RADIOLOGIA, ĆWICZENIE 6, 5.11.2012
Temat: MN
Scyntygrafia
Rejestracja promieniowania gamma emitowanego przez podane wewnętrznie (dożylnie, doustnie,
inhalacyjnie) izotopy promieniotwórcze (99mTc, 131J i inne). Gromadzą się one w narządach docelowych na
zasadzie powinowactwa do tkanek (własnego lub po sprzężeniu z innymi związkami).
Podstawowe aparaty to gamma kamery.
Używane jeszcze czasem scyntygrafy lub zestawy licznikowe to już aparaty historyczne.
Gammakamera
Gammakamera jest urządzeniem umożliwiającym odwzorowanie rozmieszczenia radioznacznika w
narządzie docelowym (diagnostyka topograficzna - badanie morfologii narządu) lub zmian ilości
radioznacznika w czasie (diagnostyka czynnościowa).
Głowica gammakamery składa się z:
®ð kolimatora eliminujÄ…cego nieużyteczne, nie tworzÄ…ce obrazu, kwanty promieniowania gamma.
®ð krysztaÅ‚u scyntylacyjnego (jodek sodu), w którym pod wpÅ‚ywem promieniowania jonizujÄ…ce-go
powstają rozbłyski światła w zakresie widzialnym, rejestrowane przez fotopowielacze; im więcej
fotopowielaczy ma system, tym lepsza rozdzielczość, tym większa może być głowica kamery.
GAMMAKAMERA- SCHEMAT
GAMMAKAMERA- KOLIMATOR
Gammakamera
Gammakamery, w zależności od sposobu zawieszenia głowicy dzielimy na planarne (z głowicą nieruchomą
podczas akwizycji) i rotujące (z możliwością obrotu głowicy wokół ciała pacjenta podczas akwizycji); ta
druga konstrukcja umożliwia otrzymywanie obrazów warstwowych (tomografia emisyjna, np. SPECT)
We współczesnej diagnostyce radioizotopowej prawie nie używa się klisz fotograficznych.
Medycyna nuklearna, zajmując się przeważnie diagnostyką czynnościową, wymaga cyfrowego
przetwarzania i prezentacji obrazów, zarówno statycznych (np. kościec), jak i dynamicznych (filtracja
kłębkowa, przepływ mózgowy, przepływ wieńcowy, etc.)
Ważnym parametrem jest liczba głowic - zwiększenie ich liczby umożliwia zwiększenie ilości impulsów
rejestrowanych w jednostce czasu - poprawę jakości badania lub skrócenie czasu akwizycji.
W Polsce najczęściej mamy kamery jednogłowicowe, jednak współcześnie standardem stają się
urządzenia wielogłowicowe , najczęściej dwugłowicowe, o zmiennej geometrii ich wzajemnego ustawienia
(np. L); spotyka się również kamery trzy i czterogłowicowe, lub wręcz o pierścieniowym układzie
detektorów (ring-SPECT).
Gammakamera
Ważnym parametrem jest liczba fotopowielaczy. Dawniej było ich 7 do 20, dziś stosuje się od 37 do 100 w
jednej głowicy. Warunkuje to zarówno pole widzenia jak i osiąganą rozdzielczość liniową.
Współcześnie standardem są kamery z dużym polem widzenia rzędu 31x41 cm i większym; umożliwia to
procedurÄ™ Whole Body Scanning
Liniowa zdolność rozdzielcza to najmniejsza odległość, przy której dwa z
ródła punktowe o równej
aktywności są rozróżnialne na otrzymywanym obrazie.
Najczęściej stosowane izotopy:
99m
Tc - technet - ok. 90% wszystkich badań
131
J - jod - niewielka część badań tarczycy i radioterapia
Rzadziej stosowane:
111
In, 201Ta , 133Xe , 57Se .
Czyste radioizotopy rzadko wykazują powinowactwo narządowe (Tc gromadzi się w tarczycy i śliniankach,
Ta w sercu, Xe w mózgu). Kompleks radioizotop - substancja chemiczna nazywamy radioznacznikiem.
Radiofarmaceutyki
Istnieje ok. 100 badań radioizotopowych, w tym ok. 40 w rutynowej praktyce.
Narządy, których nie można dziś obrazować to: trzustka, ucho, oko i narządy płciowe u kobiet.
Główne wymogi stawiane radiofarmaceutykom, to wydajność i trwałość znakowania.
Tomografia izotopowa (emisyjna)
Wyróżnia się dwie główne metody wykonywania tomografii emisyjnej:
SPECT - Single Photon Emission Computed Tomography
PET - Positron Emission Tomography
Tomografia izotopowa (emisyjna) SPECT
Oparta na izotopach emitujÄ…cych pojedyncze kwanty promieniowania gamma (99mTc, 131J, 133Xe).
Najważniejsze zastosowania kliniczne, to: perfuzja mięśnia sercowego, przepływ mózgowy, naczyniaki
wątroby, wznowy guzów mózgu, przerzuty kostne.
Tomografia izotopowa (emisyjna) PET
Oparta jest na rejestracji przeciwbieżnych kwantów promieniowania gamma o energii 511 keV
emitowanych przy anihilacji pary elektron-pozytron.
Charakteryzuje się wysoką rozdzielczością liniową, możliwością obrazowania zmian w procesach
metabolicznych (tlenu, glukozy, aminokwasów etc) za pomocą znakowanych analogów tlenu, węgla i
azotu.
Tomografia izotopowa (emisyjna) PET
Tomografia izotopowa (emisyjna) PET
Do PET używa się radioizotopów o bardzo krótkim czasie półtrwania - rzędu kilku minut. Jest to możliwe
dzięki produkcji izotopów  na miejscu - zainstalowanych w sąsiedztwie gammakamery akceleratorach
(najczęściej cyklotronach). Konieczność produkcji izotopów podnosi znacznie koszt badania (kilkaset
dolarów).
Tomografia izotopowa (emisyjna) PET
Podstawowe wskazanie kliniczne to obrazowanie metabolizmu glukozy za pomocÄ… 18-F-deoksyglukozy w
sercu, mózgu i nowotworach.
Radioimmunodiagnostyka
RIA  Radio Immuno Assay - oznaczanie poziomu substancji (hormonów, leków, antygenów
nowotworowych) w płynach ustrojowych.
Do badanej surowicy dodaje się znaną aktywność przeciwciał (znakowanych 131J, 125J lub 3H), które łączą
siÄ™ z badanym antygenem.
Odmianą RIA są badania radioimmunometryczne (dodanie znakowanych przeciwciał). Są znacznie czulsze;
stosuje się do badań substancji występujących w ilościach śladowych.