STOMATOLOGIA DZIECI
CA, ĆWICZENIE 1, 15.11.2012
OPIEKA STOMATOLOGICZNA NAD KOBIET
W CI
ŻY. WPA
YW DIETY NA PROCES
ODONTOGENEZY. ODŻYWIANIE A PRÓCHNICA. SUBSTYTUTY CUKRU.
MIKROBIOLOGIA PRÓCHNICY.
®ð Optymalnym okresem dla bezpiecznego przeprowadzania leczenia profilaktyczno-
zachowawczego jest II i poczÄ…tek III trymestru.
®ð PozostaÅ‚e okresy tylko w nagÅ‚ych przypadkach
®ð Za każdym razem wizyta jednakże nie powinna trwać zbyt dÅ‚ugo, a pacjentkÄ™ należy ukÅ‚adać
w pozycji półleżącej z podkurczonymi nogami
Próchnica wczesna- ECC- Early childhood caries lub BBTD Baby Bottle Tooth Decay
Etiologia próchnicy ogólnie  wpływ mają:
·ð przepÅ‚yw i skÅ‚ad Å›liny
·ð czynniki genetyczne i rasa
·ð dieta
·ð fluor
·ð higiena jamy ustnej
ODONTOGENEZA
Elementami warunkującymi odontogenezie są czynniki genetyczne i środowiskowe (ekogenetyczne),
w tym stan zdrowia i odżywiania matki w czasie ciąży i karmienia oraz dziecka przez kilka lat po
urodzeniu.
1. Zgrubienie komórek i wysyłanie sygnału 42- 48 dzień
2. Zawiązek zęba z zagęszczającą się mezenchymą 7 tydzień
3. Stadium czapeczki 9 tydzień
4. Stadium dzwonu z amelo- i odontoblastami 14 tydzień
5. Wyrznięty ząb 6-12 miesięcy
Zawiązki zębów mlecznych pojawiają się od ok. 6 tygodnia życia płodowego. Zawiązki zębów stałych
 5-6 miesiąc życia płodowego (ale II trzonowiec  6 miesiąc życia, III trzonowiec  5 rok życia)
Dziecko w wieku 2,5 - 3 lat ma już więc pełne uzębienie mleczne. Korzenie kształtują się w ciągu roku.
Mając 12 lat i wyżej dziecko zazwyczaj ma wszystkie (do siódemek) już zęby stale.
Elementami warunkującymi odontogenezę są czynniki genetyczne i środowiskowe, w tym stan
zdrowia matki.
SKA
ADNIKI POKARMOWE WPA
YWAJ
CE NA KSZTAA
TOWANIE I MINERALIZACJ
ZAWI
ZKÓW
Z
BÓW
1) Białko -> kolagen (Fe, witamina C; Cu, Mn, Zn)
2) Witamina A -> tworzenie szkliwa i mineralizacja zębiny
3) Witamina C -> synteza kolagenu
4) Witamina D -> mineralizacja szkliwa
5) Jony wapniowe, fosforanowe, fluorkowe, magnez -> proces mineralizacji
4 | S t r o n a
Regulacja gospodarki mineralnej:
- kalcytonina
- parathormon
- hormon przysadki
- estrogeny
HIPOPLAZJA - NIEDOROZWÓJ SZKLIWA
Jeżeli zmiany w szkliwie dotyczą pojedynczych zębów i występują niesymetrycznie dowodzi to, że
zadziałał w tym przypadku czynnik miejscowy. Przykładem tego typu zaburzeń są nadżerki szkliwa
(erosiones).
Jeżeli niedorozwój ogranicza się tylko do jednego zęba zwłaszcza dwuguzkowego to taki ząb nosi
nazwę zęba Turnera. Powierzchnia takiego zęba pokryta jest białymi plamami, brunatnymi,
powstającymi na skutek zaburzeń w mineralizacji.
W rzadkich przypadkach wszystkie zęby stałe są nieprawidłowe. Świadczy to o tym, że czynnik
uszkadzający działał przez dłuższy okres, co najmniej od 6 miesiąca życia płodu aż do 5 roku życia.
Hipoplazja w postaci defektu szkliwa:
®ð doÅ‚ki
®ð rowki
®ð częściowy lub caÅ‚kowity brak szkliwa
Przyczyny hipoplazji:
®ð niedobory w pożywieniu (niedobory soli mineralnych, zwÅ‚aszcza Ca, P, Mg, F, biaÅ‚ek, witamin-
szczególnie C, D, A i K)
®ð choroby wieku dzieciÄ™cego oraz choroby infekcyjne
®ð choroby przewlekÅ‚e
®ð choroby dziedziczne
®ð przedwczesny poród i niska masa urodzeniowa
®ð leki
Działające w okresie pre-, peri- lub postnatalnym mogą powodować zaburzenia mineralizacji szkliwa
zębów mlecznych i wzrost rozwoju próchnicy.
