COLINP~1 (2), CAŁE MNÓSTWO TEKSTU

COLIN P. SISSON

sztuka świadomego oddychania

nowy rebirthing

- DROGA DO

WEWNĘTRZNEGO

PRZEBUDZENIA

Przekład:

rozdziały 1-14 Anna Łobocka-Oleksowicz

rozdziały 15—24

Wanda Grajkowska i Małgorzata Jałocho

Wydawnictwo MEDIUM

Tytuł oryginału: The Art of Conscious Breathing

i¹

2001

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment niniejszej książki nie może być publikowany ani reprodukowany w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody wydawcy.

Wykorzystano fragmenty przekładu Agaty Błaż z książki P7EŚĆ I
Collina P. Sissona Wewnętrzne przebudzenie

Projekt okładki: Marcin Wlazłowski Opracowanie redakcyjne: Wanda Grajkowska Skład i łamanie: Katarzyna Młynarczyk Zdjęcie na okładce: Zefa

Wydawnictwo MEDIUM Holding Medium Sp. z o.o.

05-510 Konstancin-Jeziorna

Czarnów 172/2

tel. (0-22) 754-62-16, fax (0-22) 754-71-69

internet: http://www.rnedium.corn.pl

e-mail: sekretariat@medium.com.pl

Dział handlowy, dystrybucja:

Grupa A5 Sp. zo.o.

90-353 Łódź, ul. Kilińskiego 169 A

tel./fax (0-42) 674-37-95, 676-49-29

Księgarnia wysyłkowa: „ESSE" Sp. z o.o.

90-353 Łódź, ul. Kilińskiego 169 A tel. (0-42) 674-77-69, 676-49-59 internet: http://www.dobreksiazki.pl

ISBN: 83-87025-12-7

Druk i oprawa: Podlaska Spółdzielnia Produkcyjno-Handlowo-Usługowa Białystok, ul. 27 Lipca 40/3, tel./fax 675-48-02; http://www.podlaska.com.pl

wprowadzenie W istotę świadomego ... 7

Rozdział l

Wprowadzenie w istotę świadomego oddychania połączonego

CZYM JEST ŚWIADOME ODDYCHANIE POŁĄCZONE?

Nauka o oddychaniu, znana pod nazwami „świadome oddychanie połączone", „integracja oddechem" lub „rebirthing", stosuje proces, w którym posługujemy się technikami oddechowymi w celu usunięcia fizycznych, mentalnych i emocjonalnych blokad czy stresów, zwłaszcza powstałych w momencie narodzin i we wczesnym okresie życia. Źródłem większości problemów w zachowaniach ludzkich są przeżycia z najwcześniejszego dzieciństwa. Dzięki uświadomieniu sobie przeszłych traumatycznych doświadczeń stłumionych w podświadomości i delikatnemu uwolnieniu się od nich uzyskujemy przynoszącą radość integrację energii; dzięki temu potrafimy pełniej cieszyć się życiem, samymi sobą i związkami z innymi ludźmi.

Świadome oddychanie połączone jest to proces wewnętrznego rozwoju. Składają się nań, poza swobodnym oddychaniem, także samoobserwacja i medytacja. Dzięki niemu uzyskujemy większą samoświadomość. Celem jest osiągnięcie wolności w chwili obecnej, doświadczenie samorealizacji (odkrycie, kim naprawdę jesteśmy). Podobny cel stawiają sobie liczne inne szkoły rozwoju osobistego. Ważne jest to, że wszystko, co zostało tutaj napisane, można osobiście sprawdzić dzięki doświadczeniu i praktyce. Praca z oddechem nie jest teorią, lecz praktycznie przeżywanym procesem.

PODSTAWY FILOZOFICZNE

W naszym podejściu staramy się trzymać z daleka od wszelkich filozofii czy koncepcji samorozwoju, lecz koncentrujemy się na rozpoznaniu przeszkód w odkrywaniu samego siebie. Zamiast gubić się w wyjaśnieniach prawdy, skupiamy się na wyjaśnianiu „osobistych blokad". Kiedy je zrozumiemy, każdy może wyruszyć we własną „wewnętrzną przygodę", by odkryć własną prawdę. Zatem oświadczam na samym początku, iż jeśli już musimy mówić o filozofii, jest nią idea, że myśl jest twórcza i że tworzymy swoje życie zgodnie z naszymi:

• postawami i przekonaniami,

• myślami i uczuciami,

• wyborami i decyzjami - zarówno w podświadomej, jak i świadomej sferze umysłu.

sztuka świadomego oddychania

wprowadzenie W istotę świadomego... 9

Sprawdzianem twierdzenia, że tworzymy naszą rzeczywistość, są ćwiczenia zawarte w tej książce. Wiedza, której nie można potwierdzić doświadczeniem, ma niewielką wartość.

Przez pierwszych siedem lat życia wpajano nam normy zachowań społecznych, które ukształtowały nasze przyszłe wybory i decyzje, myśli i uczucia, postawy i przekonania. Nikt nie zaprzeczy potężnemu wpływowi rodziców, nauczycieli i społeczeństwa. Problem w tym, iż programowanie społeczne doprowadziło do tego, że większość z nas nie potrafi osiągnąć najważniejszych celów w życiu: nie umie znaleźć trwałej miłości, szczęścia i wolności. W miarę jak oczyszczamy się z blokad, zaczynamy pojmować, że nikt nie rodzi się po to, by cierpieć.

POCZĄTKI PRACY Z ODDECHEM

Posługiwanie się oddechem w celu osobistego rozwoju sięga tysiące lat w przeszłość. Amerykanin Leonard Orr na nowo odkrył dawno zapomnianą metodę oddychania i nazwał ją rebirthingiem. Od roku 1980 rozwijam własny styl rebirthingu, składający się z pięciu elementów, który nazwałem „rebirthingiem ułatwionym". Mój system skupia się bardziej na integracji i rozpuszczaniu niż na dramatycznym przeżywaniu i otwartym wyrażaniu przeszłych urazów. Wytycznymi w mojej pracy stały się potęga miłości i zezwolenie na to, by procesy zachodziły w sposób naturalny bez ponownego przeżywania urazów przez

„wewnętrzne dziecko". Metoda integracji oddechem zrodziła się z połączenia elementów kilku innych procesów, takich jak medytacja, samoobserwacja i techniki uwalniania stresów. W roku 1992, kiedy spotkałem Marinę, praca przyjęła nowy obrót. Razem rozszerzyliśmy The Inner Adventures Programmes (IAP) (Programy Wewnętrznego Przebudzenia), stowarzyszenie nadające ramy organizacyjne naszej pracy, i rozpoczęliśmy działalność w wielu krajach świata. Narodziła się metoda integracji oddechem. Ale nazwa nie jest ważna i niezależnie od tego, czy nazwiemy ten system świadomym oddychaniem połączonym, integracją oddechem, rebirthingiem, czy po prostu świetną zabawą, jest on wspaniale skuteczny.

RÓŻNICA MIĘDZY REBIRTHINGIEM A INTEGRACJA ODDECHEM

Zasadnicza różnica polega na tym, że rebirthing skupia się głównie na oddechu, a integracja oddechem, aczkolwiek również stosuje pracę z oddechem - koncentruje się na świadomości. Jedna metoda nie jest lepsza od drugiej. Obie bardzo skutecznie prowadzą do uzyskania czystości energetycznej, równowagi i osobistego spełnienia.

Nazywamy ten proces integracją oddechem z dwóch powodów: oddychanie jest głównym narzędziem czy też techniką, a integracja jest rezultatem. Oddychanie wywołuje u nas naturalne poczucie rozluźnienia i przyjemności. Poszerza świadomość, dzięki czemu

sztuka świadomego oddychania

wprowadzenie W istotę świadomego. .. 11

obejmuje wszystkie doświadczenia z przeszłości i uwalnia przeżycia traumatyczne. Czasami może się w nich zawierać wspomnienie własnych narodzin. Integracja daje nam wyraźne poczucie zupełnie nowego startu w życiu, jaśniejszy kierunek, większą radość i zdolność współodczuwania. Jest to cudowna przygoda w głębi własnego serca, zarazem jednak poszerza ona świadomość tak, że obejmujesz nią cały świat.

CO TO SĄ STŁUMIENIA?

Stłumienia są ogniskami stresu i napięcia, tworzącymi się wskutek konfliktu w umyśle. Konflikt powstaje, kiedy staramy się uniknąć tak zwanych przeżyć traumatycznych, ponieważ postrzegamy je jako złe, bolesne albo nieprzyjemne.

Nasze wyuczone w przeszłości uwarunkowane nawyki działają jak wbudowany mechanizm obronny, który wycofuje naszą świadomość z pewnych doświadczeń. Dzieje się tak, abyśmy mogli znowu lepiej się poczuć i lepiej sobie radzić. Unikamy nieprzyjemnego przeżycia i zaprzeczamy, że jest niedobrze. Często zdarza się to zupełnie nieświadomie.

Niczego nie da się nigdy uniknąć. Jeśli jednak próbujemy, to tylko tłumimy doświadczenie. Stłumione, tworzy blokadę energetyczną tamującą naturalny przepływ życia. Dotyczy to każdego negatywnie osądzonego przeżycia, w tym osądzania jako złe pewnych wewnętrznych obszarów nas samych, a także cech czy zachowań innych ludzi.

W głębokich pokładach pamięci tkwią wspomnienia wszystkich doświadczeń życiowych. Doświadczenia postrzegane jako nieprzyjemne albo traumatyczne bywały często tłumione, aby można było sobie poradzić z sytuacją. Stłumione przeżycie staje się nieświadome, a wtedy nasza świadomość staje się o nie uboższa. Stłumienie czegoś oznacza, że trzeba trzymać to pod kontrolą, powściągać, hamować. Utrzymywanie stłumienia w ciele albo w umyśle wymaga stałego zużywania energii i prowadzi do zmęczenia, przedwczesnego starzenia się, psychoz i chorób. Gdy na przykład napinamy mięśnie ramienia i trzymamy je napięte, spalamy energię. To samo dotyczy blokad w organizmie. Przez dwadzieścia cztery godziny na dobę, przez siedem dni w tygodniu, rok po roku następuje ciągłe zużywanie subtelnej energii. Sen i normalny odpoczynek nie uwalniają nas od tych napięć i większość ludzi przeżywa całe swoje życie z tym dodatkowym ciężarem.

Dyskryminowane i odrzucone części nas samych nie mogą pozostawać w zamknięciu na zawsze. Gromadzą wokół siebie podobną energię, tworząc uzależnienia, obsesje, natręctwa oraz niekontrolowane emocje i myśli. Ich pole energetyczne przyciąga do naszego życia określonych ludzi i sytuacje, których zadaniem jest pomóc nam odzyskać równowagę i uleczyć się. Te wydarzenia i osoby ożywiają naszą przeszłość; uświadamiając ją sobie, rozpoczynamy naturalny proces uzdrawiania. Możemy sądzić, że ci ludzie nas denerwują, a wydarzenia męczą. Nie jest

sztuka świadomego oddychania

wprowadzenie W istotę świadomego... 13

to jednak ich celem. Zjawiają się w naszym życiu po to, aby nas uzdrowić i pchnąć ku wolności. Niestety, kiedy tak się dzieje, w naszym stanie nieświadomości aż nazbyt często czujemy, że nie dajemy sobie rady ze związanymi z owym procesem uwalniania trudnymi przeżyciami emocjonalnymi, i po prostu znowu je w sobie tłumimy.

INTEGRACJA

Przez „integrację" rozumiemy scalenie i harmonijną współpracę wszystkich obszarów nas samych: intelektualnego, emocjonalnego, fizycznego i duchowego. Kiedy mamy w sobie blokady, te różne aspekty naszej osobowości (które w istocie są jednym) działają niezależnie od siebie, rodząc dysharmonię. Brak równowagi wpływa na każdą dziedzinę naszego życia. Gdy zintegrujemy wszystkie aspekty, odpadają ograniczenia i wzmaga się nasza żywotność, skuteczność działania i zdolność odczuwania przyjemności. Większość praktyków integracji oddechem woli używać terminu „integracja" niż „uwolnienie", ponieważ „uwolnienie" sugeruje pozbywanie się czegoś złego. W istocie nie ma nic złego ani niewłaściwego, czego należałoby się pozbyć, a przekonanie, że jest inaczej, było pierwotną przyczyną naszych stłumień.

Wszystko zależy od tego, jak postrzegamy rzeczy. Jeśli wierzymy, że coś jest złe albo krzywdzące, najprawdopodobniej zareagujemy odrzuceniem oraz zawężeniem świadomości. Taki osąd, oparty na lęku,

rozpoczyna proces tłumienia. Kontrolowanie albo wstrzymywanie oddechu kończy go na poziomie fizycznym. To ludzkie osądy nadają rzeczom wartość. Tymczasem wszystko po prostu jest!

Myśl jest twórcza w takim sensie, że doświadczamy czegoś, co po prostu jest, następnie decydujemy, że jest to złe lub niewłaściwe, tworzymy wewnątrz siebie reakcję, a ta przejawia się jako emocja, a potem fizyczny stres. Integracja to proces poszerzania świadomości, pozwolenie, by to, co kiedyś osądziliśmy jako złe, było po prostu takie, jakie jest. Samoświadomość oznacza między innymi bycie świadomym rzeczy, o których kiedyś postanowiliśmy myśleć jako o złych czy niewłaściwych.

STŁUMIENIE A INTEGRACJA

Jeśli stłumienie oznacza powściąganie i kontrolę, to integracja jest jego przeciwieństwem. Wszystko, co istnieje, może być postrzegane jako lubiane albo nielubiane, dobre albo złe, kochane albo nienawidzone. Ma to mało wspólnego z samym przedmiotem postrzegania, natomiast związane jest z naszym jego osądem. Przekonanie, że coś jest złe czy niewłaściwe, stwarza dualizm i oddziela nas od rzeczywistości. Nie ma w tym, co istnieje, niczego, co jest złe; wszystko polega na naszej percepcji i na tym, jak postanawiamy widzieć rzeczy. Na przykład rodzina, która wybrała się na wycieczkę na wieś, jest sfrustrowana i zła, ponieważ zaczęło padać i dzień jest zepsuty.

sztuka świadomego oddychania

wprowadzenie W istotę świadomego ... l⁵

Ale miejscowi rolnicy cieszą się z deszczu, który podlewa ich pastwiska i pola. Świadczy to o tym, że nie ma dobra ani zła, tylko po prostu różne punkty widzenia i to, jak ludzie postanowią widzieć rzeczy. Wierzyć, że coś jest złe, to tyle samo, co wierzyć, że uczucia i doznania zmysłowe są złe czy niewłaściwe.

Prawda jest doskonała. Wszystko jest prawdziwe i dlatego doskonałe. Gdy postrzegamy to, co doskonałe, jako niedoskonałe, znaczy to, że negatywnie to osądziliśmy. Wiemy, że to nie działanie ani uczucie są złe, lecz kryjąca się za nimi myśl. Jedyne tak zwane złe rzeczy, i złudne, to punkty widzenia. Nasza ograniczona zdolność widzenia rzeczy, zawsze przez filtry naszego przeszłego uwarunkowania i ograniczających przekonań, które nazywamy „ego", to odruch warunkowy oparty na indywidualnym zaprogramowaniu.

Inny przykład: jeśli z jakiegoś powodu postanowiliśmy nie lubić szarlotki, to w istocie postanawiamy mieć nieprzyjemne odczucia za każdym razem, kiedy ją jemy albo chociażby o niej pomyślimy. Szarlotka jest taka sama, bez względu na to, czyją lubimy, czy nie. Po prostu jest. Gdybyśmy kiedyś zjedli szarlotkę, postanowiwszy, że nam smakuje, to od tej pory jedzenie jej sprawiałoby nam przyjemność. Ten mechanim dotyczy wszystkiego. Kluczem jest decyzja o tym, jak zareagujemy, a nie sama rzecz. Decyzja d pokochaniu to zawsze decyzja o cieszeniu się czymś i dobrym samopoczuciu; wybór zawsze należy do nas.

Krótko mówiąc, proces tłumienia to postanowienie, by postrzegać coś jako złe albo nieprzyjemne, i w celu przywrócenia dobrego samopoczucia wycofanie tego ze świadomości.

Proces integracji to pozwolenie sobie na pełną świadomość czegoś, czego kiedyś unikaliśmy przez tłumienie, a czym teraz postanawiamy się cieszyć.

Jak można postanowić kochać coś, czego nienawidzimy? Obserwując własne punkty widzenia. Będąc bardziej świadomi tych rzeczy, których się boimy, i wchodząc z nimi w bliski związek; nie zaś przez ich odpychanie. Lęk rodzi się z niezrozumienia. Kiedy zachodzi stłumienie doświadczenia, wypieramy także ograniczającą myśl skrytą za jego oceną. Wyparta myśl czy przekonanie lokuje się w podświadomości i wyraża się dalej przez konflikt wewnętrzny, co prowadzi do zewnętrznego konfliktu z życiem. Tworzą się postawy i sztywne poglądy, które nie są już tylko przekonaniem, lecz są doświadczane przez nas jako nasza rzeczywistość. Przekonanie niektórych ludzi, że życie jest ciężkie i jest ciągłą walką, to wyraz ich podświadomych konfliktów i tego, jak na nie patrzą. To tak, jakbyśmy patrzyli przez okno podczas deszczu przez mokrą szybę, widzieli zniekształcony i zamazany świat i wierzyli, że to rzeczywistość.

SIŁA ŻYCIOWA

Możemy także opisać proces tłumienia w kategoriach związku między ciałem fizycznym a naszą wewnętrzną „siłą życiową". Siła życiowa jest formą

sztuka świadomego oddychania

wprowadzenie W istotę świadomego. .. 17

świadomości, najlepiej definiowalnąjako samoświadomość albo wyższa świadomość. Świadoma uważ-ność jest energetyzującym punktem skupienia siły życiowej, a stłumienie to tymczasowe wycofanie świadomości z części ciała fizycznego w celu uniknięcia pewnych doświadczeń.

Wycofanie świadomości z nieprzyjemnego przeżycia, czy to w ciele, czy w umyśle, oznacza zatem wycofanie siły życiowej z części naszego jestestwa. Może to spowodować przerwę w dopływie życiodajnej energii do danego obszaru ciała. Rezultatem jest starzenie się i choroba. „Nieprzyjemne" wzorce energii, których nie wyrazimy albo z którymi sobie odpowiednio nie poradzimy, umiejscawiają się w mięśniach w postaci blokad energetycznych i objawiają się jako stres albo napięcie. Mogą one pozostawać w ciele latami, chociaż nie jesteśmy ich świadomi. Tkwiące w nas blokady po pewnym czasie wpływają na resztę ciała, powodując powstawanie kolejnych blokad i ogólny stan mniejszej wrażliwości, mniejszej świadomości, mniejszej żywotności i większej liczby stłumień. Tak więc jedno stłumienie jest początkiem gromadzenia się całych pokładów stresu i dalszego stopniowego zmniejszenia się dopływu siły życiowej do całego ciała. Śmierć to całkowite stłumienie organizmu. Większość ludzi rozpoczyna proces tłumienia w momencie narodzin. Jeśli nie przypominacie sobie własnych narodzin, prawdopodobnie to się właśnie zdarzyło. W miarę jak świadomość poszerza się i wzrasta naturalny przepływ energii, siła życiowa ożywia i wzmacnia całą naszą istotę.

Aktywacj a polega na uświadomieniu sobie stłumionych wzorców energii. Nie jest ważne, by powrócić do pierwotnego, negatywnie osądzonego doświadczenia ani nawet by je sobie przypomnieć. Od czasu do czasu, gdy dzięki aktywacji stłumione przeżycie wydostaje się na powierzchnię, pojawiają się wspomnienia z przeszłości, ale dzieje się to rzadko. Wspomnienia nie są ważne. Ważne jest natomiast bycie całkowicie uważnym w trakcie przepływania przez nasze ciało i umysł zaktywowanych wzorców energii. Uważność ta rozszerza świadomy umysł i przyśpiesza proces integracji.

Łatwiej jest integrować przeżycia, niż je tłumić. Na przykład, kiedy mocno ściskamy pióro w ręku, spalamy energię. Gdy przestaniemy napinać mięśnie ręki, pióro wypadnie. Integracja wymaga tylko powstrzymania się od negatywnego podejścia. Przestańmy źle osądzać. Dotyczy to wszystkiego w naszym życiu. Łatwiej odnieść sukces, niż ponieść porażkę. Łatwiej być szczęśliwym niż nieszczęśliwym. Łatwiej kochać, niż nienawidzić.

Nie musimy nic robić, aby żyć, kochać i bawić się. Musimy natomiast włożyć wiele energii w to, aby nie cieszyć się życiem. Tak więc, w teorii, łatwiej jest coś zintegrować, kiedy zostanie to już zaktywowane. W praktyce nie jest to takie proste, gdyż jesteśmy notorycznymi mistrzami tłumienia. Trudność wynika z głęboko zakorzenionych, zaprogramowanych nawyków.

sztuka świadomego oddychania

wprowadzenie W istotę świadomego. ..

SPOŁECZEŃSTWO I STŁUMIENIA

Wszyscy tłumimy przeżycia. Kiedy coś nas boli, idziemy do lekarza, który daje nam pigułki na złagodzenie objawów, czyli stłumienie bólu. Integracja oddechem leczy przyczyny, a nie objawy. Kiedy mamy gorączkę, łykamy aspirynę, która ją tłumi. Na poziomie psychicznym trzymamy się kurczowo naszych wypartych przeżyć i napięć, ponieważ nie jesteśmy ich świadomi. Czujemy się niespokojni, przestraszeni, urażeni, smutni i czasami samotni i za te uczucia winimy innych ludzi albo sytuacje. Ale przyczyną emocji, które odczuwamy, jest stawianie oporu temu, co było pierwotnie doskonałe. Trzymamy się swoich stłumień, ponieważ nasze ego sądzi, że odpuszczenie ich oznacza utratę części siebie. Utożsamiamy się ze swoimi uczuciami, myśląc, że one to my, a nie, że jedynie do nas należą. Tłumimy je i dusimy, aby je przed sobą ukryć. Lecz potrafimy utrzymać tylko pewną liczbę zduszonych emocji, zanim ciało i umysł zareagują odmową na utrzymywanie następnych.

Emocje takie jak strach, złość i smutek zaczynają wyłamać się na powierzchnię przy najmniejszej prowokacji. Jesteśmy łatwo pobudzani przez zakrywo-wane stłumienia innych ludzi - negatywne emocje karmią się sobą nawzajem, tworząc dysharmonię i konflikt. W takich chwilach potrzebujemy pomocy, aby utrzymać nasze stłumienia w podświadomości, gdzie nie będą nas nękać. Robimy to, uciekając się do narkotyków, alkoholu i licznych innych eskapistycznych

nałogowych zachowań, aby stłumić niepokojące emocje, rozpaczliwe myśli i ból fizyczny.

Nadużywanie pigułek nasennych i uspokających wskazuje na ogromny problem wypierania przeżyć w społeczeństwie. Anestezja, stosowana w szpitalach i gabinetach dentystycznych, dotyczy tłumienia bólu fizycznego. Środki uspokajające działają na umysł, a także na mięśnie, tłumiąc ich funkcjonowanie. Leki, takie jak valium, i używki, jak alkohol, nikotyna, kofeina i marihuana, tłumią emocje. Alkohol, na przykład, chociaż niektórzy ludzie mogą reagować nań inaczej, na ogół tłumi lęk. Kiedy człowiek się boi, naczynia krwionośne kurczą się, co sprawia, że twarz blednie. Alkohol rozszerza naczynia, poprawiając chwilowo samopoczucie. Przyjrzyj się nałogowemu pijakowi, a zobaczysz kogoś, kto woli zapić się na śmierć, niż czuć lęk.

Nałóg kofeinowy jest powszechny. Tłumi on rezultaty znieczulenia i podtrzymuje inne formy stłumień. Wymaga to dużo energii, a więc bardzo „stłumieni" ludzie czują potrzebę regularych dawek kofeiny w celu podtrzymania wygodnego dla nich poziomu stłumienia.

Marihuana na ogół tłumi smutek. Narkotyki psychodeliczne, takie jak LSD, działaj ą głównie jako „su-perstymulatory"; to, że ludzie pod ich działaniem doznają wizji czy rzeczy normalnie im nieznanych, wynika z tego, że substancje te tłumią same stłumienia. Stymulatory to używki naj powszechniej stosowane i najbardziej tłumiące. Często powodują nałóg i uzależnienie; a wszystko, co stwarza nałóg,

sztuka świadomego oddychania

jest postacią stłumienia. Nieprzerwane stosowanie stymulatorów prowadzi do degeneracji umysłu i ciała. Większość narkotyków ma działanie tłumiące, niszczy ciało lub umysł, tłumiąc siłę życiową.

Jeśli używasz którejkolwiek z wymienionych powyżej substancji, spróbuj zaniechać jej na miesiąc. Dzięki temu zorientujesz się, czy stała się ona dla ciebie nałogiem i czy stosujesz ją po to, aby coś stłumić. Każda forma uzależnionego, eskapistycznego zachowania tłumi pociąg do życia. Może to dotyczyć każdej nawykowej rozrywki, oglądania telewizji, przejadania się, joggingu, ciągłego gadania albo urządzania przyjęć. O kimś, kto pozwala sobie na okolicznościowy kieliszek wina, wypalenie cygara w Boże Narodzenie albo nawet pali od czasu do czasu, nie można twierdzić, że używa tych stymulatorów w celu wyparcia czegoś.

PRZYGOTOWANIE DO PIERWSZEJ SESJI ODDECHOWEJ

Podczas sesji oddechowej nie wymuszaj żadnych wydarzeń. Po prostu oddychaj w zalecony sposób, według wskazówek praktyka integracji oddechem, i pozwól, by wszystko działo się samo bez jakiejkolwiek ingerencji. Tylko świadomie obserwuj. Takie pozwolenie umożliwia proces szybszej integracji zakty-wowanego materiału i sprawia, że jest ci wygodniej i przyjemniej. Pozwól sobie na odczuwanie, a jeśli to konieczne, wyrażaj wszystko, co do ciebie przychodzi. Jest to częścią procesu. Jeśli masz ochotę śmiać

wprowadzenie W istotę świadomego ... 21

się, śmiej się. Jeśli masz ochotę płakać, płacz. Pozwól, aby działo się to, co się dzieje.

Podczas swojej pierwszej sesji ludzie czasami martwią się, że robią to „źle". Rozluźnij się, nigdy nie możesz źle wykonać świadomego oddychania połączonego. Jeśli towarzyszący ci praktyk nic akurat do ciebie nie mówi, to prawdopodobnie dlatego, że to, co robisz, czy jak oddychasz w tym momencie, jest dokładnie takie, jakie być powinno - więc rób tak dalej. Integracja może nastąpić nawet wtedy, kiedy wzorzec energii jest wciąż jeszcze na bardzo subtelnym poziomie świadomości. Niezależnie od tego, jak dramatyczne albo przerażające było twoje doświadczenie wtedy, kiedy je stłumiłeś, można je łatwo zintegrować podczas sesji.

Jeśli integracja nie zachodzi na subtelnym poziomie aktywacji energii, to energia ta stanie się stopniowo coraz bardziej intensywna, aż w końcu będziemy zmuszeni, z powodu wyczerpania, się jej poddać. W tym momencie albo stanie się przyjemna, albo zniknie. Termin „poddanie" oznacza zaprzestanie bronienia się i walki, mającej na celu utrzymanie stłumień poza świadomością, oraz objęcie akceptacją wszystkich obszarów naszej istoty. Proces ten wymaga ogarnięcia świadomością całego stłumionego materiału oraz poddania się mu. Poddanie wymuszone przynosi rezultaty, ale z powodu intesywności naszego oporu nie jest zwykle przyjemne. Kiedy nauczymy się integrować aktywowany materiał na poziomie subtelnym, będziemy mieli znacznie większe poczucie

sztuka świadomego oddychania

wprowadzenie W istotę świadomego... 23

bezpieczeństwa. Proces będzie toczyć się łagodniej i bez oporu i z gotowością pozwolimy wyłonić się stłumionym treściom.

Integracja oddechem absolutnie nie wymaga wysiłku, jest całkowicie bezpieczna i łatwa do nauczenia się. Wyniki są trwałe, a w około 95 procentach praca sprawia wielką przyjemność. Pozostałe 5 procent to rezultat niechęci do porzucenia cierpienia i walki. Wszelki dyskomfort wynika z trzymania się naszego uzależnienia od stresu i bólu. Nie ma w rym nic dziwnego, jeśli uświadomimy sobie, że mamy jakieś negatywne nawyki albo nosimy w sobie stłumione napięcia od wielu lat i możemy wobec tego nie być gotowi do oddania czegoś tak sobie znanego - nawet jeśli to bolesne - w zamian za doświadczenie bycia bez tego. Ale ci, którzy są gotowi przeżyć coś nowego, przez „oduczenie się" i zintegrowanie wypartych treści negatywnych, mogą uczynić doświadczenie przepływającej energii bardzo przyjemnym. Energia, która porusza się w ciele i umyśle podczas sesji, jest własną, czystą siłą życiową danej osoby, usuwającą blokady z organizmu. Blokady nie są czymś złym czy niewłaściwym - to tylko wzorce mentalne albo fizyczne, które przestały już być potrzebne.

Skuteczna praca z oddechem nie jest religią, kultem ani czymś, do czego trzeba przystąpić. Proces oddychania nie ma nic wspólnego z sektami, nie kłóci się z żadną religią, metodą uzdrawiania ani programem samodoskonalenia. To czysto naturalny proces,

który oczyszcza nas z fizycznych, mentalnych i emocjonalnych stresów, przywracając zdolność do pełniejszego cieszenia się życiem.

Integracja oddechem jest tak prosta, że mogą ją stosować wszyscy, niezależnie od stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Ale dopóki się jej uczymy, konieczna jest praca z praktykiem, który sam nauczył się radować swoją energią.

Proces jest najskuteczniejszy, kiedy przebiega łagodnie i przyjemnie, i rolą praktyka jest w tym pomóc. Nie chodzi w nim o konfrontację ze stłumie-niami czy innymi problemami. Proces ten ma nam dostarczać informacji o nas samych, sprawiać przyjemność i odprężać. Dlatego, chociaż integracja oddechem jest procesem całościowym, opisujemy ją jako składającą się z pięciu elementów. Łatwiej ją w ten sposób zrozumieć.

PIĘĆ ELEMENTÓW INTEGRACJI ODDECHEM

1. Swobodne oddychanie

2. Skupienie świadomości

3. Przyzwolenie i akceptacja

4. Relaks

5. Integracja (cokolwiek się dzieje, dzieje się dobrze).

pierwszy element: swobodne oddychanie... 25

Rozdział 2

Pierwszy element:

swobodne oddychanie

(świadome oddychanie połączone)

Podstawowym narzędziem stosowanym w naszej metodzie jest oddech. Używamy nazwy „swobodne oddychanie", ponieważ kiedy swobodnie uwalniamy wydech, my sami wyswobadzamy się. Pokrótce to wyjaśnię. „Świadome oddychanie połączone" jest nazwą powszechnie stosowaną dla określenia procesu oddychania, z którym pracują rebirtherzy. My sami wolimy używać terminu „swobodne oddychanie".

Oddech jest łącznikiem między siłą życiową a ciałem fizycznym. Świadomie łącząc wdech z wydechem (usuwając krótką przerwę pomiędzy oddechami, która występuje u większości ludzi), wprowadzamy wszystkie części ciała do naszej świadomości. Stłumiony materiał zostaje zaktywowany, to znaczy, zaczyna wydostawać się do powierzchniowej warstwy umysłu.

W istocie łączymy oddech wewnętrzny, czyli siłę życiową, zwaną też „praną", z zewnętrznym oddechem układu oddechowego. Świadomie łączymy na nowo wszystkie obszary naszej istoty, poszerzając świadomość samych siebie, innych ludzi, życia i promieniując współczuciem, radością i poczuciem wolności.

Kiedy człowiek tłumi jakieś przeżycie, silnie oddziałuje to na oddech. Kontroluje wydech, a nawet zatrzymuje go na jakiś czas. U osób zdenerwowanych, zwłaszcza opanowanych strachem, oddech staje się wysilony i kontrolowany. Dzieje się tak, kiedy zachodzi tłumienie, a więc wstrzymywanie oddechu i tłumienie to jeden i ten sam proces.

Na poziomie umysłu tłumimy przeżycia, wycofując z nich świadomość. Na poziomie ciała tłumimy oddech, aby ułatwić akt tłumienia. Właśnie dlatego stosujemy techniki oddechowe, aby zaktywować czy też poruszyć stłumioną treść. Ponieważ wstrzymywanie oddechu jest fizycznym aktem tłumienia, użwamy pełnego, zrelaksowanego oddychania jako środka do odwrócenia tego procesu. Przywraca nam to równowagę - powracamy do głębokiego, swobodnego i niekontrolowanego oddechu. Swobodne oddychanie jest dokładnym przeciwieństwem rodzaju oddychania, który stosujemy, aby stłumić i utrzymać stłumione treści w podświadomości. Kiedy nasze oddychanie jest swobodne i świadomie połączone, energia potrzebna do utrzymywania stłumień zostaje usunięta i zaczynają, one przedostawać się do świadomości.

sztuka świadomego oddychania

Swobodne oddychanie obejmuje następujące dwie składowe:

1. Wdech jest połączony z wydechem, nie ma między nimi przerwy.

2. Wydech jest całkowicie rozluźniony i zupełnie niekontrolowany.

Pomocne jest oddychanie tylko przez usta albo tylko przez nos, ponieważ wtedy wdech łączy się z wydechem. Po prostu robimy wdech i zupełnie puszczamy wydech. Nie wymuszamy wydechu ani absolutnie go nie kontrolujemy w jakikolwiek sposób; pozwalamy, aby uczyniła to za nas siła ciążenia.

Uwolniony oddech oznacza zupełnie niepo-wstrzymywane oddychanie, absolutne puszczenie, nawet zapadnięcie się na wydechu. Kiedy coś tłumimy, ciało hamuje proces oddychania, aby utrzymać stłumioną energię pod kontrolą. Przypomina to zakręcenie kranu i przerwanie naturalnego przepływu wody. Różne stłumienia zalegają w postaci blokad w różnych miejscach ciała - w płucach, klatce piersiowej, mięśniach brzucha i barków, w tchawicy, zatokach, nosie i ustach. Powoduje to nie tylko niepotrzebne spalanie energii, lecz także zahamowanie dopływu życiodajnego tlenu, w procesie „pod-od-dychania".

Ilekroć jakaś treść zostanie zintegrowana, oddychanie staje się swobodniejsze i po kilku sesjach z praktykiem oddechu odczuwamy rosnące poczucie wolności w wielu dziedzinach życia. Czasami niektórzy ludzie doświadczają zjawiska, które nazwano

pierwszy element: swobodne oddychanie... ²⁷

„uwolnieniem oddechu". Zachodzi ono, kiedy integrują oni traumę swego pierwszego oddechu; zjawisku towarzyszy niekiedy dławienie się i łapanie powietrza, po czym następuje wielkie otwarcie i oddech staje się niezwykle zrelaksowany. Każda integracja jest częściowym uwolnieniem oddechu i na ogół dławienia się i chwytania powietrza doznają tylko ci, którzy czują, że muszą walczyć. Jeśli pamiętamy o pięciu elementach integracji, cały proces przebiega łagodnie, w odprężeniu i przyjemnie.

RODZAJE ŚWIADOMEGO ODDYCHANIA POŁĄCZONEGO

1. GŁĘBOKIE I WOLNE

Ten rodzaj polega na tym, że wciągamy więcej powietrza, niż gdybyśmy to normalnie robili podczas odpoczynku. Głębokie i wolne oddychanie jest najczęściej stosowaną techniką podczas sesji, ponieważ rozprowadza maksimum energii po całym ciele, ruszając z miejsca zalegające stłumienia. Jest bardzo skuteczne na początku sesji albo po integracji i odpoczynku, kiedy jesteśmy gotowi do rozpoczęcia następnego cyklu.

