Opisz metodykę szkoleń z zakresu BHP
Metodyka instruktażu ogólnego
Cele ogólne tego typu instruktażu określone w odpowiednich dokumentach są następujące:
korzystanie z podstawowych przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy i regulaminach pracy,
stosowanie przepisów i zasad BHP obowiązujących w danym zakładzie pracy,
stosowanie podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej.
Na ich podstawie należy opracować pośrednie cele szkolenia dostosowując je do potrzeb konkretnego zakładu pracy, obowiązujących przepisów, a także osób, które będą uczestniczyły w szkoleniu. Instruktaż ogólny prowadzą na terenie zakładu pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoby wyznaczone przez pracodawcę - pod nadzorem tych służb.
Przykładowe cele pośrednie szkolenia - instruktażu ogólnego można rozpisać w następujący sposób :
Po zakończeniu szkolenia - instruktażu ogólnego słuchacz powinien:
znać strukturę organizacyjną rodzaj produkcji i zadania poszczególnych wydziałów zakładu,
identyfikować podstawowe obowiązki pracodawcy i osób kierujących zespołami pracowniczymi (mistrzów, brygadzistów) wynikające z obowiązujących przepisów oraz regulaminów dotyczących zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
stosować podstawowe zasady i przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące w danym zakładzie pracy, w tym:
poruszać się w sposób bezpieczny po zakładzie pracy,
stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku pracy, które obowiązują przed rozpoczęciem, w czasie i po zakończeniu pracy,
przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej i higieny produkcji,
postępować zgodnie z przepisami w przypadku zaistnienia wypadku przy pracy,
znać odpowiedzialność za nieprzestrzeganie przepisów BHP.
udzielić pomocy przed lekarskiej poszkodowanym w nagłych wypadkach,
postępować zgodnie z obowiązującymi zasadami w razie powstania pożaru,
identyfikować główne zagrożenia wypadkowe i zagrożenia zdrowia pracowników na terenie zakładu oraz stosować odpowiednie środki zapobiegawcze.
Ponieważ w każdym zakładzie poważnym problemem są zagrożenia związane z transportem wewnątrzzakładowym oraz z obsługą maszyn i urządzeń, powinny one być identyfikowane jako główne zagrożenia wypadkowe.
Biorąc pod uwagę przewidziany czas na szkolenie oraz konkretne potrzeby osób szkolonych należy opracować szczegółowe cele szkolenia dla poszczególnych jednostek metodycznych i dobrać do nich odpowiedni materiał (treści) oraz metody, formy i środki dydaktyczne, określić niezbędny czas ich realizacji oraz sporządzić konspekt zajęć.
W przypadku instruktażu ogólnego bardzo ważne jest upoglądowienie przedstawianych zagadnień, ponieważ nowo zatrudniani pracownicy często nie mają żadnych doświadczeń zawodowych, ponadto specyfika produkcji i organizacji zakładów pracy różni się znacznie od siebie. Służyć temu będzie przede wszystkim pokaz na terenie zakładu pracy, oraz odpowiedni dobór środków dydaktycznych.
Upoglądowieniu tematu „Struktura organizacyjna, rodzaj produkcji, zadania poszczególnych wydziałów zakładu" służyć może:
oprowadzenie pracowników po danym zakładzie pracy,
film ilustrujący poszczególne etapy produkcji i organizację zakładu,
broszura - informator na temat danego zakładu pracy,
makieta przedstawiająca schemat danego zakładu z zaznaczonymi drogami transportu wewnętrznego, znakami ostrzegawczymi.
Instruktaż ogólny nie powinien ograniczać się do wykładu, pożądane jest prowadzenie zajęć metodą pogadanki, wprowadzanie elementów dyskusji.
Każda jednostka metodyczna powinna mieć odpowiednią obudowę dydaktyczną w postaci właściwie przygotowanych, różnorodnych w formie i treści środków dydaktycznych.
Z dydaktycznego punktu widzenia niezmiernie trudne jest nauczanie treści dotyczących przepisów, regulaminów. Należy przede wszystkim zasygnalizować wagę informacji zawartą w danych przepisach, a następnie przeprowadzić interpretację w sposób poglądowy, odwołując się do spraw bliskich pracownikowi i jego miejscu pracy.
Należy używać prostego i komunikatywnego języka, podawać wiele przykładów.
W dużych zakładach przemysłowych w procesie nauczania zagadnień BHP dużą odgrywają rolę tzw. Gabinety Dydaktyczne BHP , które powinny być wyposażone w odpowiednie środki dydaktyczne i materiały szkoleniowe.
