STOMATOLOGIA DZIECI
CA, ĆWICZENIE 8, 26.04.2013
PSYCHOSTOMATOLOGIA
ORGANIZACJA PRACY I WYPOSAŻENIE GABINETU STOMATOLOGICZNEGO DLA
DZIECI. POST
POWANIE Z DZIECKIEM W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM.
PROSTE METODY PSYCHOTERAPEUTYCZNE.
Zespół stomatologiczny
Personel pomocniczy Lekarz stomatolog
asystentka/higienistka stomatologiczna
´ð planowanie i prowadzenie leczenia
´ð rejestracja pacjentów
stomatologicznego
´ð asysta podczas zabiegów
´ð prowadzenie dokumentacji medycznej
stomatologicznych
´ð wypisywanie recept i skierowaÅ„
´ð instruktaże higieny u pacjentów
na badania diagnostyczne
´ð dezynfekcja i sterylizacja narzÄ™dzi
oraz konsultacje specjalistyczne
Cały zespół stomatologiczny powinien nie tylko dbać o bezpieczeństwo pacjenta, ale także tworzyć
atmosferÄ™ sprzyjajÄ…cÄ… adaptacji dziecka do leczenia stomatologicznego.
Pierwsza wizyta dziecka
´ð 6 miesiÄ™cy po wyrżniÄ™ciu pierwszego zÄ™ba mlecznego
´ð zwykle okoÅ‚o 12 miesiÄ…ca życia
Adaptacja dziecka do leczenia stomatologicznego  czynniki warunkujÄ…ce:
´ð czas zgÅ‚oszenia siÄ™ z dzieckiem na pierwszÄ… wizytÄ™ u stomatologa
´ð przygotowanie dziecka przez rodziców
´ð odpowiednie postÄ™powanie z dzieckiem w gabinecie
51 | S t r o n a
Pierwsza wizyta dziecka  cele wizyty
´ð zaznajomienie dziecka ze specyfikÄ… gabinetu stomatologicznego
´ð wyÅ‚onienie czynników ryzyka wystÄ…pienia u dziecka próchnicy
- korekcja nieprawidłowych nawyków higienicznych i żywieniowych
- informacje o wpływie przedłużonego stosowanie smoczków i parafunkcji
na wystÄ…pienie wad zgryzu
´ð ustalenie strategii postÄ™powania profilaktycznego
Stan zdrowia jamy ustnej matki
üð Na wizycie w okresie ciąży i na pierwszej wizycie dziecka stomatolog powinien zwrócić uwagÄ™
na stan zdrowia jamy ustnej matki.
üð Czym wczeÅ›niej dziecko jest zakażone próchnicotwórczÄ… florÄ… bakteryjnÄ…, szczególnie SM
(transmisja od matki), tym wyższe ryzyko wystąpienia próchnicy zębów mlecznych.
üð U dzieci zakażonych SM w pierwszym roku życia czÄ™stość wystÄ™powania ubytków
próchnicowych w kolejnych latach jest wyższa w porównaniu do dzieci, u których
do zainfekowania nie doszło.
Trójkąt w leczeniu pedodontycznym
dziecko - pacjent
rodzice
lekarz dentysta
Czynniki wpływające na kształtowanie nastawienia dziecka do leczenia stomatologicznego
´ð odpowiednie przygotowanie dziecka do wizyty u stomatologa  zredukowanie lÄ™ku
przed nieznanym
´ð nauka przez obserwacjÄ™  towarzyszenie rodzicom podczas ich wizyt u stomatologa pozwala
zapoznać się dziecku ze środowiskiem gabinetu i przejęcie właściwego modelu zachowania
w sytuacji stomatologicznej. Ważnym warunkiem powodzenia takiego postępowania jest
odpowiedni dobór zabiegów np. badanie lub zabiegi profilaktyczne. Bardziej inwazyjne
postępowanie stomatologiczne może być dla dziecka niezrozumiałe, wywołać zaniepokojenie
i zniechęcić dziecko do współpracy z lekarzem.
