1 pkt 1 i 2 konsul wykonuje, stosując odpowiednio państwie przyjmującym bądz
w Rzeczypospolitej Polskiej.
właściwe przepisy prawa polskiego, jeżeli odbiorca pisma lub innego dokumentu
albo osoba, która ma być przesłuchana, jest obywatelem polskim i zgadza się Art. 22.
dobrowolnie przyjąć pismo lub inny dokument albo złożyć zeznanie, wyjaśnienie Czynności określone w art. 19 ust. 1-3, art. 20 i 21 konsul wykonuje na podstawie
lub opinię. upoważnienia Ministra Spraw Zagranicznych, wydanego w porozumieniu z
Ministrem Sprawiedliwości.
Art. 19.
1. Konsul wykonuje czynności notarialne, a w szczególności: Art. 23.
1) sporządza i poświadcza wypisy, odpisy, wyciągi i kopie 1. Konsul:
dokumentów, 1) wydaje obywatelom polskim paszporty lub inne dokumenty
2) poświadcza własnoręczność podpisów i znaków ręcznych na uprawniające do przekraczania granicy, wznawia ich ważność,
dokumentach, dokonuje w nich zmian oraz je unieważnia,
2) (13) udziela wiz.
Strona 4 z 5
2. Tryb i zakres wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1, określają 1. (20) Konsul działa na rzecz rozwijania i pogłębiania współpracy gospodarczej i
odrębne przepisy. naukowo-technicznej oraz kulturalnej między Rzeczpospolitą Polską a państwem
przyjmującym, w szczególności ułatwia nawiązywanie kontaktów oraz
Art. 24. Konsul: wykonywanie umów między odpowiednimi organami i instytucjami obu państw.
1) (14) (skreślony), 2. (21) (skreślony).
2) doręcza obywatelom polskim pisma i dokumenty inne niż
określone w art. 18 ust. 1 pkt 1, Art. 28.
3) wydaje obywatelom polskim zaświadczenia przewidziane w 1. Konsul wykonuje funkcje w odniesieniu do polskich statków morskich oraz ich
przepisach prawa polskiego. załóg, pasażerów i ładunków, w szczególności:
1) kontroluje, czy statek jest uprawniony do podnoszenia bandery
Art. 25. polskiej, oraz wystawia tymczasowe świadectwo polskiej
1. Konsul: przynależności statku,
1) wydaje decyzje o przyjęciu oświadczenia w sprawie wyboru, 2) przeprowadza inspekcje statku lub występuje do obcego organu
odzyskania bądz
utraty obywatelstwa polskiego, a także decyzje inspekcyjnego o przeprowadzenie takiej inspekcji,
w sprawie zezwolenia na zmianę obywatelstwa polskiego na 3) wydaje dokumenty bezpieczeństwa statku i przedłuża terminy ich
obce, ważności, poświadcza dziennik okrętowy i dokonuje w nim
2) przyjmuje oświadczenia rodziców lub opiekunów osoby wymaganych wpisów, zatwierdza listy załogi statku oraz
małoletniej o nabyciu przez nią obywatelstwa polskiego lub o wystawia książeczki żeglarskie i dokonuje w nich zmian,
wyborze dla niej obywatelstwa obcego. 4) przyjmuje protesty morskie oraz przesłuchuje kapitana, innych
2. Tryb i zakres wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1, określają członków załogi i pasażerów na okoliczność wypadku, w razie
przepisy o obywatelstwie polskim. zaś rozbicia lub uszkodzenia statku udziela pomocy w
organizowaniu akcji ratowniczej oraz podejmuje czynności
Art. 26. niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa uratowanych osób,
1. Konsul: jak również zabezpieczenia ich mienia oraz ładunku i mienia
1) (15) przyjmuje oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński statku, a także interesów armatora polskiego,
oraz o nazwisku małżonków i ich dzieci, jeżeli osoby zawierające 5) przyjmuje od kapitana statku meldunki o przestępstwie
małżeństwo są obywatelami polskimi, dokonanym na statku i wydaje mu polecenia w sprawie dalszego
2) wydaje zaświadczenia o zdolności prawnej do zawarcia postępowania,
małżeństwa za granicą, 6) uczestniczy przy wszelkich czynnościach podejmowanych na
3) (16) pośredniczy w zgłoszeniu we właściwym urzędzie stanu statku przez organy państwa przyjmującego w celu zatrzymania,
cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej faktu urodzenia lub zgonu aresztowania lub pozbawienia wolności w inny sposób członka
za granicą. załogi lub pasażera albo zajęcia mienia znajdującego się na
4) (17) przekazuje właściwym urzędom stanu cywilnego w statku,
Rzeczypospolitej Polskiej protokoły o urodzeniach i zgonach, 7) zapewnia opiekę i pomoc prawną członkom załogi statku w razie
które nastąpiły na polskich statkach morskich i powietrznych oraz ich zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolności w inny
na okrętach wojennych i wojskowych statkach powietrznych, sposób, a także przy rozpatrywaniu przez sądy i organy
5) (18) przyjmuje oświadczenia o uznaniu dziecka, administracyjne państwa przyjmującego spraw dotyczących tych
6) (19) przyjmuje od małżonka rozwiedzionego oświadczenie o osób,
powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. 8) załatwia spory między załogą a kapitanem statku,
2. Tryb i zakres wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1, określają 9) (22) udziela pomocy członkom załogi statku pozostałym na
przepisy prawa o aktach stanu cywilnego. lądzie z powodu choroby lub z innych przyczyn oraz umożliwia im
powrót do Rzeczypospolitej Polskiej,
Art. 27.