2. PŁYTKIE I SZYBKIE

Jest to bardzo szybkie wdychanie i wydychanie, przypominające sapanie parowozu wjeżdżającego pod górę. Oddech płytki i szybki jest najbardziej skuteczny, kiedy pojawiające się treści są bardzo inte-sywne. Płytkość oddychania zmniejsza intensywność

sztuka świadomego oddychania

pierwszy element: swobodne oddychanie...

zaktywowanego wzorca, a jego przyśpieszenie prowadzi do integracji. Stosując ten typ oddychania, dobrze jest skupić się na wzorcu energii i dokładnie na tym miejscu ciała, w którym go czujemy.

3. GŁĘBOKIE I SZYBKIE

Praktyk integracji oddechem może czasami zalecić nam głębokie i szybkie oddychanie, kiedy zaczynamy tracić świadomość i zasypiamy. Pogłębione oddychanie przywraca nam świadomość ciała, budząc nas.

W ciągu całego procesu staramy się być w pełni świadomi chwili obecnej. Dzięki temu łatwiej będzie nam:

• zachować świadomość całego doświadczenia,

• skupić uwagę na głównym wynurzającym się wzorcu energii.

Oddychanie powolne zwiększa świadomość całego doświadczenia, a szybkie pomaga utrzymać uwagę. Tak więc oddychając głęboko i powoli, rozszerzamy naszą świadomość, aż w pełni ogarniamy nią zakty-wowaną treść. W miarę jak ją sobie uświadamiamy, możemy, lekko przyśpieszając oddech, łatwiej się na niej skupić, co prowadzi do integracji.

Należy pamiętać tutaj o ważnej rzeczy: mówimy o szybkości i objętości wdechu. Nigdy w żaden sposób nie kontrolujemy wydechu. Nie ma znaczenia, czy wydech jest szybszy, czy wolniejszy od wdechu, czy też trwają tyle samo. Pozwól ciału o tym decydować i zupełnie puść wydech.

Mając na uwadze trzy wyżej wspomniane rodzaje swobodnego oddychania, pamiętajmy, że każdy z nas z czasem znajdzie własny rytm. Na ogół wraz ze wzrostem doświadczenia i zaufania do procesu nasze oddychanie stopniowo dopasuje się w sposób naturalny do tęgo, co akurat zachodzi w ciele.

Oddychać przez nos czy przez usta?

Niektóre osoby pracujące z oddechem twierdzą, że oddychanie przez usta jest lepsze. Jednakże doświadczenie nauczyło mnie, że lepiej jest zostawić wybór oddychającemu. Niemniej jednak, w okresie intensywnej aktywacji i przy trudnościach z utrzymaniem świadomości lepiej jest chyba oddychać przez usta, aby zwiększyć pobór powietrza.

Oddychać górną czy dolną częścią płuc?

Na ogół, jeśli zaktywowana jest energia w dolnej części ciała - od pasa w dół - pomocne może być oddychanie dolną częścią płuc. Jeśli energia jest zaktywowana w górnych partiach, w głowie, klatce piersiowej albo ramionach, lepiej jest oddychać górną częścią płuc. Jednak czasami może być odwrotnie. Może się zdarzyć, że wzorzec energii w górnej części ciała powoduje odpowiednio ograniczenie oddychania w dolnej części płuc i na odwrót.

Zaobserwowanie, że unikamy oddychania pewną częścią płuc, a następnie skierowanie tam oddechu może często spowodować aktywację stłumień tego obszaru. Efektem będzie otwarcie drzwi do podświadomości. To ważna sprawa.

sztuka świadomego oddychania

pierwszy element: swobodne oddychanie... 31

TĘŻYCZKA

Termin „tężyczka" oznacza odruchowy, chwilowy paraliż pewnych mięśni, jaki może niekiedy wystąpić podczas sesji. Pojawia się głównie w dłoniach i mięśniach twarzy, zwłaszcza wokół ust, ale może też objąć inne części ciała. Wystąpienie tężyczki podczas sesji integracji oddechem nie jest niczym szkodliwym ani złym czy nawet niewygodnym, chyba że opieramy się jej i walczymy z nią. W przybliżeniu doświadczyła jej połowa osób, które przechodziły sesje oddechowe. Przyczyną tężyczki jest takie czy inne kontrolowanie wydechu. Może ją spowodować albo jego zatrzymywanie, albo wymuszanie. Tężycz-kę można wyeliminować, jeśli zrozumiemy, że nie ma nic złego, czemu należałoby się opierać, oraz rozluźnimy wydech i ogólnie się odprężymy. Jeśli jest silna, należy skupić się na tym doznaniu i poddać mu się. Wolniejsze i łagodniejsze oddychanie sprawi, że przestaniemy z nią walczyć. Przede wszystkim unikajmy podejrzeń, że tężyczka jest czymś niewłaściwym, złym czy nawet nieprzyjemnym. Jest zupełnie normalna. W miarę zdobywania doświadczeń prawdopodobieństwo jej wystąpienia maleje.

HIPERWENTYLACJA

Przez hiperwentylację rozumiemy gwałtowny spadek stężenia dwutlenku węgla we krwi na skutek bardzo głębokiego oddychania. Jej objawami są

zawroty głowy, brak tchu i wrażenie paniki. Hiper-wentylacja zachodzi tylko wtedy, kiedy oddech jest w pewien sposób zahamowany, i dlatego nie jest pożądana w procesie integracji oddechem. W istocie powodują ją gwałtowne wydechy. Ludzie, którzy obawiają się swoich uczuć i myśli, przyśpieszają wydech, gdy stłumienia zaczynają wychodzić na powierzchnię. Wypychają powietrze, jak gdyby chcieli się pozbyć z ciała czegoś złego. Im mniej jesteśmy zrelaksowani, tym bardziej jest prawdopodobne, że doświadczymy przykrego zjawiska hiperwentylacji. Sposobem na poradzenie sobie z nią jest oddychanie do jakiegoś pojemnika, na przykład do papierowej torebki albo nawet do złożonych dłoni - wówczas wdychane powietrze ma dużą zawartość dwutlenku węgla. Objawy miną, ale tylko na pewien czas, gdyż zaczniemy znowu wymuszać wydech, jeśli nie zostanie usunięta przyczyna. Jeśli wydech pozostaje zupełnie niepowstrzymywany i swobodny, hiperwentyla-cja nie wystąpi, nawet podczas najszybszego i najgłębszego oddychania.

Gdyby integracja oddechem była tylko techniką oddechową, proces nadal byłby skuteczny, ale musielibyśmy stosować swobodne oddychanie dość długo, zanim osiągnęlibyśmy integrację. Poza tym, chyba nie byłoby to zbyt przyjemne. Oddychanie, które aktywuje stłumienia, faktycznie nie powoduje integracji. Powodują ją pozostałe cztery elementy integracji oddechem. Ponadto sprawiają one, że proces jest bardzo przyjemny. Tak więc, przy tylko swobodnym

sztuka świadomego oddychania

oddychaniu zaktywowana treść stałaby się równie przykra, jak wówczas, kiedy była pierwotnie tłumiona. W czasie sesji oddechowej utrzymywanie połączonego oddechu i całkowite rozluźnienie na wydechu często wystarcza do zakończenia cyklu oddechowego. Jednakże, jeśli ktoś nieświadomie trzyma się swego bólu i zmagań, strach przed stłumioną treścią może zwiększyć intensywność przeżycia i uczynić je bardziej traumatycznym. Proces może się przedłużać, aż ostatecznie, po prostu z powodu wyczerpania utrzymywaniem stłumionych wzorców na tak grubym poziomie świadomości, będziemy zmuszeni poddać się i zintegrować je. Nasze wysiłki przypominają próbę utrzymywania pod wodą nadmuchanego pontonu.

Stosując pozostałe cztery elementy, potrafimy rozluźnić się i „poddać" na samym początku. Wtedy proces jest bardzo przyjemny i znacznie skuteczniejszy.

Jak dotąd kładliśmy szczególny nacisk na wydech i na jego rozluźnienie. Stwierdziliśmy na podstawie doświadczenia, że najlepiej je osiągnąć, nabierając powietrza dość łagodnie i nie czyniąc żadnego wysiłku. Zatem odpręż się i baw się dobrze.

Rozdział 3

Drugi element: skupienie świadomości

Świadomość oznacza koncentrację uwagi na tym, co zachodzi w ciele. Skupiamy się na uczuciach i doznaniach, które pojawiają się w rezultacie aktywacji wzorców energii. To bardzo pomaga ponownie połączyć naszą siłę życiową lub świadomość z ciałem.

„Wzorce energii" to każda myśl, uczucie albo doznanie, których doświadczamy w chwili obecnej. Może to być mrowienie w palcach, odgłos szczekających psów w pobliżu, silny przepływ energii w różnych częściach ciała, w istocie cały zakres wrażeń. Możliwe jest nawet pełne bądź częściowe przypomnienie sobie jakiegoś wydarzenia z wczesnego etapu życia.

Definiujemy zatem wzorce energii jako wszelkie doświadczenia, które składają się na naszą subiektywną rzeczywistość w chwili obecnej. Zwrócenie na nie uwagi poszerza naszą świadomość i granice wszechświata oraz powiększa naszą siłę życiową. Jest

sztuka świadomego oddychania

to po prostu skupianie pełnej uwagi lub świadomości na tym, co się akurat dzieje.

W integracji oddechem i rebirthingu świadomość oznacza, że jesteśmy w pełni świadomi CHWILI OBECNEJ. Zastanów się nad tym. Następnym razem, kiedy poczujesz się nieszczęśliwy, popatrz uważnie, a zobaczysz, jak twoje uczucie związane jest z czymś, co już się wydarzyło w przeszłości, albo z czymś, czego obawiasz się w przyszłości. Jeśli jesteś nieszczęśliwy z powodu obecnie istniejącej sytuacji, dzieje się tak dlatego, że porównujesz ją ze wspomnieniem przyjemniejszej przeszłości albo z oczekiwaniem na lepszą przyszłość.

Nawet jeśli nie uzyskamy dzięki tej pracy niczego poza nauczeniem się, jak skupiać świadomość na tym, co dzieje się w naszych ciałach i umysłach, to opanujemy technikę tak cenną, że ona sama może nas doprowadzić do samorealizacji.

Świadome skupianie uwagi nie tylko przyśpiesza aktywację stłumionych wzorców energii, ale także integrację. Dlatego jest zasadniczym drugim elementem całego procesu.

Rozdział 4

Trzeci element: przyzwolenie na uczucia i akceptacja

Pozwalanie sobie na uczucia i ich akceptowanie oznacza dopuszczanie i akceptację energii, jaka porusza się w ciele i wywołuje emocje podczas sesji oddechowej albo wtedy, gdy zostaje uaktywniona.

Podczas sesji oddechowej energia ta może się nasilić i przejawić jako emocja, taka jak smutek, złość, strach, albo jako doznanie fizyczne, począwszy od mrowienia, a skończywszy na bardziej intensywnych wzorcach energii. Początkowo nasze dawne uwarunkowanie może nas przekonywać, że energia ta jest nieprzyjemna albo niepokojąca, ale jest to to samo uwarunkowanie, które kazało nam pierwotnie stłumić przeżycie. To właśnie w momencie kryzysu albo aktywacji możemy rozpocząć istotne przekształcanie swojego życia. Zaczynamy obserwować reakcje i łączyć je z uczuciami. Przestajemy źle je oceniać. Po prostu pozwalamy im być takimi, jakie są, i nie ingerujemy— ani nie próbujemy czegokolwiek zmieniać.

sztuka świadomego oddychania

trzeci element: przyzwolenie na uczucia... 37

Taka postawa otwiera serce na intuicyjne zrozumienie czegoś nowego. Zrozumiemy, jak wiele poświęciliśmy czasu na złe ocenianie swojego życia, sytuacji, wydarzeń i ludzi, na obwinianie się za doznawane uczucia. Jak sądy te stały się naszą obsesją. Ile wysiłku włożyliśmy w ochranianie siebie, kontrolowanie innych ludzi, sytuacji i naszych uczuć. Ile energii wydatkujemy na ukrywanie tego, kim naprawdę jesteśmy, wstydząc się wstać i pokazać siebie.

Czy urodziliśmy się po to, by tak postępować? Czy jesteśmy tu po to, aby tylko przetrwać, zgromadzić trochę dobytku, mieć parę rozrywek, zarabiać pieniądze, sprzątać w domu i bez końca znosić codzienną rutynę tak zwanego „normalnego", przeciętnego życia? A może mamy odkryć, kim, dlaczego i po co jesteśmy? Być może mamy zrozumieć, że jesteśmy albo możemy być istotami kochającymi, radosnymi i wolnymi. Miłość, szczęście i wolność to nasze naturalne stany.

Jak odkrywamy, że są one dla nas naturalne? Najpierw przez rozpoznanie, że zazwyczaj nie doświadczamy miłości, szczęścia i wolności jako czegoś trwałego.

W każdym człowieku jest cudowność, moc i energia miłości, które kryją się tuż pod powierzchnią, czekając na wydobycie i uwolnienie, aby ukazać nam naszą własną wspaniałość. Trzeci element integracji oddechem rozpoczyna podróż ku przebudzeniu się na wszystko, czym jesteśmy.

Przyzwalanie uczuciom i emocjom, aby były, tak jak chcą, bez prób kontrolowania ich, pozwalanie na przepływ energii oraz na to, by proces rozwijał się poprzez oddychanie, prowadzi nas do akceptacji. Akceptacja w integracji oddechem polega na akceptowaniu każdej formy energii, jaka porusza się w ciele podczas sesji oddechowej. Energia ta, choć tak dziwna i niekiedy silna w odczuciu niektórych ludzi, oczyszcza nas i uwalnia od stresów i napięć, jakie nagromadziliśmy w życiu przez wydawanie sądów i obwinianie. Trzeci element łagodnie prowadzi nas w sferę bezpieczeństwa, jaką sami jesteśmy.

czwarty element: relaks

Rozdział 5 Czwarty element: relaks

Badania naukowe nad metodami radzenia sobie ze stresem wykazały, że aby wyeliminować stres z ciała, musimy osiągnąć stan głębokiego odprężenia. W rezultacie pracy z oddechem ludzie często osiągają relaks tak głęboki, jakiego nie doświadczyli nigdy przedtem. Podczas sesji, kiedy oddychanie aktywuje stłumienia, to właśnie zdolność do „puszczenia" i odprężenia się powoduje w istocie integrację. Na tym polega znaczenie poddania się. Poddanie się implikuje odpuszczenie sobie, brak kontroli, oddanie się w posiadanie i tak dalej. Nie oznacza ono jednak żadnej z tych rzeczy. Oznacza poddanie się tylko własnej mocy, co w istocie prowadzi do uzyskania jeszcze większej mocy. W kontekście, w jakim go tutaj stosujemy, zwrot „poddanie się" oznacza relaks.

W każdym momencie podczas relaksu możemy na nowo objąć kontrolę, tak więc nie ma się czego bać.

Relaks nie jest czymś, co robimy, lecz raczej czymś, czego nie robimy. Jest to „puszczenie" (ang. letting go). Niektórzy ludzie wierzący określają to słowami: „Puść, wpuść Boga"*. Proces polega na zupełnym stopieniu się z przeżyciem, które jest całkowicie nieszkodliwe i bezpieczne, podczas gdy przepływa przez nas łagodna energia siły życiowej, oczyszczając cały organizm.

Potrzeba wyrażenia zaktywowanego wzorca energii, czy to w formie przybierania specyficznych pozycji ciała, czy to - kiedy emocje są intensywne - wrzasku, płaczu itp., które czasami towarzyszą aktywacji, jest najzupełniej normalna i w żadnym wypadku nie należy jej hamować, jeśli pojawia się spontanicznie. Jednak takie dramatyczne zachowanie nie powoduje integracji i często ktoś może się nim posługiwać, aby przesłonić rzeczywiste doznania w ciele. Może to opóźnić integrację i sprawić, że stanie się niepotrzebnie trudna. Niektórzy ludzie uważają, że wyrażanie emocji jest odwrotnością ich tłumienia, ale nie musi tak być. Na przykład ktoś, kto ma w sobie dużo stłumionego gniewu, nie pozbędzie się go przez wyrażenie dawnej wrogości czy złości wobec wszystkich wokół siebie. Z pewnością usunie ciśnienie na powierzchni, ale nie osiągnie długotrwałego efektu. W istocie jego wrogość może się pogłębić, ponieważ powiela on i utrwala cykl złości i tworzy wzór nawyku okazywania niechęci i wybuchania gniewem.

* Po angielsku gra słów: „Let go, let GoćT. (przyp. tłum).

sztuka świadomego oddychania

czwarty element: relaks

Znacznie bardziej skuteczne byłoby przyjęcie odpowiedzialności za swoje emocje i zintegrowanie ich w rebirthingu albo dzięki zastosowaniu podobnej scalającej techniki. Na przykład w trudnej sytuacji, kiedy stoimy przed kimś, kto nas obraża i krytykuje, możemy uczynić trzy rzeczy:

1. Wyrazić to, co czujemy, i zaspokoić swoje pragnienie zranienia go. Nie integruje to energii.

2. Stłumić to, co czujemy, i postarać się uniknąć złego samopoczucia. Nie zaspokaja to naszej potrzeby odpłacenia się pięknym za nadobne ani nie integruje energii.

3. Zintegrować, co prowadzi do rzeczywistej wolności.

Nie musimy zaspokoić swoich pragnień, aby je zintegrować. Gdybyśmy musieli, to za każdym razem, kiedy czulibyśmy się na kogoś źli, mielibyśmy potrzebę zranienia go, aby zadośćuczynić swojemu cierpieniu. Nie, musimy jedynie zintegrować nasze pragnienia; są one tylko jeszcze jednym wzorcem uczuciowym i energetycznym.

W pracy z oddechem wyrażenie emocji może być bardzo dobrym sposobem skupienia się na wzorcu energii. Ale może też odwracać naszą uwagę po to, abyśmy mogli ten wzór nadal tłumić, jak to bywa w przypadku smutku, lęku, a zwłaszcza złości.

POZYCJA CIAŁA PODCZAS SESJI ODDECHOWEJ

wzdłuż boków i nogami wyprostowanymi. Dobry skutek przynosi uświadomienie sobie, że na przykład chcemy się podrapać albo powyginać, ale nie zaspokajamy tych potrzeb. Pomaga nam to wejść w kontakt z ważnymi wzorcami energii, ponieważ potrzeby te mogą oznaczać, że chcemy uniknąć tego, co wyłania się na powierzchnię, czyli nie dopuścić stłumionych wzorców do świadomości. Niemniej jednak podczas kilku pierwszych sesji drapanie się czy wiercenie jest zupełnie w porządku, jeśli to nam ulży. Jeśli pojawia się smutek, może pomóc zwinięcie się do pozycji embrionalnej albo położenie się na boku. Rozluźnijmy się i pozwólmy, by proces toczył się sam; rozwinie się spontanicznie, jeśli usuniemy się z drogi i zapewnimy mu swobodę. Stan odprężenia sprawi, że cały proces będzie skuteczny i przyjemny. Dobrej zabawy.

Nie ma sztywnych reguł dotyczących takich pozycji, ale korzystne jest leżenie na plecach, z rękami

piąty element: integracja...

Rozdział 6

Piąty element: integracja

(cokolwiek się dzieje,

dzieje się dobrze)

Integracja oznacza tworzenie całości z oddzielonych fragmentów; a w kontekście integracji oddechem stworzenie pełni i równowagi, które prowadzą do uzdrowienia. Oddzielone fragmenty to dziedziny naszego życia, w których doświadczamy trudności i konfliktów. Ważne, aby rozumieć, że nie ma nic złego w rozczłonkowaniu, oddzieleniu czy wszystkim tym, co jest przeciwieństwem integracji; tyle że dezintegracja jest sprzeczna z celem naszego życia. Innymi słowy, oddzielone fragmenty naszej osobowości nie współpracują z pozostałą częścią nas. Podobnie, nie-zgrana drużyna futbolowa rzadko wygrywa mecz.

Nie ma potrzeby dążenia do integracji, zachodzi ona samoistnie. Zresztą integracja nie jest czymś, do czego możemy dążyć, ponieważ jest rezultatem

„puszczenia", przyzwolenia i akceptowania, bycia świadomym i oddychania w sposób naturalny. Gdybyśmy dążyli do integracji, znaczyłoby to, że nie akceptujemy siebie takimi, jacy właśnie teraz jesteśmy. To nieakceptowanie swojej sytuacji i siebie jest największą przeszkodą w osiągnięciu integracji. Wraz z integracją przychodzi zrozumienie, że cokolwiek się dzieje, dzieje się właściwie.

Stwierdzenie „cokolwiek się dzieje, dzieje się dobrze" odnosi się do tego, że wszystko jest w stanie doskonałości w chwili obecnej. Dlatego nie musimy starać się czegokolwiek integrować ani osiągać. To, że próbujemy uzyskać określone wyniki, usiłujemy coś osiągnąć, oznacza, że nie akceptujemy naszego doświadczenia tu i teraz.

Wszelka skuteczna praca z oddechem to proces naturalny, któremu każdy może się poddać. Praca ta jest tak prosta i naturalna, że trudno by było wykonać ją źle. W rzeczywistości próby wykonania jej dobrze tylko ją utrudniają. Ludzie nie zdają sobie sprawy, ile wysiłku wkładają w wykonywanie czynności - chyba że mają już jakieś doświadczenie w ćwiczeniach wymagających skupienia umysłu, takich jak medytacja, joga, sztuki walki i tym podobne. Bez tego piątego elementu będziemy najprawdopodobniej leżeć, starając się zintegrować materiał, zamiast naprawdę go integrować. Sedno w tym, aby poniechać wysiłków. Integracja jest rezultatem odrzucenia starań. Piąty element usuwa wszelkie „muszę" i „powinienem" z pozostałych czterech.

sztuka świadomego oddychania

piąty element: integracja...

Jedyne, co musimy robić, to oddychać, skupiać świadomość, przyzwalać i akceptować - mamy się po prostu rozluźnić i pozwolić, by integracja przebiegała w sposób naturalny.

Można odnieść wrażenie, że w czasie procesu integracji coś konkretnego robimy. Ale tak naprawdę przestajemy obwiniać, przestajemy coś ignorować albo czegoś unikać. Zamiast tego poddajemy się, akceptując fakt, że sytuacja jest doskonała, pomimo iż kiedyś może sądziliśmy inaczej. Jeśli coś nie zostało zintegrowane, to musimy tylko zgodzić się z tym faktem.

Pamiętam, że kiedy po raz pierwszy brałem udział w sesji rebirthingu, byłem zdecydowany wykonać wszystko bardzo dobrze i dokładnie, aby uzyskać dobre rezultaty. I tak się stało, ale później odkryłem, że kiedy przestałem czekać na efekty, wyniki okazywały się znacznie lepsze. Zrozumiałem, że w tym procesie nie ma określonych reguł. Kiedy zacząłem pracować z pierwszymi czterema elementami, odkryłem ponadto, że aby uzyskać wspaniałe rezultaty, nie ma potrzeby idealnego przestrzegania zaleceń, a nawet w ogóle starania się o to. Michael Freedman, mój nauczyciel, nauczył mnie czegoś bardzo cennego:

„Oczekiwania prowadzą do wysiłku,

wysiłek prowadzi do zmagań,

a zmagania prowadzą do bólu".

Proces integracji jest zawsze doskonały i o wiele łatwiejszy niż tłumienie, podobnie jak łatwiej jest odnieść w życiu „sukces", niż ponieść „porażkę", cokolwiek te słowa znaczą. Utrzymywanie stłumień to dla organizmu bardzo ciężka praca, chociaż nie zawsze jesteśmy świadomi, jaki to wysiłek dla ciała i umysłu i zarazem drenaż naszej energii. Tak więc, jeśli warunki do integracji są z grubsza przygotowane, integracja zajdzie.

Pierwsze cztery elementy przedstawiono tu po to, aby pokazać, jak najskuteczniej i najlepiej osiągnąć integrację. Ale rzeczywistość nie zawsze potwierdza regułę, nawet jeśli jej prawdziwość udowodniono. Może się czasami zdarzyć, że integracja nastąpi wówczas, kiedy kontrolujemy oddech albo kiedy stwierdziwszy, że doznanie jest nieprzyjemne, utracimy świadomość. Lub nawet wtedy, kiedy nasze mięśnie są napięte. Opisany rodzaj pracy z oddechem jest jednym z najbezpieczniejszych i najprostszych; ponieważ nie musimy pracować dobrze, aby był skuteczny, bezpiecznie jest eksperymentować. Jeśli na przykład nasz praktyk poinstruuje nas, abyśmy oddychali szybko i płytko, ale nasza intuicja mówi nam, abyśmy oddychali powoli i głęboko, to lepiej posłuchajmy intuicji. Skoro jesteśmy w stanie doskonałości przed, w trakcie i po zrobieniu czegokolwiek, to jak moglibyśmy wykonać integrację oddechem źle? Zatem poddajmy się procesowi zupełnie odprężeni. To, co wydarza się podczas sesji, nie ma znaczenia, ponieważ cokolwiek się dzieje, dzieje się dobrze.

cykl wolności

Dopuszczenie i akceptacja uczuć

Relaks

Rozdział 7

Cykl wolności

Proces pracy z oddechem można opisać jako cykl.

1. SWOBODNE ODDYCHANIE - aktywowanie stłumionej energii.

2. SKUPIENIE ŚWIADOMOŚCI - bardzo szczegółowe obserwowanie energii. Całkowite wypełnienie nią świadomości.

3. PRZYZWOLENIE I AKCEPTACJA - dopuszczanie i akceptowanie wszystkich aspektów przeżycia.

4. RELAKS i poddanie się energii.

5. INTEGRACJA - zrozumienie, że cokolwiek się dzieje, dzieje się dobrze.

Następujący rysunek pokazuje alternatywne rozwiązanie w stosunku do stanu bycia ofiarą; proces tłumienia zostaje tu odwrócony, co prowadzi do wolności i szczęścia.

Świadomość uczuć

Swobodne oddychanie

Rysunek wyjaśnia typowy cykl integracji oddechem. Każdy element, chociaż opisywany w książce oddzielnie, jest aspektem jednego całościowego procesu. Zaczynamy rozumieć ów proces, kiedy uświadamiamy sobie, że „pięć elementów" występuje razem, prawie równocześnie. Na przykład po pewnym czasie SWOBODNEGO ODDYCHANIA zaczynają aktywować się uczucia i doznania w ciele; wówczas skupiamy ŚWIADOMOŚĆ w samym centrum wzorca energii, DOPUSZCZAMY I AKCEPTUJEMY energię, całkowicie ROZLUŹNIAMY SIĘ, poddając się jej, aż zajdzie INTEGRACJA. Często energia bardzo szybko ulega integracji na poziomie subtelnym i może się rozpocząć nowy cykl. Przeważnie jednak człowiek doświadczony w tym procesie stwierdza, że cykl wolności nie zawsze przypomina ten na rysunku, ponieważ wszystkie składniki zlewają się w jedno. Ktoś patrzący z boku może odnieść wrażenie, że dzieje się bardzo niewiele. Praktycy integracji oddechem są odpowiednio wyszkoleni w umiejętności dostrzegania subtelnych zmian u swoich klientów.

sztuka świadomego oddychania

cykl wolności

PIERWSZA SESJA ODDECHOWA

Każdy przeżywa sesję oddechową inaczej, toteż nie możemy przewidzieć, jak sesja będzie przebiegać, wiemy tylko, że będzie wspaniale, jeśli się zupełnie zrelaksujemy. Dwie sesje nigdy nie są takie same, ponieważ z chwilą gdy stłumiona treść zostaje zintegrowana, znika na zawsze. Zatem każdy nowy wzorzec energii, jaki wypływa na powierzchnię, może być inaczej odczuwany. Niektórzy ludzie będą przeżywali ten proces bardziej intensywnie niż inni. Niektórzy będą odczuwać silne emocje, a czasami mogą doświadczyć uczucia, które wiele lat temu towarzyszyło pierwotnemu aktowi stłumienia. U niektórych pojawią się wspomnienia z wczesnego okresu życia., które otaczały akt tłumienia. Większość osób w różnym stopniu, charakterystycznym dla każdej z nich, dozna każdego z powyższych rodzajów przeżyć. Inni mogą mieć znikome doznania i stwierdzą, że właściwie nic się nie dzieje. A jednak, cokolwiek się dzieje, dzieje się dobrze, i każda osoba doświadczy w czasie sesji dokładnie tego, co jest dla niej wskazane.

Po 5-15 minutach, możemy zacząć odczuwać ruch energii w ciele. Może to za sobą pociągnąć wspomnienia, emocje i prawdopodobnie doznania fizyczne, takie jak mrowienie lub inne, silniejsze. Są to sygnały, że stawiamy opór naszej energii, co jest zupełnie normalne, gdyż najpewniej robiliśmy to przez całe życie. Po prostu spróbujmy się odprężyć.

Większość sesji kończy się głębokim relaksem i po-

czuciem komfortu. W miarę jak stłumiona energia jest integrowana, zaczynamy odczuwać wewnętrzny spokój, spotęgowane szczęście, współczucie i doświadczamy poszerzenia świadomości. To poszerzenie świadomości, czy uważności, o którym mówi wielu ludzi po kilku pierwszych sesjach, jest czymś zupełnie innym niż jej tymczasowe pobudzenie spowodowane stymulacją chemiczną za pośrednictwem kawy, herbaty albo jakiejś mocniejszej używki. Poszerzenie świadomości jest rezultatem oczyszczenia ciała fizycznego, mentalnego i emocjonalnego ze stłumionej energii, co pozwala nam utrzymywać jaśniejszą świadomość przez dłuższy czas.

W miarę rozwoju procesu w ciągu następnych sesji, zaczniemy funkcjonować znacznie intensywniej i na subtelniej szych poziomach świadomości. Nasze myślenie stanie się jaśniejsze, emocje mniej defen-sywne i bardziej odprężymy się w codziennym życiu, ponieważ ciało dostroi się do stanu relaksu. Dawne nawyki wchodzenia w konflikt z innymi ludźmi osłabną, a na ich miejscu pojawi się radość, pragnienie obdarzania ludzi większą miłością i poczucie wewnętrznej wolności.

Kiedy wzrośnie nasze zaufanie do procesu i nabierzemy więcej doświadczenia, sesje staną się jeszcze przyjemniejsze. Po pewnym czasie praktyk może zaproponować nam sesje oddychania w wodzie, w basenie albo w wannie, gdzie będziemy oddychać przez rurkę. Proces ten, bardzo bezpieczny i łagodny, pomoże zaktywować zastałą energię z okresu na-

cykl wolności

sztuka świadomego oddychania

szych narodzin. Są to zajęcia dowolne, ale większość ludzi decyduje się na nie, ponieważ są przyjemne. Później sami nauczymy się tej procedury. Nasz praktyk powie nam, jak stać się swoim własnym nauczycielem, i zaczniemy stosować integrację oddechem samodzielnie. Niektórzy instuktorzy prowadzą grupowe sesje oddechowe, na które przychodzą osoby doświadczone w oddychaniu, aby przeżywać je w grupie. Takie spotkania mogą być dobrą zabawą i mogą mieć silne oddziaływanie, gdyż praca z oddechem innych ludzi bardzo wspomaga naszą. W takich sesjach zwykle mogą uczestniczyć osoby, które odbyły przynajmniej dziesięć spotkań z wykwalifikowanym praktykiem.

Nie sugerujemy, że praca z oddechem to jedyna droga do wielkiej i wspaniałej przyszłości. Jest wiele takich dróg. W żaden też sposób integracja oddechem nie koliduje z korzyściami uzyskanymi z innych ćwiczeń terapeutycznych, praktyk religijnych i warsztatów samodoskonalenia. W istocie, swobodne oddychanie może tylko podnieść ich wartość.

Istotą poprawy jest zmiana, ale integracja oddechem skupia się bardziej na rozwoju. Różnica polega na tym, że poprawa sugeruje ulepszenie czegoś, co nie jest akceptowane, co jest oparte na sądach z przeszłości; tymczasem rozwój oznacza rozszerzenie tego, co już istnieje. Jak możemy poprawiać iskrę Bożą, którą jest każdy z nas? Musimy tylko wzmocnić świadome połączenie z tą wewnętrzną doskonałością, wydobyć ją na powierzchnię naszego życia,

aby mogła znaleźć swój pełny wyraz. Jedyne potrzebne zmiany to zmiany punktów widzenia i postaw. Nasz rodzaj pracy z oddechem je ułatwia.

KILKA DODATKOWYCH UWAG

1. Praktyk czy prowadzący pracę z oddechem to ktoś, kto sam przepracował część swoich urazów z wcześniejszego okresu życia i obecnie pracuje nad pozostałymi. Jest on specjalnie przygotowany do tej pracy.

2. Osoba oddychająca (klient) to ktoś, kto pragnie spojrzeć w swoje wnętrze i zintegrować stłumione przeżycia, aby stać się bardziej kochającym, szczęśliwym i wolnym.

3. Klient bierze pełną odpowiedzialność za to, co dzieje się w czasie procesu i za jego późniejsze konsekwencje.

4. Uwzględniając powyższe zastrzeżenie, prowadzący będzie pomagał swojemu klientowi i prowadził go w czasie całego procesu w sposób, jaki obaj uznają za odpowiedni.

5. Jak dotąd swobodne oddychanie skutecznie pomogło wszystkim, którzy je stosowali. Jest naturalne, bezpieczne i łatwe do nauczenia się.

6. Aby odnieść maksymalną korzyść z procesu, konieczna jest pomoc dobrze wyszkolonego praktyka.

Ostatni punkt jest bardzo ważny. Proces przebiega najlepiej, jeśli ludziom pomaga doświadczony praktyk aż do momentu, kiedy sami zdobędą dość

sztuka świadomego oddychania

doświadczenia i nauczą się pracować z oddechem samodzielnie.

Książka ta nie jest podręcznikiem instruktażowym. Napisano ją jako wprowadzenie do integracji oddechem. Nikt nie potrafi nauczyć się tego procesu z książki. Można to zrobić jedynie z doświadczonym praktykiem. Niemniej jednak, książka przygotowuje do procesu i wielu praktyków na świecie zaleca jej lekturę swoim klientom.

PIĘĆ ELEMENTÓW INTEGRACJI ODDECHEM

1. Swobodne oddychanie.

2. Świadomość uczuć - samoobserwacja.

3. Akceptowanie uczuć i pozwolenie sobie na nie.

4. Odprężenie, zaufanie i poddanie się.

5. Integracja (cokolwiek się dzieje, dzieje się doskonale) .

Rozdział 8 Cykl ofiary

Cykl wolności zaczyna działać, kiedy nauczymy się stosować go w codziennym życiu. Inaczej pozostaje po prostu ciekawą teorią. Niepraktyczne teorie mają wartość o tyle, o ile nas zajmują. Jak nauczyć się stosowania cyklu wolności wtedy, kiedy jest nam to najbardziej potrzebne, w okresach kryzysów emocjonalnych, jakie zdarzają się od czasu do czasu? Najpierw powinniśmy się dowiedzieć, jak doprowadziliśmy do tego, że przestaliśmy kochać, uczyniliśmy siebie nieszczęśliwymi i znaleźliśmy się w stworzonym przez siebie więzieniu.

WZORZEC POPADANIA W CHOROBĘ I NIESZCZĘŚCIE

Pomyśl o gnębiącym cię problemie, który stale się powtarza w twoim życiu. Może o tym, jak źle traktuje cię twój szef, małżonek, przyjaciele lub krewni. Może cierpisz na jakąś fizyczną chorobę albo znajdujesz się w zagrażającej ci sytuacji. Pomyśl, kiedy ostatni raz byłeś w trudnej sytuacji, która cię zdenerwowała lub rozzłościła, albo kiedy ktoś się nad tobą znę-

cykl ofiary

sztuka świadomego oddychania

cał bądź padłeś ofiarą okoliczności. Niech to będzie coś konkretnego. Co zwykle robisz (przeżywasz stres, odczuwasz presję), kiedy jesteś ponaglany i zdenerwowany? Spójrz na poniższy rysunek. Zacznij od punktu 1. na dole i przechodź kolejno do następnych.