Instruktaż ogólny powinien kończyć się kontrolą wyników szkolenia - zaleca się w tym przypadku kontrole ustną lub krótki test końcowy. Wskazane jest, aby po zakończeniu szkolenia pracownik otrzymał broszurkę zawierającą zbiór podstawowych wiadomości z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, jakie powinna posiadać osoba podejmująca pracę w zakładzie.
Po ukończeniu kursu pracownik powinien otrzymać odpowiednie zaświadczenie, bez którego nie powinien być dopuszczony do pracy.
Instruktaż szczegółowy (stanowiskowy)
Celem instruktażu szczegółowego jest nabycie przez pracownika umiejętności
bezpiecznego wykonywania zadań zawodowych na danym stanowisku pracy,
identyfikacji zagrożeń występujących na danym stanowisku pracy,
ochrony przed występującymi zagrożeniami.
Instruktaż szczegółowy dotyczy osób nowo zatrudnionych, pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, zatrudnionych na stanowiskach pracy w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych oraz osób ze stanowisk robotniczych i innych, których charakter pracy wiąże się bezpośrednio z produkcją i jej kontrolą lub narażeniem na zagrożenia zawodowej.
Instruktaż szczegółowy obowiązuje również uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu oraz studentów odbywających praktyki studenckie.
Szczegółowy program instruktażu opracowują zakłady pracy dla poszczególnych stanowisk istniejących w zakładzie pracy. Autorami takiego programu powinni być specjaliści z danej dziedziny posiadający doświadczenie zawodowe oraz wiedzę w zakresie metod prowadzenia instruktażu.
W celu zapewnienia pełnej adekwatności szkolenia w stosunku do potrzeb poszczególnych pracowników i nowo zatrudnianych należy przeprowadzić analizę poszczególnych stanowisk pracy. Międzynarodowa Organizacja Pracy zaleca następujący układ analizy stanowisk pracy:
ogólny opis stanowiska pracy,
miejsce w strukturze organizacyjnej zakładu (odpowiedzialność osobista i za zadania),
wymagania w stosunku do kandydatów zatrudnianych na danym stanowisku pracy,
ogólny zbiór zadań zawodowych,
zbiór umiejętności zawodowych wynikających z analizy zadań zawodowych,
standardy, według których ma być wykonana dana praca (wymiary, tolerancja itp.),
warunki, w jakich ma być wykonana dana czynność z uwzględnieniem niezbędnych narzędzi i sprzętu.
Przy dokonywaniu analizy stanowiska pracy pomocne mogą być cytowane poniżej podstawowe Definicje z zakresu pedagogiki pracy.
Czynność zawodowa wiąże się z pojęciem zadania zawodowego. Czynność może być albo elementem zadania zawodowego albo zadaniem.
Umiejętność jest to zdolność wykonania odpowiednich czynności w określonych warunkach.
Zadanie zawodowe jest to zespół czynności wykonywanych na stanowisku pracy. Poszczególne czynności grupowane są w większe całością, tworząc etapy wykonania zadania
Człowiek może posiąść umiejętność wykonywania danej czynności poprzez:
naśladownictwo ruchów
samodzielne rozwiązywanie sytuacji problemowej
Opanowanie pewnej umiejętności o stałej strukturze staje się nawykiem. Każda czynność składa się z mniejszej lub większej ilości ruchów. Wykonanie ruchu nie oznacza stworzenia nowego stanu, stwarza go natomiast wykonanie czynności.
Operacje technologiczne jest to zbiór czynności technologicznych które są ujęte w planach działania praktycznego, czyli w planach technologicznych (operacyjnych) wg zaprojektowanej kolejności. Każda operacja składa się z szeregu czynności złożonych wg uzasadnionej kolejności. Czynności złożone zawierają sekwencje czynności prostych, na które składają się czynności elementarne. Te ostatnie obejmują zbiory ruchów.
Umiejętność w ujęciu dydaktycznym, to sprawdzona możliwość celowego wykonania pewnego rodzaju działań np.:
umiejętności wykonania ruchów prostych - umiejętności elementarne,
umiejętności wykonania czynności - umiejętności czynnościowe.
umiejętności wykonania zespołów czynności - umiejętności złożone.
Metodyka instruktażu szczegółowego - stanowiskowego została przedstawiona w opracowaniu S. Czekałowicz - „Jak uczyć BHP na stanowisku pracy"
5