ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE


- Zamkniete - ich czlonkiem nie moze byc kazde panstwo, a tylko takie o cechach porzadanych (NATO, RADA UE itp).
- Uniwersalne - kazde panstwo moze byc jej czlonkiem (ONZ).
Takimi organizacjami sa tez org wyspecjalizowane (WTO, UNICEF itp)

Kompetencje:
- Ogolne (ONZ)
- Wyspecjaliowane (Rada europy, MOLC, WHO,)

- Organizacje ponadnarodowe (szczegolna org. ponadrzadowych).
Taka organizacja musi miec kompetencje do stanowienia prawa ze skutkiem bezposrednim na terytorium panstw czlonkowskich.
Adresatem tego prawa moga byc nie tylko rzad ale takze jego jednostki!!
*Wlasny, autonomiczny, organ sadowniczy, ktorego jurysdykcja jest obowiazkowa dla wszytskch czlonkow (autonomia sadowa)
Ten oragn ma kompetencje do rozstrzygania pomiedzy stronami, ale takze czy akt prawa krajowego jest zgodny z prawem org.
*Autonomia finansowa. (UE - udzial w cłach)
* Porzadek prawny tworzony przez ogranizacje ponadnarodowa ma charakter autonomiczny wzgledem porzadku prawnego panstw czlonkowskich.
* Duza czesc istotnych decyzji podejmowanych wiekszosciowo.
* Autonomiczny organ zapewniajacy przestregania prawa stanowionego przez organizacje (Komisja Europejska?)
* Przyklad takiej organizacji: UE

PODZIAL KOMPETENCJI ORGANIZACJI MIEDZYNARODOWYCH
Pro foro interno (o charakterze wewnetrznym)
Pro foro externo (o charakterze wewnetrznym)

Pro foro interno
Do podjecia tych czynnosci, nie jest wymagane umocowanie w statucie -> nie musza miec szczegolnego upowaznienia. (regulaminy organizacyjne, budzet, pracownicy organizacji)
Pro foro externo
Obowiazuje zasada ograniczonego upowaznienia. Tylko wtedy, gdy ma wyrazne pozwolenie w statucie. (w zaleznosci od przedmiotu - np. sankcje wobec uczestnikow).
WYJATEK: Doktryna Implied Powers (doktryna kompetencji dorozumianych) - Przyklad US: dorozumienie wladzy federalnej, gdy akt zalozycielski czegos nie zabrania, a gdy czynnosc dotyczy calosci wspolnoty, wtedy czynnosci moze podjac organizacja.
WYJĄTEK: Kompetencje rozwijane przez praktykę. Kompetencje mniejszego kalibru (zmiekczenie zasady pro foro externo) - np. akt ustanowienia Mdzyn Trybunalu Karnego ds. zbrodni (Art. 29 Karty) w Bosni.


KOMPETENCJE WYŁĄCZNE i KONKURENCYJNE

Wyłączne - sfera wylaczna dla organizacji, ale nie moga ich wykonywac juz czlonkowie organizacji.
Konkurencyjne - uprawnienia do ich wykonywania przysluguja zarowno organizacji i panstwon czlonkowskim. Panstwo moze je wykonywac do momentu, kiedy nie wezmie sie za to Organizacja.
(tzw. prawo zajetego pola).

WSPOLNE KOMPETENCJE MINIMALNE
W zakresach celow i funkcji organizacji
- Prawo traktatowania
- Prawo reprezentowania
- Prawo do wystepowania w sporach miedzynarodowych
- Uprawnienie do uchwalania budzetu
- Mozliwosc i zdolnosc do ponoszenia odpowiedzialnosci miedzynarodowej.

Cecha wspolna organizacji miedzynarodowych:
Nie sprawuja zwierzchnictw miedzynarodowych.

Panstwo na ktorego terytorium znajduje sie siedziba organizacji:
- musi respektowac immunitety i przywileje funkcjonariuszy organizacji
- Panstwo nie moze wprowadzac sil zbrojnych ani milicyjnych na teren organizacji miedzynarodowej.
- Panstwo nie powinno wywierac wplywu na decyzje podejmowane przez organizacje miedzynarodowe.
!!!! Siedziba organizacji nie ma statusu EXTERYTORIALNEGO !!!
(panstwo gospodarz nie uszczupla swojego prawa np. do obrony swoich interesow - nie ma pelnych immunitetow, dla czlonkow akredytowanych przy organizacji miedzyn. i mozliwe jest uznawanie ich za persona non grata.
- Panstwo przyznaje immunited egzekucyjny.
- Panstwo powinno dac immunited ?


ORGANIZACJE maja charakter funkcjonalny i nie korzystaja z autonomii w innym zakresach.

Czas trwania organizacji

Organizacje powoluje sie na czas NIEograniczony.
Zdarzenia skutkujace zanikiem miedzynarodowych zdolnosci prawnych organizacji:
- wypelnienie wszystkich zadan.
- podjecie decyzji czlonkow organizacji o jej rozwiazaniu (np. Art. 24 Ststutu MFW)
- zastapienie jednej organizacji przez inna organizacje (LN-ONZ, OEC-OECD. Jedna organizacja przejmuje wszystkie kompetencje poprzedniej )
- Wyczerpanie swoich celow (niedlugo: CEFTA)


CZŁONKOSTWO ORGANIZACJI MDZ
wyznaczanie zakresu oddzialywania podmiotowego organizacji mdzyn.