CYKL OFIARY

Osąd (myśl) - negatywna ocena

Reakcja emocjonalna

Uświadomienie sobie sytuacji

Opór Napięcie Wstrzymanie oddechu Tłumienie uczuć

l Ucieczkowe nałogowe
Sytuacja zachowania

1. Znajdujemy się w sytuacji, o której nasze przeszłe uwarunkowanie i przekonania mówią nam, że jest nieprzyjemna albo niepożądana.

2. Stajemy się świadomi sytuacji i tego, jak może wpłynąć na naszą przyszłość. Zaczynamy porównywać ją z sytuacją bardziej pożądaną.

3. Osądzamy sytuację i dochodzimy do wniosku, że jest zła albo krzywdząca.

4. Powoduje to reakcję emocjonalną, taką jak gniew, poczucie winy lub krzywdy. Zaczynamy się jej przeciwstawiać. To z kolei rodzi stres, czyli napięcie

fizyczne w ciele. Aby poradzić sobie z sytuacją i uczuciami, staramy się uciec, uniknąć tego, co się wydarza. Jednym ze sposobów jest lekkie wstrzymanie oddechu, a ściślej zahamowanie wydechu. Pozwala to nam stłumić uczucia i usunąć tę energię ze świadomości. W rezultacie stawiania oporu uczuciom narasta napięcie w ciele.

5. Ale nadal czujemy, że utknęliśmy, czujemy się bezsilni i uważamy się za ofiary losu albo pewnych ludzi. Wzmacnia to nasz wzorzec walki i cierpienia. Czujemy się bezradni i określamy siebie jako ofiarę niezdolną do wprowadzenia jakichkolwiek zmian. Aby poczuć się lepiej, udajemy, że sytuacja i nasze uczucia już nie istnieją, albo odwracamy od nich uwagę, zajmując się czymś innym.

Czy tak to wygląda w twoim przypadku?

Od lat pracując z tysiącami ludzi jako praktyk integracji oddechem, stwierdziłem, że właśnie dokładnie tak wszyscy reagują na trudności życiowe. Ja również reaguję w ten sposób, kiedy jestem przestraszony i nie potrafię poradzić sobie z niepożądaną sytuacją albo stawić jej czoło.

Ponieważ jesteśmy istotami boskimi i szczęście jest naszym stanem naturalnym, prawdziwa część nas samych, ta część, którą wielu nazywa Prawdziwym Ja, nie może pozostawać w takiej kondycji; i tak, nieświadomie szukamy ucieczki z pułapki. Prowadzi to do zachowań eskapistycznych i nałogowych (nawykowe obsesyjne zachowania, takie jak przejadanie się, pracoholizm, wieczne sprzątanie, zakupy, seks,

cykl ofiary

sztuka świadomego oddychania

Miłość

Szczęście

Wolność Swobodne

ddychanie

oglądanie telewizji, czytanie powieści i książek o samodoskonaleniu, ćwiczenia usprawniające, jogging, nadużywanie alkoholu i narkotyków, próby samobójcze itd.). Z powodu nieświadomego nawyku tłumienia uczuć nasza świadomość jest także stłumiona. W sytuacji uciekania i unikania nie przychodzi nam do głowy, że może istnieć inne wyjście z pułapki niż wypieranie uczuć.

PIĘĆ ELEMENTÓW CYKLU OFIARY

1. Zauważyliśmy nieprzyjemną sytuację.

2. Porównujemy obecną sytuację z podobną przeszłą.

3. Osądzamy negatywnie i stwarzamy pewne uczucia.

4. Opieramy się, stwarzamy napięcia w ciele, wstrzymujemy oddech i tłumimy uczucia.

5. Nieświadomie uważamy siebie za ofiarę.

Poniższy rysunek pokazuje strategię alternatyw
ną służącą odwróceniu procesu tłumienia. Prowa
dzi nas ona do miłości, szczęścia i wolności.
CYKL WOLNOŚCI CYKL O IARY

Dopuszczanie i akceptacja uczuć

ji Jako złej

Reakcja

O Ofiara Q] Napięcie i opór

l Ucieczkowe
Sytuacja nawykowe
zachowania

Pierwszy akt

mocy WYBÓR

Drugi akt WYBÓR ^Ocena

Pierwszym krokiem wyprowadzającym nas z cyklu ofiary jest zrozumienie, że jesteśmy ofiarą. Wydaje się to logiczne i zgodne ze zdrowym rozsądkiem. Ale gdybyśmy wyszli na główną ulicę miasta i zapytali stu ludzi, czy w jakimś okresie swojego życia czuli się ofiarami, będziemy mieli szczęście, jeśli znajdziemy pięciu, którzy się do tego przyznają czy chociażby to sobie uświadamiają. Nie mam tu na myśli ludzi, którzy wiecznie się nad sobą użalają. Oni zwykle wiedzą, że są ofiarami, ale nie widzą wyjścia z tej sytuacji. Nie mają wyboru.

To doprowadza nas do następnego bardzo ważnego kroku umożliwiającego wyjście ze stanu ofiary: podjęcie decyzji. Opisujemy ofiarę jako kogoś, kto czuje, że nie ma w życiu wyboru. Oznacza, to, że droga do miłości, szczęścia i wolności polega na odzyskaniu naszej mocy dzięki świadomemu wyborowi.

Pierwszym aktem mocy jest podjęcie decyzji o oddychaniu.

1. Swobodne oddychanie

Kiedy czujemy się zagrożeni, przerażeni albo znajdujemy się w przykrej sytuacji, naszą zwykłą reakcją jest wstrzymywanie oddechu. Jeśli zamiast tego postanowimy oddychać w świadomy sposób (naturalne, świadome ćwiczenie poszerzające świadomość), staniemy się bardziej świadomi tego, co zachodzi w naszym wnętrzu. Oddychanie to główny krok przywracający nam moc, ponieważ sprowadza nas do chwili obecnej.

cykl ofiary

sztuka świadomego oddychania

2. Świadomość

Mając większą świadomość, odkrywamy, że mamy też większe możliwości wyboru. Wybór jest oznaka, wolności. Poszerza się świadomość nie tylko sytuacji, lecz również czegoś o wiele ważniejszego - naszych uczuć związanych z sytuacją. Przesuwa to naszą uwagę z sytuacji (na zewnątrz nas) na uczucia (w naszym wnętrzu). To przesunięcie uwagi przerywa czynność porównywania, osądzania, opierania się, utożsamiania się i analizowania. Pozwala nam zdać sobie sprawę, że uczucie nie przynależy do naszego Prawdziwego Ja, lecz jest po prostu reakcją. Świadomy powrót do uczuć pokazuje nam, że źródło mocy leży w chwili obecnej. Oznacza, to, że możemy albo zdecydować się na pozostanie w kręgu nawykowych ograniczających wyborów, które będą nas więzić w cyklu ofiary, albo na zaakceptowanie uczuć związanych z sytuacją. To drugie wyjście przesuwa naszą świadomość ku kolejnemu aktowi mocy.

3. Dopuszczenie i akcpetacja uczuć Oddech i świadomość (pierwsze dwa elementy) pozwalają nam dopuszczać i akceptować uczucia wywołane sytuacją, ale na tym etapie nie samą sytuację. Nadal jesteśmy nieszczęśliwi z jej powodu, lecz zaczynamy przyjmować emocje takimi, jakie są. Zdajemy sobie sprawę, że stanowią naturalną część nas i że mamy prawo mieć negatywne uczucia. Stwarza to poczucie bezpieczeństwa pozwalające nam je przejrzeć (zobaczyć, że są to uwarunkowane reakcje) i dostrzec kryjący się pod nimi lęk.

4. Odprężenie się i poddanie

Oddychając, będąc świadomym, dopuszczając i akceptując (pierwsze trzy elementy), w naturalny sposób łatwo się rozluźniamy, ufamy i poddajemy się. Nie ma potrzeby zmagać się ani walczyć z życiem i jego uzdrawiającymi energiami.

5. Integracja - cokolwiek się dzieje, dzieje się doskonale

W tym momencie często zachodzi integracja. Jeśli nie, to dlatego, że nadal nie chcemy porzucić dawnych emocji, oceniamy je negatywnie i nie akceptujemy ich. Integracja to proces silnie wyzwalający, który na zawsze przyniesie ci wolność.

Piąty element wynika ze wszystkich pozostałych. Pozwala nam uświadomić sobie, że z zaistniałej „negatywnej" sytuacji płynie dla nas doskonała nauka. Siła integracji polega na tym, że uczy nas ona, iż nie musimy starać się, by cokolwiek się działo. W wielu systemach nauczania twierdzi się, że musimy coś robić, w coś wierzyć albo wkładać w coś wiele wysiłku. Jeżeli nam się nie powiedzie, musimy starać się mocniej. Nasz system mówi: poniechaj wszelkiego wysiłku i walki. Jeśli ci się nie udaje, odpręż się bardziej. Jest to ścieżka zaniechania starań. Jeśli przyjrzymy się prawu naturalnemu, stwierdzimy, że natura przyjmuje linię najmniejszego oporu.

Wszystko jest doskonałe w chwili obecnej. Dlatego nie próbujmy niczego zmieniać, czemukolwiek się opierać, dążyć do jakichś rezultatów ani też się odprężać. Nawet nie próbujmy czegokolwiek integrować.

cykl ofiary

sztuka świadomego oddychania

Wszelki ból, jaki czujemy w ciele bądź w umyśle, jest sygnałem, że czemuś się opieramy, prawdopodobnie opieramy się doświadczeniu prawdy.

Przestudiuj rysunek cyklu integracji oddechem („Cykl wolności") i zrozum, na czym ten cykl polega. Jest to twój paszport do wolności.

Pamiętam, jak kiedyś przyjmowaliśmy kilkoro przyjaciół w naszym domu w Moskwie. Marina i ja mieliśmy taką ustaloną regułę (Marina paliła wtedy papierosy), że ona i goście będą palić tylko w kuchni i na balkonie. Jeden z gości, który odwiedził nas po raz pierwszy i nie znał tej reguły, zapalił w pokoju. Nie wiedziałem, co zrobić. Ujawniły się wszystkie moje uprzedzenia dotyczące palenia. Zacząłem łagodnie oddychać, ale moje zdenerwowanie było zbyt silne. Nie chciałem zawstydzać naszego gościa, nadal czułem się bezradny i w ten sposób stałem się ofiarą. Sytuacja jeszcze się pogorszyła, kiedy Marina także zapaliła w drzwiach prowadzących na balkon.

Dałem jej znak z drugiego końca pokoju, aby wyszła na balkon, przestrzegając naszej umowy. Było jasne, że Marina chciała wesprzeć naszego gościa, aby nie czuł się skrępowany. Zareagowała na mój znak podobnym gestem, dobrodusznie mnie przedrzeźniając. Tego było już za wiele, wpadłem w okropną wściekłość. Wstałem i wyszedłem z mieszkania, obawiając się, że zaraz wybuchnę i wszystkich zdenerwuję. Spacerowałem przez pół godziny, kipiąc gniewem i obwiniając Marinę za to, jak się czuję, aż wreszcie zaświtało mi w głowie, żeby pooddychać,

uwolnić wydech. W ciągu minuty, kiedy rzeczywiście skupiłem się na swojej złości i pozwoliłem jej być, udało mi sieją przejrzeć, zobaczyć, co jest pod spodem, dostrzec, czego się boję. Bałem się, że nie jestem dostatecznie doceniany i nie dość kochany, a zatem, że nie jestem dość dobry. Zatrzymałem się i pozwoliłem sobie naprawdę poczuć ten strach. Po minucie strach uległ integracji i opanował mnie pełen miłości wewnętrzny spokój.

To działa. Tysiące razy stosowałem tę metodę, a jednak zawsze jestem zdumiony, jak gdybym to robił po raz pierwszy, że ona „naprawdę działa". Za każdym razem jest tak, jak gdyby to był pierwszy raz. Być może na tym właśnie polegają „ponowne narodziny".

skupianie świadomości

Rozdział 9

Skupianie świadomości

Istota skupiania świadomości polega na byciu świadomym chwili obecnej. Wiecznie obecna chwila odgrywa zasadniczą rolę w uwalnianiu od bólu i cierpienia, a jednak jej znaczenie bywa przeoczane przez wielu uczonych, filozofów, psychologów, grupy religijne i ludzi zajmujących się uzdrawianiem. Zasada wiecznie obecnej chwili ma zasięg tak ogromny, że trudno jest ukazać jej wartość. Zasadniczo, celem jest sprowadzenie naszej świadomości do chwili obecnej i w ten sposób bycie świadomym wszystkiego tutaj i teraz; i to bycie świadomym w możliwie największym stopniu. Jest to objęcie poszerzoną świadomością wszystkich myśli, uczuć i doznań, a także świata zewnętrznego, wszystkiego jednocześnie. Na pierwszy rzut oka dla większości z nas może się to wydawać niemożliwe. Niewielu z nas potrafi dokonać takiego skoku świadomości i osiągnąć doskonałą integrację. Główną tego przyczyną są liczne blokady

i stłumione treści w naszym organizmie, a także niedorozwój „wewnętrznej Esencji".

„Wewnętrzna Esencja" jest krystalizacją Prawdy w naszym wnętrzu. Jej rozwój zostaje zahamowany, jeśli organizm zapychają stresy. Tymczasem jest niemożliwością tłumienie czegokolwiek, odczuwanie niepokoju, poczucie braku wartości, przeżywanie lęku, zazdrości, gniewu, poczucie winy, odrzucenia, martwienie się, a nawet odczuwanie bólu fizycznego, kiedy żyje się na sto procent w chwili obecnej. Możemy odczuwać każdą emocję i mieć różne doznania, łącznie z bólem fizycznym, ale nie cierpimy z tego powodu w doskonałej chwili TERAZ.

FAŁSZYWE JA

Wszystkie negatywne myśli i uczucia, które rodzą się, kiedy żyjemy poza chwilą obecną, spowodowane są stanem umysłu, który nazywamy „ego" albo fałszywym ja. Ego to coś, co stworzyliśmy ze strachu. Jest przyczyną wszelkiego cierpienia. Ego to wszystko to, co jest w nas fałszywe i łączy się albo z przeszłością, albo z przyszłością.

Fałszywe ja nazywamy także „ministrami". Zwiemy je tak, ponieważ działa jak ministrowie w rządzie. Rolą ministrów jest doradzać premierowi albo głowie państwa w sprawach rządzenia. Nasi ministrowie spełniają podobną funkcję. Ich główną troską jest dbanie o to, abyśmy nigdy nie przeżywali bólu. Ich działanie wynika z lęku i obawy o przeżycie.

skupianie świadomości

sztuka świadomego oddychania

Kierują się różnymi strasznymi doświadczeniami z przeszłości.

Nie można być nieszczęśliwym, jeśli jest się w TERAZ. Jeżeli w to wątpisz, to następnym razem, kiedy poczujesz się nieszczęśliwy, przyjrzyj się uważnie, jak to uczucie powiązane jest z czymś, co zdarzyło się w przeszłości, albo z czymś, czego obawiasz się w przyszłości. A jeśli jesteś niezadowolony z obecnych warunków czy sytuacji, to znowu dzieje się tak dlatego, że porównujesz je z przyjemnym wspomnieniem albo z oczekiwaniami lepszej przyszłości. Największe poczucie nieszczęścia wynika z porównań z przeszłością albo ze strachu przed przyszłością.

Łatwiej to udowodnić w praktyce niż w teorii. Koncentrując się całkowicie na tym, co się dzieje w chwili obecnej, odkryjemy wspaniałą prawdę. Przekonamy się, że ego po prostu nie istnieje; dlatego nazywamy je fałszywym ja. Ego (ministrowie) to tylko zbiór uczuć, idei i wzorców myślowych, które tracą nad nami władzę, kiedy wchodzimy w chwilę obecną. Jeśli całkowicie skoncentrujemy się na negatywnym uczuciu, nie zatracając się w nim, w świetle rzeczywistości ujawni się fałszywe ja i to uczucie zacznie się rozpuszczać, ponieważ zacznie znikać wspierający je system „kłamstw" (ego). Jeśli w to nie wierzysz, spróbuj sam. Koncentrując się wyłącznie na TERAZ, potrafimy zintegrować naszą przeszłość i przyszłość, wraz z ego i jego żalami, porównaniami i dumą z dni minionych, z jego oczekiwaniami, lękami i niepokojami związanymi z przyszłością.

Fałszywe ja jest więźniem czasu, natomiast kiedy wchodzimy w chwilę teraźniejszą, uwalniamy się od naszych przywiązań i niepokojów, przeszłości i przyszłości oraz od fałszywego poczucia siebie. Chwila obecna oznacza doskonałą wolność od naszego uwarunkowanego ego.

Chwila obecna jest jedyną istniejącą rzeczywistością. Wczoraj nie istnieje, jest tylko w naszej pamięci. Nawet ostatnia miniona minuta odeszła na zawsze. To, co będzie za pięć minut od teraz, nie istnieje; jest tylko w naszej wyobraźni. Nasze postrzeganie rzeczywistości przez większość czasu jest zamglone. Jeśli myślimy negatywnie, uciekamy w fantazje, martwimy się albo smucimy, myśląc o przyszłości, przeżywamy dawne urazy lub żałujemy tego, co minęło, tracimy najważniejszy moment w całym naszym życiu - CHWILĘ OBECNĄ.

Jeśli nie cieszy nas nasz przepływ świadomości w chwili obecnej, to jest tak z powodu naszego emocjonalnego zaprogramowania: wymagań, przywiązań i modeli życia opartych na martwej przeszłości albo pragnień i oczekiwań opartych na wyobrażeniach o przyszłości. Odciągają nas one od bycia tutaj i teraz.

Nasz poziom świadomości pozostaje bardzo ograniczony, jeśli ma nad nami władzę myślenie o przeszłości i przyszłości. Czujemy się także niespełnieni. W wielkim stopniu rządzą nami niekontrolowane emocje, które każą nam pragnąć ponownego przeżywania dawnych przyjemności, albo sytuacje, które podtrzymują nasze oczekiwania co do tego, jak rzeczy

sztuka świadomego oddychania

skupianie świadomości

powinny się przedstawiać. Te emocje i oczekiwania wystawiane są na próbę tylko wtedy, gdy coś psuje się w naszym życiu.

Pozwól, że opowiem o pewnym wieczorze z 1983 roku. Wyruszyłem na ważne spotkanie i o milę od domu, na bardzo ciemnej i pustej wiejskiej drodze złapałem gumę. Zatrzymałem się na wzgórzu. W pośpiechu zapomniałem zaciągnąć ręczny hamulec albo zostawić samochód na biegu. Wyskoczyłem i w ciemnościach zacząłem szybko zmieniać koło. Nie miałem latarki. Kiedy nakręciłem podnośnik do połowy, samochód zaczął się staczać. Nie potoczył się daleko, ale to wystarczyło, by zniszczyć podnośnik, który był na pompkę. Podniosłem poskręcane i bezużyteczne narzędzie. Wówczas, po raz pierwszy w życiu, naprawdę zdałem sobie sprawę, co się dzieje wewnątrz mnie. Najpierw ujawniło się moje dawne uwarunkowanie w postaci takiej wściekłości, że byłem gotów cisnąć podnośnikiem w przednią szybę samochodu. Moje uwarunkowanie i wściekłość wymagały, żebym znalazł kogoś albo coś winnego tej sytuacji. W myślach przebiegłem listę osób i rzeczy, na które mógłbym skierować gniew. Najpierw obwiniłem samochód, potem warsztat, w którym go ostatnio naprawiano, a następnie sprzedawcę, który wyciągnął ode mnie mnóstwo pieniędzy przy sprzedaży samochodu półtora roku wcześniej. Wyczerpawszy złość w tym kierunku, zacząłem się złościć na spodziewane koszty naprawy i na to, że samochód się popsuł w tak nieodpowiednim momencie, uniemożliwiając

mi udział w spotkaniu. Wściekałem się, że zostałem sam na pustej drodze. Wtedy zdałem sobie sprawę, że mam wybór: albo będę się dalej wściekał i wyładuję swoją frustrację na okolicznych drzewach, nie osiągając niczego poza podwyższonym ciśnieniem, albo pozwolę sobie na odczucie swoich emocji i wezmę za nie odpowiedzialność. Przyszło mi do głowy, że w istocie sam stwarzam swoje uczucia i że sytuacja tylko je wyzwala. Następne kilka sekund stały się jednym z najważniejszych punktów zwrotnych w moim życiu. Kiedy tak stałem pośrodku tej wiejskiej drogi, nadal trzymając podnośnik, oświeciło mnie, że naprawdę mam wybór, jak się czuć w tej sytuacji. Jej samej nie mogłem zmienić, ale swoje odczucia z pewnością mogłem. Wydawało się, że wstąpiły we mnie nowe siły. Następnie poczucie akceptacji własnych uczuć, a potem samej sytuacji zaczęło przenikać do mojego umysłu, emocji i ciała. Kiedy postanowiłem dopuścić, a potem przyjąć z miłością i humorem to, co się ze mną dzieje, w jednej chwili zupełnie zmieniłem całe swoje życie.

Było to dla mnie wielkie objawienie. „Mogę postanowić czuć się tak, jak chcę". Słyszałem przedtem, że istnieje taka teoria, ale niewiele dla mnie znaczyła, dopóki tego nie przeżyłem. Spokojnie położyłem podnośnik obok samochodu i jak pięciolatek w podskokach pobiegłem do domu, śpiewając po drodze, pełen pięknych uczuć, szczęśliwy i kochający. Ominęło mnie spotkanie, ale przeżyłem coś zasadniczego dla mojego rozwoju, dostałem lekcję tak cen-

sztuka świadomego oddychania

skupianie świadomości

na, że do tej pory z niej korzystam. „LEKCJA WYBORU": albo nienawidzić sytuacji, nie uznawać jej, zignorować ją lub się jej wyprzeć, albo dopuścić ją, polubić i zaakceptować.

Udało mi się to odkryć tylko dzięki skupieniu się na chwili obecnej, co uwolniło mnie od przeszłego uwarunkowania. Dzięki dostrojeniu się do tutaj i teraz odkryłem, że mam, zawsze miałem i zawsze będę mieć w sobie dość radości, by cieszyć się każda, chwilą życia. Te momenty, w których nie doświadczam naturalnego stanu radości, zdarzają, się dlatego, że pozwoliłem - bo taki był mój wybór - by moje przeszłe zaprogramowanie lub oczekiwania wyobrażonej przyszłości zdominowały moją świadomość tu i teraz. Zrozumiałem, że będąc w chwili obecnej, zawsze potrafimy zaakceptować to, co było kiedyś nie do przyjęcia. Możemy zachować spokój, poczucie humoru i wykorzystać dane doświadczenie do osobistego rozwoju. Tutaj i teraz to brama do przeżywania miłości, radości i wolności, których nie można doznać w żaden inny sposób. Kiedy opuszczamy chwilę obecną, tracimy związek z rzeczywistością i zaczynamy doświadczać uczuć negatywnych; przez nie prawdziwa część nas domaga się powrotu do Prawdy.

Chwila obecna łączy nas ze wszystkimi obszarami życia. Tysiące przykutych do łóżka pacjentów mogłoby uzdrowić siebie, poznawszy tę tajemnicę. Wszelkiego rodzaju choroby psychosomatyczne są wynikiem presji, pod jaką żyjemy poza tu i teraz.

Oto dobra myśl do zapamiętania:

Mam wszystko, czego potrzebuję, aby cieszyć się, że tu jestem.

Łatwo jest znaleźć lęki, które rozbudowujemy w umyśle i które wspierają naszą uwarunkowaną strukturę oczekiwań i wymagań; ale możemy też świadomie postanowić, że będziemy cieszyć się wszystkim w naszym tutaj i teraz. Zawsze mamy wystarczająco wiele, by być naprawdę szczęśliwi, jeśli cieszymy się tym, co rzeczywiście mamy, i nie martwimy się, że czegoś nam brakuje.

Niestety, tkwi w nas osad z przeszłości, rzeczy, które osądziliśmy źle z powodu naszego uwarunkowania, które zabarwiają chwilę obecną, a także nie pozwalają nam nią żyć. Dlatego tracimy łączność z rzeczywistością i zastanawiamy się, dlaczego tak powszechne na całym świecie są choroby, psychozy i jest tylu nieszczęśliwych ludzi. Wiemy, że jesteśmy w kontakcie z rzeczywistością o tyle, o ile doświadczamy bezwarunkowego szczęścia, miłości i wolności w danym momencie. Chwila obecna daje nam doskonałą wolność od wszelkich więzów - od wszelkiego uwarunkowania, stłumionych przeżyć, sztywnych przekonań, wszystkiego, co nie jest w harmonii z prawami naturalnymi.

Ludzie, którzy piętnują powyższe idee jako idealistyczne i nie mające związku z trudną rzeczywistością prawdziwego świata, to ci, którzy pragną usprawiedliwić swój sposób życia. Trudno jest podjąć decyzję o zmianie. O wiele łatwiej jest pozostać w znajomych,

skupianie świadomości

sztuka świadomego oddychania

utartych koleinach starego stylu życia, nawet jeśli pełne jest ono napięć i lęków - przeplatanych odrobiną przyjemności. Trzydzieści czy czterdzieści lat zaprogramowania to dla niektórych ludzi coś, z czym po prostu nie potrafią się rozstać. A jednak jest to droga do tej prawdziwej cząstki nas, która zna jedynie Wieczną Ekstazę.

Zatem pracę z oddechem można opisać jako proces, który pomaga nam rozbić skorupę dawnego uwarunkowania i stłumionych wzorców, uwalniając nas z niewoli przeszłości. Wznosimy się wtedy na wyższy poziom świadomości, który nazywamy Świadomością Szczęśliwości.

Skupianie świadomości podczas sesji oddechowej polega na intensywnym koncentrowaniu się na tym, co dzieje się w ciele albo z emocjami. Skuteczne jest skupienie się na uczuciach i doznaniach, które zwracają naszą uwagę w rezultacie aktywacji wzorców energii. Bardzo to pomaga w odzyskaniu świadomego kontaktu z ciałem.

W czasie sesji pojawia się wiele myśli. Ważne jest, aby pozostać w ciele i nie uciekać w wizje, obrazy lub analizy. Kiedy energia zaczyna poruszać się w ciele, w postaci myśli, emocji albo wrażeń fizycznych, przenieś uwagę z oddechu na wzór energii, nie przerywając oddychania.

Myśli: Jeśli pojawią się myśli, zauważ je i powróć do oddychania. Jeśli będziesz się starał ich pozbyć, tylko się nasilą. To nic złego mieć myśli, ale pamiętaj, by skierować uwagę z powrotem na oddech. Najpraw-

dopodobniej będziesz musiał robić to wielokrotnie.

Emocje: Pozwól im się pojawić i być. Nie gub się w nich. Bądź świadom najważniejszej emocji, ale przyjrzyj jej się z boku, obiektywnie, jak gdyby przeżywał ją ktoś inny.

Doznania fizyczne: Pozwól im być. Kiedy przesuwają się w ciele, przesuwaj uwagę wraz z nimi, cały czas oddychając. Bywa, że kiedy się na nich skupiasz, mogą się nasilić. Po prostu pozwól im być i pamiętaj, iż to, że jesteś ich świadomy, uzdrawia umysł i ciało.

Przeżycia w czasie sesji są różnorodne; możesz być świadomy szczekania psów w pobliżu, mrowienia w palcach albo bardziej intensywnej energii w różnych częściach ciała. Może wystąpić cała gama uczuć, a także pełne albo częściowe przypomnienie sobie jakiegoś wydarzenia z dzieciństwa. Kiedy stłumienia zostają zakrywowane, możemy czasami przeżywać myśli, a zwłaszcza emocje z tych chwil, kiedy nastąpiło stłumienie. Jeśli jednak zintegrujemy ów materiał na poziomie subtelnym, myśli te i emocje nie muszą się pojawić.

Uważny ogląd tych doznań poszerza naszą świadomość, nasz wszechświat i wzmacnia siłę życiową. Jest to po prostu skupienie całej naszej uwagi, albo świadomości, na tym, co się akurat dzieje; ale w ogóle się w tym nie zatracamy ani tego nie analizujemy.

„Przebudzenie" naszego ciała, emocji i myśli, jak najbardziej dogłębne, przyśpiesza nie tylko aktywację stłumionych wzorców energii, ale również integrację.

Niekiedy naszą uwagę mogą przyciągnąć jedno, dwa

sztuka świadomego oddychania

skupianie świadomości

lub nawet trzy zdarzenia, które zachodzą oddzielnie bądź równocześnie. Zdarza się to, kiedy zostają oddzielnie zaktywowane różne części tego samego wzorca energii. Na przykład, kiedy integrujemy stłumione przeżycie związane z wypadkiem samochodowym, który mieliśmy w młodości, najpierw może pojawić się strach, potem ból, a następnie złość. Również, w całościowym wspomnieniu, wszystko to może pojawić się równocześnie. Powinniśmy skupić się na energii, która jest wtedy najsilniejsza, czy będzie to doznanie fizyczne, czy emocja.

UMYKANIE UWAGI

Zdarza się, iż nagle uświadamiamy sobie, iż coś się dzieje na zewnątrz, za oknem albo w sąsiednim pokoju, i to odwraca naszą uwagę. Ktoś może śmiać się albo rozmawiać. Uwaga wymyka się ku tym zdarzeniom, ponieważ nieświadomie unikamy wzorca energii, który zaczyna się aktywować. Niekiedy bodźce zewnętrzne mogą rozpocząć aktywację wzorców i wtedy się denerwujemy. Innym razem naszą uwagę odciąga swędzenie, pragnienie poruszenia się lub zmiany pozycji. To również może być związane z ujawniającym się wzorcem energii, dobrze więc jest skupić się na tym, co dzieje się w ciele, i dogłębnie tego doświadczyć. Dźwięki dochodzące z otoczenia powodują u niektórych ludzi aktywację materiału, lepiej jest więc być świadomym wydarzeń zewnętrznych, niż starać się ich nie dopuszczać.

Podczas sesji korzystne jest zachowanie świadomości całego ciała. Będziemy bardziej świadomi pewnych rzeczy niż innych, ale cokolwiek się pojawia, jest dokładnie tym, na czym należy się w tym momencie skupić i czego najlepiej jest w całości doświadczyć.

TRACENIE ŚWIADOMOŚCI

Tracąc świadomość, stajemy się nieświadomi wzorców energii w ciele. Najczęstszym przypadkiem jest zaśnięcie. Chociaż relaks jest ważny, istotne jest również skupienie świadomości na zaktywowanym materiale, aby ułatwić jego integrację.

SEN

Wielu ludzi zasypia w którymś momencie sesji oddechowej. Zdarza się to często tuż po integracji; rozluźnienie, które towarzyszy integracji z chwilą, kiedy zdjęty zostaje od dawna dźwigany ciężar stłumionych przeżyć i stresów, może sprawić, że ktoś „odpłynie" w sen. Zachęcam do tego moich klientów.

Dla niektórych ludzi, żyjących w wielkim pośpiechu i stresie, głęboki relaks jest czymś tak obcym, że ciało chwyta okazję, aby się rozluźnić, i osoby te zasypiają. Często wystarcza im krótka drzemka, po której kontynuują sesję.

Zbyt często jednak sen służy uniknięciu uwalnianych przez oddech treści. Często zapadamy w sen, kiedy zaczyna się aktywacja i związane z nią nieprzy-

sztuka świadomego oddychania

skupianie świadomości

jemne uczucia, poruszone przez oddech. Większość z nas nie chce uciekać w sen, ale ego jest tak silne, że najwyraźniej nie mamy siły mu się przeciwstawić. Im bardziej walczymy, tym staje się silniejsze. Dlatego potrzebujemy praktyka integracji oddechem, który przeprowadzi nas przez tę niewielką przeszkodę, dopóki sami nie opanujemy procesu.

Aby pokonać senność, proponujemy głębokie i szybkie swobodne oddychanie. Pokonamy ją też, jeśli usiądziemy, uklękniemy opierając ręce o podłogę, otworzymy oczy albo staniemy. Można też udzielić sobie pozwolenia na pięciominutową drzemkę, a potem powrócić do oddychania.

Jeśli zasypianie staje się problemem, przestań robić z niego problem. Przestań uważać, że jest czymś złym. Jeśli zasypiasz na każdej sesji oddechowej, tak jak ja to robiłem na początku, ciesz się, bo jest to dowodem, że proces działa. To, że ego chcę uciec, jest po prostu jedną z form aktywacji. Negatywne osądzanie tylko przedłuży przechodzenie przez ten okres; akceptacja przyśpieszy je. Obserwuj siebie, kiedy chce ci się spać i kiedy się budzisz. W tym okresie bardzo ważna będzie dla ciebie obecność praktyka. Ale nawet jeśli prześpisz pół sesji, przyniesie ona wielkie korzyści.

Uciekanie od uważności podczas sesji może przyjąć inne formy, które czasami służą uniknięciu treści aktywowanych oddychaniem. Unikanie to jest często podświadome. Możemy mieć ochotę bez przerwy rozmawiać ze swoim praktykiem i/lub odreagowywać

pojawiające się emocje, zamiast rozluźnić się i im się poddać, uciekać w fantazje i myśli albo zawieszać oddech. Osoby, które mają skłonność do intelektu-alizowania, mogą ciągle analizować to, co się dzieje, i roztrząsać problemy, a to odcina je od wszelkiego kontaktu z doznaniami fizycznymi i uczuciami, z którymi łączy je oddech. W takich momentach oddychaj głębiej i skup się na doznaniach fizycznych w ciele lub najsilniejszych emocjach.

KOMUNIKOWANIE SIĘ PODCZAS SESJI ODDECHOWEJ

Czasami jest konieczne, aby praktyk i klient porozumiewali się w czasie sesji. Nam, klientom, pomaga krótkie wyrażenie czy zwerbalizowanie odczuć fizycznych i emocji. Rozmowa może pomóc w lepszym skupieniu się na wzorcu energii. Niekiedy jednak pogawędka może nas interesować bardziej niż oddychanie. Taki unik bywa świadomy lub nieświadomy i nasz praktyk może nam łagodnie przypomnieć, by wrócić do oddychania i raczej nie rozmawiać.

Dobrze jest również, w każdej chwili podczas sesji, prosić o rzeczy, które w twoim odczuciu pomogą ci w danym momencie. Możesz poprosić o koc, kiedy leżysz zwinięty w pozycji płodu i integrujesz lęk, o pluszowego misia, do którego się przytulisz, o poma-sowanie pleców, pogłaskanie po włosach lub przytulenie cię. To twoja sesja oddechowa, nie bój się więc prosić o wszystko, co według ciebie wspomoże proces. Czasami twój praktyk może odmówić pocieszenia cię,

skupianie świadomości

sztuka świadomego oddychania

kiedy odczuwasz intensywny smutek. Praktycy są zwykle wyszkoleni w posługiwaniu się intuicją i mogą zostawić cię samego, abyś w pełni doświadczył smutku. Wiedzą, co robią, i mogą otworzyć nowe drzwi do twojej nieświadomości. Nie są po to, aby cię ratować. Mają ci ułatwić przebudzenie. Zaufaj im.

