RADIOLOGIA, ĆWICZENIE 10, 3.12.2012
STAWY SKRONIOWO-ŻUCHOWE
Stawy skroniowo-żuchowe
- SSŻ zapewniają połączenie stawowe pomiędzy ruchomą żuchwą i nieruchomą kością skroniową
- Kompleks stawu zapewnia kombinacjÄ™ ruchu zawiasowego i ruch przesuwania
- Jest to możliwe dzięki obecności dwóch niezależnych czynnościowo stawów
Stawy skroniowo-żuchowe (SSŻ) anatomia czynnościowa
- SSŻ jest klasyfikowany jako staw złożony
- Wymaga to obecności co najmniej trzech kości
- Krążek stawowy jest uważany za trzecią nieuwapnioną kość
- Więzadła krążka są krótkie, nie elastyczne, nieunaczynione i
nieunerwione
- Przymocowanie krążka do środkowej i bocznej części kłykcia
zapobiega ruchom bocznym
- Krążki mogą być objęte zapaleniem i być bolesne
- Obecność krążka w SSŻ daje możliwość wykonywania kombinacji ruchów zawiasowych i
przesuwnych
- Oba stawy działają jako jedność funkcjonalna  żaden z nich nie może funkcjonować bez ruchu w
wspólnego w drugim stawie
- Tak więc każdy ruch, zmiana lub zmiany w jednym oddziałują na czynność w drugim
- SSŻ jest jedynym złożonym stawem ze sztywnym punktem końcowym - zamknięcia określone przez
spotkanie się zębów
- Istnieje ścisły związek między SSŻ a systemem żucia i powierzchnią żującą zębów
- W ten sposób SSŻ jest umieszczony w obszarze zainteresowania stomatologii klinicznej
Staw skroniowo-żuchowy (SSŻ) anatomia czynnościowa
Mięśnie
- Mięsień skrzydłowy boczny  ma dwie głowy - dwa funkcjonalnie
oddzielne mięśnie:
żð Górny miÄ™sieÅ„ skrzydÅ‚owy boczny (do krążka stawowego SSÅ»)
stabilizuje kompleks krążka stawowego
żð Dolny miÄ™sieÅ„ skrzydÅ‚owy boczny (do doÅ‚ka skrzydÅ‚owego
wyrostka kłykciowego żuchwy) działa jako przywodziciel żuchwy i
pociąga ją i krążek do przodu
- Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy
żð przyczep do guzowatoÅ›ci skrzydÅ‚owej kÄ…ta żuchwy
żð dz
wigacz żuchwy (razem z m. skroniowym i m. żwaczem)
24
Mięsień żwacz
żð Leży najbardziej powierzchownie z mm.
żwaczowych
żð SkÅ‚ada siÄ™ z dwóch części:
1. Część powierzchowna do kąta żuchwy
2. Część głęboka do trzonu i kąta żuchwy
żð Najsilniejszy miÄ™sieÅ„ dz
wigający żuchwę
- Mięsień skroniowy
żð Przyczep wyrostek dziobiasty żuchwy
żð Funkcja: podnoszenie (dz
wigacz) i cofanie żuchwy
- Skroniowo-żuchowe więzadła:
żð Główne wiÄ™zadÅ‚a: boczne i przyÅ›rodkowe
żð Dodatkowe wiÄ™zadÅ‚a: klinowo-żuchowe, rylcowo-żuchwowe, skrzydÅ‚owo kolcowe, rylcowo-
gnykowe
SS-Å» diagnostyka
Metody diagnostyki obrazowej stawu skroniowo-żuchowego:
" Klasyczna radiologia (Classic radiography)
" Artrografia (Arthrography)
" Tomografia Komputerowa TK (Computerized Tomography CT)
" Rezonans Magnetyczny RM (Magnetic resonace imaging MRI)
Techniki radiologii klasycznej:
" Zdjęcie osiowe czaszki
" Zdjęcie w projekcji półosiowej czaszki (Townes )
" Zdjęcie w projekcji AP żuchwy
" Zdjęcie boczne żuchwy = projekcja skośna żuchwy
" Projekcja Schuellers
" Klasyczna tomografia = zdj. pantomograficzne
Technika radiologii klasycznej:
Osiowe zdjęcie czaszki: elementy stawu S-Ż:
- Wyrostki kłykciowe
- Wyrostki dziobiaste
- Gałęzie i trzon żuchwy
- Kość skroniowa
- Komórki sutkowate
25
Technika radiologii klasycznej: Półosiowa projekcja (Towne s)
Elementy stawu S-Ż widoczne na zdjęciu:
- Wyrostki kłykciowe  lepiej widoczne niż na projekcji AP i osiowej.