52 | S t r o n a
Czynniki wpływające na zachowanie dziecka w trakcie leczenia stomatologicznego
´ð atmosfera panujÄ…ca w poczekalni (kÄ…cik adaptacyjny)
´ð odpowiedni wystrój gabinetu
´ð wyposażenie gabinetu (np. kÄ…cik higieniczny)
´ð organizacja pracy
´ð pora wizyty
´ð obecność rodziców podczas leczenia stomatologicznego
- wskazana w przypadku dzieci do 3 roku życia oraz dzieci specjalnej troski
- powyżej 3 roku życia w zależności od indywidualnej oceny relacji dziecko  rodzic
®ð stwarzanie przez rodziców barier w kontakcie lekarz-dziecko:
- powtarzanie pytań
- zmiana poleceń wydawanych przez lekarza
- odciÄ…ganie uwagi dziecka
´ð cechy lekarza pedodonty
- osobowość
- wykazywane zainteresowanie
- wiedza
- umiejętności
®ð wymogi jakim powinien sprostać lekarz pedodonta
- zrozumienie dziecka i jego problemów
- pozyskanie zaufania pacjenta
- umiejętność współpracy z pacjentem i jego rodzicami
- panowanie nad własnymi emocjami
Wyposażenie gabinetu stomatologicznego
üð nowoczesny unit
üð odpowiednio dobrany zestaw wierteÅ‚ i narzÄ™dzi
üð narzÄ™dzia do atraumatycznego opracowania ubytków (metoda ART., system Carisolv)
üð preparaty do egzogennej profilaktyki fluorkowej)
üð materiaÅ‚y do wypeÅ‚nieÅ„
üð urzÄ…dzenia i Å›rodki zapewniajÄ…ce zachowanie zasad sterylizacji narzÄ™dzi
®ð narzÄ™dzia rÄ™czne pozwalajÄ… na mniej traumatyczne i mniej bolesne
opracowanie ubytków próchnicowych
®ð kolorowe materiaÅ‚y do wypeÅ‚nieÅ„ mogÄ… zachÄ™cić dziecko do współpracy
podczas opracowania i wypełnienia ubytków
Planowanie wizyty stomatologicznej
´ð pora wizyty  dziecko Å›piÄ…ce lub zmÄ™czone jest bardziej lÄ™kliwe, Å‚atwo denerwuje siÄ™, gorzej
znosi dyskomfort. Z tego względu najbardziej odpowiednią porą na wizytę w gabinecie
stomatologicznym dla małych dzieci wydają się być godziny poranne lub po popołudniowym
odpoczynku.
´ð czas trwania wizyt
- wizyty adaptacyjne  do 20 minut
- dzieci w wieku do 4 lat  do 30 minut
- dzieci w wieku 5 do 10 lat  do 45 minut
- dzieci w wieku powyżej 10 lat  do 1 godziny
53 | S t r o n a
Czynniki warunkujące zdolność dziecka do współpracy w trakcie leczenia stomatologicznego
´ð wiek dziecka
´ð osobowość (temperament)
´ð emocje
´ð stopieÅ„ dojrzaÅ‚oÅ›ci
´ð ogólny stan zdrowia i przyjmowane leki
Wiek dziecka
üð 2 lata  ze wzglÄ™du na ograniczony rozwój sÅ‚ownictwa, trudno do dziecka dotrzeć samymi
słowami. Nie potrafi jeszcze współpracować, wstydzi się nowych ludzi, obawia nowych
miejsc. Należy pozwolić dotykać przedmioty aby zrozumiało ich znaczenie.
Dzieci 2-3 letnie długo przechowują w pamięci silne przeżycia, a od 3 roku życia utrwalają się
one jeszcze silniej.
üð 3 lata  wiek uporu, negatywizmu, jednak dziecko ma aktywnÄ… wyobraz
niÄ™ i lubi
przypodobać się dorosłym, można się z nim komunikować i przekonywać. W momentach
stresujących zwraca się do rodzica i nie będzie akceptowało wyjaśnień lekarza stomatologa.
üð 4 lata  zwykle jest już pacjentem współpracujÄ…cym ale może być zbuntowane i narzucać
swoje poglądy. Dziecko bardzo dosłownie bierze wszystko co mówią dorośli.
üð 5 lat  dziecko bawi siÄ™ już z rówieÅ›nikami, nie boi siÄ™ opuszczać rodziców, nie obawia siÄ™
nowych doświadczeń. Jest dumne z rzeczy, które posiada, a komentarze o jego ubiorze mogą
być wykorzystane do nawiązania komunikacji.
A
ańcuch zdarzeń niwelujący negatywne odczucia dziecka związane z wizytą u stomatologa
Zarówno pierwsze wizyty jak i kolejne powinny być oparte na podobnym schemacie tworzącym tzw.
