LITERATURA POWSZECHNA DO KOŃCA XVIII WIEKU zagadnienia


LITERATURA POWSZECHNA DO KOŃCA XVIII WIEKU

Oprac. Joanna Zagożdżon, Marek Bratuń, Mirosław Lenart

I. Zakres materiału

A. Zagadnienia obowiązkowe

1. Epos antyczny. Model eposu, tzw. kwestia homerycka; herosi, bogowie i koncepcja

losu u Homera; sytuacja i tok narracji, realizm - idealizacja - cudowność, koncepcje

kompozycyjne, język, styl i metrum poematu, ewolucja eposu oraz jego późniejsze

odmiany. Geneza chansons de geste. Pieśń o Rolandzie jako arcydzieło epiki

rycerskiej, jej treść i cechy swoiste oraz rola w przedstawianiu średniowiecznego

eposu wojownika. Elitarny charakter romansu dworskiego (roman curtois). Odrębny

krąg tematyczny opowieści bretońskich osnutych wokół postaci króla Artura i

rycerzy Okrągłego Stołu, autor wielu romansów rycerskich Chretien de Troyes.

Konflikt namiętności z obowiązkiem, czyli mit miłości tragicznej zawarty w

Dziejach Tristana i Izoldy. Epos nowożytny: Ariosto, Orland szalony; Tasso,

Jerozolima wyzwolona i Milton, Raj utracony. Narodziny powieści.

2. Narodziny i budowa tragedii (Ajschylos, Sofokles, Eurypides). Problemy moralne

(wina, kara, odkupienie), prometeizm (bunt człowieka przeciw bogom). Arystotelesa

Poetyka (kluczowe pojęcia: mimesis, katharsis). Geneza komedii, jej struktura i

charakter (parabaza, agon, kosmos). Różne odmiany komizmu.

3. Starożytne koncepcje piękna. Pojęcie piękna w ujęciu Platona i Arystotelesa (w

nawiązaniu do Uczty i Poetyki). Koncepcje piękna u myślicieli średniowiecznych i

nowożytnych.

4. Sielanka grecka i rzymska. Sielanka jako termin i gatunek literacki, ludowe początki

bukoliki i jej przemiany (Teokryt i Wergiliusz).

5. Literatura hellenistyczna a literatura rzymska. Wzajemne relacje i nawiązania.

Horacy -epody, satyry, ody lub pieśni. Nawiązanie do liryki hellenistycznej. Dydaktyczny

charakter filozofii (zasada złotego środka). Obrona tradycyjnej kultury rzymskiej przed

wpływami azjatyckimi (tradycyjne ryty rzymskie, mitologia, człowiek a bóstwo i

przyroda).

6. Wybitne przykłady literatury autobiograficznej - Wyznania św. Augustyna oraz

dużo późniejsze, bo już oświeceniowe Wyznania Jana Jakuba Rousseau. Narodziny

eseju : Michał Montaigne i Francis Bacon. Elementy pamiętnika, dziennika życia

wewnętrznego, powieści autobiograficznej, gawędy, eseju (religijnego,

psychologicznego, filozoficznego). Różne koncepcje świata i człowieka.

7. Boska komedia Dantego jako arcydzieło literatury wizyjnej na tle eschatologii

chrześcijańskiej. Złożona struktura eposu: etapy wędrówki przez zaświaty: piekło,

czyściec i raj. Geneza gatunku visio (zob. Nekyja w XI pieśni Odysei Homera i VI ks.

Eneidy, Sen Scypiona Cycerona oraz wizja św. Pawła), reguła contrappasso (prawo

odwetu), czyli m. in. dydaktyczny charakter peregrynacji po zaświatach. Kompozycja,

bogactwo symboliki, w tym symboliki numerologicznej, rozmaitość środków ekspresji,

artyzm i wymowa ideowa dzieła.

8. Humanistyczne formy erotyki w średniowiecznej liryce i epice (kontynuacja

dworskiej miłości oraz wzorca dolce stil nuovo). Tradycje rzymskiej poezji miłosnej

(Katullus, Tibullus, Propercjusz, Owidiusz) oraz liryki prowansalskiej. Romans o Róży

jako średniowieczna ars amandi, czyli dzieło kontrastujące z ideami gotyku i dojrzałej

scholastyki. Stylizacje miłości, alegoryczność utworu oraz konwencja snu wpisująca ten

tekst w długą tradycję literacką tekstów wizyjnych. Petrarkowski model liryki

erotycznej i jego kontynuacje. Witalistyczna, zmysłowa, ludyczna koncepcja miłości

renesansowej w prozie -Boccaccia i Rabelais`go. Nowela jako gatunek na podstawie

Dekameronu Boccaccia. Budowa, narratorzy, szczególna motywacja kompozycyjna

oraz symboliczna wymowa utworu. Zjawisko zwane małym humanizmem i

poszukiwanie humanistycznego ideału.

