CZĘŚCI MOWY ODMIENNE
1.Rzeczownik-oznacza przedmioty, osoby,
rośliny, zwierzęta, zjawiska przyrody, pojęcia,
czynności i cechy. Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje
2.Czasownik-oznacza czynności lub stany. Odmienia się przez
osoby, rodzaje,liczby, czasy (przeszły, teraźniejszy i przyszły), tryby
(orzekający, przypuszczający i rozkazujący) i strony
(czynna, bierna i zwrotna).
3.Przymiotnik-oznacza właściwości osób, zwierząt,
przedmiotów i pojęć; określa rzeczownik.
Odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie?
który? która? które? czyj? czyja? czyje?
Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje.
Stopniowanie (stopień równy, wyższy i najwyższy):
proste regularne, opisowe, nieregularne
4. Liczebnik, 5. Zaimek NIEODMIENNE:
1.Przysłówek-oznacza różne okoliczności wykonania danej
czynności: miejsce, czas, sposób, stopień. Określa czasownik.
Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? Najczęściej tworzy
się go od przymiotnika, dlatego też stopniuje
się go tak samo jak przymiotnik.
2.Przyimek-nie samodzielną część mowy.
Występuje głównie z rzeczownikiem i razem tworzą
wyrażenie przyimkowe- np. na podstawie, na wycieczkę,
pod względem. 3. Spójnik 4. Partykuła 5.Wykrzyknik
CZĘŚCI ZDANIA
Podmiot z orzeczeniem tworzą w zdaniu związek główny.
Pozostałe części mowy tworzą związki poboczne.
Podmiot-nadrzędna część zdania. Jest wykonawcą czynności.
Odpowiada na pytania; kto? co? rodzaje podmiotów:
gramatyczny-wyrażony rzeczownikiem w mianowniku,
logiczny-wyrażony w rzeczowniku od dopełniacza do miejscownika.
domyślny-nie jest wyrażony w zdaniu ale można się go domyśleć
szeregowy-wyrażony przez conajmniej 2 wyrazy
Orzeczenie-określa czynności lub stany osób albo rzeczy. TYPY orzeczeń:
czasownikowe-wyrażone osobową formą czasownika
imienne-złożone z łącznika (osobowa forma czasowników:
być, stać się, zostać) OKREŚLENIA:
Przydawka-określa rzeczownik. Odpowiada na pytania: jaki? jaka?
jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? ile? czego? Z czego?
Dopełnienie-określa czasownik. Odpowiada na pytania: kogo? co?
czego? komu? czemu? kim? czym? I przypadki bez M.
Dopełnienie może być bliższe lub dalsze.
Okolicznik-określa czasownik. Wyróżniamy
okoliczniki: miejsca, czasu, celu, przyczyny, sposobu,
przyzwolenia,warunku.