Czlonkami org miedzynarodowych sa panstwa, ale moga tez byc organizacje (przyklad: UE jest czlonkiem WTO), terytoria zalezne niebedace panstwami.
Wspolny Instytut Wiedenski - organizacja, ktorej uczestnikami sa WYŁĄCZNIE organizacje: (OECD, MFW, Bank Zozliczen Miedzynarodowych, MBOiR i Europejski Bank Rozbudowy i Gospodarki)

CZŁONKOSTWO:
Pierwotne (nabywane przez podmiot uczestniczacy przy tworzeniu aktu zalozycielskiego oganiacji i jest jej czlnkiem od samego poczatku jej istnienia - wiaze sie to z pewnym prestizem i tworzy sie na pewnej podstawie, fikcji prawnej np. PL)
Wtórne (panstwa nabywajace pozniej)

Kategorie czlonkostwa (zakres uprawnien)
- Pełne (wszystkie prawa i wszystkie obowiazki)
- Częściowe (wiaze sie z mozliwosci jedynie czesciowymi prawami i obowiazkami. Czasem jest tak, ze panstwo wykonuje w pelni czesc uprawnien w calosciowym aspekcie organizacji, albo wykonuje wszystkie uprawnienia,
- Stoważyszone (celem jest przygotowanie czlonka stowazyszonego do pelnego uczestnictwa w organizacji. Wiaze sie to z uprawnieniem w uczestniczenia tworzenia prawa, ale nie moze brac udzialu w glosowaniach- np. Turcja dla UE)
>>> Kategoria szczegolna: obserwatorzy - uprawnienie do przysluchiwania sie obradom, prawo do wgladu w dokumenty, ale nie mozna wykonywac ani prawa glosu, ani uczestniczyc w decyzjach, pracach)
Status obserwatora przy ONZ ma UE.

USTANIE czlonkostwa w organizacji miedzynarodowej
- wystapienie (prawo panstwa bedace atrybutem jego suwerennosci)
stan faktyczny a formalny
- pozbawienie czlonkostwa (Art 6. Karta)
- skutkiem rozwiazania organizacja
- utrata zdolnosci prawno miedzynarodowej (znikniecie panstwa)

Utrata czlonkostwa jest trwala.

Utrata czesciowa: zawieszenie czlonkostwa.
Zawieszenie czesciowe lub calosciowe. (np. czesciowe zawieszenie prawa glosu)

ORGANY org. midzynarodowej
- Organ decyzyjny
- Organ wykonawczy
- Organ plenarny
- Organ sadowy
- Organy pomocnicze

Organem zazwyczaj jest grupujacy szefow rzadow nie przedstawicieli.
Organy plenarne nie zawsze wystepuja a jesli sa, zazwyczaj nie sa decyzyjne a jedynie opiniodawcze.
Organy sadowe juz sa wyjatkiem. MTS, onz, TrybSpr (PL - Safjan).

______________________________________________________
PODMIOTY o KOMPETENCJACH (!!)OGRANICZONYCH(!!):
- Powstancy
- Strona Wojujaca
- Ruch narodowo-wyzwolenczy

Ich podmiotowosc ma charakter czasowy.
Wyjatek od zasady, iz Narod ma zdolnosc prawna miedzynarodowa.

>>>Powstancy<<<
- walczy o mozliwosc powolania struktur wladzy (nie ma organow)
- musza sprawowac efektywna kontrole na Terytorium i Ludnoscia
- musza prowadzic trwala i intensywna walke (stabilnosc)
(najprostrza forma podmiotu prawa miedzyn)

Dopiero z chwila uznania przez jakiekolwiek panstwo zostana oni podmiotem prawa miedzynarodowego. Jak ich nikt nie uzna, to sa terrorystami i walimy ich po lbach.
(!) Skutki uznania:
- nabycie zdolnosci pm.
- brak mozliwosci traktowania ich jako przestepcow politycznych
- ustanie obowiazku zachowania neutralnosci w konflikcie przez panstwo. (przestaje dzialac zasada nieingerencji w wewn. sprawy panstwa powstancow. takie panstwo jest zwolnione z tej odpowiedzialnosci wobec innego panstwa)

>>>Strona Wojujaca<<<
- wszystkie cechy powstancow + struktura władzy.
- SW musi przestrzegac praw i zwyczajow wojennych
(4 przeslanki o choarakterze obiektywnym)
- wysoki stopien prawdopodobienstwa odniesienia sukcecu w walce o niepodleglosc
(5 ta przeslanka subiektywna)

Uznanie ma charakter konstutytywny, czyli takze musi byc uznana przez jakiekoleik panstwo, by mogli nabrac charakteru podmiotu prawa miedzynarodowego.
(!) Skutki uznania:
- W przypadku uznania strony wojujacej, konflikt miedy SW a Rzadem panstwa wojujacego staje sie konfliktem MIEDYZNARODOWYM.
-Podmioty uznajace SW nie moga pomagac rzadowi panstwa z ktorym wojuja.
- z chwila uznania SW, Rzad konstytucyjny przestaje byc odowiedzialny za terytorium objete przez strone wojujaca.

Pamietac o zasadzie; Estoppel!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

>>>Ruch Narodowo-Wyzwolenczy<<<
(czasem sie takie cos wyroznia, a czasem nie)
Rozrozniwnie jest czasem na kryterium systemu wylaniania osob sprawujacych wladze (np. OWP - jest system partyjny, wybory itp).
Skutki sa te same co przy SW.