9. Renesansowa wizja człowieka i uniwersum w Gargantui i Pantagruelu Franciszka

Rabelais`go. Geneza dzieła, jego oryginalny charakter i kontrowersje narosłe wokół

tej parodii średniowiecznego romansu. Duża różnorodność form literackich,

stylistyki, bogactwo językowe oraz szeroka skala humoru, którego rubaszność i

swoboda wskazują na świadome nawiązania do tradycji ludowych. Karnawalizacja

świata przedstawionego, jak również osobliwości metody twórczej określonej przez

Michała Bachtina mianem realizmu groteskowego.

10. Określenia „literatura elżbietańska”, „dramat elżbietański”, przełom w sztuce

angielskiej w latach osiemdziesiątych. Fenomen dramatu Williama Shakespeare`a:

odrzucenie rygorów kompozycyjnych, zasady estetycznej jedności, wprowadzenie

luźnej epizodycznej konstrukcji fabuły, scalanie ujęć dramatycznych z epickimi i

lirycznymi, połączenie pierwiastków tragicznych i komicznych, wzniosłości z

małostkowością oraz grozy z groteską. Osadzenie konfliktu tragicznego wśród

konkretnych okoliczności psychologicznych, społecznych, obyczajowych i

historycznych. Wprowadzanie na scenę fantastyki i baśniowości. Przedstawianie

bohaterów jako postaci pozostających pod wpływem silnych namiętności i

konfliktów moralnych. Kunszt poetycki, indywidualizacja stylu i głębia filozoficzna

twórczości Williama Shakespeare`a.

11. Narodziny powieści: Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manczy Cervantesa

jako parodia romansu rycerskiego, a zarazem odbicie sceptycyzmu poznawczego z

ducha Erazma, Montaigne`a, Castiglione`a i Calderona. Rozległy obraz hiszpańskiego

społeczeństwa na przełomie XVI i XVII wieku. Powieść o potędze wyobraźni.

Przesłanie ideowe utworu (konfrontacja ideału z rzeczywistością, fantazji z realizmem,

życia ze sztuką, idealizmu z praktycyzmem, prawdy z fałszem). Relatywizm Cervantesa

charakterystyczny dla myśli europejskiej późnego renesansu (manieryzm). Synkretyzm

gatunkowy powieści (nawiązania do konwencji romansu picarejskiego, pasterskiego i

utopijnego). Zmieniające się techniki narracji oraz otwarta kompozycja dzieła będące

efektem nieustannej konfrontacji czytelnika z pytaniami bez odpowiedzi: kto ma

słuszność, a kto się myli? Fascynacja kolejnych pokoleń dziełem Cervantesa połączona z

przemianami w sposobie interpretacji dzieła od jego powstania po czasy współczesne.

12. Francuska tragedia klasycystyczna. Zespół rozmaicie rozumianych wzorców

antycznych, tworzący rozbudowany kanon obowiązujących prawideł estetycznych,

takich jak: norma prawdopodobieństwa, smaku, stosowności, absolutyzacja trzech

jedności, wysoki styl retoryczny bogaty w ozdobne figury, określony status społeczny

bohaterów: Cyd Pierre Corneille`a, czyli teatr powagi i czynu. Dyskusje wokół

struktury utworu, kwestia naruszenia reguł klasycystycznych, m. in. doboru tematyki

czy kreacji bohaterów. Burzliwa akcja odpowiadająca gustom epoki, pominięcie

francuskiej bienséance oraz szczęśliwe zakończenie. Fedra Jeana Racine'a jako

2

model XVII-wiecznego klasycyzmu (zasada decorum, czyli „stosowności" tematu,

ujęcia i stylu; symetryczna klarowność kompozycji), reinterpretacja motywu antycznego

( zob. Eurypides i Seneka), koncepcja losu, problematyka jansenistyczna.

