Dom Pomocy Społecznej - nazywany jest często, stacjonarnym domem pomocy społecznej, jest instytucjonalną formą pomocy społecznej. Mieszkańcy placówki zamieszkują tam stale lub tymczasowo, jednocześnie mają względną swobodę poruszania się poza jej obrębem. Celem działalności domów pomocy społecznej jest świadczenie osobom w nich zamieszkałym całodobowej opieki oraz zaspokajanie ich niezbędnych potrzeb bytowych, edukacyjnych, społecznych i religijnych na poziomie obowiązującego standardu. Ponadto domy te umożliwiają ich mieszkańcom korzystanie z przysługujących im świadczeń zdrowotnych. Domy pomocy społecznej są przeznaczone dla osób potrzebujących całodobowej opieki z powodu wieku, niepełnosprawności lub choroby. Osoby które nie mogą samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu i którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.
O miejsce w domu pomocy społecznej ubiegają się przede wszystkim osoby pozbawione opieki ze strony bliskich, a ostatnio coraz częściej dom ten staje się miejscem świadomie wybieranym na dalsze życie. Dom pomocy społecznej to częściej miejsce wygnania niż wyboru, a decyzja o przeniesieniu do placówki podyktowana jest koniecznością. Leszek Sołtysiak podaje, że osoby starsze decydują się zamieszkać w domu pomocy społecznej głównie ze względu na pogarszający się stan zdrowia i lęk o nie, kłopoty mieszkaniowe, konflikty ze współmieszkańcami oraz namowy przyjaciół, znajomych i członków rodziny.
Dom Pomocy Społecznej świadczy, na poziomie obowiązującego standardu, osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku lub choroby usługi: bytowe, opiekuńcze, wspomagające, edukacyjne w formach i zakresie wynikających z indywidualnych potrzeb i umożliwiającą korzystanie ze świadczeń przysługujących z tytułu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.
W razie niemożności zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę, osoba wymagająca całodobowej opieki może ubiegać się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej.
W DPS opieka prowadzona jest przez wielodyscyplinarny zespół terapeutyczny, który realizuje:
- usługi opiekuńcze,
- pielęgnację,
- terapię zajęciową,
- rehabilitację,
- psychoterapię
- pracę socjalną.
W ramach programu standaryzacji domów pomocy społecznej zespół terapeutyczny prowadzi indywidualny plan opieki dla każdego mieszkańca DPS. W tym celu organizowane są regularne spotkania zespołu, na których omawia się potrzeby i problemy zdrowotne mieszkańca DPS. Często lekarz rodzinnych uczestniczy w takich spotkaniach i ściśle współpracuje z zespołami terapeutycznymi DPS w celu wytyczenia planu opieki nad mieszkańcem. W skład zespołów wchodzą pielęgniarki, opiekunki, fizjoterapeuci, terapeuci zajęciowi, psycholog, dietetyczka, ewentualnie osoba duchowna, wolontariusze.
Domy pomocy społecznej zapewniające opiekę pielęgniarek i opiekunów przez część doby:
dla osób w podeszłym wieku (nie wymagających całodobowego nadzoru). (Uwaga! W wyniku ustawy z 2004 roku z pojęcia domów pomocy społecznej wyłączono domy dla kobiet w ciąży i matek samotnie wychowujących małoletnie dzieci oraz noclegownie dla bezdomnych).
Domy pomocy społecznej zapewniające całodobową opiekę pielęgniarek i opiekunów DPS oraz usługi opiekuńcze specjalistyczne (dla dzieci i dorosłych, w tym osób starszych):
dla przewlekle somatycznie chorych,
dla przewlekle psychicznie chorych,
dla niepełnosprawnych fizycznie,
dla dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,
dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie.
Opieka medyczna jest prowadzona przez lekarza rodzinnego, na zasadach podobnych jak w przypadku osób mieszkających we własnym domu. Leki przepisywane na recepcie są częściowo refundowane przez NFZ na takich samych zasadach jakie dotyczą osób mieszkających we własnych domach.
Umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej następuje:
Podstawą do przyjęcia osoby starszej do DPS są niesprawność i trudna sytuacja socjalna (brak lub ograniczone środki do życia i brak wsparcia rodziny). Wniosek pobrany przez zainteresowanego z terenowego ośrodka pomocy społecznej wypełnia lekarz prowadzący i ew. pielęgniarka, a następnie pracownik socjalny. Wypełniony wniosek zainteresowany składa do rozpatrzenia przez miejski ośrodek pomocy społecznej (MOPS) lub powiatowe centrum pomocy rodzinie (PCPR).
Umieszczenie w DPS następuje:
w oparciu o pisemny wniosek osoby ubiegającej się o umieszczenie,
wywiad środowiskowy przeprowadzany przez pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o skierowanie do domu,
opinii ośrodka pomocy społecznej,
zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, iż osoba ubiegająca się o umieszczenie ze względu na stan zdrowia wymaga umieszczenia w domu pomocy społecznej,
decyzję organu emerytalno - rentowego ustalającą wysokość renty lub emerytury, a w przypadku ich braku decyzję o przyznaniu zasiłku stałego lub renty socjalnej oraz oświadczenie o ponoszeniu opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej.
Całe postępowanie związane z zebraniem dokumentacji potrzebnej do umieszczenia w Domu Pomocy Społecznej przeprowadza Ośrodek Pomocy Społecznej miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o umieszczenie. Komplet dokumentów ośrodek przesyła do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, gdzie osoba zajmująca się umieszczeniem w Domach Pomocy Społecznej szuka dla osób ubiegających miejsca w domu o odpowiednim profilu na terenie województwa, a w razie potrzeby całego kraju.
Opłata za pobyt w domu pomocy społecznej.
Osoby skierowane do domu pomocy społecznej posiadające dochód ponoszą odpłatność za pobyt w placówce zgodnie z art. 35 ustawy o pomocy społecznej. Mieszkańcy tych placówek ponoszą koszty pobytu w placówce do wysokości 70% własnych dochodów netto (tzn. emerytury lub renty), ale nie więcej niż rzeczywisty koszt utrzymania w określonym domu. Pozostałe koszty pokrywa najbliższa rodzina (współmałżonek, wstępni i zstępni), jeśli przeciętny dochód w rodzinie na osobę jest wyższy niż 250% kryterium dochodowego uprawniającego do pomocy społecznej. W pozostałych przypadkach gmina partycypuje w opłacaniu kosztów pobytu mieszkańców DPS w formie dopłaty do wysokości realnych kosztów utrzymania w określonym domu. W wyjątkowych przypadkach rozważa się możliwość odstąpienia od odpłatności. Istnieje możliwość ubiegania się o zwolnienie z opłaty, jeżeli osoba nie dysponuje żadnym dochodem.
Rodzaje Domów Pomocy Społecznej
Istnieją różne typy domów pomocy społecznej, które określa ustawa o pomocy społecznej. Zgodnie z ustawą kryterium podziału stanowi kategoria odbiorcy usług. Ta typologia obejmuje domy pomocy społecznej dla:
osób w podeszłym wieku,
osób przewlekle somatycznie chorych,
osób przewlekle psychicznie chorych,
dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie,
osób niepełnosprawnych fizycznie.
W praktyce bywają domy pomocy społecznej posiadające dwa profile, przede wszystkim dla osób w podeszłych wieku i przewlekle somatycznie chorych.
Wymienione rodzaje domów należą do sektora państwowego. Państwowe domy pomocy społecznej mogą być placówkami o zasięgu:
- gminnym - gdy są prowadzone przez gminy, podlegają prezydentowi, burmistrzowi lub wójtowi za pośrednictwem ośrodków pomocy społecznej,
- powiatowym - jeśli pozostają w gestii starosty,
- regionalnym - gdy są prowadzone przez samorząd województwa.