ODREAGOWYWANIE EMOCJI

Chociaż odreagowywanie uczuć nie powoduje integracji, może nam pomóc skupić się na pojawiającej się energii. Jeśli chcemy śmiać się albo płakać, róbmy to. Nie wstydźmy się. Jeśli chcemy zwinąć się w kłębek, zróbmy to. Te i inne rzeczy, jakie mamy ochotę zrobić, są zupełnie w porządku podczas sesji, pod warunkiem że nie nie robimy ich po to, aby uniknąć wzorca energii, o którym postanowiliśmy, że jest dla nas nieprzyjemny. Dopóki nie opanujemy trzeciego elementu, akceptacji, która polega po prostu na tym, że postanawiamy cieszyć się każdym pojawiającym się doświadczeniem, mamy czasami tendencję do unikania albo opierania się wzorcowi energii przez odreagowywanie towarzyszącej mu emocji. Jeśli uświadomimy sobie, że to właśnie robimy, przypomnijmy sobie, że można cieszyć się wszystkim, a potem całkowicie się rozluźnijmy, poddajmy uczuciom i doznaniom i kontynuujmy oddychanie. Wyrażanie emocji niekoniecznie prowadzi do integracji.

Pamiętam, jak podczas kursu dla praktyków integracji oddechem grupa osób doświadczonych w innego

rodzaju terapiach pomagała jednemu z uczestników w wychodzeniu z kanału rodnego. Kanał ten tworzyły cztery inne osoby, które się do niego przyciskały. Nowo narodzonego przyjęto z wielką radością. Kiedyś sam byłem szkolony w tej metodzie i pochwaliłem odgrywających tę scenę za pomysłowość.

Przez cztery następne dni obserwowałem, jak ów mężczyzna odgrywa ten sam dramat narodzin. Powiedział mi, że przedtem też robił to kilka razy ze swoim praktykiem. Nie ingerowałem, ponieważ grupa nauczyła się tej techniki od innego instruktora i była w nią bardzo zaangażowana.

W końcu poproszono mnie, żebym skomentował to, co robią. Powiedziałem, że technika jest dobra, ale zauważyłem, że skoro muszą odgrywać dramat narodzin ciągle na nowo, wielokrotnie, to integracja chyba nie zachodzi, a wyrażanie samego dramatu staje się ważniejsze niż doświadczanie uczuć. Być może, gdyby leżeli spokojnie i pozwolili całemu doświadczeniu swobodnie się rozwijać, nie starając się o to, by cokolwiek się działo, byłoby to znacznie skuteczniejsze.

Poszli za moją radą i tak im się to spodobało, że całkowicie porzucili koncepcje wyrażania czegokolwiek. Tego również nie polecam. Po prostu zostawmy wszelkie reguły mówiące o tym, jak powinno się coś robić, i otwórzmy się możliwie jak najpełniej na dopuszczenie wszystkich przeżyć do świadomości. Pozwólmy działać wszystkim pięciu elementom, nie ingerując.

skupianie świadomości

sztuka świadomego oddychania

„ODPŁYWANIE" W MYŚLI I FANTAZJE

Czasami bardzo łatwo jest „odpłynąć" w myśli i fantazje. Zdarza się to zwłaszcza ludziom, którzy lubią analizować myśli i sytuacje, i tym, którzy lubią marzyć na jawie. Może to być bardzo przyjemne, ale nie powinno trwać zbyt długo, ponieważ w tym czasie proces nie zachodzi. Jeśli w środku sesji przychodzi ci do głowy jakiś wspaniały pomysł, daj swojemu umysłowi następujące polecenie: „Po dziesięciu minutach od zakończenia sesji będę wyraźnie pamiętać tę myśl". Następnie powróć do oddychania.

ZAWIESZENIE ODDECHU

Zdarza, się, że podczas sesji ktoś nagle przestaje oddychać i wydaje się nieprzytomny. W rzeczywistości jest on w bardzo głębokim stanie świadomości. Niektórzy nazywają ten stan „transcendentalnym". Można go najlepiej opisać jako wykroczenie poza myśli, emocje i doznania cielesne. Nie ma w tym nic niebezpiecznego i często stan ten jest bardzo przyjemny i korzystny. Zawieszenie oddechu nie jest sposobem ucieczki, lecz formą integrowania materiału na poziomie subtelnym.

Zjawisko to zachodzi często wówczas, gdy osiągniemy bardzo głęboki stan relaksu po pewnym okresie swobodnego oddychania. W krwi gromadzi się bardzo dużo tlenu, organizm prawdopodobnie właśnie pozbył się części stłumionej energii i nagle pogrąża

się w stanie prawie zawieszonej animacji. Umysł, emocje i ciało pozornie przestają funkcjonować, występuje tylko bardzo słabe tętno. Wiele osób uważa, że to najgłębszy stan relaksu. Niektóre osoby pozostają w nim do trzech minut i nie reagują na głośny hałas ani na potrząsanie. Nie ma niebezpieczeństwa, że nie wyjdą z tego głębokiego stanu, ponieważ naturalny mechanizm przetrwania znowu pobudza organizm do pracy, kiedy jest gotowy.

Niektórzy ludzie nie pamiętają stanu zawieszonego oddechu, inni mają w tym czasie wspomnienia z wczesnego dzieciństwa, a jeszcze inni, jak się wydaje, pewne doznania parapsychiczne. Większość ludzi mówi, że po wyjściu z tego stanu doznają głębokiego poczucia bezpieczeństwa, odprężenia i czystej ekstazy; ale nie pamiętają niczego z okresu zawieszonego oddechu.

Nie wszyscy doświadczają owego zjawiska, zwłaszcza ci, którzy się o to starają. Następuje ono nieoczekiwanie, kiedy organizm jest na to całkowicie przygotowany. Ci, którzy nigdy tego nie doświadczają, odnoszą jednak tyle samo korzyści z procesu, jak osoby, które to przeżyły.

Najlepiej można opisać doświadczenie zawieszonego oddechu w następujący sposób: wiemy, że je przeżyliśmy, ale nie wiemy, że je przeżywamy. Nie śpimy, nie mamy myśli, uczuć ani doznań, ponieważ wykroczyliśmy poza nie, aby na krótko dotknąć swego wewnętrznego Ja.

skupianie świadomości

sztuka świadomego oddychania

BRAK KONTAKTU Z DOZNANIAMI FIZYCZNYMI I EMOCJAMI

Intelektualiści często cierpią na brak doznań fizycznych i uczuć, ponieważ skupiają się na tym, co dzieje się w ich głowach. Oczywiście, odczuwają je, ale ich świadomość ciała i emocji nie jest tak wyostrzona jak u osób uczuciowych albo aktywnie działających.

Są również ludzie tak stłumieni, że czują bardzo mało, nawet kiedy są emocjonalnie poruszeni. Tacy ludzie, a także intelektualiści, mogą odnieść największe korzyści z oddychania. Ponieważ proces ten wymaga, abyśmy przez odczuwanie uświadomili sobie większość zaktywowanej energii, przeprowadzenie takich osób przez sesję bywa największym wyzwaniem. Kiedy pytamy, jak się czują, odpowiadają: „Myślę, że czuję się...".

W ciele zawsze się coś dzieje: przesuwa się energia, bije serce i krąży krew. Kiedy podczas sesji myślimy, że nic się nie dzieje, to nie dlatego, że tak jest, lecz dlatego, że nie jesteśmy tego świadomi. Rozwijając samoświadomość, potrafimy lepiej skupić się na aktywowanym materiale, podczas gdy jest on jeszcze subtelny, i w ten sposób wcześniej go zintegrować oraz uczynić całe doświadczenie wysoce przyjemnym.

Żyliśmy z naszymi stresami bardzo długo, często więc może być trudno je sobie uświadomić, bo bardzo do nich przywykliśmy.

Leonard Orr i Sondra Ray w swojej książce piszą: „Blokady pamięci spowodowane przeszłymi urazami są powszechnym przedmiotem psychologii". Teoria mówi, że bolesne doświadczenia są zablokowane w naszej pamięci, ponieważ nie chcemy pamiętać bólu. Według nas przypomnienie sobie takich doświadczeń uwalnia nas od bólu i oswobadza umysł i ciało. Uwolnienie to nie jest bolesne, bywa wręcz bardzo przyjemne. Lęk przed bolesnymi wspomnieniami utrzymuje ból w umyśle lub ciele, doświadczamy więc bólu albo napięcia. Aby wyswobodzić pamięć, trzeba pozbyć się opinii, że przypomnienie sobie przykrych wydarzeń wzmaga ból, i zaakceptować myśl, że uwolnienie jest cudowne i warto poświęcić mu czas.

Praca z oddechem skupia się bardziej na uwalnianiu niż ponownym przeżywaniu urazu. Wynosząc z domu śmieci, większość ludzi nie uważa za potrzebne sprawdzania każdej pojedynczej puszki, butelki, opakowania czy pudełka przed ich wyrzuceniem. Występuje jednak dziwne zjawisko, że ci sami ludzie, zanim pozbędą się »psychicznych śmieci«, czują, że muszą je dokładnie przejrzeć, przebrać, posmakować, dotknąć, powąchać, przeanalizować, poklasyfikować, zbadać i zrozumieć punkt po punkcie, aby upewnić się, że nie wyrzucą nic cennego. Posługując się tą analogią, mówimy, że o ile psychoanaliza i psychoterapia przypominają pracowite przebieranie psychicznych śmieci w celu ich zrozumienia, o tyle praca z oddechem w większości przypadków polega na

sztuka świadomego oddychania

skupianie świadomości

wyrzuceniu ich za jednym zamachem. Na początku niektórych bardzo niepokoi fakt, że proces oddechowy uwalnia mnóstwo negatywnych myśli tak szybko, iż nie ma czasu myśleć ani rozumieć. Natomiast po sesji większość osób ma tak wspaniały nastrój, że zupełnie nie zależy im na »rozumieniu«".

W cyklu sesji oddechowych wzorce energii zmieniają się. Stłumiony materiał ułożony jest warstwami, jedna na drugiej -jak cebula, i niczym skorupa otacza nasze Prawdziwe Ja. Gdy jedna warstwa się zintegruje, zawarty w niej uprzednio wzorzec energii znika albo przestaje być ważny. Jej integracja zwykle aktywuje następną warstwę leżącą tuż pod nią. Ponieważ każda warstwa jest inna, sesje oddechowe i nasze doświadczenia w trakcie sesji za każdym razem są inne. Zatem nie traćmy czasu na porównywanie sesji. Prowadzi to bowiem do oczekiwań co do tego, jaka powinna być następna sesja. Nie ma to sensu. Cokolwiek się zdarza, jest dobre w danej chwili.

Nie da się zresztą porównać postępów uczynionych na każdej z sesji. Wiemy, czy są skuteczne, dzięki temu, co zmienia się w życiu. O ile wolniejsi się czujemy i o ile pełniejsi jesteśmy życia. Co ciekawe, niektórzy ludzie mówią, że między drugą a piątą sesją ich życie jakby się rozpada. Dzieje się tak dlatego, że załamują się ich uprzednie systemy przekonań i stare programy i w związku z tym przez jakiś czas czują się bezbronni. To dobry znak, świadczący o tym, że przełamali dawne uwarunkowania. Jest to też znak przebudzenia. Na szczęście okres ten nie trwa

długo. Jeśli coś takiego będzie działo się z tobą, porozmawiaj o tym ze swoim praktykiem integracji oddechem. Nie oznacza to, że ci, którzy nie mają podobnych odczuć, robią coś źle. Każdy reaguje inaczej, dokładnie tak, jak ma reagować. Zatem odpręż się i ciesz się podróżą.

Wydaje się, że na kolejnych sesjach coraz mniej się wydarza. To dlatego, że integrujemy stłumienia na coraz subtelniejszym poziomie. Integracja na głębszych poziomach umysłu oznacza, że mamy mniej wspomnień i odżywa w nas mniej przeszłych traum, ponieważ wzorce integrują się, zanim zdążą dotrzeć do powierzchni świadomości. Dzięki temu proces jest łagodny i bardziej relaksujący.

O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ PODCZAS SESJI ODDECHOWEJ

• Pozostań w ciele; nie odpływaj w wizje, obrazy i myślenie.

• Gdy energia zacznie poruszać się w ciele i przejawiać jako myśl, uczucie lub doznanie fizyczne, przenieś uwagę z oddychania na to, co się pojawiło (wzorzec energii). Przez cały czas oddychaj.

• Myśli. Kiedy przychodzą, zauważaj je i powracaj do oddychania. Nie opieraj się im, bo tylko się wzmocnią.

• Emocje. Pozwól, by się pojawiały. Nie gub się w nich ani nie utożsamiaj z nimi. Możesz wyrażać wszystko, co się pojawia. Każde uczucie jest bez-

sztuka świadomego oddychania

pieczne. Wyjdź poza reakcję i dotrzyj do kryjącego się za nią lęku; cały czas oddychaj.

• Doznania fizyczne. Powitaj je; gdy poruszają się w twoim ciele, podążaj za nimi uwagą. Cały czas oddychaj. Przede wszystkim pamiętaj, by dobrze się bawić.

Rozdział 10

Nowa koncepcja szczęścia

Swobodne oddychanie i związane z nim poszerzenie świadomości (pierwsze dwa elementy) umożliwiają nam zmianę postawy wobec rzeczywistości, nowe jej postrzeganie. Przyjrzyjmy się prostej, ale jakże potężnej myśli:

Wszyscy żyjemy w stanie doskonałej Szczęśliwości, czy jesteśmy tego świadomi, czy nie.

Rozwijając to stwierdzenie, można powiedzieć, że wszystkie formy życia, sytuacje i warunki są doskonałe. Skoro tak, to każdy z nas pozostaje w dobro-stanie, choć większość jest jednak zupełnie tego nieświadoma. Można to wytłumaczyć tym, że chociaż nasze wewnętrzne Prawdziwe Ja doświadcza wszystkiego w stanie doskonałej szczęśliwości, umysł nie zawsze postrzega rzeczy w ten sposób. Umysł bowiem został uwarunkowany przekonaniami, że coś jest złe, nieprzyjemne, haniebne lub niewłaściwe.

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

Wewnętrzne Prawdziwe Ja doświadcza wszystkiego w ekstazie, natomiast powierzchniowy uwarunkowany umysł zniekształca życie swoim postrzeganiem i pozbawia siebie doświadczania szczęścia. Praca z oddechem wydobywa szczęśliwość na powierzchnię umysłu, gdzie możemy ją świadomie przeżywać.

Świadomość szczęścia nie jest emocją. To stan doskonałej egzystencji, „czystego istnienia" w zawsze obecnej chwili. Świadomość tę można określić jako odczuwanie najwyższego dobra w nas, owej iskry Boskości. Jezus - Jeshua Ben-Miriam*- mówił, że królestwo niebieskie jest w nas. Buddyści nazywają ów stan nirwaną. Gurdżijew** nazwał go „świadomością obiektywną".

W zasadzie jest to umiejętność spojrzenia z boku na funkcjonowanie własnego umysłu i ciała i obserwowania prawdziwej rzeczywistości w swoim wnętrzu. Musimy pamiętać, że nie jesteśmy umysłem ani ciałem. Jesteśmy PRAWDĄ.

Wiemy o tym, ponieważ doświadczamy umysłu i ciała; nie możemy być tym, co postrzegamy albo czego doświadczamy - podobnie to nie same oczy widzą, lecz my widzimy przez nie. Ten, który doświadcza,

* Jeshua Ben-Miriam było prawdziwym imieniem Jezusa. Zmieniono je na „Jezus" w tłumaczeniu Biblii na język grecki. Jezus jest imieniem greckim.

** Jurij Iwanowicz Gurdżijew (ok. 1872-1949), mistyk rosyjski. Założył swoją szkołę we Francji we wczesnych latach dwudziestych. Gurdżijew głęboko wpłynął na moje życie i jego myśl przewija się przez większość moich książek.

jest czymś zupełnie różnym od doświadczenia. Aby jednak istnieć, musi mieć on przedmiot doświadczenia, który jest czymś od niego oddzielnym.

Będzie to bardziej jasne, kiedy zrozumiemy, że istnieje tylko chwila obecna. Poza chwilą obecną nie istnieje nic. Wspomnienia przeszłości i wyobrażenia o przyszłości to tylko myślokształty w umyśle, mające niewielki związek z tutaj i teraz. Jesteśmy świadomością. Nie jesteśmy naszym ego, umysłem, osobowością ani ciałem. Nie jesteśmy pojemnikiem dla świadomości, z którym większość z nas się utożsamia, lecz samą świadomością. Nie jesteśmy tym, który jest świadomy. Jesteśmy Świadomością.

Nasz umysł i ciało są tym, co jest doświadczane, a my - świadomość - jesteśmy doświadczającym. Jako doświadczający przeżywamy w błogości każdą nowo pojawiającą się sekundę; nie umiemy bowiem doświadczać czasu w jakikolwiek inny sposób. To umysł, który zmienia rzeczywistość w iluzję, porównując sytuację obecną z przeszłą i przyszłą, nie żyje w chwili obecnej. Tak porównując, umysł odmawia chwili obecnej realnego istnienia i wskutek tego postrzega frustrację, lęk, samotność i cierpienie.

Kiedy ,nie jesteśmy w chwili obecnej, nasze Prawdziwe Ja (Doświadczający) zapada w sen. Większość ludzi spędza 99 procent życia w tym stanie nieświadomości. Musimy przebudzić się z sennych majaków do rzeczywistości chwili obecnej.

Aby wyjść ze sfery oddzielenia i odnaleźć jedność z życiem, musimy wykroczyć poza doświadczenie

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

i dotrzeć do transcedentalnej natury czystego Absolutu. Nie jesteśmy umysłem ani ciałem. Są one narzędziami, których używamy albo nadużywamy w celach twórczych. Są przedłużeniem Prawdziwego Ja, podobnie jak młotek jest przedłużeniem ręki cieśli.

My jesteśmy wyłącznie Doświadczającym, oddzielnym od tego, czego doświadczamy. Dlatego Ja, dusza, Doświadczający zawsze jestem w stanie największej szczęśliwości, niezależnie od tego, co przeżywa mój umysł lub ciało. Na tym poziomie nie ma osądzania dobra i zła, rzeczy właściwych i niewłaściwych, upodobań i niechęci. Wszystko tylko JEST. Nie ma również czasu. Jestem JA, który doświadczam umysłu tworzącego doświadczenia. I albo się nimi cieszę, albo cieszę się moim wyborem, by się nimi nie cieszyć. To jedna z tajemnic wiecznego szczęścia. Przemyśl to ostatnie zdanie.

Podczas sesji oddechowej, na takim czy innym poziomie, przeżywamy błogą radość, ciesząc się tym, co się pojawia, bez względu na to, co to jest i jak nasz umysł postrzegał to w chwili stłumienia.

Świadomość jest szczęśliwością. Życie staje się radosne, kiedy uświadamiamy sobie własną szczęśliwość i postanawiamy pozytywnie traktować nasze doświadczenia. Gdy jest ona podświadoma, a my postanawiamy czegoś nienawidzić, wyprzeć się, coś zignorować, stłumić, wtedy pojawia się cierpienie. Nasz wybór, by cierpieć, jest przyczyną wszelkiego cierpienia.

Kluczowym słowem w ostatnim zdaniu jest „wybór". Wszyscy mamy wybór, choć wydaje się, że większość z nas o tym nie wie. Często nie wiemy, ponieważ nie chcemy wiedzieć, ignorujemy. Tłumienie polega właśnie na ignorowaniu. Gdy natomiast naszym wyborem będzie całkowita, życzliwa akceptacja pełni naszego doświadczenia, przyjęcie za nie pełnej odpowiedzialności, przyznanie, że jest ono nasze, pokochanie go oraz miłowanie siebie za swój w nim udział, wówczas cierpienie będzie niemożliwe.

Najpierw zdajmy sobie sprawę, że nasze myśli są jedynym źródłem naszej psychicznej rzeczywistości, a następnie, że wszystko, czego doświadczamy, jest zaspokojeniem pragnienia. Ta część nas, która pragnęła uzyskać coś, co teraz osiągamy, jest w stanie doskonałego spełnienia. Zatem świętujmy nasze doświadczenia. Odnośmy się do wszystkiego z entuzjazmem. Jeśli się złościmy, naprawdę „wejdźmy" w naszą złość. Jeśli się boimy, naprawdę przeżyjmy lęk. Jeśli jesteśmy smutni, bądźmy entuzjastycznie smutni... i tak dalej.

Wszyscy mamy nieograniczone zasoby entuzjazmu; jest on naszą główną siłą motywacyjną. Zmywanie podłogi, sprzątanie pokoju - wszelkie zajęcia - wykonamy skuteczniej, jeśli zrobimy to z entuzjazmem. W entuzjazmie dla samodoskonalenia się musimy pamiętać o zaakceptowaniu poziomu, na którym jesteśmy teraz. Akceptacja własnych „słabości" toruje drogę do radosnego rozwoju.

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

Negatywne osądzanie uczuć albo, jeśli już o tym mowa, czegokolwiek oznacza, że zużywamy część energii na ich stłumienie. Uczucia po prostu są. Nie mogą być złe. Przyczyną negatywnych emocji jest nasz opór wobec prawdy - wtedy gdy nie jesteśmy w chwili obecnej. Żyjąc prawdziwie w chwili obecnej, potrafimy poddać się każdej emocji, cieszyć się nią i dzięki temu ją zintegrować.

„Ból" to słowo wynalezione przez zdezorientowanych ludzi, którzy postrzegają energię jako złą, raniącą i nieprzyjemną. Ból nie istnieje, jest tylko w umyśle. Istnieje energia, która niekiedy może stać się bardzo silna. Jedyna różnica między energią a bólem polega na tym, że jedni potrafią cieszyć się swoją energią, a inni, którzy odczuwają ból, cierpią.

Odczuwanie energii jest ważne, ponieważ gdy czujemy silną energię gdzieś w ciele, jest to znak, że coś wymaga naszej uwagi, jakiś narząd jest w stanie nierównowagi lub w stresie albo zaczyna chorować. Jeśli zatniemy się w palec, odczuwana energia mówi nam, że musimy powstrzymać krwawienie i zrobić opatrunek.

Nie sugerujemy tutaj tłumienia bólu, lecz zmianę punktu widzenia. Zamiast odczuwać energię jako ból, odczuwajmy tylko energię. Inaczej ją postrzegajmy. Musimy przełamać swoje uwarunkowanie, które mówi nam i prawdopodobnie mówiło od chwili naszego pierwszego oddechu, że pewna energia jest bolesna lub nieprzyjemna. Słowo „ból" jest częścią naszego uwarunkowania, dopóki więc mamy je w swoim

słowniku, będziemy zawsze cierpieć z bólu. Skoro jesteśmy uwarunkowani przekonaniem, że jakaś energia jest bólem, będziemy cierpieć, ilekroć ją poczujemy. Zatem przesuwając punkt ciężkości z bólu na energię, zaczynamy przezwyciężać ból i cieszyć się energią. Kiedy Jeshua (Jezus) wisiał na krzyżu, niewątpliwie bardzo mocno odczuwał tę energię, prawdopodobnie - w swojej wysoko rozwiniętej świadomości - znacznie mocniej, niż my byśmy ją odczuwali, ale nie cierpiał z jej powodu. Jeshua, będąc człowiekiem samourzeczywistnionym, który doświadczał ekstatycznej świadomości, mógł spojrzeć w oczy swoich prześladowców z całkowitym współczuciem, ponieważ rozumiał, na jakim są etapie rozwoju i dlaczego go torturują. Potrafił kochać własną energię, a także energię ludzi, którzy znajdowali się przy nim. Bo nie było w nim lęku, jedynie miłość; jego umysł nie był rozdarty między dobro a zło. Jeshua nie osądzał.

Prawdą jest, że nie ma we wszechświecie nic, co jest złe, bolesne i nieprzyjemne. Wszelkie życie istnieje po to, by nas kochać i wspierać. To tylko percepcja naszego umysłu powiada nam, że istnieją rzeczy nieprzyjemne. Nasze zapatrywania, sposób, w jaki postrzegamy własną rzeczywistość, są kontrolowane głównie przez uwarunkowany umysł, fałszywe ja stworzone z programów pochodzących z okresu naszego wychowania, które z czasem przekształciły się w przekonania.

sztuka świadomego oddychania

Postrzegając ból albo to, co zwykle uważamy za doświadczenia nieprzyjemne, możemy wybrać cierpię j nie, gdy tymczasem prawdziwa część nas doświadcz^, ekstazy. Lub odwrotnie, możemy wydobyć ekstazę nąi powierzchnię świadomego umysłu dzięki oddycha-! niu, .skupieniu, dopuszczeniu jej i akceptacji. To jest miłość.

Istnieje tylko szczęśliwość, przejawiająca się w różnorodnych formach energii. Jeśli nasz uwarunkowany umysł wierzy, że pewne doświadczenia są nieprzyjemne, to naszą świadomość kontroluje przeszłość. Aby wspomóc tłumienie, umysł musi stworzyć system zafałszowań i kłamstw, by podtrzymać pierwotne kłamstwo. Kłamstwa mówione innym są niczym w porównaniu z tymi, jakie mówimy sobie. Ale dzięki integracji oddechem możemy zacząć dostrzegać, że doświadczenie było naprawdę przyjemne. Zatem jedynym stłumieniem w ciele jest stłumione szczęście.

Dopuszczanie i akceptacja to po prostu kochanie wszystkiego w naszym doświadczeniu. Wyjściem alternatywnym jest nienawiść i tłumienie uczuć, co prowadzi do bólu i cierpienia. Nie możemy zmienić tego, co zdarzyło się w przeszłości, nawet pięć sekund temu, ale możemy zmienić swój sposób reagowania na sytuację, jeśli jesteśmy wystarczająco świadomi naszych uwarunkowanych reakcji.

Lubienie jednego, a nielubienie drugiego kończy się dla nas wewnętrznym rozdarciem. Będąc zaś świadomi swoich uczuć, potrafimy je dopuścić, a następnie zaakceptować, to znaczy pokochać każdą ich stronę.

Rozdział 11

Nasze Prawdziwe Ja i jego ekstatyczna świadomość

Jesteśmy w stanie doskonłej szczęśliwości, czy mamy tego świadomość, czy nie.

Zrozumienie ekstatycznej świadomości posuwa nas o krok ku naszemu Prawdziwemu Ja. Jest to głównym celem wszystkich wielkich nauk, tylko że cel ten jakby się zatracił albo został zredukowany do powierzchownej mitycznej koncepcji kary i nagrody, otrzymywanych w piekle bądź w niebie lub będących skutkiem naszej karmy. Koncepcja przyczyny i skutku jest prawdziwa, ale ograniczona, bo odnosi się do umysłu w fizycznej sferze egzystencji. Na wyższych poziomach świadomości, gdzie doświadczamy samourzeczywistnienia, wykraczamy poza tę ograniczoną sferę, nawet poza samo źródło myśli i rozumienia, i docieramy do czystej Prawdy.

Szczęśliwość to stan świadomości wykraczający daleko poza ten, jakiego większość z nas doświadcza

nasze prawdziwe ja. ..

sztuka świadomego oddychania

w codziennym życiu. Dla wielu ludzi ekstatyczna świadomość jest kwestią wiary, zanim autentycznie jej doświadczą. Wówczas staje się rzeczjywistością.

Taka jest Prawda we wnętrzu każdego z nas. Iskra Boskości, która jednoczy całą ludzkość. Kiedy dociera ona do świadomego umysłu, doświadczamy świadomości ekstatycznej. Do tego momentu jest to stan podświadomy. Szczęśliwość trwa w nas, czekając, aż ją zintegrujemy z powierzchniową świadomością, kiedy usuniemy z życia fałsz. Fałsz nie jest rzeczywisty. Jest iluzją. Tylko Prawda jest rzeczywista i kiedy jesteśmy w kontakcie z rzeczywistością, doznajemy szczęśliwości. Gdy, niewierni chwili obecnej, nie jesteśmy tu i teraz, odgradzamy się od tego, co rzeczywiste, i tracimy szczęśliwość na poziomie świadomym, usuwając ją w podświadomość. Odmawiamy sobie Prawdy, przebywając albo w przeszłości, albo w przyszłości. Osądzamy sytuacje negatywnie, kiedy wycofujemy świadomość z rzeczywistości. Gdy świadomość się z czegoś wycofuje, ignorujemy to. Pozostaje ignorancja. Ignorancja jest przyczyną całego cierpienia.

Instynktownie wiemy jednak, że ekstatyczna świadomość istnieje, bo inaczej nie szukalibyśmy jej ciągle. Podobnie nie szukalibyśmy miłości. W próbach odnalezienia naszej prawdziwej natury, jaką jest ekstaza, poszukujemy przyjemności na zewnątrz siebie. Ale znajdujemy tylko tymczasowe zadowolenie, ponieważ rzeczy ciągle się zmieniają. Tylko Prawda trwa.

Szukanie prawdy jest sztuką odkrywania źródła wszelkiej ekstazy we wnętrzu naszej istoty, a nie w przyjemnościach zewnętrznych. Przyjemność pochodząca z rzeczy zewnętrznych jest warunkowa. Szczęśliwość pochodząca z wewnątrz jest bezwarunkowa i dlatego stale obecna, niezależnie od tego, czy przeżywamy ją świadomie, czy nie. Radość płynąca z rzeczy zewnętrznych pochodzi z nich pozornie. Żadne bogactwo, władza, seks, narkotyki, dobre jedzenie itd. nie zawierają szczęścia same w sobie, lecz służą do wyrwania maleńkiej cząstki z tej nieskończonej szczęśliwości kryjącej się wewnątrz nas. Dowodem tego jest fakt, że to, co sprawia przyjemność jednej osobie, niekoniecznie jest przyjemne dla innej. Jedna osoba może znaleźć tymczasowe zadowolenie w seksie i władzy, ale pozostanie obojętna najedzenie i narkotyki; dla innej najważniejsze jest, by ją aprobowano. Jeszcze inna będzie się cieszyć pieniędzmi, majątkim itd. Gdyby prawdziwe szczęście znajdowało się w rzeczach zewnętrznych, a nie w nas samych, nie byłoby żadnej różnicy w naszych gustach. Panowałaby całkowita jednolitość.

W głębi stan szczęśliwości trwa stale, podczas gdy doświadczenie szczęścia jest wrażeniem umysłu, kiedy nasze myśli stykają się akurat z jakimś przyjemnym wspomnieniem albo przedmiotem. Widzimy na przykład kwiat lub inny piękny przedmiot i kontakt wzrokowy stwarza wrażenie w umyśle, odczucie szczęścia. Ale to szczęście jest warunkowe, ponieważ opiera się na oczekiwanich i potrzebach emocjonalnych.

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

Zabierzmy piękny przedmiot, a szczęście także zniknie.

Stan szczęśliwości panuje w głębi nas niezależnie od tego, czego dotkną nasze myśli. Nie zależy od stałego dopływu cudownych wrażeń albo pięknych widoków. Trwa niezmiennie, bez względu na wszystko. Większość z nas go nie doświadcza. Dlaczego? Z powodu stanu naszego umysłu, pełnego stłumień i napięć. Dopóki się nie oczyścimy, nasze doświadczanie szczęścia zależne jest od odczuwanych emocji, doznań fizycznych i rozrywek intelektualnych. Na naszym poziomie stopień szczęścia wywołanego przez jakieś wrażenie odebrane przez umysł zależy od Czystości umysłu; im czystszy umysł, im mniej w nim stresów, z tym większą przyjemnością odbiera dany przedmiot. Innymi słowy, im więcej mamy blokad, tym okropniejszy wydaje się świat. Im mniej, tym świat jest piękniejszy.

W miarę oczyszczania poszerza się nasza świadomość i w sposób naturalny wzrasta zdolność doświadczania i rozumienia rzeczy na głębszym poziomie. Wraz z naszym rozwojem rozumienie i odczuwanie szczęścia potęgują się jednocześnie. Widzimy na przykład kwiat i czujemy się szczęśliwi. Ale wartość tego szczęścia zależy od naszej zdolności do jego przeżywania. Gdy świadomość się poszerza, ta zdolność rośnie. Widzimy ten sam kwiat, ale cieszymy się nim bardziej. Umiejętność cieszenia się każdym doświadczeniem jest warunkiem do szczęśliwości. Odgradzając się od rzeczywistości, osądzając jakieś

doświadczenie jako nieprzyjemne, czyli tracąc cząstkę świadomości, ograniczamy swoją zdolność do odczuwania szczęścia. Zdecydowaliśmy uczynić dane doświadczenie nieprzyjemnym przez odgrodzenie świadomości nieprawdą - że coś jest nieprzyjemne. Nic we wszechświecie nie jest nieprzyjemne ani niewłaściwe. Wszystko jest doskonałą ekstazą. Uznając coś za przykre, ustanawiamy system wartości złego i dobrego, dzielący rzeczy na właściwe i niewłaściwe, sprawiające przyjemność i przynoszące cierpienie, świadome i nieświadome. Wiara w dualizm jest przyczyną cierpienia.

Stykając się po raz pierwszy z zasadą szczęśliwości, wielu ludzi nie potrafi jej przyjąć. Tak samo było ze l mną. Jak można zaakceptować zbrodnie, przemoc i wojnę? Jak może istnieć w świecie równowaga, jeśli nie ma zła, a tylko dobro? Panuje powszechne przekonanie, że dwie równe i przeciwstawne sobie siły, l dobro i zło, jin i jang itp., utrzymują wszechświat l w równowadze i gdyby jednej z nich zabrakło, | wszechświat by się rozpadł. Może to prawda, a może nie. Ale skupianie naszej wizji na niższych poziomach świadomości i przywiązywanie się tylko do ziemskiego wymiaru egzystencji powoduje nasze | uwięzienie w tych ograniczeniach. Powinniśmy unieść wzrok ku wyższym wymiarom. Wyobraźmy sobie wahadło huśtające się z lewa na prawo. Prawa strona reprezentuje dobro, a lewa zło. Jeśli skupimy się na prawej i będziemy kochać tylko dobro, jednocześnie nienawidząc zła i odrzucając je, podzielimy

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

całe przejawione stworzenie na dwie części i będziemy doświadczać dualizmu. Natomiast wznosząc się świadomością tak, by objęła widnokrąg z wyższego punktu - punktu, w którym zawieszone jest wahadło - odnajdziemy doskonały spokój, równowagę i harmonię. Takie jest przeznaczenie ludzkości - odnaleźć wewnętrzny spokój, miłość i doskonałość, ten szczyt życia, który jest Boskością w każdym z nas, to Wyższe Ja, doskonałe i radosne, czyjesteśmy tego świadomi, czy nie.

Powodem zbrodni, przemocy i wojny jest lęk. Lęk jest główną przyczyną stłumień. Gdy tłumimy energię, stajemy się uwarunkowani przez ego, które czuje się oddzielone od innych ludzi. To oddzielenie jest jedynym złem, jakie istnieje. Angielskie słowo eiril, czyli „zło", jest takie samo jak liue - „żyć", tyle że pisane odwrotnie.

Mahatma Gandhi kiedyś powiedział: „Jedynymi diabłami, jakie istnieją, są te, które biegają luzem w sercach ludzi".

Kiedyś miałem znajomego; nazwijmy go Piotrem. Był on bardzo gorliwym chrześcijaninem, ale jego prywatna doktryna zdawała się raczej doktryną nieak-ceptacji niż miłości, której nauczał Chrystus. Wydawało się, że ma obsesję na punkcie „dzieł diabła". Zbrodnie, wojny, katastrofy, głód - wszystko było dziełem Szatana. Często powtarzał, abym „wystrzegał się" swojego związanego z New Agę sposobu myślenia, bo opęta mnie książę ciemności. Obserwowałem Piotra i zauważyłem, że jest bardzo nietolerancyjny

wobec ludzkich słabości. Stale powtarzał, że jeśli nie będziemy żałować za grzechy i nie przyznamy, że jesteśmy „grzesznikami", zostaniemy skazani na wieczny ogień piekielny. Brak tolerancji wobec „słabych", do których zaliczał prawie wszystkich z wyjątkiem siebie i swoich współwyznawców, w końcu doprowadził Piotra do pogardzania większością ludzi. Zaczął nawet przybierać fizyczne cechy tego, którego najbardziej nienawidził - diabła. Zdawało się, że przejawia to, co mocno tkwiło w jego umyśle. Słyszałem potem, że Piotr przechodzi leczenie psychiatryczne. Nawiasem mówiąc, taki fanatyzm spotyka się w wielu religiach i w filozofiach politycznych.