Zęby Hutchinsona- zmiany hipoplastyczne wywołane infekcją krwiopochodną- w kile wrodzonej
(współobjaw triady Hutchinsona- głuchota + śródmiąższowe zapalenie rogówki)
Objawy hipoplazji:
1) plamkowa- białe lub brunatne plamy na szkliwie
2) punkcikowata
3) rowkowata- w postaci bruzd na powierzchniach koron, które mogą sięgać poziomu zębiny
4) sierpowata- w postaci pofałdowania brzegów siecznych
5) powierzchniowa- brak szkliwa na pewnej przestrzeni
Szkliwo objęte zaburzeniami hipoplastycznymi
´ð znacznie cieÅ„sze
´ð może zawierać barwnik
´ð pryzmaty szkliwne wykazujÄ… deorganizacjÄ™
´ð istota miÄ™dzypryzmatyczna jest pogrubiona
5 | S t r o n a
Przyczyny powstawania próchnicy wczesnej
®ð PrzedÅ‚użone karmienie butelkÄ… lub piersiÄ… powyżej 12- stu miesiÄ™cy
®ð Zasypianie z butelkÄ… lub podczas ssania piersi
®ð Stosowanie tzw. sÅ‚odkich smoczków
®ð CzÄ™ste pojenie dzieci sÅ‚odkimi i kwaÅ›nymi napojami
®ð SÅ‚odzone leki dla dzieci (należy pÅ‚ukać jamÄ™ ustnÄ… wodÄ… po zastosowaniu!)
Zalecenia dietetyczne
1. Zachowanie równowagi jakościowej i ilościowej składników pokarmowych
2. Zmniejszenie spożywania węglowodanów
3. Ograniczenie ilości przekąsek
*ale pamiętamy że wszystkie pokarmy są próchnicotwórcze...
Zależność między znacznym spożywaniem cukru a występowaniem próchnicy jest mniejsza
niż między próchnicą a nie przeprowadzaniem systematycznych zabiegów higienicznych w
jamie ustnej.
ÅšRODKI SA
ODZ
CE
Odżywcze/ kaloryczne Nieodżywcze/ niekaloryczne
Węglowodany Polialkohole- Sztuczne słodziki Naturalne słodziki
- sacharoza- 1 zamienniki cukru - sacharyna 300 - thaumatin
- fruktoza- 1,2 - ksylitol- 1 - aspartam 200 3000
- glukoza- 0,7 - mannitol- 0,7 - acesulfam K- 200
- laktoza- 0,3 - sorbitol- 0,5 - cyklamat- 30
- maltoza- 0,4 - lycasin- 0,7
KSYLITOL (E967)
Posiada zdolność do wytwarzania korzystnego stężenia elektrolitów w ślinie i utrzymania pH płytki
nazębnej powyżej 6,0 .
1. Wpływa na mineralizację szkliwa
2. Nie posiada górnej granicy ADI
3. Metabolizowany bez użycia insuliny
4. Nie jest fermentowany przez florÄ™ bakteryjnÄ…
5. Modyfikuje skład mikroflory jamy ustnej (Bakteriostatyczny dla szczepów S. mutans)
*V6  guma do żucia z ksylitolem :) Istnieje też Colgate Xylitol
6 | S t r o n a
Bakterie próchnicotwórcze
®ð Streptococcus mutans
®ð Lactobacillus sp.
WIRULENCJA
Właściwości mikroorganizmów odpowiedzialne za ich patogenność.
