ZDANIA - SZYK WYRAZOW
Szyk wyrazów w zdaniu złożonym:
•Szyk prosty: und, aber, denn, oder, sondern
•Szyk przestawny: dann, deshalb/darum/deswegen, sonst, also, trotzdem(mimo to),außerdem(oprócz tego)
•Czasownik na końcu: weil, dass, ob, wann, warum, da, obwohl
SZYK PROSTY
aber (ale)
denn (ponieważ)
doch (jednak)
oder (albo)
sondern (ale, lecz, tylko)
und (i, a)
Ich lerne Deutsch, aber ich lerne auch Englisch. - Uczę się niemieckiego, ale uczę się też angielskiego.
Du kaufst ein Buch, und du kaufst auch einen Stadtplan. - Kupujesz książkę i kupujesz też plan miasta.
Sie hat keinen Urlaub gehabt, sondern sie hat viel gearbeitet. - Ona nie miała urlopu, tylko dużo pracowała.
Ich komme nach Hause, und ich mache die Hausaufgaben.
Ich mache das Mittagessen, denn die Mutter ist krank.
Ich gehe zu Marek, oder Marek kommt zu mir.
Ich gehe ins Kino , oder bleibe zu Hause.
Ich gehe nicht nach Hause, aber die Eltern sind da
Ich fahre nicht mit dem Bus, sondern ich gehe zu Fuß
Zdania współrzędnie złożone z powyższymi spójnikami budujemy zgodnie z poniższym schematem:
podmiot orzeczenie ....., spójnik podmiot orzeczenie ......
Ich mache das Mittagessen, denn die Mutter ist krank.
Uwaga! W zdaniach ze spójnikiem "und" i tym samym podmiotem w obu zdaniach stylistycznie jest lepiej opuścić podmiot w drugim zdaniu np.:
Ich komme nach Hause und ich mache die Hausaufgaben.
SZYK PRZESTAWNY
dann (potem, wówczas)
danach (następnie, potem)
deshalb, deswegen (dlatego)
sonst (w przeciwnym razie)
später (później)
trotzdem (pomimo to)
zuerst (najpierw)
Zuerst hatte er Kuchen gegessn, dann trank er den Kaffee
Er hatte Hunger, deshablb ist er in die Bar gegangen.
Dieses Buch ist sehr langweilig, deshalb kaufe ich es nicht
Du mußt die Hausaufgaben machen, sonst bekommst du eine Eins.
Das Wasser war sehr kalt, trotzdem hat er gebadet.
Inne spójniki po których obowiązuje szyk przestawny: darum, deshalb, deswegen, daher, also, so, folglich, infolgedessen, allerdings, danach, da, daraufhin, i inne.
Zdania współrzędnie złożone z powyższymi spójnikami budujemy zgodnie z poniższym schematem:
podmiot, orzeczenie ...., spójnik orzeczenie podmiot .........
Wir sollen uns beeilen, sonst verpassen wir den Zug.
CZASOWNIK NA KONCU
als (gdy)
da (ponieważ)
dass (że)
ob (czy)
obwohl (chociaż)
weil (ponieważ)
wenn (gdy)
damit (aby)
Użycie "weil" i "denn" „da“- poniewaz
Szyk zdania po „weil” i „denn”
Po „weil” występuje szyk końcowy - czasownik w formie osobowej wędruje na koniec zdania, natomiast po „denn” występuje szyk prosty.
Przykłady zdań z „weil”
Ich gehe heute nicht ins Kino, weil ich krank bin.
(Nie idę dzisiaj do kina, ponieważ jestem chory.)
Ich habe diese Prüfung nicht bestanden, weil ich zu wenig gelernt habe.
(Nie zdałem tego egzaminu, ponieważ za mało się uczyłem.)
Weil ich zu Mittag gegessen habe, konnte ich mit meinen Freunden ins Kino gehen.
(Ponieważ zjadłem obiad, mogłem iść z moimi przyjaciółmi do kina.)
Przykłady użycia zdania z „denn”
Ich gehe heute nicht ins Kino, denn ich bin krank.
(Nie idę dzisiaj do kina, ponieważ jestem chory.)
Ich trinke so viel, denn ich bin sehr durstig.
(Piję tak dużo, ponieważ jestem bardzo spragniony.)
Spójnik "da"
Ich gehe heute nicht in die Schule, da ich krank bin.
Da ich krank bin, gehe ich nicht in die Schule.
Przyklady uzycia „obwohl“
Du kaufst ein Buch, obwohl du wenig Geld hast. - Kupujesz książkę, choć masz mało pieniędzy.
Obwohl du wenig Geld hast, kaufst du ein Buch. - Chociaż masz mało pieniędzy kupujesz książkę.