Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych A. P. (1861 - 1865)
„A więc to Pani jest tą małą kobietą, której książka wywołała tak wielką wojnę”. Lincoln do autorki „Chaty wuja Toma”.
„Dając wolność niewolnikom, zapewniamy wolność ludziom wolnym”, Abraham Lincoln

Doktryna prezydenta Jamesa Monroe (1823) - Stany Zjednoczone deklarują, że nie będą ingerować w sprawy Europy, ale też Stany Zjednoczone oczekują od państw europejskich przyjęcia zasady nieingerencji w sprawy obu Ameryk

1. Rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych w XIX w.

- granice ustalone w traktacie pokojowym zawartym w Paryżu w 1783r.

- etapy powiększania się terytorium Stanów Zjednoczonych

▪ obszar 13 stanów założycielskich (między wybrzeżem Atlantyku i Appalachami)

▪ przyłączenie: Luizjany (od Francji), Florydy (od Hiszpanii), Teksasu, Oregonu (od Wielkiej Brytanii), Kalifornii, Alaski (od Rosji), Wysp Hawajskich w 1898 r. (dzięki wojnie z Hiszpanią)

2. Indianie:

• Zajmowali się łowiectwem, rybołówstwem i zbieractwem

• Wielu zmarło w wyniku chorób przywiezionych przez Europejczyków (np. wietrzna ospa)

• Buntowali się przeciwko narzucanym ograniczeniom

3. Rozwój gospodarczy:

• Doskonale warunki dla ludzi przedsiębiorczych

• Zasady demokratyczne

• Powszechne prawo wyborcze dla białych mężczyzn

• Zasady liberalne

• Napływ emigrantów z Europy

• Nowe urządzenia: maszyny do szycia, żniwiarki, kombajny

3. Przyczyny wojny secesyjnej - wojny Unii (północ) z Konfederacją (południe)
- dysproporcje w rozwoju gospodarczym i społecznym stanów północnych i południowych

▪ Północ: przemysł, burżuazja wielkoprzemysłowa, gospodarstwa rolne farmerów, brak niewolnictwa

▪ Południe: rolnictwo, (plantacje) tytoń, bawełna, ryż; latyfundia ziemskie, niewolnictwo Murzynów,

- rywalizacja o wpływy w państwie dwóch partii politycznych (republikanów i demokratów)

▪ republikanie: burżuazja z północy, zwolennicy silnego rządu federalnego (centralnego), zwolennicy zniesienia niewolnictwa Murzynów

▪ demokraci: plantatorzy z południa korzystający z pracy niewolników, zwolennicy słabego rządu centralnego

- abolicjonizm (ruch polityczny i społeczny dążący do zniesienia niewolnictwa Murzynów)

a) Stowe, Chata wuja Toma

• gospodarcze (sprzeczność z interesami gospodarczymi burżuazji z Północy i hamowało rozwój gospodarczy)

• polityczne (niewolnictwo było czynnikiem niesprzyjającym spoistości państwa)

b) powstanie abolicjonisty Johna Browna w Wirginii w 1859 r.

- wybór Abrahama Lincolna (z partii republikańskiej) na prezydenta Stanów Zjednoczonych (XI 1860)

- ogłoszenie secesji przez 11 stanów południowych (od XI 1860 do IV 1861) i zawiązanie przez nie

Konfederacji - SKONFEDEROWANE STANY AMERYKI PÓŁNOCNEJ (ze stolicą w Richmond i prezydentem Jeffersonem Davis'em)

3. Przebieg wojny (Fort Sumter, 12 IV 1861 - Appomatox, 9 IV 1865), mapa, s. 122

- atuty Unii (potencjał przemysłowy, większa liczba ludności, ponad 20 mln., flota - blokada portów secesjonistów); atuty Południa (lepsza armia, wsparcie Wielkiej Brytanii)

- JANKESI - Amerykanie z Północy

- znani dowódcy po obu tronach (Konfederacja: gen. Robert Lee, Unia: gen. William Sherman, gen. Ulysses Grant)

- „ustawa o domostwach/ osadnikach” przyjęta przez Kongres Unii 21 V 1862 r., pozwalała każdemu na zakup za niewielką cenę ziemi (ok. 64 ha), na nieskolonizowanych obszarach „dzikiego Zachodu),, dzięki czemu do Ameryki napłynęło wielu emigrantów z USA (dodatkowi ludzie do wojska)

- Lincoln zniósł niewolnictwo we wszystkich zbuntowanych stanach; (Murzyni wstąpili do armii Unii)

- bitwa pod Gettysburgiem (1 - 3 VII 1863) - gen. Lee poniósł straty i musiał przejść do obrony

- armia jankeska pod dow. Ulyssesa Granta zdobyła twierdzę Vicksburg (obrona konfederatów)

- „taktyka spalonej ziemi” gen. W. Shermana

- wojna secesyjna jako pierwsza wojna totalna - ogromne straty w ludziach i wielkie zniszczenia wojenne; śmierć nie tylko żołnierzy, ale także ludzi cywilnych

- zniesienie niewolnictwa - XIII poprawka do konstytucji znosząca niewolnictwo w Stanach Zjednoczonych, uchwalona przez Kongres w 1865 r.

- wojska północy musiały utrzymywać Murzynów

- zakończenie wojny (kapitulacja gen. R. Lee pod Appomatox 9 IV 1865 r.) i zabójstwo prezydenta Lincolna (15 IV 1865),

- utworzenie w 1867 r. Ku - Klux - Klanu - tajnej organizacji antymurzyńskiej i rasistowskiej

1

---