Cechy drobnoustrojów próchnicotwórczych
- kwasotwórczość
- kwasolubność
- kwasoodporność
- zdolność do syntezy wewnątrzkomórkowych i zewnątrzkomórkowych polisacharydów
Bakterie Streptococcus mutans i Lactobacillus sp. charakteryzujÄ… siÄ™:
1. Kwasotwórczością- wytwarzaniem kwasów organicznych z cukrów
2. Kwasoopornością- tolerują niskie pH
3. Kwasolubnością- mogą istnieć przez dłuższy czas w środowisku kwaśnym i utrzymują w nim
swojÄ… przemianÄ™ materii
Bakteriologia próchnicy
®ð 1860- Miller- teoria próchnicy chemiczno- pasożytnicza
®ð 1924- Clark- wyizolowaÅ‚ z ludzkich zÄ™bów z próchnicÄ… bakterie i nazwaÅ‚ je S. mutans
®ð 1954- Orlando- próchnica nie powstaje bez bakterii o okreÅ›lonych wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ciach- bakteryjna
infekcja (badania na szczurach gnotobiotycznych)
®ð 1960- Fitzgerald i Keyes- bakterie próchnico twórcze charakteryzujÄ… siÄ™ kwasotwórczoÅ›ciÄ… i
zdolnością do wytwarzania zewnątrzkomórkowych polisacharydów
®ð 1970- 90- Loesche- S.mutans i Lactobacillis odgrywajÄ… zasadniczÄ… rolÄ™ w rozwoju próchnicy,
stanowią część naturalnej flory jamy ustnej, ale znajdują nisze ekologiczną dla swojego
rozmnażania
Immunologia i bakteriologia próchnicy
1. Niespecyficzne mechanizmy obronne:
·ð skÅ‚ad i wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci Å›liny (buforowe, nawilżanie, oczyszczanie)
·ð systemy antybakteryjne (np. lizozym, laktoperoksydaza)
2. Specyficzne mechanizmy obronne- pobudzanie systemu immunologicznego (IgA, IgG, IgM)
przeciwko antygenom bakteryjnym np. GTF.
Najbardziej krytyczny okres dla kolonizacji jamy ustnej przez bakterie S.mutans występujący około 2
roku życia zwany jest okienkiem infekcji zakres okienka infekcyjnego może się przesuwać w czasie w
zależności od:
vð nasilenia próchnicy u opiekunów
vð sposobu i jakoÅ›ci odżywiania niemowlÄ…t i maÅ‚ych dzieci
vð zawartoÅ›ci fluorków w wodzie pitnej
vð higieny jamy ustnej
7 | S t r o n a
Bakterie próchnicotwórcze
Dzieci 2- letnie, których jama ustna jest kolonizowana przez bakterie S.mutans miały kilka razy wyższe
wskaz
niki puw i wyższe liczebności tych drobnoustrojów w następnych latach w stosunku do tych
dzieci u których bakterie pojawiły się w póz
niejszym wieku lub jeszcze ich nie wykryto.
Kolonizowanie bezzębnej jamy ustnej dziecka  kształtują rozwój systemu odpornościowego u
dziecka = sÄ… dobre?? .........
Czynniki ogólne wpływające na wzrost liczebności S. mutans w jamie ustnej dziecka.
Kolonizowanie bezzębnej jamy ustnej dziecka  wpływa mają:
·ð wczeÅ›niactwo
·ð niska masa urodzeniowa
·ð obturatory przy rozszczepach podniebienia
·ð wczesne wyrzynanie zÄ™bów
Testy ryzyka i aktywności próchnicy
1. CRT- Color Reaction Time (czas mikrodemineralizacji szkliwa)
2. Testy bakteriologiczne
żð CRT- Caries Risk test (Dentocult SM I LB) - ocena liczebnoÅ›ci bakterii
żð PCR- Polymerase Chain Reaction- reakcja Å‚aÅ„cuchowa polimerazy- metoda biologii
molekularnej
żð Rapid ID 32 Strep - metoda hodowlano- biochemiczna (enzymatyczna)
żð Cariostat- ocena zdolnoÅ›ci kwasotwórczych bakterii
Czynniki wpływające na wysokie liczebności bakterii S. mutans w ślinie dziecka
1) Czynniki zwiÄ…zane z dzieckiem
´ð czÄ™ste spożywanie cukru
´ð karmienie piersiÄ… na żądanie
´ð dokarmianie nocne
´ð nawyki sprzyjajÄ…ce transmisji bakterii
2) Czynniki zwiÄ…zane z matkÄ…
´ð wysokie liczebnoÅ›ci S.mutans w Å›linie
´ð zÅ‚a higiena jamy ustnej
´ð choroby przyzÄ™bia
´ð czÄ™ste spożywanie przekÄ…sek
´ð niski status spoÅ‚eczno- ekonomiczny
Powstawanie i przebieg próchnicy jest modyfikowany przez
®ð WÅ‚aÅ›ciwÄ… dietÄ™
®ð DobrÄ… higienÄ™ jamy ustnej
®ð Preparaty fluorkowe
®ð SkÅ‚ad i przepÅ‚yw Å›liny -> neutralizacja kwaÅ›nego Å›rodowiska, zmniejszenie liczebnoÅ›ci
bakterii, dostarczania składników mineralnych
U dzieci pH krytyczne dla szkliwa jest wyższe niż u dorosłych (i mniej Ca w ślinie?) = łatwiej ulega
demineralizacji.
8 | S t r o n a