RADIOLOGIA, ĆWICZENIE 7, 12.11.2012
Temat: Cyfrowy aparat subtrakcyjny
W aparatach tego typu sygnał analogowy ze wzmacniacza TV przetwarzany jest na postać cyfrową
przez przetworniki analogowo-cyfrowe, a dalsza jego obróbka odbywa się komputerowo. Polega ona
najczęściej na subtrakcji obrazów przed i po donaczyniowym podaniu środka kontrastującego -
stąd popularna nazwa tych aparatów  angiograf subtrakcyjny , a metody - DSA (Digital Subtraction
Angiography).
Ograniczeniem tej techniki jest podatność na artefakty ruchowe. Nawet nieznaczny ruch w czasie
pomiędzy dwoma akwizycjami wywołuje wzrost poziomu szumu w obrazie wynikowym.
Metoda "pixel shifting" używana jest do wtórnej poprawy jakości - jeden z obrazów przesuwany jest
w przestrzeni w stosunku do drugiego.
ÅšRODKI KONTRASTUJ
CE
Ujemnie kontrastujÄ…ce  gazy
Dodatnio kontrastujÄ…ce (cieniujÄ…ce):
- nierozpuszczalne w roztworach wodnych (siarczan baru),
- rozpuszczalne w roztworach wodnych zawierajÄ…ce jod.
Kontrasty wodorozpuszczalne różnią się własnościami fizykochemicznymi:
- ładunkiem elektr., osmolalnością, lepkością i hydrofilnością;
dwie pierwsze decydują o większości działań niepożądanych.
Obecnie dostępne są dwie grupy jodowych środków cieniujących: starszego typu kontrasty jonowe
czyli dysocjujące w roztworach wodnych i zarazem mające wysoką osmolalność oraz nowsze
kontrasty niejonowe nie dysocjujÄ…ce i w zwiÄ…zku z tym niskoosmolalne.
Åšrodki kontrastujÄ…ce
1. Środki kontrastujące negatywne - mały współczynnik pochłaniania promieni X
2. Środki kontrastujące pozytywne - zawierają atomy pierwiastków o współczynniku pochłaniania
promieni X 50 - 1000 razy większym od głównych składników tkanek miękkich
Środki kontrastujące - objawy niepożądane
Alergopodobne
Do najczęstszych należą nudności, wymioty, pokrzywka, skurcz krtani, skurcz oskrzeli i zapaść
naczyniowa. Na ogół są niezależne od dawki i przy pierwszym podaniu nie do przewidzenia.
Częstość występowania działań ubocznych:
- 0.7-3% dla k. niejonowych
- 0.5-25% dla k. jonowych
Zależne od wł. fizykochemicznych  proporcjonalne do dawki i do pewnego stopnia przewidywalne:
Chemotoksyczność - polega na wpływie na metabolizm komórek i skutkuje głównie zmianami w
układzie naczyniowym, nerkach oraz OUN.
Hiperosmolalność - jest odpowiedzialna m.in. za uszkodzenie śródbłonka naczyniowego, bariery
krew-mózg, hiperwolemię, ból w miejscu podania.
Åšrodki kontrastujÄ…ce - przeciwwskazania
Bezwzględne:
- uczulenie na środki kontrastujące,
- astma oskrzelowa,
- dysproteinemie (np. szpiczak)
Względne:
- wiek < 10 i > 65 lat,
- choroby alergiczne,
- niewydolność krążenia,
- niewydolność nerek, wątroby,
- cukrzyca
- dla barytu - perforacja przewodu pokarmowego
Premedykacja: - sterydy, - środki przeciwhistaminowe
Kontrola jakości
Najważniejsze warunki utrzymania jakości w pracowni rtg:
- analiza zdjęć odrzuconych,
- działania wynikające z analizy zdjęć odrzuconych (szkolenia, kalibracje i regulacje sprzętu,
modyfikacje metod diagnostycznych i procedur),
- kontrola sprawności aparatury
Biologiczne skutki napromieniowania
Wczesne - choroba popromienna:
- zespół szpikowy ( krwotoki, obniżenie odporności )
- zespół jelitowy ( biegunki, odwodnienie )
- zespół mózgowo-naczyniowy ( wahania nastroju, objawy móżdżkowe, drgawki, śpiączka )
Póz
ne:
- skrócenie czasu życia, b) choroby nowotworowe, c) zaćma, d) bezpłodność
- w życiu płodowym: -obumarcie jaja, -wady rozwojowe, -śmierć płodu
Zależność od rodzaju tkanki:
1. Tkanki promienioczułe - o dużej aktywności podziałowej ( szpik, gonady, gruczoł tarczowy,
gruczoł sutkowy )
2. Tkanki promieniooporne - o małej aktywności podziałowej ( tkanka kostna, tkanka nerwowa )
Stochastyczne - bez dawki progowej, o statystycznym ryzyku wystÄ…pienia:
- póz
ne skutki somatyczne
- skutki genetyczne
Niestochastyczne - o znanej dawce progowej:
- choroba popromienna
- zmiany skórne
- zaćma
Ochrona przed promieniowaniem
Ochrona personelu:
żð metody fizyczne (konstrukcja gabinetów, osÅ‚ony osobiste)
żð kontrola dawek indywidualnych
żð kontrola Å›rodowiska pracy
żð kontrola lekarska
Ochrona pacjenta:
żð metody fizyczne (wspólne dla pacjenta i personelu)
żð racjonalne wykorzystanie badaÅ„ (szczególna ochrona dzieci, reguÅ‚a 10 dni)