Dzienne Domy Pomocy (nazywane także domami dziennego pobytu) to placówki pomocy społecznej typu otwartego. Celem tych instytucji jest zapewnienie podopiecznym pomocy w organizacji ich życia. Utrzymywane są głównie przez państwową pomoc społeczną (ośrodek pomocy społecznej) i PKPS, często wspierają je fundacje charytatywne i wyznaniowe. Ich lokalizacja jest różna, najczęściej istnieją przy domach pomocy społecznej bądź są odrębne lokalowo. Placówki te posiadają własne regulaminy, w których szczegółowo opisany jest zakres ich świadczeń. Dzienne Domy Pomocy zapewniają w ramach dziesięciogodzinnego pobytu całodzienne wyżywienie, zaspokojenie potrzeb kulturalno-oświatowych, terapię zajęciową, ponadto udostępniają przedmioty i urządzenia służące utrzymaniu higieny osobistej, a także ułatwiają korzystanie z opieki lekarskiej, pielęgniarskiej i usług rehabilitacyjnych oraz zapewniają pomoc w innych sprawach socjalno-bytowych. Omawiane placówki posiadają pokoje wypoczynkowe, świetlicę, jadalnię, łazienkę, kuchnię, gabinet lekarski, rehabilitacyjny. W każdym domu istnieje Rada Domu i Samorząd Mieszkańców. W ramach samorządu powstają różne sekcje, np. sekcja gospodarcza, sekcja opiekuńcza, sekcja kulturalna. Domy te współpracują m.in. z instytucjami edukacyjnymi i z instytucjami .
Domy dziennego pobytu przeznaczone są dla osób będących mieszkańcami okolicznych rejonów, wymagających opisanych usług, które są zdolne dochodzić i dojeżdżać do tych instytucji. W zależności od aktualnych uregulowań prawnych mogą z nich korzystać ludzie samotni, starsi, inwalidzi, o zmniejszonej sprawności ruchowej, przebywający w złych warunkach mieszkaniowych i bytowych, mający nieodpowiednie stosunki z rodziną bądź osoby starsze, których rodzina nie ma możliwości sprawowania pełnej opieki nad nimi w ciągu dnia.
Dzięki zajęciom prowadzonym w DDPS ich uczestnicy nie są samotni, mogą z kimś porozmawiać, podzielić się swoimi radościami choćby z otrzymanych od bliskich życzeń świątecznych czy imieninowych, ewentualnie poskarżyć się na swoje niepowodzenia, dolegliwości, poradzić się w trudnych dla siebie sprawach, zawsze licząc na wysłuchanie i zrozumienie.
W gronie znajomych miło spędzają czas na rozmowach, śpiewie, wspólnych grach i zabawach, opowiadaniu dowcipów. Zdobywają nowe ciekawe informacje na różne interesujące ich tematy. Często osoby, które po śmierci współmałżonka popadły w depresję, poprzez uczestnictwo w zajęciach DDPS odzyskały równowagę psychiczną.
Docenianie dorobku osób starszych, podtrzymywanie tradycji patriotycznych i regionalnych, wyzwalanie pozytywnych uczuć emocjonalnych, okazywanie przydatności i znaczenia w środowisku, podtrzymywanie sprawności psychofizycznej przez rozmowy oraz porady indywidualne i grupowe, zajęcia praktyczne (robótki ręczne, szycie, gotowanie), a także zajęcia ruchowe na świeżym powietrzu, spacery w parku powoduje, że seniorzy czują się w Domu Dziennego Pobytu bardzo dobrze i chętnie uczestniczą w zajęciach.
Zaspokajanie podstawowych potrzeb osób starszych, takich jak wyżywienie, pomoc materialna, pomoc w utrzymaniu sprawności fizycznej, wspieranie samodzielności seniorów - pozwala unikać tak długo, jak tylko to możliwe, konieczności całodobowej opieki.
Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych pełni ważną rolę w integracji środowiskowej. Wspólne rozmowy, ogniska, zabawy, przygotowywanie różnych imprez przyczyniają się do pogłębiania przyjaźni. Osoby uczestniczące w tych formach życia towarzyskiego nigdy nie pozostają samotne i mogą liczyć na spontaniczną pomoc w czasie złego samopoczucia czy w okresie traumatycznych przeżyć osobistych.
Pobyt osób starszych w takim domu wyzwala wiarę we własne siły, poczucie przydatności, godności, pozwala zapomnieć o samotności, pokonać trudności związane z życiem codziennym, zwiększa szansę dalszej niezależności i samodzielności, a przede wszystkim opóźnia starość nie zaradną i przejście do stacjonarnych domów pomocy społecznej
Pomimo, że standard Domów Pomocy Społecznej na przestrzeni ostatnich lat znacznie się poprawił, zawsze będą one dla osób starszych rozwiązaniem ostatecznym. Dopóki człowiek może mieszkać i funkcjonować wśród swoich bliskich, powinien jak najdłużej tam pozostawać
Znaczenie i organizacja Domów Pomocy Społecznej.