Chrystus, a także Budda, Krishna, Mahomet i wszyscy wielcy nauczyciele mówili o jedności i miłości oraz o tym, że niewiedza stwarza fałszywe ja, które nazywali złem albo diabłem. Wydaje się, że wielu wyznawców przekręciło ich naukę; nadali oni niewiedzy fałszywą moc, stwarzając diabła jako rzeczywiście istniejący, oddzielny byt.

Oczywiście wiara w istnienie odrębnego, złego bytu, który możemy obwiniać za wszystkie nasze nieszczęścia, bardzo odpowiada naszemu ego. Pomaga nam unikać odpowiedzialności za nasze życie. Wiara w to kłamswo, fikcję ego, przejawiającą się w postaci pewnych myśli i uczuć, prowadzi nas do przekonania, że jesteśmy oddzieleni od prawdy, i sprawia, że źle pojmując rzeczywistość, żyjemy w dualizmie. Czy jesteś tego świadomy?

101

100

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

Bhagavad Gita (rozdział 7: 27) powiada: „Pod wpływem złudnego przekonania o dwój ni, wywodzącego się, Bharato, z uczucia pożądania i niechęci, wszyscy zmierzają w życiu ku całkowitemu pogrążeniu się w błędzie"*. Żyjąc w świecie przeciwieństw, pożądamy szczęścia, ale wierząc w nieszczęście, doznajemy nieszczęścia. Żyjąc w świecie przeciwieństw, pożądamy przyjemności, ale wierząc w cierpienie, doznajemy cierpienia. Dotyczy to wiary w każde kłamstwo. Z powodu niewiedzy miotamy się między upodobaniami a niechęciami, tym, co nas przyciąga, a tym, co nas odpycha, między przywiazaniami a awersją, spokojem a niepokojem, miłością a lękiem, piekłem a niebem, przeszłością a przyszłością, działaniem a reagowaniem.

Wszystko jest doskonałą szczęśliwością, czy jesteśmy tego świadomi, czy nie. Ale z powodu własnej nieświadomości odgradzamy się od prawdy i żyjemy w dualizmie doświadczenia.

Ilość cierpienia w naszym życiu zależy od tego, w jakiej mierze opieramy się na fałszu. Jako istoty rządzone nawykami, uwarunkowane, wierzymy, że do szczęścia potrzebne są nam rzeczy zewnętrzne: władza, prestiż, sukces, pieniądze. Zarazem, potrzebując ich do podbudowania siebie, tworzymy także przekonanie, że mogą nas zranić. Skoro nasze szczęście zależy od rzeczy zewnętrznych, to oddajemy

* Przekład Joanny Sachse (przyp. tłum.).

niejako władzę nad nami innym ludziom lub posiadanym przedmiotom i czujemy się nieszczęśliwi, kiedy ich czyje utracimy. Znowu, jest to tylko wynikającą z percepcji iluzją. Gdy połączymy się z naszą wewnętrzną prawdą, która zaspokaja wszystkie nasze potrzeby i pokazuje nam, jaką jesteśmy pełnią, stajemy się kochający, szczęśliwi i wolni.

Nie ma nic złego w cieszeniu się sukcesem, majątkiem lub związkami z innymi ludźmi. Problem zaczyna się dopiero wtedy, gdy te wartości zewnętrzne uważamy za warunek naszego szczęścia. Dobrze jest ich doświadczać, ale często stają na przeszkodzie wewnętrznemu rozwojowi, a dla osób, które się od nich uzależnią, stają się pułapką.

Budda mówił o pożądaniu jako o jednej z przyczyn wszelkiego cierpienia. Na naszym poziomie odnosi się to do bycia uzależnionym od czegokolwiek na zewnątrz nas. Nie ma nic złego w pożądaniu rzeczy, ale jeśli przeżywamy niepokój albo stres, gdy ich nie dostajemy, oznacza to już nałóg. Oczekujemy, że rzeczy i ludzie nas uszczęśliwią. Jest to uzależnienie, przyczyna cierpienia i zarazem iluzja.

Samo cierpienie nie jest iluzją, ponieważ niepokój, samotność, odrzucenie, gniew, lęk itd. są realnymi doświadczeniami. Ale iluzją są ich przyczyny. Jeśli cierpimy z lęku przed utratą kogoś lub czegoś, jest to iluzja spowodowana niedostrzeganiem samowystarczalności naszej prawdziwej natury.

Wszyscy przeżywaliśmy lęk, który później okazywał się nieuzasadniony. Zapewne wielu z nas, idąc

102

103

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

ciemną ulicą, wyobrażało sobie, że widzi czającą się postać, która zaraz nas zaatakuje. Ale zbliżywszy się, widzieliśmy, że to tylko kosz na śmieci albo drzewo, i wyobrażenie rozwiewało się razem z naszym lękiem. Przyczyna cierpienia jest iluzją, ponieważ znika ono, kiedy dostrzeżemy swoje lęki. Widzimy wtedy, że naszą powierzchniową świadomość kontroluje podświadomy umysł, w którym mają swoje korzenie wszystkie nasze zaprogramowane uwarunkowania i uzależnienia. Posłużyłem się słowem „kontroluje", ponieważ sugeruje ono użycie energii na stłumienie i zablokowanie przeżycia. Podświadomość kontroluje świadomość; jesteśmy jej niewolnikami.

PODŚWIADOMOŚĆ

Ogólnie mówiąc, umysł podświadomy odpowiada za bicie serca, oddychanie, odnowę tkanek i przemianę materii. Nie musimy świadomie zajmować się tymi procesami. Podświadomość to obszar umysłu, który znajduje się pod albo poza świadomością. Jesteśmy świadomi tylko naszego świadomego umysłu, ponieważ gdy po raz pierwszy coś stłumiliśmy, czyli wycofaliśmy swoją świadomość z jakiejś części stworzenia, oddzieliliśmy się od rzeczywistości: stworzyliśmy podświadomość. Lęki w umyśle podświadomym nie istniały, dopóki nie stworzyliśmy ich, negatywnie coś oceniając. Za każdym razem, gdy wycofujemy z przeżycia świadomość i tłumimy je, powiększamy program porażki i samą podświadomość

kosztem umysłu świadomego. Kiedy zaprzeczamy prawdzie, upierając się, że coś jest nieprzyjemne, i spychamy to w podświadomość, coraz bardziej ograniczamy swoją świadomość i samoświadomość. Na tym polega owa ciemność, o której wspomina Nowy Testament. Wycofując świadomość z jakiegokolwiek doświadczenia, wtłaczamy ją w nieświadomość i ciemność.

Niektórzy psychologowie i autorzy literatury inspirującej uważają podświadomość za siedzibę całej mocy wewnętrznej. W istocie mają oni na myśli nad-świadomość, „obszar" rozciągający się pod podświadomością, W naszym rozumieniu podświadomość nie jest źródłem mocy, lecz wszystkich naszych słabości. To ona odgrodziła nas od wspaniałej mocy Nadświa-domości, tamując jej przepływ. Gdy dzięki różnym technikom, takim jak integracja oddechem, rebir-thing, joga, medytacja itd., coraz bardziej skupiamy się w swoim wewnętrznym centrum, w Nadświado-mości zaczyna krystalizować się i wyrażać nasza Esencja. Rosnąc w siłę, ta nasza wewnętrzna Istota, bezwarunkowa Szczęśliwość w nas, coraz mocniej wpływa na naszą istotę zewnętrzną.

W chrześcijaństwie symbolem umysłu podświadomego jest „grzech pierworodny". Adam reprezentuje ego, a akt nieposłuszeństwa wobec Boga symbolizuje wyparcie się prawdy i popadniecie w ignorancję/ wiedzę - „uwarunkowane przekonania". Dawno temu na jakimś etapie iskra świadomości postanowiła, że chce wyłącznie dla siebie części Stworzenia,

105

104

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

nie zważając na inne formy świadomości. Oddzieliła się więc od Jedności i stała wielością. My dzisiaj stanowimy część tej fali iskier. Owym aktem chciwości stworzona została nieświadomość, czy podświadomość: świadomość została wycofana z rzeczywistości. Strącenie z niebios Szatana i jego aniołów to symbol tego samego zjawiska. Ignorancja jest formą psychicznego snu. Ale wszyscy mamy wybór. Możemy pozostać nieświadomi albo pracować nad sobą i zintegrować wszystkie przeszłe lęki i stłumienia.

W 1978 roku zapytałem mojego nauczyciela, Mi-chaela Freedmana, Starszego Strażnika Zakonu Kabały, czym dokładnie jest umysł podświadomy. Michael był psychologiem z tytułami oraz mistykiem. Miał ponad trzydziestoletnie doświadczenie w uczeniu medytacji i w pracy nad rozwojem świadomości. Jego odpowiedź całe lata wprawiała mnie w zakłopotanie. Powiedział: „Sam do tego dojdź. Ale powiem ci tyle: nie ma takiej bestii jak podświadomy umysł sam w sobie. Jest tylko głębsza świadomość". Rozgryzanie tego zajęło mi pięć lat. Pojąłem, że sam stworzyłem swoją nieświadomość przez negatywne osądzanie przeżyć i tłumienie ich. W ten sposób odcinałem po kawałku ze swojej świadomości i z tych kawałków powstała podświadomość. Odkryłem to dopiero wtedy, gdy w pełni zdałem sobie sprawę, że wszystkie moje myśli są twórcze. Moje myśli stwarzają mój świat, który z kolei decyduje o tym, jak postrzegam. Gdy postrzegam coś jako złe, nazywam to złym i ignoruję, dodaję to do pokładów własnej ignorancji, czy-

li nieświadomości. Pozostaje to tam w „kontrolowanym", stłumionym stanie, dopóki tego nie zintegruję ze świadomością, stosując swobodne oddychanie, medytację albo inne techniki pracy nad sobą.

We wszechświecie nie istnieje nic złego, strasznego, niewłaściwego, a nawet nieprzyjemnego. Wszystko jest doskonałe. To tylko ego widzi rzeczy negatywnie. Prawda jest doskonała - a wszystko, co istnieje, pochodzi z Prawdy, musi więc też być doskonałe. Gdyby nie było, nie zostałoby stworzone. Jedynym złem we wszechświecie jest wiara w istnienie zła. Ale nawet negatywne myśli nie są niewłaściwe czy złe same w sobie; tworzą po prostu zasłonę, nie pozwalającą nam dostrzec Prawdy. Nie istnieje nic złego. Odnosi się to do każdej cząstki materii, każdej myśli, każdego zakątka czasoprzestrzeni. Każdy jest zatem we właściwym miejscu i wykonuje właściwą rzecz o właściwej porze. To jest Prawda.

Z powodu negatywnych osądów wypieramy się tej prawdy i popadamy w niewolę. Na tym etapie sam akt tłumienia doświadczeń staje się podświadomy, nie pamiętamy więc, jak albo dlaczego je stłumiliśmy. Dlatego podczas integracji stłumionej treści przypominamy sobie niekiedy rzeczy, które zaszły dawno, dawno temu. Część nieświadomości staje się świadoma. Większość z nas wyhodowała sobie tak wielką podświadomość, że przeważnie bywamy nieświadomi, pogrążeni w myślach albo rojeniach. Akceptując i kochając wszystko, co istnieje w chwili obecnej, przyjmując pełną odpowiedzialność za swoje

107

106

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

doświadczenie, takie, jakie dokładnie jest, poszerzamy świadomość, zaczynamy integrować podświadomość i łączymy się z Nadświadomością. Zaczynamy poznawać świadomie, że jesteśmy częścią Stwórcy wszechświata.

Oto myśl, którą warto zapamiętać:

Każde doświadczenie jest doskonałą radością.

Zasypiaj z tą myślą wieczorem i budź się z nią rano. Jeszcze jedna dobra myśl:

Kocham wszystko, czego doświadczam w moim tu i teraz. Każde doświadczenie rozwija mnie i sprawia mi przyjemność.

Ponieważ świadomość stwarza nasz wszechświat, zmieniając ją, zmieniając swój punkt widzenia, przekształcamy także swój wszechświat. Osoba kochająca żyje w obdarzającym ją miłością świecie, w świecie pogody ducha, gdyż ludzie wokół niej odzwierciedlają jej łagodną, akceptującą świadomość. Podobnie ktoś usposobiony wrogo mieszka w świecie wrogim, w świecie walki o przeżycie. Postrzega wszystkich jako rywali. Pod cienką warstwą uprzejmości wrą w nim, jak w garnku, zaprogramowane niechęci, pretensje i oczekiwania, gotowe wykipieć, jeśli sprawy potoczą się nie po jego myśli. Jego działania wywołują u otaczających go ludzi reakcje - świat jest pełen złości.

Świat jest naszym lustrem. Negatywizm, jaki zauważamy u innych, jest dokładnym odbiciem naszego. Oczywiście niejeden z nas temu zaprzeczy. Mamy też te same zalety, jakie dostrzegamy u innych, chociaż mogą one być mniej rozwinięte. Ludzie, których najprawdopodobniej najbardziej nie lubimy, to ci podobni do nas samych, mający te same wady. Możemy pokonać własny negatywizm, ucząc się ich akceptować. Jako nasze lustra, będą naszymi najlepszymi nauczycielami.

Ślepota naszej podświadomości podzieliła ludzkość na grupy wyznające różne religie, przekonania polityczne, systemy społeczne i filozofie. Oddzieliła nas także od prawdy. Nie nauczyliśmy się, że w gruncie rzeczy wszyscy stanowimy jedno. Stworzony przez nas umysł podświadomy oddzielił nas od siebie nawzajem. Tymczasem klucz do prawdziwego i wiekuistego szczęścia leży w jedności, nie może ono bowiem panować w ciemnościach oddzielenia i ignorancji. Drogą ku niemu jest zintegrowanie podświadomości z pełną samoświadomością.

Pierwszym krokiem w naszej podróży do samorealizacji, oświecenia, zbawienia - nieważne, jak nazwiemy odnalezienie wiecznej szczęśliwości lub Boga -jest objęcie świadomym umysłem podświadomości. Omawialiśmy już różne metody osiągnięcia tego celu. Poszerzenie świadomości ujawnia nam nasze zaprogramowane, uwarunkowane uzależnienia, dzięki czemu możemy je zintegrować. Ponadto umożliwia nam przypomnienie sobie każdego przeżycia z obecnego

109

108

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

żywota, a może również z poprzednich. Drugim krokiem, po oczyszczeniu się z blokad i stłumień, jest rozszerzenie świadomości na Nadświadomość.

Jak mamy poszerzyć świadomość w takim stopniu, by objąć nią przeszłe negatywne osądy - przyczynę blokad? Jak następnie poszerzyć ją tak, by zjednoczyła się z Nadświadomością?

Jest wiele metod, w większości bardzo dobrych. My proponujemy następujące:

1) swobodne oddychanie,

2) samoobserwacja,

3) medytacja. Potrzebne będą:

1) uczciwość wobec siebie samego,

2) szczere zaangażowanie w pracę nad sobą,

3) świadomy wybór bycia mocnym.

Niniejsza książka oraz pozycje Wewnętrzne przebudzenie i Podróż w głąb siebie* szczegółowo wyjaśniają, jak postępować w tym procesie - na poziomie ciała, emocji, intelektu i intuicji.

Mądrość polega na jednoczeniu umysłu z bezwarunkową szczęśliwością w naszym wnętrzu. Jest to przeciwstawianie rzeczywistości iluzjom różnych umysłów. Potrzeba tylko oczyścić umysł z wszelkich uwarunkowań, dopuszczając, a potem akceptując i kochając każdy jego aspekt. Miłość wszystko oczyszcza. Stłumienia powstały pierwotnie z powodu osądzania i lęku. Umysł trzeba oczyścić z uwarunkowań,

''Obie wydane przez Wydawnictwo MEDIUM (przyp. red.).

aby mógł zawrzeć w sobie doskonałe odbicie Nad-świadomości, podobnie jak kropla rosy musi być pozbawiona kurzu, aby móc doskonale odbijać słońce. Nadświadomość to ośrodek ekstazy, a czysty umysł po prostu odbija ją jak lustro.

Stres i stłumienia powodują blokady w umyśle, sprawiające, że nie może się w nim odbić nasza wewnętrzna Prawda. Można je zintegrować dzięki miłości, niby ręką polerowacza usunąć kurz z lustra. Albowiem stłumienia i bloki energii, stworzone przez iluzje umysłu spoglądającego na życie przez ciemność podświadomości, są jak pyłki kurzu na jego lustrze. Bo czymże innym jest stres jak brakiem odprężenia; czymże innym jest nieszczęście jak brakiem miłości i radości? Podobnie ciemność to nic innego jak brak światła. Poczucie nieszczęścia to nic innego jak iluzja, którą stworzyliśmy w umyśle, wierząc, że iluzja istnieje. Kiedy zaciągamy zasłony w pokoju i nie widzimy słońca, możemy wierzyć, że ono już nie istnieje, chociaż prawda jest taka, że nadal świeci na zewnątrz.

Możemy wierzyć w to, że jesteśmy nieszczęśliwi, i nadać tej iluzji moc, która nas zamroczy fałszywymi ideami. Wiemy jednak, że odsłonięcie zasłon i wpuszczenie światła słonecznego do pokoju usunie ciemność. Podobnie ktoś, kto odsłoni zasłony swojego umysłu na światło wewnętrznej ekstazy, sprawi, że znikną wszystkie napięcia i troski. Uświadomienie sobie tej prawdy to jedna z najważniejszych i najcenniejszych ze wszystkich lekcji w życiu. Wiedza ta

110

111

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

zaczyna nas oczyszczać z iluzji i stłumień i w końcu nas wyswobadza. Na głębszym poziomie świadomości każdy z nas tak czy owak instynktownie o tym wie. Musimy tylko oczyścić się dostatecznie, by to spostrzec.

POCZUCIE NIESZCZĘŚCIA JAKO WYNIK PORÓWNYWANIA DOŚWIADCZEŃ

Czujemy się nieszczęśliwi, gdy porównujemy naszą obecną sytuację z przeszłą, może z taką, kiedy byliśmy młodsi, bogatsi, z innym partnerem, zajmowaliśmy jakieś zaszczytne stanowisko i cieszyliśmy się poważaniem. Jeśli żyjemy na tym poziomie lęku, to rozglądając się, widzimy, że przeważnie to inni są młodsi, lepsi, bogatsi albo przystojniejsi; to budzi naszego wewnętrznego krytyka i prowadzi do samo-osądzania. Osądzanie sprawia, że bez końca tkwimy w separujących nas od innych osób emocjach; coraz bardziej cierpimy.

Poczujemy się tak samo, porównując nasz mały domek do wielkiej rezydencji. Domek wyda się mały i niewystarczający. Ale jeśli porównamy domek tylko do niego samego, okaże się tym, czym jest: ciepłym, przytulnym schronieniem przed burzami. Podobnie, jeśli stosując integrację oddechem, odczuwamy intensywną emocję albo energię w jakiejś części ciała i porównamy ją do tego, jak się zwykle czujemy, wyda się ona bolesna. Jeśli odczucie w ciele porównamy tylko do niego samego, zobaczymy je takim, jakie jest

naprawdę: zupełnie przyjemnym doświadczeniem przepływu energii. Jeśli tak na to patrzeć, to intensywny ból jest po prostu intensywną energią, a uważać, że jest nieprzyjemna, to uczynić ją przeżyciem negatywnym. Poddanie się każdemu doznaniu fizycznemu i porównanie go tylko z nim samym sprawia raczej intesywną przyjemność niż intensywny ból.

Większość z nas kojarzy wizytę u dentysty z bólem. Zapewne od zawsze wierzymy, że jest nieprzyjemna, zwłaszcza kiedy przypomnimy sobie borowanie lub zastrzyk. Ale jak w przypadku wszystkich naszych programów, jest to wyuczona i uwarunkowana reakcja. Porównując przeżycia u dentysty tylko do nich samych, możemy postanowić, że będą przyjemne i ekscytujące. Jeśli potrafimy podczas borowania być tu i teraz, całkowicie się rozluźnić, wejść w stan doskonałej szczęśliwości, możemy odczuć energię jako bardzo przyjemną.

Wkrótce po zapoznaniu się z tą ideą nieporów-nywania miałem okazję sam ją sprawdzić podczas wizyty u dentysty. Odmówiłem zastrzyku znieczulającego. Zupełnie się rozluźniłem i powtarzałem sobie, że borowanie jest bardzo przyjemne. Ale gdy dentysta trafił na nerw, moją pierwszą reakcją był ból. Szybko ześrodkowałem się w sobie, odprężyłem się i przestałem porównywać energię do takiej, jaka „powinna" być. Poskutkowało. Zacząłem naprawdę odczuwać przyjemność. Przy kolejnym trafieniu w nerw straciłem samoświadomość i mój umysł zalały

113

112

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

negatywne myśli. Intensywna energia stała się intensywnym bólem. Po dwóch tygodniach następna wizyta dała mi okazję do kolejnej próby. Tym razem zachowałem świadomość i rozluźnienie i odczuwałem przyjemność przez większość czasu. Ale nie wytrwałem do końca, ponieważ moje uwarunkowanie dotyczące dentystów nadal jeszcze wymagało integracji. Poczyniłem jednak wielkie postępy. Od tej pory stosuję tę technikę i za każdym razem staje się to łatwiejsze.

Słysząc o tym, większość ludzi na początku zachowuje sceptycyzm. Mówią, że mogą sobie wyobrażać przyjemność do woli, ale i tak, kiedy pojawi się ból, czują się nieszczęśliwi. Albo próbują tylko raz i rezygnują, kiedy im się to od razu nie udaje.

Przypomnijmy sobie sytuacje, kiedy uczyliśmy się jakiejś nowej umiejętności, na przykład prowadzenia samochodu, pisania na maszynie albo integracji oddechem. Kiedy uwierzyliśmy, że potrafimy robić to dobrze? Myśl staje się przekonaniem, a potem rzeczywistością, gdy popracujemy nad nią dłużej, stale ją powtarzając. Nie wystarczy raz spróbować nowej metody, by uznać, że się nie sprawdza. Opanowanie świata naszego umysłu wymaga wytrwania w decyzji, że będziemy szczęśliwi tu i teraz oraz że stawimy czoło każdej bez wyjątku myśli, która mówi nam, że uczucie jest złe albo bolesne, i natychmiast ją zintegrujemy. Wszelki ból i cierpienie to nic innego, jak intensywna energia, która ostrzega nas, że coś potrzebuje naszej uwagi - nazywanie jej

bólem oznacza, że osądzamy ją negatywnie. Skupiając na takiej energii uwagę, rozluźniając się, poddając się jej całkowicie, porównując ją jedynie z nią samą i oddychając w nią, doświadczymy intensywnej przyjemności zamiast intensywnego bólu. W tym leży sekret przezwyciężania bólu, dyskomfortu i każdego negatywnie uwarunkowanego przeżycia, które kiedyś określiliśmy jako złe i nazwaliśmy cierpieniem.

Pamiętajmy, ból lub przyjemność to tylko kwestia naszej interpretacji. Wystarczy zmienić stan świadomości na taki, w którym zinterpretujemy każde przeżycie jako sprawiające nam najintensywniejszą przyjemność. Dzięki temu wszystkie doświadczenia dadzą nam olbrzymią radość i nie zaistnieje możliwość porównań, które stwarzają iluzję większej lub mniejszej przyjemności lub bólu. Gdy rozwiniemy się tak, że przekroczymy dualizm dobra i zła, przyjemności i przykrości, lubienia i niechęci, odkryjemy, że radość i ból są tym samym. Każda chwila, w której żyjemy tu i teraz, jest najważniejsza w całym naszym życiu. Gdyby nie była, żylibyśmy w chwili, która minęła.

Oto dobra myśl, która pomoże nam utrzymać się w chwili obecnej:

To jest najważniejszy moment w całym moim życiu, będę się więc cieszyć każdym jego aspektem.

115

114

sztuka świadomego oddychania

nowa koncepcja szczęścia

KOCHAJ KAŻDE DOŚWIADCZENIE BEZWARUNKOWO

Gdy kochamy coś bezwarunkowo, nie możemy tego źle osądzać. Zwierzęta są bardzo wrażliwe na ludzką miłość i odpowiadają na nią. Znamy liczne przypadki, kiedy dzikie zwierzęta zachowywały się jak oswojone, gdy człowiek zbliżał się do nich bez lęku i z miłością. Ale tak samo wyraźnie jak miłość zwierzęta wyczuwają strach. Jeśli ktoś podchodzi do nich ze strachem, jest to dla nich sygnał, że ich nienawidzi i zamierza je zranić; wtedy, po prostu w samoobronie, atakują.

Którejś nocy pewną moją znajomą, Heather, śpiącą w łóżku, zaatakował gwałciciel. W ciągu poprzednich tygodni było kilka zgłoszeń gwałtów w okolicy. Obudziła się nagle w środku nocy; ktoś zatykał jej usta ręką, żeby nie krzyczała, i przystawił jej nóż do gardła. Wyrwana z głębokiego snu, zorientowawszy się, że sytuacja jest krytyczna, zaczęła się modlić o bezpieczeństwo i ochronę nie tylko dla siebie, ale i dla napastnika. Pomimo grozy sytuacji rozumiała, że potrzebuje on pomocy tak samo jak ona. Przestała z nim walczyć i oboje zaczęli się uspokajać. Ciągle otaczała siebie samą i napastnika myślami o pełnej miłości ochronie, aż poczuła, że mniej się boi, a i jego agresywność osłabła, bo poczuł się mniej zagrożony. Stał się nawet wobec niej delikatniejszy. Później Heather opowiedziała mi, że gdy łagodnie do niego przemawiała, czuła tylko miłość i współczucie. Wydał jej się ogromnie cierpiącą ludzką istotą i zapragnęła

go przytulić i zaopiekować się nim. Jej strach i gniew zniknęły i cała sytuacja zaczęła się uspokajać. Po godzinie rozmowy i okazywania mu, że ani się go nie boi, ani go nie nienawidzi, wyszedł. Nie zgwałcił jej ani nie uczynił żadnej krzywdy. Dzięki zapanowaniu nad strachem uratowała siebie i jego mocą miłości.

Kochając każdą chwilę swego życia bez względu na wszystko, uwalniamy się od każdego bloku stłumionej w nas energii i możemy także uwolnić innych.

Podczas sesji oddechowej dzięki dopuszczeniu i kochaniu każdego zakrywowanego, intensywnie odczuwanego wzorca energii, poszerzamy świadomość i wchodzimy w ekstazę Nadświadomości, osiągając naszą wewnętrzną doskonałość.

Prawdziwy sens życia odnajduje się w miłości i radości świętowania każdej jego strony. Koncepcja doskonałości wszystkiego, wszechświata, nas samych, tego, że przebywamy w stanie doskonałej szczęśliwości bez względu na to, czy jesteśmy tego świadomi, może stanowić wyzwanie dla wielu poglądów, którymi nas karmiono lub które powstały na podstawie powierzchownych obserwacji. Ale myśleć inaczej to negatywnie osądzać doskonałą sytuację; towarzyszące takim negatywnym osądom uczucia depresji, niepokoju i bólu świadczą o tym, że opieramy się prawdzie. Są informacją, że pora skorygować swoje wadliwe wzorce myślowe i programy.

116

sztuka świadomego oddychania

PERŁY NA DRODZE

• Prawda to wierne trwanie w chwili obecnej, życie tu i teraz.

• Szczęśliwość tkwi we wspaniałości naszego wewnętrznego Ja.

• Ignorancja to życie w dualizmie cierpienia i radości, dobra i zła, lubienia i nielubienia, miłości i lęku.

• Żadne doświadczenie nie jest złe ani niewłaściwe. Tylko JEST - dopóki go negatywnie nie osądzimy.

• Każdy znajduje się we właściwym miejscu i robi właściwą rzecz o właściwej porze.

• Świat i wszyscy w nim są naszym lustrem.

• Poczucie nieszczęścia tworzy się, kiedy porównujemy jedno doświadczenie z drugim.

• Jesteśmy w stanie Szczęśliwości, czy mamy tego świadomość, czy nie.

Rozdział 12 Sztuka relaksacji

Relaksacja jest stanem fizycznego, mentalnego i emocjonalnego uspokojenia. To nieobecność napięcia czy stresu oraz nadmiernego pobudzenia emocjonalnego. Napięcie jest uwarunkowaną reakcją służącą utrzymywaniu w nas stłumień. U osoby z wielką liczbą stłumień występuje wysoki, „niezdrowy" poziom napięcia, które bezustannie spala subtelną energię. Pewien stopień fizycznego napięcia konieczny jest do wykonywania wszystkich ruchów mięśniowych, choćby do chodzenia. Nawet siedzenie w wygodnym fotelu wymaga wsparcia przez kilka grup mięśni. Bez owego napięcia mięśni bylibyśmy jak porcja galarety. Niestety, większość z nas zużywa do wykonania różnych czynności, w tym nawet do siedzenia nieruchomo, znacznie więcej wysiłku, niż to konieczne.

Zużywamy energię bezcelowo. Powinniśmy pamiętać, że gdy ciało jest napięte, spala energię. Gdy jest zrelaksowane - magazynuje energię. Napi^^ciejest rzeczą normalną, zbyt silne napięcie - nie.

119

sztuka relaksacji

sztuka świadomego oddychania

118

większość czasu czujemy się niespokojni albo w ogóle nic nie odczuwamy, oznacza to, że nasza świadomość ciała jest stłumiona, i możemy być pewni, że mamy za dużo stresów.

Fizyczna reakcja na stres jest w nas zakodowana od czasów prehistorycznych. Dawny człowiek żył w trudnych warunkach i poza skomplikowanym mózgiem miał wbudowany mechanizm natychmiastowej, automatycznej reakcji na niebezpieczeństwo. Wyobraźmy sobie prymitywnego człowieka, jak najedzony odpoczywa pod drzewem po polowaniu. Nagle dostrzega, że skrada się ku niemu dziki drapieżnik. Natychmiast jego ciało reaguje wielkim przypływem sił. Do krwi wydziela się adrenalina i przedostaje się do mózgu i mięśni; to natychmiast mobilizuje całą energię z cukrów i zmagazynowanych tłuszczów. Serce bije szybciej, stymulując puls, oddech i ciśnienie krwi. Śledziona wypuszcza więcej czerwonych komórek w szybciej płynącą krew, aby wspomóc układ oddechowy, który może teraz pobrać większą ilość tlenu i skuteczniej pozbywa się dwutlenku węgla. Proces trawienia ustaje natychmiast - każdą ilość energii trzeba skierować na przeciwstawienie się groźbie. Krew przygotowuje się do szybszego krzepnięcia. Wszystko to zachodzi w ułamku sekundy. Nasz przodek walczy z napastnikiem albo ucieka.

Współczesny człowiek reaguje tak samo na-w jego mniemaniu - zagrażające mu lub nieprzyjemne sytuacje. Ale obecnie zagrożenia są bardziej abstrakcyjne. Wyobraźmy sobie, że otrzymujemy chłodną notę

od szefa, w której powiadamia nas, że pracujemy nie dość dobrze, i w związku z tym przenosi nas na gorsze stanowisko. Błyskawiczny zastrzyk hormonów do krwi - i serce bije jak szalone. Ale nie możemy zareagować fizyczną walką ani uciec. Zamiast tego pod wymuszonym spokojem kipimy stłumioną wściekłością, która nie znajduje sobie innego celu prócz nas samych. Gdy poczucie zagrożenia znika albo je przezwyciężymy we własnym umyśle, równowaga powraca. Kiedy jednak trwa ono długo, nasz system obronny stopniowo się wyczerpuje i osłabia.

We współczesnym społeczeństwie syndrom walki wyzwalają w nas raczej inni ludzie niż dzikie zwierzęta i żywioły. Negatywne myśli i uczucia kierujemy ku bliźnim. Chociaż reakcja walki była niegdyś właściwą odpowiedzią na niebezpieczeństwo, obecnie, w normalnych warunkach, nią nie jest. Prowadziłaby do otwartego konfliktu lub w końcu do samozniszczenia. Dlatego musimy zdobyć nowe umiejętności; takie, dzięki którym przejmiemy odpowiedzialność za siebie i będziemy rządzić swoimi myślami i uczuciami.

Te nowe umiejętności, mające przynieść pozytywne zmiany, pomoże nam zdobyć sztuka relaksowania się. Jest ona podstawą uczenia się każdej nowej rzeczy. Stres nie jest szkodliwy, dopóki ciało sobie z nim radzi, tzn. potrafi na bieżąco uwalniać napięcia. Ale nagromadzenie stresu spowodowane niewłaściwym odżywianiem, brakiem aktywności fizycznej, a nade wszystko negatywnymi myślami, powoduje

121

sztuka relaksacji

120

sztuka świadomego oddychania

przeciążenie organizmu i jest zabójcze. Potrafi zwiększyć naszą podatność na wypadki, zniszczyć poczucie humoru i nadwerężyć zdrowy rozsądek. Może zrujnować piękne związki z innymi ludźmi, trzymać nas w stałym ogłupieniu, doprowadzić do tego, że proste zadania wydadzą się prawie niemożliwe do wykonania. Może sprawić, że zamiast cieszyć się życiem, będziemy czuć się wiecznie zmęczeni. Akumulacja stresu jest główną przyczyną bezsenności, zmniejsza naszą zdolność znoszenia bólu i prowadzi do chorób. Nie jesteśmy świadomi pewnych części ciała, ponieważ tkwią w nich stłumienia utworzone przez negatywne myśli. Stłumienia te powstały, gdy wycofaliśmy świadomość z doświadczenia, które uznaliśmy za przykre. Prawdopodobnie tak przywykliśmy do swoich napięć, że zupełnie nie zdajemy sobie sprawy, że one w ogóle powstają. Ale z pewnością jesteśmy świadomi naszego niespokojnego umysłu. To w umyśle tworzy się stres, spowodowany naszym nawykowym sposobem myślenia. Jeśli umysł jest niespokojny, to i ciało będzie pełne napięć.

Możemy się zrelaksować, wydając polecenie umysłowi i ciału, by się odprężyły. To łatwe. Ponieważ jednak od chwili narodzin zgromadziliśmy w sobie tak wiele napięć i negatywnych przekonań, może się to wydawać trudniejsze, niż jest w rzeczywistości; zapewne najpierw będziemy musieli pozbyć się części mentalnych śmieci. Relaks jest tak łatwy, kiedy trochę się oczyścimy! Możemy to udowodnić, przeprowadzając mały eksperyment:

Podnieś prawą rękę. Otwórz i zamknij kilka razy dłoń. Teraz poprzebieraj palcami. Dobrze. Czy to sprawiło ci jakąkolwiek trudność? Z pewnością nie. Czy wiesz, dlaczego? Po prostu wiedziałeś, że potrafisz to zrobić. Wiedziałeś bez wahania, że twoje ręce i nogi, palce rąk i stóp zrobią to, co im rozkażesz. Nie miałeś co do tego wątpliwości. Wszystkie mięśnie ciała odpowiedzą podobnie na każda, mentalną instrukcję, pod warunkiem że jesteśmy przekonani, iż to uczynią. Ponieważ w naszej pracy opieramy się przede wszystkim na praktyce, a dopiero potem na teorii, poeksperymentujmy dalej: dajmy umysłowi instrukcję dotyczącą relaksu.

Przeczytaj kilka razy następny akapit, a potem odłóż książkę i poinstruuj w myślach ciało i umysł, by odpowiedziały na następujące polecenie:

Cała moja istota, od głowy po czubki palców, jest w stanie całkowitego relaksu. Uwalniam się od wszystkich napięć, usuwam wszystkie ograniczenia fizyczne i pozwalam sobie na głębokie odprężenie. Moje ciało gromadzi i odświeża swą energię. Czuję się zdrowo i dobrze.