- Wyrostki dziobiaste
- Gałęzie i trzon żuchwy
- Kość skroniowa
- Dobra do oceny zmian pourazowych!
Technika radiologii klasycznej: Projekcja AP żuchwy
Elementy stawu S-Ż widoczne na zdjęciu:
- Wyrostki kłykciowe  lepiej widoczne niż
- na projekcji AP i osiowej.
- Wyrostki dziobiaste
- Gałęzie i trzon żuchwy
- Kość skroniowa
Dobra do oceny zmian pourazowych! Zwłaszcza przedniej części żuchwy!
Technika radiologii klasycznej: Zdj. boczne żuchwy = projekcja skośna żuchwy
Elementy stawu S-Ż widoczne na zdjęciu:
żð Wyrostki kÅ‚ykciowe  lepiej widoczne niż na projekcji AP i osiowej.
żð Wyrostki dziobiaste
żð GaÅ‚Ä™zie i trzon żuchwy
żð Kość skroniowa
Dobra do oceny zmian pourazowych!
Zwłaszcza w ok. kąta i gałęzi żuchwy!
Technika radiologii klasycznej: Zdj. W projekcji Schueller s
Elementy stawu S-Ż widoczne na zdjęciu:
żð Wyrostki kÅ‚ykciowe  lepiej widoczne niż na projekcji AP i osiowej.
żð Wyrostki dziobiaste
żð GaÅ‚Ä™zie i trzon żuchwy
żð Kość skroniowa
żð Przewód sÅ‚uchowy zewnÄ™trzny
żð Komórki wyrostka sutkowatego
Możliwa diagnostyka na zdjęciach czynnościowych!
Tomografia Komputerowa (TK/CT)
Elementy stawu s-ż widoczne:
- Wyrostki kłykciowe
- Dół żuchwy
- Guzek stawowy = wyniosłość
- Zewnętrzny przewód słuchowy
- Komórki sutkowe
- Więzadła
- Mięśnie
Elementy niewidoczne:
- Krążek stawowy
Możliwość oceny czynnościowej - dyskusyjna
26
Tomografia Komputerowa (TK/CT) przekrój axialny  okno miękkotkankowe
Rezonans Magnetyczny  RM/MRI
- doskonała wizualizacja elementów miękkotkanowych stawu s-ż
- doskonała wizualizacja krążka stawowego
- ocena czynnościowa (dynamiczna) możliwa i
- bardzo dokładna
- możliwa diagnostyka różnicowa z innymi uszkodzeniami
- struktury kostne gorzej widoczne
- wysoki koszt procedury
- relatywnie niska dostępność procedury
Konieczne wykonanie obrazu:
" PDw - lepsza wizualizacja krążka stawowego
" T2w - lepsza wizualizacja uszkodzeń zapalnych i płynu
" T1w - niekonieczna w rutynowym obrazowaniu stawu s-ż RM
Konieczna ocena czynnościowa:
- zawsze wizualizacja z zamkniętymi i otwartymi ustami
- konieczne utrzymanie ust w stabilnej pozycji  stabilizację uzyskujemy dzięki  specjalnemu
stabilizatorowi
- zazwyczaj jako stabilizator używamy plastikowej strzykawki o pojemności  10 do 20 ml
27