 łańcuch zdarzeń obejmujący kolejne etapy wizyty:
´ð zaproszenie oczekujÄ…cego w poczekalni dziecka do gabinetu
´ð przeprowadzenie adaptacyjnej rozmowy z dzieckiem, posadzenie go na fotelu i wykonanie
planowanego zabiegu
´ð podziÄ™kowanie dziecku i wrÄ™czenie nagrody
´ð rozmowa z opiekunami dziecka na temat przeprowadzonego leczenia i dalszego planu
postępowania leczniczego
Rozwój pojęcia sprawiedliwości wg Piageta
´ð 7  8 rok życia
dzieci oceniają jako niesprawiedliwe te sposoby traktowania, kiedy dorosły nie przestrzega
zasad, które sam ustanowił, np. okłamywanie dziecka, czynienie obietnic bez pokrycia,
niedostrzeganie zasług dziecka, nagradzanie zachowań niepretendujących do wyróżnienia
´ð 8  9 rok życia
dzieci lubią wyróżnienia, lecz mają one wartość wtedy, gdy dziecko na nie zasłużyło
´ð 11  12 rok życia
sprawiedliwość wyrównawcza
dzieci uznając równość praw, dopuszczają też okoliczności łagodzące, nie uznają
za niesprawiedliwe bardziej pobłażliwego traktowania młodszych lub słabszych
54 | S t r o n a
Komunikacja z dzieckiem  metody adaptacyjne
´ð zastosowanie porównaÅ„ w celu objaÅ›nienia urzÄ…dzeÅ„ lub materiałów stomatologicznych
np. dmuchawka wodna  pistolet na wodę, uszczelniacz bruzd  farba do malowania zębów,
masa alginatowa  budyń
´ð metoda Tell - Show - Do opracowana przez Addelsona w 1959 roku  podstawÄ… tej metody
jest opisanie dziecku co zamierzamy zrobić, zademonstrowanie używanych narzędzi i
sposobu ich działania (np. pokaz działania mikrosilnika z założonymi gumką do polerowania
lub szczoteczką polegający na dotykaniu końcówką pracującą do płytki paznokciowej dziecka)
a dopiero następnie wykonaniu zabiegu]
Standardy kształtowania postawy emocjonalnej dziecka do leczenia stomatologicznego
Metoda Opis Cele Wskazania
Wyjaśnienia dopasowane Wszystkie dzieci
do etapu rozwojowego A
agodzi lęk, kształtuje zdolne
Tell  Show - Do
dziecka, demonstracja nastawienie pacjenta do porozumiewania
i wykonanie zabiegu siÄ™
Proces kształtowania
Pozytywna zachowania poprzez Przyciągnięcie uwagi
Wszystkie dzieci
motywacja odpowiednie reakcje dziecka
(pochwała, wyraz twarzy)
Pozyskanie uwagi Dzieci nie
Odpowiednia modulacja
pacjenta, hamowanie współpracujące,
Kontrola natężenia i wysokości głosu
negatywnych zachowań nieuważające ale
za pomocą głosu ma wpłynąć bezpośrednio
i reakcji unikania, zdolne
na zachowanie dziecka
ustalenie autorytetu do komunikacji
Zwiększenie
Pogłębienie pozytywnej
efektywności
Komunikacja motywacji i odpowiednich
pozostałych metod Wszystkie dzieci
niewerbalna zachowań poprzez kontakt,
komunikacji, zwrócenie
postawÄ™ i wyraz twarzy
i utrzymanie uwagi
55 | S t r o n a
Postawa emocjonalna pacjentów w trakcie leczenia stomatologicznego
Uwzględniając zmienność postawy emocjonalnej dziecka w powiązaniu z efektywnością
postępowania stomatologicznego Badzian-Kobos wyodrębniła cztery grupy pacjentów:
´ð dzieci o postawie emocjonalnej negatywnej przechodzÄ…cej w pozytywnÄ… (55%)
´ð dzieci o postawie emocjonalnej pozytywnej pozostajÄ…cej pozytywnÄ… (30%)
´ð dzieci o postawie emocjonalnej pozytywnej przechodzÄ…cej w negatywnÄ… (3%)
´ð dzieci o postawie emocjonalnej negatywnej pozostajÄ…cej negatywnÄ… (12%)
56 | S t r o n a