Jak się czujesz? Jeśli odpowiedziałeś na to polecenie, teraz nie powinieneś w ogóle być świadomy swego ciała. Całkowity relaks na tym właśnie polega. Osiągamy stan, w którym jesteśmy niemalże swobodnie unoszącym się umysłem. Jeśli pozostajemy świadomi jakichś części ciała, to znaczy, że nie rozluźniliśmy się całkowicie. Ale jest to czymś innym niż brak świadomości ciała z powodu stresu. Takiej

sztuka świadomego oddychania

122

123

sztuka relaksacji

nieświadomości towarzyszy niespokojny umysł. Nie-odczuwanie ciała w głębokim relaksie oznacza, że dzięki uwolnieniu się od stresów przekroczyliśmy ciało i umysł i osiągnęliśmy głębsze poziomy świadomości.

Gdy nasz umysł się zrelaksuje, rozluźni się także nasze ciało, ponieważ odzwierciedla ono stan umysłu. Jeśli umysł jest spięty, ciało pozostanie napięte. Zilustrujmy to przykładami.

Wyobraźmy sobie trudną sytuację życiową, taką jak pożar naszego domu albo wypadek bliskiej osoby. Prawdopodobnie zadrżymy na samą myśl o tym. Martwienie się jest jednym z najbardziej stresogennych czynników na świecie. Gdy pomyślimy o ugryzieniu kwaśnej cytryny, wykrzywią nam się usta. Eksperymenty z autosugestią pokazały, że karmienie umysłu szeregiem podobnych wzorców myślowych, pozytywnych bądź negatywnych, zawsze wywołuje odpowiednie reakcje w ciele. Tak więc odczucia fizjologiczne są reakcją na nasze myśli. Widzimy teraz, że niemożliwy jest relaks fizyczny, jeśli umysł pozostaje spięty.

Zwykle kiedy wypowiadamy afirmacje przygotowujące do relaksu, nasz umysł automatycznie się odpręża, bo myślimy o relaksie. Ale ponieważ mamy nawyk powracania myślami do swoich problemów, umysł znowu staje się spięty. Uniemożliwia to nam zmianę uwarunkowanych struktur negatywnego myślenia i znalezienie właściwych rozwiązań. W istocie nasza sytuacja zapewne zrodzi jeszcze więcej napięć,

stłumień i problemów. Ale opanowując sztukę relaksowania się, zyskujemy tak wiele energii, że coraz łatwiej jest nam poradzić sobie z każdym problemem.

Pierwszym krokiem do opanowania tej sztuki jest rozwinięcie w sobie „świadomości relaksacji". Oznacza to jak najwnikliwsze uświadamianie sobie każdego napięcia w nas samych i w innych ludziach. Świadomość relaksacji to odprężanie umysłu i ciała za każdym razem, kiedy sobie o tym przypomnimy; a powinniśmy pamiętać stale. Jest to wypełnianie umysłu myślami o pozbyciu się napięcia, aż celowo utworzymy nawykowy wzorzec przebywania w ciągłym stanie odprężenia. Powinniśmy zwrócić uwagę na to, jak chodzimy, pracujemy i rozmawiamy. Może na przykład trzymamy pióro czy jakieś narzędzie zbyt mocno; zużywamy wtedy energię niepotrzebnie. Bądźmy świadomi i pytajmy siebie: Czy robię to spięty, czy też jestem rozluźniony? Tworząc nawyk takiego myślenia, stopniowo reedukujemy siebie. Jedząc, czekając na autobus, myśląc i czytając - RELAKSUJ SIĘ.

Obszarem ciała, na którym najbardziej widać napięcie, jest twarz. Sprawdź to teraz. Czy zaciskasz mocno szczęki? Czy koncentrując się, marszczysz czoło? Nawyk marszczenia czoła może wzmacniać napięcie umysłu. Gdy jesteśmy zrelaksowani, problemy zamieniają się w interesujące szansę. Ściągnij teraz twarz. Wytrzymaj parę sekund i wygładź ją. Zrób to kilka razy i zanim przejdziesz do dalszego czytania, upewnij się, że twoja twarz jest gładka i odprężona.

125

sztuka relaksacji

sztuka świadomego oddychania

124

Sprawdź ponownie mięśnie twarzy, zanim zaczniesz czytać dalej. Czy znowu się napięły? Ważne jest, abyśmy stali się bardzo świadomi stanu swojej twarzy, bo odprężenie jej to wielki krok do ogólnego odprężenia. Twarz uśmiechnięta to zwykle twarz odprężona.

Ludzie spięci podchodzą do nowych lekcji z całym napięciem, na jakie ich stać. „Muszę teraz koniecznie nauczyć się relaksować" - mówią sobie, wkładając w tę naukę ogromnie wiele wysiłku.

Relaks jest odpuszczeniem sobie wszelkiego wysiłku. Nie jest czymś, co robisz, lecz raczej czymś, czego nie robisz. To najważniejsza rzecz, którą trzeba zrozumieć.

Możemy się wiele nauczyć, uważnie obserwując spiętych ludzi wokół siebie. Zajmując się codziennymi sprawami, siedząc w autobusie albo na ławce w parku, na przyjęciu albo na zebraniu, przyglądajmy się innym. Nie trzeba będzie długo szukać oznak stresu. Zauważymy czoła zmarszczone w skupieniu, twarze wykrzywione w sprzeczkach, spięte ciała kobiet wrzeszczących na swoje dzieci; zesztywniałe ciała osób, które ktoś krytykuje albo które czują się zagrożone. Wszystko to są oznaki stłumionego napięcia. Przypatrując się innym, sprawdzajmy zarazem, czy nasze ciało jest zupełnie rozluźnione. Obserwujmy też uważnie te osoby, które wydają się bardzo zrelaksowane. Zauważymy, że ich zachowanie cechuje swoboda ruchu i zrównoważenie. Zwykle są to optymiści, pogodni i przyjaźni nawet wobec nieznajomych.

Relaksacja jest jedną z głównych korzyści integracji oddechem czy rebirthingu. Gdy odkryjemy i oczyścimy się z negatywnych wzorców energii, odprężenie przychodzi automatycznie i naturalnie. Nie musimy uczyć się relaksu. Musimy się tylko oduczyć negatywizmu i przestać negatywnie oceniać doskonałość.

RELAKSACJA PODCZAS SESJI ODDECHOWYCH

Omawialiśmy wcześniej znaczenie relaksacji w związku z sesjami oddechowymi; rozumiemy już, że na ogół im bardziej jesteśmy zrelaksowani, tym szybciej zachodzi integracja. Relaks jest kluczowy dla integracji. W tym miejscu chcielibyśmy podkreślić, jak ważne jest integrowanie stłumień na subtelnych poziomach świadomości; nie warto pozwalać na to, by zachodziło ono na poziomie fizycznym, tak intensywnie, że aż nieprzyjemnie. Początkom pracy z oddechem towarzyszyły walka, ból i przykre doznania. My staramy się, by była ona łatwa, komfortowa, przyjemna i radosna. Takie podejście stwa-;• rza poczucie większego bezpieczeństwa i umożliwia f głębszy relaks. Aktywacji stłumień często towarzy-I szy silna tendencja do opierania się i walki. Siła, f z jaką przeciwstawiamy się procesowi, zależy od >) stopnia naszych stłumień i uwarunkowań. W takiej f sytuacji powinniśmy zapytać siebie: „Czy pragnę bólu f i walki, czy przyjemności?".

127

sztuka świadomego oddychania

sztuka relaksacji

126

Relaks jest tak ważny, ponieważ zwykle pierwsze uświadomienie sobie stłumionej energii idzie w parze z odczuwaniem napięcia w pewnym obszarze ciała. Jeśli zamiast rozluźnić ten obszar, opieramy się, energia poruszająca się w ciele zaczyna wibrować. Wibracje, choć zupełnie nieszkodliwe, mogą nas przerazić, zwłaszcza jeśli czujemy się bardzo niepewnie i nie mamy całkowitego zaufania do procesu. Może się wówczas zdarzyć, że starając się pozbyć wibracji, zaczniemy wymuszać wydech. Wtedy energia może się zintensyfikować, powodując tężyczkę. Doznanie intensywnego ruchu energii w ciele, które kiedyś osądziliśmy jako nieprzyjemne i bolesne, może w istocie nauczyć nas bardzo wiele o stanie odprężenia i szczęśliwości. Jeśli po uświadomieniu sobie silnej energii emocjonalnej nie będziemy z nią walczyć, przykre symptomy znikną i zintegrujemy ją z przyjemnością. Dzięki temu poznamy, że pod wszelkim bólem, lękiem itd. kryje się przyjemność i ekstaza. To dobre wieści dla tych z nas, którzy poznali tylko lęk i ból. Dotyczy to każdego doświadczenia. Po prostu poddając się, wykraczamy poza nie i zatapiamy się w szczęśliwości.

Leonard Orr, twórca rebirthingu, pisze: „Rozluźnij obszar, w którym masz przykre objawy, tak abyś mógł zrozumieć, co chcą ci one powiedzieć o twoim umyśle. Nie bój się ich. Ból i lęk rodzą się z wysiłku, z jakim trzymasz się negatywnej myśli. Pod wszelkim lękiem i bólem kryje się przyjemność, która jest fizycznym przejawem metafi2ycznej miłości Boga.

Wszelki ból i lęk to opieranie się na którymś z poziomów owej przyjemności, jaką jest miłość i mądrość Boga. Stan przyjemności jest naturalny. Wszystko inne jest nienaturalne i ostatecznie destrukcyjne. Jeśli nie rozluźnisz obszaru bólu i nie dotrzesz do przyjemności, która kryje się pod nim, życie stanie się zbyt wielkim wysiłkiem i będziesz bardziej kochał śmierć niż życie".

Jeśli zdołamy całkowicie poddać się procesowi, nie tylko unikniemy nieprzyjemnych odczuć intensywnej energii, ale także nauczymy się panowania nad własnymi wzorcami energii. Zrozumiemy, że każde doświadczenie jest bardzo przyjemne, czy jesteśmy tego świadomi, czy nie.

Warunkiem odprężenia i poddania się jest ufność. Zawierzmy, że jesteśmy bezpieczni i że nie istnieje we wszechświecie żadna, naturalna siła, która nas skrzywdzi. Ufajmy, że wszelki ruch energii w ciele jest dla nas dobry i pojawia się po to, by nas uzdrowić. Uwierzmy, że to nasz umysł tworzy odczucia w ciele i że potrafimy rozpuścić każde stłumienie; także w to, że urodziliśmy się do szczęścia, a nie cierpienia i że pod każdym bólem kryje się nasze dziedzictwo doskonałej ekstazy. Miejmy także zaufanie do naszego praktyka integracji oddechem, który przechodził już ten proces i z powodzeniem przeprowadził przezeń wielu ludzi; odnieśli oni wielkie korzyści.

Jeszcze ostatnie słowo o relaksacji. Z własnego doświadczenia wiem, że najlepiej się jej nauczyć, stosując regularnie którąś z metod wymagających koncentracji, na przykład medytację.

128 sztuka świadomego oddychania_____

MEDYTACJA UKIERUNKOWANEJ ŚWIADOMOŚCI

Medytacja jest prostą sztuką obserwowania siebie przez skupienie uwagi; możemy skupić się na oddechu albo na powtarzanym w myślach nic nie znaczącym dźwięku. Koncentracja na dźwięku ma

delikatnie wprowadzić umysł na głębsze poziomy CZĘŚĆ II
świadomości. Utrzymujemy uwagę na punkcie sku
pienia albo łagodnie powracamy do niego, kiedy za
uważymy, że uwaga nam uciekła; wzmacnia to moc
koncentracji umysłu i nasz związek z chwilą obecną.
Za każdym razem, kiedy powracamy do swojego wnę
trza, budzimy część nieświadomości.

Jest wiele różnych praktyk medytacyjnych i wszyst
kie wspaniale na nas oddziałują. Zalecamy Medyta
cję Ukierunkowanej Świadomości, ponieważ nietrud
no się jej nauczyć i łatwo nauczyć jej innych. Może
ją uprawiać każdy, nawet dzieci i ludzie żyjący w du
żym stresie czy mający problemy psychologiczne. Me
dytacją ta jest naturalnie spontaniczna i umożliwia
umysłowi odzyskanie naturalnej równowagi bez sta
rań i wysiłku. Innym powodem, dla którego ją lubi
my, jest to, że można nauczyć się jej wygodnie w domu,
korzystając z kursu korespondencyjnego. |

Sugerujemy, aby każdego rodzaju medytacji uczyć Jl
się od wykwalifikownego nauczyciela lub na kursie, |
a nie z podręcznika. Dalsze szczegóły znajdziecie |:
na stronach 244-245. l

131

oraniczające systemy przekonań

Rozdział 13

Ograniczające systemy przekonań

MOC UMYSŁU

Umysł jest najmniej zbadanym kontynentem w naszej rzeczywistości. Zawiera niewiarygodne, bezcenne skarby. Einstein wykorzystywał około 10 procent pojemności swojego umysłu; zwykły człowiek korzysta prawdopodobnie z mniej niż 5 procent, i to często w negatywny sposób, na przykład martwiąc się i wyobrażając sobie niepożądane sytuacje. Możemy objąć kierownictwo nad tą cudowną mocą umysłu i używać jej do tworzenia życia., jakiego pragniemy, zamiast pozwalać, by życie rządziło nami.

Można porównać umysł do olbrzymiego odrzutowca mogącego latać na ogromnych wysokościach i z niebywałą prędkością. Pilot siedzący w kabinie kieruje lotem. Wyobraź sobie, że jesteś pilotem takiego samolotu: własnego samolotu. Czy założysz

ręce i pozwolisz mu się rozbić? Raczej przejmiesz stery i będziesz kierować tą ogromną mocą.

Większość z nas nawet nie wie, jak prowadzić swój samolot - umysł, emocje i ciało. Zamiast tego one kierują nami; bardzo przypominają autopilota. Zaczynamy przejmować kierownictwo w momencie, gdy zauważymy, że do tej pory nie mieliśmy kontroli nad swoim życiem albo kierowaliśmy nim w bardzo ograniczonej mierze.

MOC PRZEKONAŃ

Wielką elektrownię umysłu napędzają przekonania. O ich potędze mówi się w Nowym Testamencie: „Wiara przenosi góry"; „Wszystkie rzeczy są możliwe dla tego, kto wierzy"; „Jak wierzycie, tak wam się stanie".

Moc przekonań i wiary ma jedno ograniczenie, a jest nim to, jak daleko sięgają. Innymi słowy, pozostajemy ograniczeni zasięgiem każdego przekonania. Ale w takiej mierze, jak granice te rozszerzymy dzięki wiedzy i zrozumieniu, wzrośnie i nasza potęga. Wiedza i przekonania idą w parze z poszerzaniem ludzkiej świadomości. Napisałem w książce Breath ofLife:

„Pewien człowiek cierpiał na nieuleczalną chorobę i lekarz powiedział, że zostało mu około pół roku życia. Człowiek ten wyjechał spędzić swe ostatnie miesiące na dalekiej wyspie południowego Pacyfiku. Tam jego zdrowie stopniowo się pogarszało. Kilka

133

132

sztuka świadomego oddychania

oraniczające systemy przekonań

miesięcy później okazało się, że w kartotekę szpitalną wkradł się błąd. Zapis choroby tego człowieka pomylono z zapisem innej osoby; po sprawdzeniu go lekarz był przekonany, że postawił pacjentowi błędną diagnozę. Był on zdrowy. Lekarz powiadomił go, że nie umrze, ale powinien stawić się na dalsze badania. Mężczyzna., prawie już umierający, nie posiadał się z radości. Ponieważ znajdował się tak daleko, pojawił się w szpitalu dopiero po miesiącu. Do tej pory niemal całkowicie powrócił do zdrowia. Badania potwierdziły to. Wkrótce jednak wykryto kolejną pomyłkę: znaleziono jego oryginalną kartę choroby, z której wynikało, że powinien już nie żyć. Cudowne wyleczenie zdumiało lekarza. Nie rozumiał on uzdrawiającej mocy umysłu i jego związku z układem immunologicznym".

TWÓRCZA WYOBRAŹNIA

Twórcze wyobrażanie sobie oznacza aktywne tworzenie nowych myśli, wykraczających poza nasze zwykłe uwarunkowane myślenie. Wyobraźnia daje nam możliwość tworzenia obrazów w umyśle, także przedstawiania sobie czegoś w przyszłości. Właśnie w wyobraźni zaczynamy kształtować nowe przekonania, które z kolei tworzą nasze życie. Życie nam się nie przydarza, tworzymy je sami, minuta po minucie, sekunda po sekundzie. Tworzymy je naszymi myślami, a myśli opierają się na przekonaniach. Jeśli

przekonanie jest ograniczone czymś negatywnym, to życie także staje się ograniczone.

Na przykład:

Jeśli myślisz, że nie potrafisz, masz rację.

Jeśli myślisz, że nie jesteś dość dobry, masz rację.

Jeśli myślisz, że potrafisz wszystko, też masz rację.

Życie zawsze przytakuje każdej twojej myśli. Na szczęście, ponieważ nasze umysły są zwykle niewy-ćwiczone i rozproszone, myśli nie są aż tak potężne. Gdyby tak było, może dawno byśmy siebie zniszczyli. Wielu wyśmiewa ideę, że myśl jest twórcza. Ale obserwując swoje myśli i przekonania, a potem swoje życie, możemy przekonać się o jej prawdziwości. Ludzie dosłownie stają się tym, co myślą. Dzięki samoobserwacji osoby, które mają za sobą wiele nieszczęśliwych związków, odkryją, że żywią głębokie przekonanie (zazwyczaj nieświadome), iż związki przynoszą ból; osoby, które ciągle nie mają pieniędzy, stwierdzą, że ich przekonania dotyczące pieniędzy i dostatku całkowicie różnią się od przekonań ludzi bogatych. Kiedy nagromadzimy dość opinii na dany temat, stwarzamy system przekonań, w którym wszystkie one wspierają się wzajemnie. Zgadnijmy, kto kieruje systemami przekonań? Zwykle nasze fałszywe ja. Dlatego tak często czujemy się bezradnymi ofiarami okoliczności. Nieświadomie pozwalamy naszym ministrom na nadużywanie tej cudownej twórczej energii. Ale wiedząc o tym, możemy zacząć tworzyć upragnioną rzeczywistość, obserwując po prostu naszych ministrów i przekonania, a następnie

134

135

sztuka świadomego oddychania

oraniczające systemy przekonań

zmieniając nasze myśli. Możemy więc zacząć tworzyć nowe myśli w nowy sposób.

Kilka lat temu w amerykańskiej szkole średniej przeprowadzono eksperyment. Uczniów, którzy mieli podobne umiejętności gry w koszykówkę, podzielono na trzy grupy. Ich zadaniem było ćwiczyć rzuty do kosza. Pierwsza grupa ćwiczyła godzinę dziennie przez miesiąc. Druga grupa nie ćwiczyła w ogóle. Trzecia ćwiczyła tylko w umyśle, również godzinę dziennie przez czas trwania eksperymentu. Uczniowie wyobrażali sobie, jak piłka trafia do kosza. Okazało się, że pierwsza grupa znacznie poprawiła swoje wyniki. Umiejętności drugiej grupy, która w ogóle nie ćwiczyła, pogorszyły się. Wyniki trzeciej grupy, ćwiczącej mentalnie, były lepsze o ponad 50 procent od wyników grupy ćwiczącej fizycznie.

Umysł i głębsza świadomość mają moc przekraczania ograniczeń nałożonych przez uwarunkowania. W swojej nieświadomości nie potrafimy docierać do tej mocy w naszym wnętrzu, mocy tworzenia życia tak, jak chcemy. Uwarunkowanie więzi nas w naszych bieżących systemach przekonań, zapewniających nam „bezpieczeństwo", powstrzymujących nas od doświadczania nowych rzeczy. Zamiast posługiwać się tą mocą jak narzędziem do osiągnięcia oświecenia, co było pierwotnym założeniem, używamy jej do unikania nowych doświadczeń, w naszym mniemaniu niebezpiecznych. Twórcza wyobraźnia nieustannie stwarza i przetwarza naszą siłę życiową w energię. Kiedy jakąś sytuację osądzamy negatywnie,

nasza twórcza wyobraźnia tworzy jej obraz albo jej spodziewane następstwa, nadając im moc intelektualną i emocjonalną. To nie sytuacje życiowe same w sobie wywołują reakcje lękowe, lecz nasze uwarunkowanie (programy z wczesnego dzieciństwa, jak sobie radzić w życiu). To obraz sytuacji czy wydarzenia, jaki sobie tworzymy, a nie sama sytuacja, przetwarza się w energię twórczą. Potem energia ta pracuje dla nas albo przeciwko nam. Działa stale, opierając się na instrukcjach, jakimi są nasze myśli. Tak więc to, jak przeważnie myślimy dzisiaj, tworzy nasze jutro. Sposób myślenia wynika zaś głównie z naszych przekonań i zaprogramowania. Przekonania tworzą myśli, a myśli naszą percepcję.

Oglądamy świat przez sito naszych uwarunkowanych percepcji i wierzymy, że widzimy rzeczywistość. W konsekwencji większość z nas zaprogramowana jest na życiową porażkę, uwarunkowana przekonaniem, że świat jest niebezpieczny i musimy siebie chronić.

Samoobserwacja umożliwia nam widzenie rzeczy takimi, jakie są. Gdy doświadczamy rzeczywistości bez porównań, osądów, oporu, utożsamiania się, analizowania, nasza indywidualna rzeczywistość staje się rzeczywistością uniwersalną. Ale często nasza indywidualna rzeczywistość jest tylko naszym sposobem percepcji; dlatego znaczenie, jakie nadajemy rzeczom, decyduje o tym, czy nasza rzeczywistość się rozwija, czy też nas ogranicza. A jedyne, co nas ogranicza, to:

136

137

sztuka świadomego oddychania

oraniczajace systemy przekonań

1) wiara w to, co mówi nam nasza percepcja,

2) wiara w istnienie ograniczeń.

Oba te rodzaje wiary składają się na przekonanie, że iluzje są rzeczywiste. Jedyna różnica między bólem a przyjemnością, sukcesem a porażką, szczęściem a nieszczęściem, zdrowiem a chorobą leży w naszej postawie, a postawa opiera się na przekonaniu. Ludzkość jest całkowicie zahipnotyzowana wiarą, że cienie są rzeczywiste, że jej zaprogramowanie jest rzeczywistością. Żołnierz wierzy, że jego powinnością jest umrzeć za ojczyznę. Męczennik musi umrzeć za wiarę, matka musi być dobrą matką, mężczyzna musi odnieść sukces. Oznacza, to, że ludzie nadają swoim wartościom, temu, w co wierzą, większe znaczenie niż rzeczywistości, niż prawdziwemu zrozumieniu.

Pamiętam, jak dawno temu brałem udział w rekolekcjach chrześcijańskich i poczułem się zainspirowany miłością Chrystusa. Byłem gotów za Niego umrzeć. Byłem przekonany, że jestem niemal święty, ale miałem niewielką samoświadomość. To ogromne emocjonalne uniesienie trwało przez tydzień. Nie było w tym ani świadomości, ani samoobserwacji. Zostałem uwarunkowany.

Niekiedy indoktrynacja religijna jest dokładnie tym samym, czym szkolenie terrorystów. Często także trenerzy sportowi zachęcają swoje drużyny do wygrywania wszelkim kosztem, posługując się podobnymi metodami. Jest to pranie mózgów, aż ludzie uwierzą, że dana sytuacja, uczucie albo idea są absolutną prawdą i tylko one się liczą. Można to nazwać

skupianiem się na czymś i ukierunkowaniem umysłu na jedną rzecz. Kiedy stajemy się rzeczywiście tak skupieni, energia twórcza może wiele dokonać. Jest bardzo potężna. Ale istnieje niebezpieczeństwo, że górę weźmie fanatyzm i prawa innych ludzi okażą się mniej ważne. Sir Winston Churchill powiedział: „Fanatyk to ktoś, kto nie zmienia swej decyzji ani tematu".

PRZEKONANIA I OGRANICZENIA

Przekonanie to przeświadczenie, które jest dla kogoś prawdą i rzeczywistością w danej chwili. Większość naszych przekonań czerpiemy ze świata zewnętrznego (z książek, od nauczycieli, rodziców itd.) w formie zaprogramowania. Często oparte są one na percepcjach i interpretacji rzeczywistości innych ludzi. Kiedy tylko zaczniemy patrzeć na świat i rzeczywistość przez własne percepcje, ideologię, filozofię, jakiś system, utożsamiamy się z nimi i nie widzimy rzeczywistości. Rzeczywistość wykracza poza takie ograniczenia.

Pozytywne myślenie ma swoje dodatnie strony; poszerza świadomość i tworzy bezpieczną strukturę życia. Jednak jest ono także ograniczone. Może być bardzo wartościowe dla kogoś, kto naprawdę nienawidzi siebie; jednak w końcu musimy wyjść nawet poza pozytywne myślenie i przekonania i odnaleźć Prawdziwe Ja.

Immanuel Kant, wielki filozof, pisał i wykładał na temat potęgi logiki i rozumu. Po jakimś czasie odkrył

138

139

sztuka świadomego oddychania

oraniczajace systemy przekonań

coś, czego nie potrafił wytłumaczyć. To coś, do czego nie sięgał ludzki intelekt. Zmienił całkowicie swoje życie i ogłosił istnienie potęgi większej od mocy umysłu, znajdującej się poza przekonaniami i percepcjami: potęgi intuicji. Powiedział również, że ta tajemnicza siła dostępna jest każdemu, kto jej pragnie i kto gotów jest wykroczyć poza swoje ograniczone stany mentalne i emocjonalne.

Ludzie od zawsze szukają zrozumienia życia., Boga i tworzą ze swoich pojęć system przekonań. Życie nie jest systemem przekonań, jest rzeczywistością i nie potrzebujemy go definiować, potrzebujemy go tylko doświadczać. Próby zrozumienia go przez naszą percepcję prowadzą do tego, że gubimy się z powodu jednej z pięciu przeszkód [są to: porównywanie, osądzanie, stawianie oporu, utożsamianie się i analizowanie - dop. tłum.]. Życie po prostu jest. Próbujemy wtłoczyć rzeczywistość życia w nasz ograniczony system przekonań, a ona potem nagle się zmienia, wprowadzając zamęt w nasze dotychczasowe pojmowanie. Głębsze rozumienie możliwe jest dopiero wtedy, gdy przekroczymy percepcję i wyjdziemy poza nadawane znaczenia.

WIARA I ZWĄTPIENIE

Rzeczywistość zawsze pozostanie tajemnicą dla logicznego umysłu. Nie chcemy przez to powiedzieć, że niedobrze jest mieć przekonania, bo przecież powstają one, kiedy szukamy prawdy. W istocie pierwszym

najważniejszym krokiem ku oświeceniu jest posiadanie przekonania - wiary. Bez wiary nie jest możliwy rozwój. Wiara jest środkiem do celu, a nie celem samym w sobie. Nie jest punktem dojścia, lecz początkiem podróży. Bez niej nie mielibyśmy zapewne odwagi iść naprzód.

Tam, gdzie jest wiara, bywa i zwątpienie. Jeśli człowiek całkowicie akceptuje słowa albo system kogoś innego, nie kwestionując, ignorując własne wątpliwości, to w istocie podlega „praniu mózgu". Potem szuka przedmiotów, filozofii czy systemów, które mógłby czcić, i często staje się ich niewolnikiem. Jak potoczyłyby się wydarzenia, gdyby Hitler był mniej przywiązany do swojej ideologii i niekiedy ją kwestionował? I, co bardzo ważne dla nas, co by się stało, gdybyśmy sami byli mniej przywiązani do swoich przekonań i bardziej je kwestionowali? Pewien mądry człowiek w Kościele Chrystusa w Nowej Zelandii powiedział: „Nikt nie jest bardziej niebezpieczny niż człowiek, • który wierzy we własne bzdury".

Każda, grupa czy osoba ma własny system przekonań. Lekarz medycyny widzi świat inaczej niż psycholog, a matka inaczej niż bankier. Buddysta, chrześcijanin, muzułmanin, żyd postrzegają świąt różnie. Czy to świat jest inny, czy tylko percepcja? Gdy zmieniamy punkt widzenia, zmienia się także nasz wszechświat. Przypomnij sobie chwile, kiedy otrzymałeś złą wiadomość i nagle twój świat stał się ciemny. Potem zdarzyło się coś dobrego i natychmiast twój świat się rozjaśnił. Czy to świat się zmienił, czy coś w tobie?

140

141

sztuka świadomego oddychania

oraniczające systemy przekonań

WPŁYW PRZEKONAŃ NA ZDROWIE

W Nowej Zelandii miałem przez kilka lat swojego lekarza. Przychodził do mnie na regularne sesje. Pod koniec dziesiątej powiedział: „Wiesz, Colin, te sesje udowodniły mi, że układ immunologiczny jest bezpośrednio powiązany z systemem przekonań. Gdyby tylko więcej lekarzy korzystało z tej wiedzy! Pacjenci bardzo by na tym zyskali".

Większość ludzi jest całkowicie przekonana, że choroba jest wynikiem złej diety, braku ruchu, nadużywania leków, działania bakterii, wirusów albo rakowego wzrostu komórek. I chociaż każda choroba może być związana z którymś z powyższych czynników, to jednak jest ona tylko symptomem. Sugerujemy, że wiele chorób to przejaw lęku kryjącego się pod ograniczającymi przekonaniami. Leczenie farmakologiczne albo chirurgiczne usuwa fizyczne objawy choroby, ale na poziomach emocjonalnym i mentalnym, tam, gdzie się pierwotnie zaczęła, pozostaje stłumiona pamięć. Kiedy zaczynamy uwalniać się od stłumionych lęków, stosując oddychanie, posty albo inne naturalne metody uzdrawiania, może wystąpić kryzys. Pojawiają się fizyczne objawy poprzedniej choroby. Mogą utrzymywać się od około 12 do 36 godzin. Jest to metoda, jaką stosuje ciało, aby uwolnić się od zablokowanych mentalnych i emocjonalnych wspomnień dotyczących choroby, którą uprzednio sztucznie „wyleczono". Taki kryzys jest nie tylko nieszkodliwy, ale bardzo uzdrawiający i kiedy minie, czujemy efekty

prawdziwej integracji na poziomie fizycznym. W ten sposób natura eliminuje nienaturalne przekonania które były zmagazynowane w ciele jako efekt poprzednich lęków.

Każda choroba zaczyna się w umyśle, a potem przejawia się fizycznie. Myśl jest twórcza i choroba ciała jest tylko zewnętrznym skutkiem wewnętrznej przyczyny.

Nie ma chorób nieuleczalnych, są tylko nieuleczalni pacjenci. Ludzie ci przywiązują się do swoich sądów i wolą chować urazy do osób z przeszłości, niż odzyskać zdrowie, wolność i szczęście. Słowo „nieuleczalna" odnosi się do choroby, której nie można wyleczyć żadnymi zewnętrznymi metodami; można ją wyleczyć tylko od wewnątrz, z pomocą myśli i przekonań pacjenta. Ciało ma zdolność uzdrowienia się z każdej znanej choroby w najbardziej zaawansowanym stadium. Powstrzymują je więzy przekonań i nie-rozpuszczonych uczuć negatywnych.

Niektóre choroby mogą być jednak spowodowane postępami w naszej duchowej podróży. Możliwe, że przed obecną inkarnacją, na poziomie duchowym, zgodziliśmy się na określone trudności i na pewne lekcje, aby pełniej się rozwinąć.

Powodem, dla którego przedstawiamy tutaj te koncepcje, nie jest próba przekonania was do nowej filozofii; pragniemy, abyście rozważyli możliwość, że macie w sobie moc większą od jakichkolwiek sił zewnętrznych. Stwarzacie własną rzeczywistość wiarą w to, co uważacie za prawdę.

142

143

sztuka świadomego oddychania

oraniczajace systemy przekonań

JAK PRZEKONANIA ZAWĘŻAJĄ NASZĄ ŚWIADOMOŚĆ

Każdy ma własne zdanie niemal o wszystkim. Jeśli właśnie przeczytałeś artykuł w gazecie o złych warunkach połowów przy brzegach południowej Japonii i zapytają cię o opinię na ten temat, prawdopodobnie odpowiesz: „No cóż, nie jestem pewien, co tam się dzieje, ale myślę, że chyba..." i przedstawisz swoje zdanie, opierając się na tym, co właśnie przeczytałeś albo obejrzałeś w telewizji. W rzeczywistości wcale nie wyrażasz swego zdania, lecz opinię reportera. Zależnie od twojego zainteresowania tematem, podczas czytania artykułu w twoim umyśle szybko powstaje opinia. Zależy ona od nastawienia reportera i twojego przeszłego uwarunkowania. To właśnie wykorzystuje propaganda. Gdybyś był rybakiem australijskim, niezadowolonym z tego, że Japończycy łowią w wodach Australii, z pewnością miałbyś zdanie inne niż rybacy japońscy.

Wszyscy osądzamy sytuacje zgodnie z naszymi zainteresowaniami i przekonaniami. Rdzenni mieszkańcy krajów „odkrytych" przez Europejczyków mają inne zdanie o tym, kto rzeczywiście odkrył ich ziemię. Opinie i przekonania tworzy nasze ego i nie mają one nic wspólnego z naszym Prawdziwym Ja.

Wszyscy mamy opinie i przekonania dotyczące lekarzy, filozofii, rodziców, dzieci, seksu, pieniędzy, religii, polityki, pracy, miłości, romansów, zdrowia, innych kultur, zbrodni, wojny, banków, kobiet, mężczyzn, ubezpieczeń na życie, kolorów, muzyki,

przyrody, broni, witamin w pigułkach, hałasu, przyjęć, parad, ślubów, rozwodów, ubrań, zapachów, dźwięków, wrażeń dotykowych, widoków, smaków itd., itd.

Przyjrzyj się tej liście i szczerze zapytaj siebie, czy choć na jeden z tych tematów nie masz zdania. Każda opinia i przekonanie zatrzymują w sobie część energii twórczej i związują część świadomości; podobnie pamięć komputera może być zajęta i nie da się już zapisać dalszych informacji. To jest powód, dlaczego nie potrafimy przez dłuższy czas pozostawać w chwili obecnej. Stale używamy świadomości do przechowywania sądowi systemów przekonań. Ogranicza to naszą zdolność tworzenia, a także percepcję. Innymi słowy, każde przekonanie o czymkolwiek, pozytywne lub negatywne, utrzymywane jest w umyśle jako przywiązanie do jakiejś idei. Następnie twórcza energia umysłu zaczyna przejawiać tę ideę w rzeczywistości. Nasze życie staje się tym, w co wierzymy. Gdy wierzymy w iluzje, to jest właśnie to, co tworzymy. Dosłownie tworzymy własną rzeczywistość.

W procesie integracji zablokowana energia tkwiąca w ciele zostaje uwolniona, wraz z energią mentalną i emocjonalną (przekonaniem), która wspomagała tłumienie (zablokowaną energię). Dlatego czujemy się bardziej wolni.

Przeświadczenie o czymś często opiera się na sądach wartościujących. Każde przekonanie jest wartościujące, określa nasze relacje ze światem, ludźmi,

145

144

sztuka świadomego oddychania

oraniczające systemy przekonań

Bogiem, czymkolwiek. Problem w tym, że wchodzimy w relacje, opierając się na przekonaniach, które nam zaprogramowano albo którymi sami się zaprogramowaliśmy.

Zastanawiam się, jak wiele pozostawia to nam wolności? Z pewnością dziecko urodzone w rodzinie chrześcijańskiej będzie wzrastać w wartościach chrześcijańskich i jeśli będzie czynnie praktykować tę wiarę, może uznać, że lepiej służy Bogu niż na przykład żyd. Żyd będzie miał oczywiście przeciwne zdanie i podobnie muzułmanin czy Hindus. Ale czy jedna wiara lepsza jest od drugiej? Przyjrzyj się, jak na to uczciwie odpowiesz. Każda wiara jest inna i każda daje swoim wyznawcom podstawowe środki do rozwoju świadomości. Świadomość zaczyna się kurczyć dopiero wtedy, gdy pojawia się lęk, powodując porównania i rywalizację.