13. Świat wyobraźni barokowej i scena hiszpańska. Tragedia nieregularna Życie jest

snem Calderona. Propozycja pomysłowej formy scenicznej, w której realizują się

założenia filozoficzne i mistyczne. Misterna, wielowarstwowa budowa pozwalająca

czytać dzieło na wiele sposobów. Zagadnienie wolnej woli i przeznaczenia oraz

dydaktyczna rola teatru bogatego w uniwersalne wartości artystyczne.

14. Molier jako mistrz francuskiej komedii charakterów i komedii obyczajowej

(struktura utworu, rola intrygi, kreacje postaci).

15. Kandyd Voltaire'a oraz Kubuś Fatalista i jego pan Diderota jako powiastki

filozoficzne. Dyskusja z niektórymi ideami filozoficznymi czasów im współczesnych,

człowiek w labiryncie świata. Jednostka uwikłana w sprzeczności i paradoksy życia.

Powiastka filozoficzna a romans awanturniczy czy opowieść egzotyczna (schemat

periodyczny fabuły, postacie, konflikty, układ zdarzeń).

B. Zagadnienia uzupełniające

1. Poezja religijna św. Franciszka z Asyżu. Nowy typ wrażliwości na tle kryzysu

idei Królestwa Bożego w chrześcijaństwie oraz wynikający z niego proces

tworzenia zakonów żebraczych.

2. Vita nouva Dantego jako przykład funkcjonowania konwencji dolce stil nuovo.

Symboliczna wymowa tego utworu.

3. Petrarkizm w literaturze europejskiej. Tradycja i ewolucja tego zjawiska na

przestrzeni wieków.

4. Demonologia i świat nadprzyrodzony w twórczości poetów średniowiecza i

renesansu.

5. Tradycje ars amandi w literaturze europejskiej (zob. Rougemont Denis de,

Erotyzm i mity duszy, przekł. A. Gettlich, „Twórczość” 1972 nr 10, s. 90-106).

6. Emblematy jako przykład twórczości łączącej słowo i sztuki plastyczne dla

osiągnięcia pełni poetyckiego wyrazu. Związek z horacjańską regułą „ut pictura

poësis” (Sztuka poetycka, 361). Tradycje i nawiązania w literaturze europejskiej.

7. Pomysłowość polemiki reformacyjnej na przykładzie Historii o papieżu Janie

8. Książę Machiavellego. Koncepcja władzy powstała na tle pesymistycznego

stosunku do natury ludzkiej.

9. Giambattista Marino jako czołowy poeta włoskiego baroku. Zasadnicze cechy

marinizmu jako prądu literackiego .



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kozaczyzna Ukrainna w Rzeczypospolitej Polskiej do końca XVIII wieku - fragmenty, ★ Wszystko w Jedny
Słowniki okresu od połowu XVI do końca XVIII wieku
Kontakty Polski z Chinami od XIII do końca XVIII wieku – próba nowego spojrzenia Włodarski,Gang
Niezwykłe kobiety w dziejach świata od starożytności do końca XIX wieku Andrzej Donimirski w histo
Donimirski Andrzej Niezwykłe kobiety w dziejach świata od starożytności do końca XIX wieku, w histo
Oczkowski Magia, czarostwo, herezja dzieła szatana Rozwój myśli do końca XV wieku
Jakie rodzaje i gatunki literackie występowały w II połowie XVIII wieku Jakie były ich źródła i cze
K Wasilkiewicz POSIADŁOŚCI KAMERALNE MISTRZÓW BALIWATU BRANDENBURSKIEGO JOANNITÓW NA OBSZARZE DIECE
Nowozytna kalendariografia slaska do polowy XVIII wieku Katalog e 1glx
Oczkowski Marcin Magia czarostwo herezja dziela szatana Rozwoj mysli do konca XV wieku
P Guzowski Karolińska rewolucja gospodarcza na Wschodzie Europy (do końca XII wieku)
WALKA O ZRÓWNANIE PRAW SZLACHTY LITEWSKIEJ Z KORONĄ OD UNII LUBELSKIEJ DO POCZĄTKU XVIII WIEKU
Skarb watażki Powieść z końca XVIII wieku
K POLEJOWSKI Powstanie Zakonu Krzyżackiego i rozwój jego struktury administracyjnej do końca XIII w
mowy i zmian w obyczajowosci od XIII do XVIII wieku (1)

więcej podobnych podstron