Strona 5 z 5
10) podejmuje interwencje w razie dyskryminowania statku lub także zwrotu wydatków poniesionych w związku z wykonaniem czynności
członków jego załogi. konsularnych, w tym składniki opłat i wysokość kosztów wykonywania czynności
2. Szczegółowy zakres funkcji, o których mowa w ust. 1, określają odrębne konsularnych oraz rodzaje czynności podlegających opłacie.
przepisy. akty wykonawcze
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do funkcji konsula w odniesieniu do
statków żeglugi śródlądowej i powietrznej, środków komunikacji lądowej, a także Rozdział 3
ich załóg, pasażerów i ładunków. Przepisy końcowe.
Art. 29. Art. 33. W ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o urzędzie Ministra Spraw Zagranicznych
Poza funkcjami określonymi w ustawie konsul może wykonywać inne funkcje (Dz. U. Nr 21, poz. 115) po art. 3 dodaje się art. 3a w brzmieniu:
przewidziane przez prawo i zwyczaje międzynarodowe, powierzone mu przez "Art. 3a.
Ministra Spraw Zagranicznych. 1. Minister Spraw Zagranicznych:
1) mianuje za zgodą Rady Państwa konsulów mających pełnić funkcje
Art. 30. kierowników urzędów konsularnych i występuje do Rady Państwa z
1. (23) Konsul wykonuje funkcje w taki sposób, aby umacniać zaufanie i szacunek wnioskami o wystawienie im listów komisyjnych,
obywateli polskich i cudzoziemców do ustroju społeczno-politycznego i prawa 2) występuje do Rady Państwa z wnioskami o udzielenie exequatur
Rzeczypospolitej Polskiej oraz do jej organów. W tym celu podejmuje działania konsulom państw obcych,
niezbędne do szybkiego, sprawnego i prawidłowego załatwiania zgłaszanych mu 3) wystawia listy komisyjne i udziela exequatur w wypadkach, które określa
spraw, informowania obywateli polskich o powstałym lub mogącym powstać Rada Państwa.
zagrożeniu ich praw i interesów oraz udzielania im, na wniosek lub z własnej 2. Mianowanie konsulów, którym listy komisyjne wystawia Minister Spraw
inicjatywy, rad i wskazówek co do obrony tych praw i interesów. Zagranicznych, nie wymaga zgody Rady Państwa."
2. Konsul odmówi wykonania czynności, która byłaby sprzeczna z prawem lub
zasadami współżycia społecznego. 1) ustawa z dnia 11 listopada 1924 r. o organizacji konsulatów i o
czynnościach konsulów (Dz. U. Nr 103, poz. 944),
Art. 31. 2) ustawa z dnia 17 czerwca 1959 r. o uregulowaniu niektórych
1. (24) Minister właściwy do spraw zagranicznych określi, w drodze spraw konsularnych (Dz. U. Nr 36, poz. 225).
rozporządzenia, szczegółowy tryb postępowania przed konsulem, uwzględniając 2. Do czasu wydania rozporządzenia przewidzianego w art. 32 ust. 2 pozostają w
tryb wszczynania, prowadzenia i zakończenia postępowania, terminy załatwiania mocy przepisy dotychczasowe.
spraw, rozstrzygania i trybu odwołania od rozstrzygnięć konsula oraz trybu
przekazywania spraw organom polskim. Art. 35.
2. W sprawach należących do właściwości konsula stosuje się odpowiednio Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1984 r.
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące skarg i wniosków, z
tym że organem wyższego stopnia w rozumieniu tego kodeksu jest Minister Spraw
Zagranicznych.
3. Minister Spraw Zagranicznych, w drodze rozporządzenia, może dostosować
przepisy dotyczące terminów załatwiania skarg i wniosków do warunków pracy
konsula.
akty wykonawcze
Art. 32. (25)
1. Za wykonane czynności konsularne konsul pobiera opłaty.
2. Minister właściwy do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia,
wysokość, zasady pobierania opłat konsularnych oraz udzielania ulg i zwolnień, a