Michael Freedman, mój nauczyciel kabały, kiedyś powiedział:

„W religiach ortodoksyjnych panuje przekonanie, że jest tylko Jedna Prawda i to ja ją posiadam, a wszystkich innych trzeba przekonać, by w nią uwierzyli. Nadaje to potężną dynamikę kulturze europejskiej. Jest to mocny, bezpieczny punkt widzenia, ale niedojrzały. Punkt widzenia dziecka, które woli, aby Duży Tatuś powiedział mu, co ma robić, i które czuje się bezpieczne, wiedząc, że jego Tatuś jest największy i najsilniejszy i zawsze ma rację. Światopogląd, do którego dążymy, ma być światopoglądem osoby dorosłej, przyjmującej odpowiedzialność za własne

; czyny i w pełni świadomej , że są inne punkty widze-

nia, z których należy wzajemnie korzystać. Możemy

preferowć nasz własny, ale nie zaprzeczajmy słusz-

ności innych światopoglądów dla innych ludzi".

: Niektórzy buntują się przeciwko swojemu religij-

^c nemu wychowaniu. Ich zaprogramowanie często

J nadal włada ich buntowniczym zachowaniem, bo po-

| stępują dokładnie odwrotnie niż mama i tata. Bunt

l nie gwarantuje wolności, zwłaszcza jeśli rodzi koń-

'$.

l flikty i niechęć.

OBSESJA WARTOŚCI

Większość ludzi na pewnym etapie życia staje się pochłonięta, czasami nawet obsesyjnie, przedmiotem swej adoracji. To normalne i często ważne dla ich roz-woju. Po jakimś czasie, wraz ze wzrostem swojej świa-domości, z tego wyrastają. Albo czar mija i biegną szukać nowego przedmiotu do ubóstwiania. Mogą go znaleźć w kultach religijnych, może to być filozofia, wykształcenie, pieniądze, kariera, gwiazdy rocka lub filmu, idee, techniki samorozwoju, ważna osoba albo organizacja. Starotestamentowe ostrzeżenie: „Nie będziesz czcił fałszywych bogów" ma swoje uzasadnienie. Być może fałszywy bóg czczony jest w przypadku, gdy uważamy, że coś jest większe niż my sami.

Każde przekonanie ma własnego ministra, który je utrzymuje w świadomości. Każdy minister powiązany jest z innymi podobnymi sobie ministrami,

146

sztuka świadomego oddychania

Rozdział 14

Główne przekonanie

ponieważ podobne przekonania też są wzajemnie powiązane. Natomiast gdzieś głęboko pogrzebane w podświadomości skrywa się główne, podstawowe przekonanie, które nazwano „prawem osobistym".

We wszechświecie obowiązują różne rodzaje praw. Są „prawa przyrody", rządzone prawami fizyki, i są „prawa osobiste", które ludzie sami ustanowili na podstawie swojego uwarunkowania. Prawo osobiste jest tak potężne, że może niekiedy mieć pierwszeństwo przed prawami przyrody. Jest to główne, podstawowe przekonanie, wspierające i kontrolujące wszystkie pozostałe. W następnym rozdziale powiemy, jak spotkać się z tym podstawowym przekonaniem; będzie to następny krok ku wolności.

Podstawą wszystkich ograniczających przekonań rządzących naszym życiem jest jedno główne, centralne przekonanie, które nazywamy tutaj „premierem".

Większość koncepcji i systemów samodoskonalenia zwraca uwagę głównie na negatywne cechy jednostki, które czynią z niej ofiarę. Pomaga to jej uświadomić sobie sfery swego życia, w których powinna się rozwinąć. W miarę jak podświadomy umysł staje się bardziej świadomy, pojawia się wiele wspomnień wskazujących na pierwotne przyczyny ukształtowania się pewnych ograniczających nas cech osobowości. Odkrywamy, dlaczego dominują w nas ograniczające myśli, które przejawiają się jako reakcje i zachowania samodestrukrywne.

główne przekonanie

149

sztuka świadomego oddychania

148

AFIRMACJE

Wiele pierwszych książek o pracy z oddechem, łącznie z moją własną, podkreślało znaczenie wypowiadania afirmacji bądź zapisywania nimi całych stron w celu przeprogramowania podświadomego umysłu na bardziej pozytywny tryb pracy. Ograniczenie tej metody polega na tym, że potrzeba przeprogramowania lub zmiany istniejących warunków wypływa z braku akceptacji. Ma ona na celu zmianę podświadomego umysłu bez uprzedniego zrozumienia jego intencji. Dlatego obecnie nie polecamy już tej metody. Psychika jest systemem samoregulującym i zawsze dąży do równowagi. Narzucanie jej zbioru idei i wartości sprzecznych z intencjami podświadomego umysłu może prowadzić do zachowań kompensacyjnych, ostatecznie jeszcze bardziej niepożądanych.

Wyobraźmy sobie na przykład osobę, którą żywi podświadome przekonanie, że pieniądze są „niedu-chowe". Pisanie afirmacji w celu przyciągnięcia pieniędzy uruchomi ten jej program, co może generować nieświadome zachowania uniemożliwiające przypływ pieniędzy; albo też będzie się ich natychmiast pozbywać. Ostatecznie może mieć ona mniej pieniędzy niż przed pisaniem afirmacji.

Gdy narzucając podświadomości pewne idee, usiłujemy zmusić ją do zmiany niepożądanych zachowań, zachodzi niebezpieczeństwo, że dokonujemy na niej subtelnego gwałtu. W istocie tłumimy część jej

naturalnej funkcji. Próby zmienienia niepożądanych zachowań, uczuć i myśli bez ich zrozumienia, przy braku akceptacji są nadal negatywnym ocenianiem istniejących warunków. Tak zwane negatywne warunki istnieją tylko dlatego, że w podświadomości panuje jakaś nierównowaga. Nie wymaga ona zmiany, tylko zrozumienia. Kiedy ją zrozumiemy, psychika dopasuje się do naszego nowego pojmowania i nierównowaga zniknie. Dlatego powtarzamy, że w prawdziwej pracy nad samorozwojem nie są konieczne zmiany zachowań, lecz większa świadomość.

Afirmacje początkowo działają, ponieważ ego jest zaskoczone i zmiana w świadomości zachodzi, zanim zdąży się ono obronić przed nowymi ideami. Ogólnie jednak, zmiany te są powierzchowne. Ponadto afir-macje to jeszcze jedna forma uwarunkowania, a prawdziwa wolność to brak wszelkich uwarunkowań.

NOWY SPOSÓB STOSOWANIA AFIRMACJI

Możemy używać afirmacji w nowy sposób, nie próbując przeprogramować ani zmienić istniejących zachowań czy sytuacji, lecz starając się poszerzyć świadomość naszych ukrytych programów i łącząc się ze swoim premierem. Spowoduje to zintegrowanie przekonania, ukrytego programu i wynikających z nich zachowań bez wysiłku, bez angażowania siły woli i nienaturalnego naruszania równowagi naszej

151

sztuka świadomego oddychania

główne przekonanie

150

psychiki. Nowy sposób afirmowania zdemaskuje nieświadome przekonanie; uświadomienie go sobie rozpocznie proces integracji.

Gurdżijew powiedział: „Jeśli umieścimy »negatyw-ność« pod mikroskopem świadomości, rozpłynie się ona w nicość, którą zawsze była".

• Najpierw odkryj negatywne przekonanie, które sabotuje twoje zachowania.

• Następnie stwórz najwspanialszą myśl będącą przeciwieństwem twojego ograniczającego przekonania.

• Dodaj swoje imię, aby ta myśl była całkowicie osobista.

• Podziel stronę na dwie kolumny. Zapisz afirmację po jednej stronie, następnie wsłuchaj się w swoją wewnętrzną reakcję i zapisz to, co się pojawiło, po drugiej stronie.

• Zapisz afirmację nie więcej niż trzy razy.

• Gdy tylko poczujesz aktywację, zacznij swobodne oddychanie i rozpocznij sesję oddechową. Aktywacja może zajść już po jednokrotnym zapisaniu zdania - wtedy przestań pisać, zacznij oddychać i obserwuj reakcje w ciele oraz emocje.

Ważne jest, aby afirmacja była zupełnym przeciwieństwem twojego ograniczającego przekonania. Wtedy naprawdę je poruszy i zaktywuje oraz pozwoli ci go doświadczyć. Jeśli na przykład wierzysz, że nie jesteś dość dobry, afirmacja w rodzaju: „Ja, Colin, jestem teraz wystarczająco dobry" nic praktycznie nie mówi. Natomiast stwierdzenie: „Ja, Colin, jestem

\ darem Boga dla tego wdzięcznego świata" na pewno spowoduje silną reakcję, ponieważ prawie nie wierzymy w nie. Nie próbujemy tu przekonać podświadomości, by zaakceptowała to nowe przekonanie, lecz raczej aktywujemy i docieramy do naszego nieświadomego przekonania. Dzięki temu poszerzamy świadomy umysł kosztem podświadomości, co prowadzi do zrozumienia i integracji.

Gdy się przebudzamy, oczyszczamy siebie z coraz większych ilości niepotrzebnego mateiału i zaczyna-l my docierać do swojego głównego przekonania. Poznanie go to klucz do rozwiązania zagadki naszego życia; uzyskujemy głęboki wgląd w nasze uwarunkowania : i możliwość ich obserwacji. Docieramy do sedna fał-i szywej strony naszej natury, zaczynamy nad nią pracować i uwalniamy się od niej.

To nasze główne przekonanie opiera się na tym, że musimy mieć zawsze rację. Od lat budowaliśmy strukturę przekonań określających Jak to rzeczywiście jest", co jest prawdą, a co złem albo fałszem.

Już zaraz po urodzeniu się wielu z nas dochodzi do wniosku, że znaleźliśmy się w jakimś wrogim miejscu, i od tej pory nieświadpmie w to wierzymy. Gdy rodzice mówili nam, że nie jesteśmy dość dobrzy, wierzyliśmy im. Gdy koledzy źle nas traktowali w szkole albo upokorzył nas nauczyciel, wysnuwaliśmy wniosek, że inni ludzie mogą mieć nad nami kontrolę i nas ranić.

Potem nigdy nie kwestionujemy już prawdy tych przekonań. W końcu codziennie spotykamy się z ich

153

główne przekonanie

152

sztuka świadomego oddychania

potwierdzeniem. Im więcej zbierzemy dowodów na potwierdzenie fałszywego negatywnego przekonania, tym większym staje się ono kłamstwem i tym więcej wysiłku wkładamy w jego uzasadnienie. Jeśli na przykład wychowaliśmy się w bardzo konfliktowej rodzinie, mogliśmy dojść do wniosku, że wszystkie związki z innymi ludźmi ranią. Rodzice mogli nam nawet mówić, że istnieją związki piękne i spokojne. Ale my przejmujemy ich głębsze przekonanie, że aby związek funkcjonował, muszą w nim panować konflikty. Nasze wnioski przekonują nas, że pełne prawdziwej miłości związki są nieprawdziwe, a zaangażowani w nie ludzie z pewnością udają. Zatem aby czuć się bezpiecznie, aby zyskać poczucie rzeczywistości, podświadomie stwarzamy konflikty w naszych obecnych związkach albo nie pozwalamy sobie na nowy układ.

Przyjmując cudze negatywne struktury przekonań, zrezygnowaliśmy z wolności. Zjedliśmy z „drzewa wiadomości złego i dobrego" (wpadliśmy w dualizm zła i dobra) i wygnaliśmy się z raju, oddzielając się od własnej prawdy.

Odzyskujemy wolność, gdy pozbywamy się iluzji, że zawsze musimy mieć rację. Ale co jeszcze ważniejsze, musimy uświadomić sobie same iluzje, przekonania, które czynią nasze doświadczenia negatywnymi. Lepiej chyba jest nie mieć racji i być szczęśliwym, niż mieć zawsze rację i być nieszczęśliwym.

Dalej podaję kilka ćwiczeń, których celem jest ujawnienie naszych kłamliwych systemów przekonań.

Przeznacz na nie dużo czasu i dopilnuj , aby ci nie przeszkadzano. Najlepiej wykonywać je z praktykiem integracji oddechem, by podczas ćwiczenia albo po jego zakończeniu od razu rozpocząć sesję oddechową.

Dokończ podane niżej zdania. Nie zastanawiaj się zbyt długo, lecz zapisuj to, co ci przychodzi do głowy. Używaj raczej intuicji niż intelektu. Jeśli odpowiedź nie pojawia się, przejdź szybko do następnego zda-nią, a potem wróć do poprzedniego. Im szczersze będą twoje odpowiedzi, tym bardziej zbliżysz się do swojego głównego ograniczającego przekonania.

Zacznij od samoobserwcji, a potem pisz.

l Ćwiczenie l

?(•;•;

f l . Nie wierzę, że potrafię .....................

l 2. Ludzie często mówią mi, że jestem ...........

ł 3. Ludzie często mówili mi, że nie potrafię .......

¹'"' 4. Zawsze czuję się źle, kiedy ................

, § 5. Przeważnie czuję się źle, kiedy ..............

' * 6. Uważam, że nie jestem dość dobry, kiedy .....

7. Nienawidzę siebie, kiedy ..................

8. Nie jestem dość dobry, aby otrzymywać .......

9. Gdy jestem z innymi, jest mi naprawdę trudno

10. Zawsze dostaję za mało ..................

11. Najbardziej obawiam się ...................

1 2 . Moją największą obawą w związku z pieniędzmi jest ....................................

13. Moim największym lękiem w związku z seksem jest .................................

•K

sztuka świadomego oddychania

155

154

główne przekonanie

14. Trudno jest mi wybaczyć sobie, że .........

15. Gdybym tylko mógł .....................

Trzy rzeczy, których najbardziej się boję:

1. .....................

2. .....................

3. .....................

Co męczy mnie najbardziej? (Zakreśl kółkiem). Trzy moje największe przyjemności:

1. .....................

2. .....................

3. .....................

Bez której z nich najtrudniej mi się obejść? (Zakreśl

kółkiem).

Trzy moje główne cele:

1. .....................

2. .....................

3. .....................

Czy wynikają one z tego, że chcę (z preferencji), czy z potrzeb (uzależnień)?

Teraz pomyśl o sytuacji, która powtarza się w twoim życiu i która ci przeszkadza, i wykonaj następujące ćwiczenie w taki sam intuicyjny sposób jak poprzednie.

Ćwiczenie 2

1. Powtarzająca się moim życiu sytuacja albo wzorzec to ...................................

2. Jak się czuję, gdy wydarza się ta sytuacja?

3. Korzyści, jakie mam z tego wzorca, to ........

4. Boję się porzucić ten wzorzec, bo ............

5. Jaka najgorsza rzecz mogłaby mi się przydarzyć, gdybym go porzucił? ...................

6. Moja najgorsza negatywna myśl o sobie to .....

7. Wierzę, że ta myśl jest prawdziwa, ponieważ

8. Co staram się udowodnić tą myślą?. .........

9. Co robię, aby udowodnić, że ta myśl jest prawdziwa?. .................................

10. Jakie przekonanie ujawniło się podczas tego ćwiczenia? ...............................

Są tysiące przekonań, w które absolutnie wierzymy. Ale wśród nich jest tylko jeden lub dwóch premierów, którzy rządzą pozostałymi. Większość z nas nic o nich nie wie i dlatego mają nad nami taką władzę. Dopóki pozostają w podświadomości, nie możemy sobie z nimi poradzić i rządzą naszym życiem. Przyjrzyj się swoim odpowiedziom i poszukaj w nich wzorców. Potem zapisz: Moje główne przekonanie, jakie wyłoniło się z tych ćwiczeń, to:.....................

Aby ci pomóc, podajemy listę podstawowych przekonań:

• Nie jestem dość dobry./Jestem nieudacznikiem.

• Jestem zły/ niegodny miłości./Nie mam racji.

• Dla mnie nie starcza, jestem bezsilny.

• Muszę walczyć, aby przetrwać.

• To zawsze moja wina./Zasługuję na karę.

156

sztuka świadomego oddychania

• Żyję w niebezpiecznym świecie.

• Nie jestem godzien zaufania./Nie mogę nikomu ufać.

• Nie powinienem być tutaj./Jestem niechciany.

• Jestem inny./Nie pasuję do nich.

• Ludzie mnie ranią./Ja ranie ludzi.

MOIM PREMIEREM JEST.................

Masz teraz informację, która może cię ostatecznie uwolnić. Twoim następnym krokiem jest obserwacja premiera przy każdej okazji. Pisz afirmacje, bo kiedy umieścisz swojego premiera pod mikroskopem świadomości, przekonasz się, że nic tam nie ma! Jesteś nareszcie wolny.

Rozdział 15 Pięć głównych przeszkód

Główny krok w naszym rozwoju duchowym następuje wówczas, gdy odkrywamy blokady, czyli przeszkody, które zaciemniają nam prawdę. Zrozumienie istoty owych pięciu specyficznych przeszkód otwiera nowe wrota do tego, byśmy stali się bardziej kochający, szczęśliwi i wolni.

Przeszkodą jest każde przywiązanie, które tworzymy, aby uciec od niechcianego ja. Wychodzimy z rzeczywistości chwili obecnej i próbujemy odnaleźć siebie w wartościach zewnętrznych, co często staje się zachowaniem uzależniającym. Przywiązanie powstaje wtedy, gdy wychodzimy poza siebie. Czujemy więc przywiązanie do osób, miejsc, zawodów, hobby, zainteresowań, filozofii, techniki, religii, samochodu, komputera, wyników, osiągnięć i wszystkiego innego, czego -jak nam się wydaje - potrzebujemy do

159

158

sztuka świadomego oddychania

pięć głównych przeszkód

szczęścia. Innymi słowy, swoje szczęście utożsamiamy z czymś na zewnątrz nas.

Istnieje tysiące przeszkód, lecz my opiszemy pięć głównych obszarów przywiązań, z których biorą swój początek wszystkie inne. Zaangażowani w te pięć obszarów, często powiązanych ze sobą, zatracamy samych siebie i dajemy sobą sterować. Tracimy to, czego poszukujemy, miłość, radość i wolność. Owe pięć przeszkód to: porównywanie, osądzanie, stawianie oporu, utożsamianie się i analizowanie.

PORÓWNYWANIE

Wszyscy mamy określony pogląd dotyczący tego, jaki „powinien" być świat. Poglądy te na ogół głoszą, że nie powinno być przestępstw, niesprawiedliwości, wojen, głodu, chorób, cierpienia, nieszczęść, przemocy i tak dalej. Ustanawiamy takie systemy wartości, po czym one zaczynają nami sterować. Nieustannie przyglądamy się światu i nagle bywamy zaskoczeni, widząc, że coś nie pasuje do naszego schematu jak „powinno" być.

Nie ma nic złego w tym, że chcemy, by świat był wspaniały, pełen miłości i radości. Problem powstaje wtedy, gdy owe wartości czynimy warunkiem naszego szczęścia. Jeśli zrozumiemy, że prawdziwa wartość tkwi już w nas samych, to kiedy pojawi się coś, co jest sprzeczne z naszymi życzeniami, my pozostaniemy skoncentrowani i tym bardziej zdolni do stawienia czoła trudnościom.

Jeżeli porównywanie opiera się głównie na naszym uwarunkowanym postrzeganiu tego, jak życie powinno wyglądać, to co robimy, gdy sprawy toczą się inaczej, niż się tego spodziewaliśmy? Osądzamy sytuację lub osobę jako złą.

OSĄDZANIE

Osądzanie to wysyłanie z mózgu wieści, że znajdujemy się w pewnego rodzaju niebezpieczeństwie. Proces ten uwalnia specyficzne hormony do krwi po to, aby wzbudzić reakcję przetrwania. Jest on często tak szybki i automatyczny, że jeszcze nie uświadamiamy sobie wydania wyroku poprzedzającego napięcie mięśniowe, jakie towarzyszy reakcji walka/ ucieczka.

Gdy osądzamy coś lub kogoś, na ogół jesteśmy zupełnie nieświadomi lęku, który kryje się w osądach. Jesteśmy zbyt zajęci obwinianiem, by dojrzeć, że tak naprawdę boimy się czegoś, co dotyczy danej sytuacji lub osoby.

Jest tak dlatego, że zostaliśmy zaprogramowani przez zwyczaj przesądzania o wszystkim zgodnie z poglądem, jak powinno być. Jesteśmy zaprogramowani na przesądzanie. Dlatego tak często jesteśmy uprzedzeni względem kogoś, kto się od nas różni, i postrzegamy go jako człowieka niebezpiecznego lub dziwnego.

Czy często widzimy życie takim, jakie ono naprawdę jest, czy też widzimy je zgodnie z naszą wiedzą

główne przekonanie

161

sztuka świadomego oddychania

160

}o życiu? Czy każdą nowo poznaną osobę traktujemy jako zupełnie nowe zjawisko, czy też próbujemy ją wpasować w ustaloną kategorię, która odpowiada naszemu systemowi wartości? Przesądzanie powoduje, że szufladkujemy ludzi według różnych kategorii: rasy, religii, wieku, płci, pozycji społecznej i cech osobistych. Nie ma w tym nic złego oprócz tego, że postępując w ten sposób, w ogóle nie potrafimy zobaczyć, jacy ludzie naprawdę są. Prawdopodobnie nie dostrzegamy też, jacy my jesteśmy, co świadczy o rym, że staliśmy się niewolnikami własnego systemu wartości. Żywimy tak mnóstwo przesądów dotyczących innych i nas samych, że jest to nasz „normalny" sposób życia.

Jaka jest różnica między osądem a oceną? Różnicę tę widać po rezultatach. Osądzaniu zawsze towarzyszy napięcie mięśniowe, które jest lękową reakcją walki/ucieczki. Ocenianie jest czystą, pozbawioną lęku obserwacją tego, co chcemy lub czego nie chcemy. Trzymamy się wspomnień z przeszłości. Mamy w pamięci przeszłość innych i przez to więzimy ich, tak samo jak siebie, w swojej pamięci. Waśnie rodzinne, chęć ukarania kogoś rozdzielają ludzi na całe życie, ponieważ są tak mocno przywiązani do poczucia krzywdy.

Przesąd oparty jest mniej na gniewie lub strachu przed osobą bądź grupą, a bardziej na strachu przed zmianą własnych poglądów.

Nie interesuje nas obcy punkt widzenia, gdyż wiemy już, że mamy rację, a inni się mylą, i koniec!

Zmiana własnego zdania to jak przyznanie się do błędu. Byłoby to upokarzające, trzeba tego uniknąć za wszelką cenę. Wolimy zniszczyć nasz związek, niż przyznać się do pomyłki. I często tak postępujemy, kosztem miłości, czasem zdrowia, szczęścia i w końcu wolności. Ale pozostajemy przy swoich racjach.

Jest to nonsensowne postępowanie nieświadomych ludzi. Raczej zniszczą siebie, niż zmienią poglądy. Dlaczego potrzeba obstawania przy swoim jest tak silna?

We wczesnym dzieciństwie nieraz dawano nam odczuć upokorzenie. Pewnie nie pamiętamy już tamtych chwil, lecz za każdym razem, gdy odnosimy wrażenie, że nasz „poprawny" świat jest zagrożony, budzi się w nas nasze zranione wewnętrzne dziecko. Walczymy o własną godność, a w niektórych przypadkach po prostu o przetrwanie. W momencie narodzin wielu z nas walczyło o przedostanie się przez kanał rodny i jeśli ludzie zgromadzeni wokół nas byli tego zupełnie nieświadomi i przeszkadzali nam w tym procesie, czuliśmy, że tracimy kontrolę. Prawdopodobnie postanowiliśmy wówczas już nigdy nie tracić kontroli. Kiedy dzisiaj nie mamy racji, to tak jakbyśmy tracili kontrolę, co wyjaśnia naszą determinację, a czasami desperacką walkę o to, by mieć słuszność.

Pamiętam niedawną dyskusję z moją byłą partnerką. Dyskusja szybko przerodziła się w kłótnię dotyczącą pewnego mało znaczącego incydentu sprzed lat. Skończyło się na tym, że krzyczeliśmy jedno na drugie, w ogóle siebie nie słuchając, ale pilnując tego,

Wf,

162

sztuka świadomego oddychania

by mieć ostatnie zdanie. Mieć ostatnie zdanie to jakby mieć rację. Nagle razem zorientowaliśmy się, co właściwie robimy, wzięliśmy kilka głębokich oddechów i przyjęliśmy odpowiedzialność za własne emocje. Wtedy zdołaliśmy puścić wszystko w niepamięć i wzięliśmy pod uwagę przypuszczenie, że może nie mieliśmy prawdziwych informacji na temat tamtego zdarzenia i że nasze racje były niesłuszne. Nikt nie jest w błędzie, po prostu się różnimy. Ale w końcu lepiej się mylić i być szczęśliwym, niż mieć rację i odczuwać przygnębienie.

Obstajemy zagorzale przy swoich poglądach i nie interesują nas zalety innych punktów widzenia, które mogą być sprzeczne z naszym. Spróbuj przekonać polityka, aby zrozumiał członków opozycji. Spróbuj przekonać religijnego fundamentalistę, by zrozumiał punkt widzenia ateisty, lub ateistę, by zrozumiał chrześcijanina bądź wyznawcę Kriszny. Spróbuj skłonić faszystę, by pojął uczucia Żyda, albo Żyda, by zrozumiał Araba.

Kiedy walczyłem w Wietnamie, czy interesowało mnie zdanie Wietnamczyków? Gdy zacząłem kwestionować wojnę, nie mogłem już brać w niej udziału.

Nasze przesądy są powodem wszelkich konfliktów, począwszy od konfliktów wewnętrznych, a skończywszy na zbrojnych. Wszyscy wiemy, jak trudno zrozumieć kogoś, z kim właśnie jesteśmy w konflikcie. Nie chcemy znać jego punktu widzenia, ponieważ chcemy ochronić własny i udowodnić, że to my mamy rację, a nie ktoś inny. Gdy osądzamy, możemy dojrzeć tylko część, nigdy całość.

Rozdział 16 Stawianie oporu

Porównywanie, a potem osądzanie rzeczywistości pociąga za sobą chęć jej zmieniania. Stawiamy zatem opór każdemu doświadczeniu, które nie odpowiada naszym ministrom i nie pasuje do naszego systemu wartości i przekonań. Ten brak akceptacji wynika z pragnienia naprawy stanu rzeczy. Ludzie gnani są obsesją ulepszania i na ogół nie rozumieją natury przedmiotu swych działań. Nie postanie im w głowie, że rzeczy nie potrzebują naprawy. Są doskonałe takie, jakie są. Rzeczywistość jest dobra taka, jaka jest. Przekonanie, że, coś trzeba ulepszyć, pochodzi z błędnego osądu, że jest to złe. Gdy zrozumiemy, wszystko się zmienia bez wysiłku.

Opór oznacza, że opieramy się poglądom, które są niezgodne z naszymi przekonaniami o tym, co jest właściwe.

Spójrzmy na cykl ofiary. Kiedy stajemy twarzą w twarz z daną sytuacją, zaczynamy ją porównywać

stawianie oporu

sztuka świadomego oddychania

165

164

z tym, jak powinno być, a następnie osądzamy ją jako złą. To wyraźnie wskazuje, że sami stwarzamy swoje wewnętrzne reakcje oraz napięcia mięśniowe. Sytuacja nie jest niczym więcej, jak bodźcem skłaniającym nas do negatywnych ograniczających myśli o naszej rzeczywistości, co z kolei sprawia, że tworzymy pewien osąd. Osądzanie działa jak przycisk włączający lęk, wywołujący różne reakcje i emocje. Innymi słowy, kiedy włącza się strach, zaczynamy reagować.

Oczywiście jesteśmy przekonani, że ma to coś wspólnego z osobą lub rzeczą, którą osądzamy. I tak, jeśli nie lubimy naszych uczuć, zaczynamy stawiać im opór i źle je oceniać. Stawianie oporu powoduje napięcie i stres w ciele.

Życie jest naturalnym procesem ewolucyjnej zmiany. Dlatego czujemy chęć zmieniania wszystkiego. Lecz jednocześnie jesteśmy przerażeni zmianami, ponieważ nie całkiem rozumiemy, jak funkcjonuje rzeczywistość. W związku z tym obawiamy się konsekwencji. Jeśli czegoś nie rozumiemy, zwykle się tego boimy i przeciwstawiamy się temu.

Dlaczego chcemy wszystko zmieniać?

Stawiając opór, próbujemy zmienić rzeczywistość, jaką sami stworzyliśmy bez jej zrozumienia.

Sytuacje pojawiają się jedna za drugą i w rezultacie naszego porównywania i osądzania nazywamy je „tragicznymi" lub „bolesnymi". Następnie staramy się je zmienić, co powoduje napięcie (opór), i tak to się toczy, jak w koszmarze sennym. Musimy się przebudzić i zobaczyć rzeczywistość taką, jaka jest, bez

porównywania, osądzania ani stawiania oporu. Po prostu zobaczyć.

Wielu ludzi przez stawianie oporu próbuje stać się bardziej uduchowionymi. Część swojej rzeczywistości uznali za złą i starają się stać lepsi. Uczą się listy rzeczy niewłaściwych i wmawiają sobie, jak powinni żyć. Ich nowym zadaniem jest poświęcanie się, eliminowanie grzechu, unikanie pewnych zachowań. Mnóstwo czasu pochłania przeciwstawianie się innym punktom widzenia, walka z pragnieniami lub tłumienie naturalnych popędów swego ciała, często bez zrozumienia, czym owe popędy są i skąd się biorą.

Poświęcanie się lub wymagające wysiłku odrzucanie czegoś oznacza, że jesteśmy wciąż do tego przywiązani. Tak więc wiele dobrze o sobie myślących osób mówi do siebie: „Nie powinienem się gniewać, pożądać". A zatem tłumią owe uczucia. Nie jesteśmy świadomi tłumienia naszych uczuć, po prostuje ignorujemy, aż stają się nieświadome. Ignorancja jest wynikiem ignorowania różnych aspektów życia.

Oto fragment z mojej książki Wewnętrzne przebudzenie:

„Integracja nie polega na uwolnieniu się od czegoś, co osądziliśmy jako złe, ale na porzuceniu samych osądów, czyli przywiązań. Integracja jest świadomą decyzją zmiany naszego negatywnego nastawienia. Ale najpierw musimy uświadomić sobie swoje negatywne nastawienia. Bycie świadomym nie obejmuje porównywania i osądzania, a wprowadzenie zmian wyklucza stawianie oporu. Nieświadomi i uśpieni,

166

sztuka świadomego oddychania

jesteśmy jak ślepi z przepaskami na oczach, którzy usiłują przebić mur, by wyjść na wolność; gdyby tylko zdjęli przepaski, zobaczyliby otwartą bramę".

Przebudź się. Otwórz oczy. „Kto ma oczy do patrzenia, niechaj patrzy. Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha". Najpierw postaraj się zrozumieć istotę życia i swoje miejsce w nim. Wówczas cała twoja walka ustanie, a cierpienie i ból przeminą.

Dlaczego ludzie tak bardzo chcą zmiany? Cały świat zajęty jest ulepszaniem. Ale czy życie staje się przez to lepsze? Ludzie chcą tak bardzo zmienić swe życie i otoczenie, ponieważ sądzą, że zmieniając swoją rzeczywistość, zmienią negatywne uczucia. Próbując zmienić zewnętrzne rzeczy, a nie zajmując się wewnętrznymi reakcjami, komplikują tylko problem. Usiłują zmienić rzeczywistość nie z miłości, odczuwanej wewnętrznie, ale z takich pobudek jak: gniew, poczucie winy, lęk, poczucie niesprawiedliwości itd. A kiedy działają z takich motywów, jedna niesprawiedliwość zastąpioną zostaje inną, jak uczy cała historia.

Nigdy nic nie zrozumiemy, choć staramy się zmienić siebie na lepsze. A to dlatego, że wychodzimy z porównywania, osądzania i stawiania oporu, tj. z ograniczonego pola świadomości, niezdolnego do pojmowania rzeczywistości. Żyjemy w iluzji i usiłujemy zmienić iluzję. Pozbędziemy się iluzji, gdy dostrzeżemy swe Prawdziwe Ja; gdy uświadomimy sobie, że w swym wnętrzu już jesteśmy „lepsi".

Rozdział 17

Utożsamianie się

Utożsamianie się oznacza, że zatraciliśmy siebie w jakiejś roli, idei, wierzeniu lub funkcji.

Na przykład, gdy zapytasz ludzi na ulicy: „Kim jesteś?", możesz otrzymać różne odpowiedzi: „Jestem sobą, mężczyzną, kobietą, matką, terapeutą itd.". Ludzie utożsamiają się ze swym wizerunkiem własnym, z kimś, kim według swego wyobrażenia są. Gdy opisują, kim według siebie są, na ogół podają rolę lub funkcję, którą spełniają w danym momencie. Utożsamili siebie ze swoimi rolami i to uniemożliwia im doświadczanie, kim naprawdę są.

Owo pomieszanie z funkcjami i rolami, utożsamianie się, jest główną przyczyną naszego oddzielenia od źródła, od naszego Prawdziwego Ja.

169

utożsamianie się

sztuka świadomego oddychania

168

KIM NAPRAWDĘ JESTEŚMY?

Myślimy, że jesteśmy tym, kim myślimy, że jesteśmy, ale jest to tylko utożsamianie siebie z naszymi myślami. Chyba jednak jesteśmy czymś więcej niż to, co widzimy, czujemy, słyszymy, wąchamy lub czego dotykamy. Chyba jesteśmy czymś więcej niż to, o czym myślimy i czego doświadczamy. Możemy poznać głębię nas samych tylko wtedy, gdy wyjdziemy poza granice intelektu, emocji i ciała fizycznego, gdy wyjdziemy poza utożsamianie się z tym, co jest jedynie naszą funkcją. Wtedy połączymy się ze swoim Prawdziwym Ja.

Jak to zrobić? Musimy wyćwiczyć umysł tak, aby powrócił do czystości swojego ja, a uczynimy to przez oddychanie, medytację i obserwowanie siebie.

Wydaje się, że za każdym razem, kiedy wpadnie nam do głowy jakaś myśl, zatracamy się w niej, gubimy. Podobnie jest z emocjami i doznaniami fizycznymi. Nic nie istnieje poza tym stanem zaabsorbowania sobą. Jesteśmy nieświadomi siebie; nie jesteśmy nawet świadomi, że jesteśmy nieświadomi, dopóki ktoś nas nie zawoła lub nie zdarzy się coś, co wyrwie nas z tego stanu.

A więc utożsamieniem nazywamy przywiązanie do jakiejś myśli, emocji albo wrażenia fizycznego lub zatracenie się w którymś z nich w danej chwili i przekonanie, że jesteśmy jedną z tych funkcji. Nie jesteśmy jednak funkcją, lecz kimś o wiele więcej. Gdy utożsamiamy się z rolą lub funkcją, sterują nami

nasi ministrowie, którzy starają się nas przekonać, iż jesteśmy ową rolą czy funkcją.

Utożsamianie się to tak silne przywiązanie do życia, że przestajemy się w nie angażować. Czym jest zaangażowanie w życie? Jest to bycie samym życiem. Nie obserwowanie i świadkowanie życiu, lecz bycie samym życiem, w którym nie ma żadnych małych ,ja". Czy czujesz różnicę między byciem strumieniem życia a byciem oddzielonym małym ,ja", zagubionym w strumieniu? Gdy pełnimy funkcję podmiotu obserwacji, nie możemy mieć obiektywnego doświadczenia. Musimy o tym pamiętać, gdy osądzamy rzeczywistość, ponieważ zawsze czynimy to z punktu widzenia jednego ze swych ministrów, z którym aktualnie się utożsamiamy.

Dlaczego tak łatwo się utożsamiamy? Dajemy się wchłonąć komuś lub czemuś, by wypełnić wewnętrzną pustkę. Zatracamy się w rzeczach w daremnej próbie uzyskania poczucia bezpieczeństwa. Przywiązujemy się do czegoś, co wydaje się trwałe lub bardziej rzeczywiste niż ulotna idea „strumienia życia", „ducha" lub czegoś w tym rodzaju. Nie potrafimy odnieść się do tych abstrakcyjnych pomysłów. Łatwiej utożsamiać się nam z ego. Łatwiej... ale nie bliżej prawdy. Ego jest nieprawdą.

Rzeczywistość wydaje się bardziej swojska i znajoma, gdy utożsamiamy się ze swą rolą w rodzinie, z zawodem, reputacją, poglądami politycznymi lub religijnymi. Nie sugerujemy, że jest coś złego w rolach i funkcjach. W rzeczywistości możemy uwolnić

171

sztuka świadomego oddychania

utożsamianie się

170

się od swego przywiązania do nich dopiero wtedy, gdy używamy ich właściwie. Gdy natomiast wierzymy, że jesteśmy rolami i funkcjami, gubimy drogę do Domu.

Szukamy bezpieczeństwa na zewnątrz, ponieważ nie znaleźliśmy go w sobie. Przywiązujemy się z chwilą, gdy identyfikujemy się z czymś i traktujemy to jak część siebie - nieuchronnie przychodzi wtedy lęk, że to utracimy, a następnie ból utraty, ponieważ wszystko się zmienia i nie ma nic stałego pod słońcem.

Utożsamianie się polega na przekonaniu, że coś jest częścią naszego Prawdziwego Ja. Czy jesteśmy swoim imieniem? Jego zmiana nie zmieniłaby w najmniejszym stopniu naszego Esencjalnego Ja. Czy jesteśmy swym ciałem fizycznym? W każdej sekundzie ginie w nim tysiące komórek i powstają nowe, z komórek, które kiedyś należały do kogoś lub czegoś innego. Oznacza to, że nie możemy twierdzić, iż ciało jest nasze, a tym bardziej, że jest nami. Nie możemy wejść dwa razy do tej samej rzeki ani nie możemy być dwa razy w tym samym ciele, bo zmienia się ono bez przerwy.

Prawdziwe Ja nie jest naszym imieniem, ciałem, pracą, reputacją, pieniędzmi, zachowaniem, przekonaniami, poglądami ani uczuciami. Wszystkie te rzeczy mają tyle wspólnego z Prawdziwym Ja, ile buty, które wkładamy każdego ranka. Możemy się nimi cieszyć dopiero wtedy, gdy uwolnimy się od przywiązania do nich, ponieważ to uwolni nas od lęku przed

utratą i przed zmianą. Ale, co ważniejsze, dopiero wtedy odkryjemy, kim naprawdę jesteśmy.

Kiedy zaczniemy więcej obserwować, a mniej utożsamiać się, nie będzie nas tak dotykać krytyka. Utożsamianie się to wiara, że krytyka jest prawdziwa. Krytycyzm to nic więcej niż osąd innych ludzi na nasz temat. Kiedy czyjeś osądzanie wywiera na nas wpływ, to znaczy, że steruje nami utożsamianie się nas z naszym ego, które pragnie aprobaty, pochwał i uznania. Jeśli bronimy działań naszego ego, wierząc, że są naszym Prawdziwym Ja, wpadamy w pułapkę. Po co bronić ego? Identyfikowanie się z nim jest główną przyczyną cierpienia. Kto w nas cierpi? Oczywiście, obrażone ego. Oprócz niego nie ma w nas nic, co byłoby zdolne do cierpienia. Krytyka ze strony innych ludzi może nas boleć tylko wtedy, gdy utożsamiamy się z iluzją, z wizerunkiem nas samych, jaki sobie stworzyliśmy. Kiedy zaczniemy się budzić, iluzja zniknie, a wraz z nią udawanie. Pojawi się wolność.

Prawdziwe Ja jest poza etykietkami i zna swoją wartość. Nie potrzebuje niczego do szczęścia, bo samo jest szczęściem. Zatem wystarczy zaprzestać utożsamiania się z naszymi ministrami, aby być szczęśliwym. Nie zdobywamy szczęścia - po prostu uświadamiamy sobie, że zawsze z nami było i będzie.

Gdy studiowałem psychologię, uczono mnie, że dla ludzi niezmiernie ważne jest poczucie przynależności. Potem przebudziłem się nieco - na tyle, by stwierdzić,

173

utożsamianie się

sztuka świadomego oddychania

172

że nikt nie musi do niczego przynależeć. Mając potrzebę przynależności, pozwalamy, by społeczeństwo kontrolowało nas i manipulowało nami za pomocą pochwał lub nagan.

Były kiedyś plemiona w Afryce i Ameryce Południowej, w których największą karą za największe wykroczenia był ostracyzm społeczny. Członkowie tych plemion wierzyli, że nie można żyć bez przynależności do plemienia, i zgodnie z tym nastawieniem osoby poddane ostracyzmowi umierały. Brały bowiem udział w rytuale, który odprawia cała nieświadoma ludzkość - w utożsamianiu się. Nie potrzebujemy nigdzie przynależeć, nie potrzebujemy aprobaty, nie potrzebujemy niczego. Naszym naturalnym stanem jest miłość i wolność i nie ma znaczenia., czy plemię nas zaakceptuje, czy nie. Jesteśmy wolni. To wystarcza.

Jaki związek łączy większość ludzi ze światem? Polityk związany jest z władzą; szef z kontrolowaniem pracowników; gospodyni domowa ze swoimi obowiązkami; biurokrata z trzymaniem się zasad; człowiek pobożny z byciem kimś „dobrym"; uczony z formułkami i abstrakcyjnymi pojęciami; lekarz z chorobą itd. Czym są owe związki? Utożsamianiem się z rolą lub funkcją, które wsadza ludzi do ich własnego więzienia.

„Ale co z obowiązkami wobec rodziny, przyjaciół, kolegów z pracy? Jaki będzie mój związek ze światem, jeśli nie będę się z niczym utożsamiać?".

Nasze uwarunkowanie może nie pozwolić nam na taką wolność na tym etapie naszej podróży. Ciągle potrzebujemy usypiających tabletek „odpowiedniego" zachowania, tradycji, zasad, etykiety lub naszych przekonań. A dla większości z nas nieprzywiązywanie się jest na razie tylko interesującą teorią. Nie chcemy proponować, by na tym etapie usunąć fałsz, jaki dostrzegliśmy w swym życiu. Już samo uświadomienie sobie jego istnienia jest najlepszym początkiem procesu zmiany, która będzie prawdziwa i trwała. Miejmy cierpliwość - czeka nas jeszcze wiele odkryć na drodze do indywidualnego wyzwolenia.

To, o czym mówimy, prawdopodobnie sprzeciwia się wszystkiemu, czego nas uczono. Wszyscy zostaliśmy zaprogramowani na porównywanie, osądzanie, stawianie oporu, utożsamianie się i analizowanie wszystkiego, na oczekiwanie, żądanie i niepokojenie się. To jest normalne, ale nie jest naturalne.

Owo zaprzestanie utożsamiania się jest zbyt przerażające dla większości osób, gdyż stale wierzą, że są etykietkami, a odrzucenie etykietek zagraża ich egzystencji. To właśnie nadawanie sobie etykietek jest przyczyną ich nieświadomości i powodem, dla którego zgubili drogę do Domu.

analizowanie

175

Rozdział 18

Analizowanie

Analizowanie jest intelektualnym przywiązaniem do szczegółów, które są pułapką dla świadomości. Jest pogrążaniem się w ,jak", „dlaczego", „co", „kiedy", „ponieważ". Podczas gdy doświadczenie daje nam prawdziwą wiedzę dzięki naszemu bezpośredniemu zaangażowaniu, analizowanie jest procesem intelektualnym, który wymaga logicznych dowodów i właściwie ucieka od doświadczenia. Gdy znamy coś z doświadczenia, nie potrzebujemy dowodów. Analizowanie nie może się obyć bez porównywania i osądzania. Później następują wyjaśnienia, usprawiedliwienia, obwinianie.

Wyjaśnianie rzeczywistości nie jest ważne. Ważna jest sama rzeczywistość.

Kilka lat temu spędziłem weekend z przyjaciółmi, którzy właśnie ukończyli kurs o związkach międzyludzkich. Poświęcony był różnym motywom, kryjącym się za zachowaniami i słowami. Moi przyjaciele bez

przerwy analizowali swoje najdrobniejsze gesty, uwagi, uczucia. „Podaj mi cukier" - mówiło jedno, a drugie odpowiadało: „Słyszę dziwne wahanie w twoim głosie. Czy coś przede mną ukrywasz? Przyjrzyjmy się temu, jak to powiedziałeś".

Im głębiej w to brnęli, tym więcej urazy czuli do siebie. W końcu eksplodowali złością i stali się autentyczni w swoich uczuciach.

Analizowanie opiera się na szczegółach z zapożyczonej wiedzy lub idei, a jego punktem odniesienia jest zawsze przeszłość. Widzi się drzewa, nie widząc lasu.

Ograniczenie, jakie stawia analizowanie, dobrze ilustruje opowieść o ślepcach, którzy chcieli zbadać, czym jest słoń. Jeden z nich złapał za trąbę, drugi - za nogę, trzeci - za ogon, czwarty - za kieł. Potem zaczęli się kłócić, jaki jest słoń. Opowieść ta opisuje, co się dzieje, gdy za bardzo polegamy na intelekcie i analizie kosztem innych naszych zdolności, o których istnieniu może nawet nie wiemy.

Mistrz zeń, doktor Suzuki, pisze:

„Intelekt stawia pytania, ale nie udaje mu się dać zadowalających rozwiązań. Taka jest natura intelektu. Funkcją intelektu jest doprowadzenie umysłu na wyższe pole świadomości przez stawianie różnego rodzaju pytań, które wykraczają poza intelekt. Tajemnicę pojmujemy, gdy nią żyjemy, gdy widzimy, jak działa, gdy realnie doświadczamy znaczenia życia".

samoobserwacja

177

Rozdział 19

Samoobserwacja

Zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy uśpieni, pełni przywiązań i powoduje nami lęk. I co z tego? Czy to nam poprawia samopoczucie? Czy rozwiązuje nasze problemy?

Raczej nie. W pewnym sensie czujemy się nawet gorzej, jak w pułapce. Straciliśmy nadzieję, że cała nasza walka i cierpienie, wszystkie nasze próby zmiany życia na lepsze, wszystkie opanowane przez nas techniki spowodują kiedyś cud i przyniosą nam szczęście. A więc co teraz robić?

Doszliśmy do centralnego i najważniejszego momentu w naszych rozważaniach - do obserwacji siebie. Zanim jednak zrozumiemy, czym jest prawdziwa samoobserwacja, zbadajmy, czym ona nie jest.

Obserwowanie siebie nie jest egocentryczną gimnastyką umysłową ani myśleniem cały czas o sobie i pogrążaniem się w sobie. Przeprowadza się je bez

analizowania, bez intelektu, siły woli i bez wysiłku. Samoobserwacja jest bezstresowa, łagodna i pozostaje w całkowitej równowadze z naturą i całym życiem. Wysiłek i walka świadczą o konflikcie wewnętrznym, podczas gdy obserwowanie siebie jest stanem spokoju umysłu, całkowicie wolnym od konfliktu.

Obserwowanie siebie nie jest czymś, co robimy. Jest po prostu zaniechaniem robienia. Wyjaśnijmy to. Omawialiśmy wszystko, co nie pozwala nam doświadczać chwili obecnej: porównywanie, osądzanie, stawianie oporu, utożsamianie się i analizowanie. A więc jak doświadczyć chwili obecnej? Trzeba przestać robić te rzeczy.

BEZSTRONNA SAMOOBSERWACJA

Obserwując siebie, nie robimy absolutnie nic, tylko jesteśmy świadkami wszystkiego, co się zdarza w jednym z trzech ośrodków, a także na zewnątrz nas. Nic nie robimy, tylko obserwujemy. Bezstronnie, bez przywiązania, tak jakby wszystko zdarzało się komuś innemu. Nie bierzemy niczego osobiście ani też nie wydajemy żadnej opinii. Po prostu obserwujemy.

Krishnamurti, w książce The First and Last Free-dom, tak opisuje samoobserwację:

Świadomość jest obserwacją bez potępiania. Świadomość przynosi zrozumienie, ponieważ nie ma żadnego potępiania ani utożsamiania się z niczym, tylko cicha

sztuka świadomego oddychania

samoobserwacja

178

179

obserwacja. Gdy chcę coś zrozumieć, muszę to obserwować. Nie wolno mi tego krytykować. Nie wolno mi tego potępiać. Nie wolno mi pożądać tego jako przyjemności ani unikać jako nieprzyjemności. Musi być tylko spokojna obserwacja faktu. Nie ma w tym żadnego celu, lecz tylko świadomość wszystkiego, co się pojawia.

Nasz umysł przeważnie działa mało wydajnie. Pracuje bardzo ciężko, ale nie potrzeba ciężkiej pracy, aby odkryć prawdę - potrzeba natomiast mocy twórczej.

Moc twórcza wyzwala się najłatwiej wtedy, gdy nasz umysł jest w stanie spokoju. Musimy uspokoić soje myśli, uciszyć hałas, jaki robią, by słyszeć głos swego Prawdziwego Ja. Obserwować siebie będziemy mogli tylko wówczas, kiedy odrzucimy wszelkie przeszkody, zwłaszcza osądzanie i utożsamianie się.

Wyobraź sobie, że stoisz na szczycie wzgórza i spoglądasz na ruchliwą szosę. Kolor niektórych ciężarówek i samochodów jest intensywny i świeży, inne są stare i wyblakłe. Czy martwimy się, że jakiś tam samochód nie był od dawna malowany? Nie, po prostu obserwujemy.

Spokojne obserwowanie przepływu lęku, gniewu lub zazdrości przez nasz umysł, bez utożsamiania się z nimi, jest niezwykłym doświadczeniem. Mówimy o prawie magicznym doświadczeniu, które przemienia panikę, walkę i lęk w spokój. Gdy zaczynamy siebie obserwować, zauważamy, jak myśl wchodzi do umysłu, i co wtedy zazwyczaj robimy?

Prawdopodobnie usiłujemy ją złapać albo wypchnąć, przez co myśl natychmiast staje się silniejsza i opanowuje nasz umysł. Gdy staramy się wypchnąć jakąś uporczywie powracającą myśl, powraca ona jeszcze bardziej uporczywie. I nic już nie istnieje oprócz tej myśli, ponieważ utożsamiliśmy się z nią. W tym momencie nie obserwujemy, jesteśmy całkowicie pogrążeni w tej myśli. Pomocne może okazać się wyobrażenie sobie, że nasze myśli są jak lwy przebiegające przez umysł. Łapanie lwa za ogon nie wydaje się dobrym pomysłem. Pozwólmy mu wkroczyć w umysł i przejść w spokoju.

Samoobserwacja to drzwi do prawdziwego samopo-znania. Zamiast piastować złudne wyobrażenia o sobie, zaczynamy widzieć siebie takimi, jacy naprawdę jesteśmy. Jest to klucz do wyzwolenia, ponieważ pozwala nam oddzielić siebie od swych identyfikacji. Gdy stoimy zbyt blisko lustra, obraz jest zamazany. Trzeba stanąć trochę dalej, by osiągnąć właściwy ogląd i zobaczyć nieco więcej. Na tym polega obserwacja siebie.

Samoobserwacja jest najbardziej skuteczna wtedy, gdy przyglądamy się aktywacji naszych negatywnych emocji. Kiedy pojawia się smutek, zmierzamy w sposób obiektywny do źródła tego przykrego uczucia, do samego ośrodka, w którym objawia się on w ciele fizycznym. I nie próbujemy go ominąć. W chwili gdy w pełni uświadomimy sobie (nie tylko gdy dowiemy się w sensie intelektualnym) wszystkie dysharmo-nijne energie, natychmiast nastąpi integracja.

samoobserwacja

181

sztuka świadomego oddychania

180

Gdy zaczynamy praktykować samoobserwację, zauważamy, że na dłuższą metę trudno nam zachować obiektywność. Przychodzą różne myśli, poruszone zostają emocje, dają o sobie znać fizyczne pragnienia i powodują, że zapominamy o ćwiczeniu. Każdy z ośrodków przynosi coraz to nowe skojarzenia i zaczynamy się identyfikować ze swymi wspomnieniami, tracąc samoświadomość. Tego należy oczekiwać i jest to dobry znak. Świadczy o tym, że uczciwie łączymy się z naszym dawnym uwarunkowaniem, które znowu próbuje nas uśpić.

Czasami nasze ego próbuje różnymi sztuczkami wzbudzić w nas przekonanie, że z łatwością potrafimy siebie obserwować, podczas gdy tak naprawdę popadamy w utożsamianie się z którymś z naszych ośrodków. W miarę praktyki zjawisko to ustąpi i cały proces stanie się łatwiejszy. Pierwsze kroki zawsze są najtrudniejsze.

Samoobserwacja przebiega łatwiej dzięki właściwemu oddychaniu. Jest ono zgodne z naturą i poszerza świadomość, umożliwiając uważniejsze obserwowanie każdego z naszych ośrodków.

Teraz wróćmy do punktu, w którym omawialiśmy zagadnienie zmian. Doszliśmy do wniosku, że nie jest zbyt mądre zmienianie czegokolwiek, dopóki się tego nie zrozumie. A jednak całe nasze uwarunkowanie oparte jest na idei, że powinniśmy się zmieniać, doskonalić, poprawiać itd. Gdy dostrzeżemy swoje uśpienie, rutynę, poddanie się przeszłości, pierwszą rzeczą, jakiej pragniemy, jest zmiana tej

sytuacji przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych technik.

Gdy przystąpimy do zmian, zanim zrozumiemy nasze położenie, pojawią się wszelkie przeszkody i przez to nie będziemy świadomi naszych kroków. Oznacza to, że utraciliśmy chwilę obecną. Wszystkie zmiany, jakie możemy wtedy wprowadzić, nie są poprzedzone zrozumieniem. Ich podstawą jest myśl, że coś jest z nami nie w porządku.

I cóż, jesteśmy zupełnie zdezorientowani. Zmieniać coś czy nie zmieniać? Robić czy nie robić? W co wierzyć? Najlepiej nie wierzyć w nic oprócz cichego głosu swego Prawdziwego Ja. Można go usłyszeć tylko w doskonałej ciszy umysłu. Tylko wówczas, gdy dotrzemy do tego miejsca, rozpoczyna się zmiana. Nie dlatego, że musimy się zmienić, lecz dlatego, że życie jest zmianą, ruchem, rozwojem. Próby wprowadzania zmiany w stanie nieświadomości są tworzeniem pseudozmian - po prostu stare negatywne zachowania przykrywamy nowymi.

Wprowadzanie zmian behawioralnych z wielkim wysiłkiem i staraniami rzadko odnosi skutek. Gdy punktem wyjścia jest brak, akceptacji, wprowadzanie zmian na lepsze zawsze kończy się tłumieniem i wypieraniem uczuć. Słowo „lepsze" wypływa z osądzania i sugeruje, że może być lepiej. A jeżeli może być lepiej, to może być i gorzej. Znowu jesteśmy w pułapce. Porównujemy, osądzamy, stawiamy opór, utożsamiamy się i analizujemy - a wszystko po to, by coś zmienić. Czyniąc tak, tracimy rzecz najważniejszą:

sztuka świadomego oddychania

samoobserwacja

183

182

chwilę obecną. Gdy porzucimy potrzebę zmiany, wówczas nieuchronna staje się prawdziwa zmiana.

P. D. Uspieński w książce In Search ofthe Miracu-lous pisze:

Obserwujący siebie człowiek zauważa, że samoobserwacja przynosi zmiany w jego wewnętrznych procesach. Zaczyna rozumieć, że obserwowanie siebie jest instrumentem zmiany, drogą do przebudzenia. Obserwując siebie, kieruje jak gdyby promień światła na swoje wewnętrzne procesy, które do tej pory pozostawały w całkowitej ciemności. Pod wpływem tego światła procesy zaczynają się zmieniać.

Dopiero gdy przybędziemy do tego miejsca, zaczynamy doświadczać życia, zaczynamy naprawdę żyć. Dzień przeżywany jest tylko przez tych, którzy są w pełni świadomi. Samoobserwacja sprawia, że budzimy się ku temu, co się naprawdę wydarza w naszym życiu.

SKUTECZNE ĆWICZENIE NA PRZEBUDZENIE

Wypróbuj je teraz. Przez dziesięć minut nie rób absolutnie nic. Po prostu pozwól wszystkiemu być. Usiądź, zamknij oczy i tylko obserwuj, co się w tobie dzieje.

Nie zagub się w myślach i uczuciach, a jeśli tak się stanie - obserwuj to i wróć do „nicnierobienia". Odłóż tę książkę na dziesięć minut...

Czy zarejestrowałeś wszystkie swoje myśli? Może wśród nich były takie: „To jest głupie" lub: „To jest nudne". Czy zauważyłeś, że życie toczy się dalej i że nie musisz przez cały czas coś robić, tak jakby ono od tego zależało? Jest to inna forma samoobserwacji.

Metoda, jaką proponujemy, polega na obserwowaniu naszych trzech funkcji, co pozwala nam się skoncentrować i powracać do ośrodka, na którym skupiamy się za każdym razem, gdy łapiemy się na tym, że odbiegamy myślami ku jednej z pięciu przeszkód.

Zalecamy wykonywanie tego ćwiczenia przynajmniej trzy razy dziennie, pierwszy raz tuż po przebudzeniu, zanim wstaniemy z łóżka.

Ćwiczenie jest jeszcze skuteczniejsze, jeśli na początku weźmiemy dwadzieścia głębokich oddechów. Oddychanie zaczyna poszerzać świadomość, co jest bardzo skutecznym sposobem rozpoczęcia samoobserwacji. Całe ćwiczenie nie powinno trwać dłużej niż jedną lub dwie minuty. Z tego względu jest ćwiczeniem wymagającym chyba najmniej czasu, a dającym największe rezultaty. A zatem nie pozwól swojemu ego, aby wymawiało się brakiem czasu.

Systematyczne praktykowanie samoobserwacji pokaże ci, że życie jest łatwe i nie wymaga wysiłku. Nie musisz zmuszać rzeki do płynięcia. Musisz tylko zrozumieć kierunek i świadomie płynąć z prądem. Jeśli będziesz wykonywać to ćwiczenie trzy razy dziennie, zauważysz magiczne przemiany w swoim życiu.

184

sztuka świadomego oddychania

Określiliśmy obserwowanie siebie nie jako czynność, lecz jako zaprzestanie wszelkich czynności. Przestajemy walczyć z życiem. Przestajemy tworzyć przywiązania: porównywać, osądzać, stawiać opór, utożsamiać się lub analizować. Pozwalamy wszystkiemu być takim, jakie jest. To proces b y c i a, a nie robienia.

To nie jest technika. Jeśli potraktujemy samoobserwację jako technikę, wpadniemy w pułapkę programowania i zostaniemy ograniczeni w strukturze techniki. Przez to proces ten stanie się mechaniczny, nieświadomy i z powrotem nas uśpi.

Może nam się zdawać, że kiedy jesteśmy nieświadomi, nic nie robimy. Ale w rzeczywistości nie jesteśmy świadomi, co się dzieje. Po prostu nie uświadamiamy sobie osądów i utożsamiania się, które zachodzi w naszym umyśle. Między „nicnierobieniem" a „świadomym niedziałaniem" istnieje ogromna różnica. Samoobserwacja nie polega na siedzeniu w ciszy. Jest stanem świadomego bycia.

Rozdział 20

Reakcje samosabotażu

Słowo „sabotaż" oznacza pełne zażartości niszczenie maszyn przemysłowych przez robotników mających pretensje do pracodawcy. Samosabotaż w sensie, w jakim posługujemy się tym określeniem tutaj, to nieświadome ranienie samego siebie, niszczenie aspektów własnego życia, co ma prowadzić do szczęścia.

Nasze życie toczy się zgodnie ze schematami przyzwyczajeń, często opartych na licznych przekonaniach, które zakorzeniły się w nas jako uwarunkowane reakcje. Na przykład, jeśli w dużym stopniu odrzucam sam siebie, z trudnością uwierzę, że ktoś może mnie kochać. Gdy nawiążę znajomość z kimś, kto, jak się wydaje, darzy mnie sympatią, moje myślenie prawdopodobnie będzie następujące: „Niech mnie tylko lepiej pozna, wtedy od razu przestanie

sztuka świadomego oddychania

186

187

reakcje samosabotażu

się mną interesować. A więc zerwę tę znajomość pierwszy, zanim on to zrobi". To jest właśnie samo-sabotaż.

Ktoś chce uczestniczyć w jakiejś dziedzinie sportu lub opanować jakąś nową porywającą umiejętność, coś, czego zawsze pragnął. Za każdym razem, gdy już chce się tego podjąć, coś mu przeszkadza: spotkanie służbowe, kłótnia w rodzinie, zwichnięta ręka lub brak czasu. Zawsze odkłada to na później, choć stałoby się to dla niego źródłem radości i spełnienia. To właśnie samosabotaż.

Zachowanie samosabotażowe jest wynikiem negatywnych myśli, przekonań i podświadomego warunkowania, które steruje naszym sposobem myślenia, odczuwania i działania. Większość osób uważa, że kontroluje samych siebie, ale tak nie jest, ponieważ 99 procent ma wysoce zaprogramowaną osobowość, która powstrzymuje ich przed efektywnym życiem. Żyjemy z tym zaprogramowaniem tak długo, iż sprawiło ono, że postępujemy mechanicznie i w sposób możliwy do przewidzenia.

Samosabotażowe uwarunkowanie rozpoczyna się chyba w momencie narodzin. Niektórzy sądzą, że już w chwili poczęcia, a nawet jeszcze wcześniej. Później było wzmacniane w okresie dorastania i dalej utwierdzane przez nasze indywidualne doświadczenia. Dochodzi ono do głosu głównie w naszych stosunkach z innymi ludźmi, a zwłaszcza w naszym związku z samym sobą. Wszyscy znamy osoby, z którymi jesteśmy w jakimś związku, ale ilu spośród nas zna samych siebie?

Najważniejszym związkiem ze wszystkich jest ten, który mamy ze sobą, a te inne zależą właśnie od niego. Nie możemy utrzymywać udanych kontaktów na żadnym poziomie: mentalnym, fizycznym, emocjonalnym czy duchowym, jeśli w tym samym czasie mamy marny kontakt ze sobą.

Trudno jest zbadać, jakiego rodzaju stosunek łączy nas z nami samymi, gdy będziemy się tylko sobie przyglądać. Chyba że rozwinęliśmy w wysokim stopniu sztukę samoobserwacji i wyższą świadomość. Jest tak dlatego, że nie potrafimy dostrzec naszego przeszłego zaprogramowanego uwarunkowania. Jednak możemy się nieco dowiedzieć o tym związku, przypatrując się swoim kontaktom z innymi osobami oraz temu, w jaki sposób nas inni traktują. Tworzymy związki z ludźmi, którzy będą nas traktować tak, jak - zdaniem naszej zaprogramowanej świadomości - powinniśmy być traktowani. Sposób, w jaki jesteśmy programowani, jako dzieci lub jako nieświadomi dorośli", czy to przez rodziców, nauczycieli, czy nawet przez samych siebie, wpływa na nasze przekonanie, jak powinno się nas traktować. Nie mamy absolutnie żadnej kontroli nad przebiegiem historii naszych związków, ale ona może powiedzieć bardzo wiele o tym, co czujemy w stosunku do samych siebie. Sposób, w jaki traktują nas inni ludzie, jest dokładnie taki sam, w jaki traktujemy siebie.

Kiedy uporządkujemy swoje kontakty ze sobą, automatycznie uporządkujemy wszystkie inne związki w naszym życiu. Jeśli mamy kłopoty w jakimś związku,

189

sztuka świadomego oddychania

reakcje samosabotażu

188

i 'f.

na przykład w małżeństwie, stratą czasu jest próba jego naprawienia, gdy negujemy potrzebę pracy nad sobą. Powodem, dla którego przeżywamy trudności w określonej sferze, jest fakt, że nie odnosimy się poprawnie do samych siebie.

Uwarunkowanie samosabotażowe wyrządza nam krzywdę, gdyż odrzuciliśmy prawdę, iż jesteśmy piękni, godni miłości, wartościowi i ważni. Zaletą samoobserwacji jest to, iż pozwala nam ona zrozumieć, w jakim punkcie sabotujemy swoje życie. Obserwując nasz sposób reagowania na życie (strachem) zamiast odpowiadania mu (miłością) pomaga nam poznać siebie. Dzięki temu możemy zintegrować własne zachowanie. W dalszym ciągu tej książki przyjrzymy się, w jakich sferach nieświadomie popełnialiśmy sabotaż wobec siebie, i zrozumiemy, że całe samosabotażowe uwarunkowanie jest rezultatem braku bezwarunkowej akceptacji siebie samego. Oto niektóre najbardziej rozpowszechnione reakcje.

ODRZUCENIE SAMEGO SIEBIE

„Jestem nie dość dobry", „I tak nic z tego nie wyjdzie", „Ludzie mnie nie lubią" „Nienawidzę się", „Jestem zły" itd.

Odrzucanie siebie jest negowaniem prawdy, która tkwi w nas. Nie szanujemy siebie i nie kochamy. Opinie innych osób są dla nas często ważniejsze niż nasze własne. Ludzie zdają się myśleć, że kochanie samego siebie jest egoistyczne i niesłuszne, a prze-

cięż ich zdolność do kochania innych zależy od tego, ile miłości potrafią dać sobie.

Większość z nas łączy swoją wartość z następującymi czynnikami:

• swoim negatywnym zachowaniem, uczuciami i myślami o sobie,

• negatywnym zachowaniem innych wobec nas,

• wartościami zewnętrznymi, takimi jak: sukces, poważanie, pieniądze, władza itd.

Ale nasza prawdziwa wartość nie jest w ogóle związana z negatywnymi sądami o sobie, z naszym zachowaniem, postawą innych wobec nas i zewnętrznymi wartościami. Jeśli sądzimy inaczej, sabotujemy każdą szansę na szczęście i miłość.

OGRANICZAJĄCE ETYKIETKI

Chodzi tutaj o utożsamianie siebie z ograniczającymi myślami na swój temat. Istnieje wiele takich ograniczających przekonań. A oto kilka z nich: „Jestem nieśmiały", „Jestem niezdarny", „Jestem za gruby, zbyt kościsty, za wysoki, za niski", „Jestem za stary, żeby się zmienić", „Jestem wybuchowy", „Nie potrafię tego zrobić", „Mam kiepską pamięć".

Charakterystyki te pozwalają nam:

• usprawiedliwić fakt przebywania w stanie, w którym jesteśmy,

• usprawiedliwić swoje nieudane działania,

• uniknąć podejmowania ryzyka związanego z rozwojem i zmianą,

sztuka świadomego oddychania

191

reakcje samosabotażu

190

• wyjaśnić zachowania, których w sobie nie lubimy,

• manipulować innymi,

• usprawiedliwić pozostawanie ofiarą. Łatwiej jest utożsamiać się z etykietką, jeśli nie wiemy, kim naprawdę jesteśmy. Oprócz tego wszystkiego hamuje nas, oczywiście, lęk przed zmianą, która, jak sądzimy, może być bolesna i przez którą możemy coś stracić. Łatwiej jest przykleić sobie etykietkę i pozostawać w uśpieniu. A przecież zmiana jest jedyną stałą rzeczą na tym świecie, czy tego chcemy, czy nie. Naturalna zmiana jest istotą życia, a wszelkie nadawane sobie etykietki tłumią nasz naturalny pęd ku zmianie i rozwojowi.

PRZESĄD

Przesąd to zachowanie, w którym każdego, kto się od nas różni, oceniamy jako dziwnego, złego, głupiego, niepoważnego itd. Z drugiej strony, osobę bliską możemy postrzegać jako lepszą i wspanialszą, niż jest ona naprawdę, lub jako idealnie czystą, gdyż odrzucamy możliwość dostrzeżenia w niej czegokolwiek negatywnego. Zdarza się to często, gdy stajemy po stronie córki lub syna przeciwko zięciowi lub synowej, niezależnie od okoliczności.

Przesąd oznacza dosłownie, że przed-sądzimy, i oparty jest na sposobie, w jaki patrzymy na innych z ograniczonego punktu widzenia. Ograniczonego, ponieważ wydawanie negatywnego sądu wartościującego

świadczy o tym, że widzimy tylko część tej osoby (co prawdopodobnie wynika stąd, iż nie rozumiemy dobrze sami siebie). Gdybyśmy mogli dojrzeć i zrozumieć ją całą, krytyka byłaby niepotrzebna lub niemożliwa. Jednak, co się zdarza, najczęściej, jeżeli inni różnią się w czymkolwiek od sposobu, w jaki wyglądamy, myślimy, mówimy lub działamy, to oceniamy ich źle i odrzucamy jako niepożądanych.

Dlatego też szufladkujemy ludzi według różnych kategorii: rasy, religii, wieku, płci, pozycji społecznej i cech osobistych. To każe nam trzymać się we własnej „grupie", wśród tych, z którymi czujemy się dobrze. Ala takie odsuwanie pewnych osób na bok działa przeciwko nam, jeśli żywimy przesądy, gdyż odcina nas od różnorodności populacji. Większość innych ludzi różni się w pewien sposób, co czyni każdego z nich niepowtarzalną jednostką.

Przesądy przekazane nam przez rodziców, nauczycieli itd., a także pochodzące z naszego uwarunkowania, mogą nas ograniczać, gdyż nie pozwalają nam badać nowych obszarów rozwoju i nowych idei.

Rasa ludzka stanowi tak wspaniałą różnorodność kultur, poglądów, systempw społecznych, że mamy się czym dzielić i co odkrywać. A jednak separujemy się od siebie, ustawiając fizyczne, narodowe, geograficzne, religijne i ideologiczne granice, i jesteśmy w stosunku do siebie pełni podejrzeń i uprzedzeń (przesądów). Pogląd, że Jesteśmy lepsi niż oni", utrzymuje nas w separacji nie tylko od naszych bliźnich, ale także od nas samych.

sztuka świadomego oddychania

reakcje samosabotażu

192

193

Przesąd oparty jest mniej na gniewie czy lęku przed osobą albo grupą, a bardziej na strachu przed zmianą naszych poglądów na jej temat. Nie zbliżamy się do obcego z „innej grupy", by nawiązać rozmowę, ponieważ już uznaliśmy jego inność i nasze warunkowanie podpowiada nam, że każdy, kto się od nas różni, może nam sprawiać kłopoty. Brak akceptacji innej osoby odzwierciedla brak akceptacji jakiegoś obszaru w nas samych. Szkoda nam fatygi, a więc człowiek z całym zasobem doświadczeń, przekonań, uczuć, sposobów działania, które mogłyby nas wzbogacić, zostaje od razu odrzucony.

A przecież więcej rzeczy łączy ludzi, niż dzieli.

GNIEW I URAZY

Gniewu doświadczamy wtedy, gdy nasze oczekiwania i żądania nie zostają spełnione. Gniew reprezentuje tę część naszego życia, której nie akceptujemy, i dlatego reagujemy złością i uraza,. Prawdopodobnie ani my, ani nikt wokół nas nie lubi tej naszej reakcji.

Wszyscy żyjemy zgodnie z pewnym systemem zasad, myśli i przekonań. Gdy inni ludzie nie pasują do tego systemu, reagujemy irytacją i gniewem. Bierze się to z nierealistycznego oczekiwania i żądania, by świat i ludzie, którzy w nim żyją, byli tacy sami, bardziej podobni do nas, i aby podobnie postępowali.

Gniew jest sprawą naszej decyzji, ale też nawyku, i jest wyuczoną reakcją na frustrację. Objawia się on jako wrogość, wściekłość, atakowanie werbalne lub

fizyczne, pełna napięcia cisza itd. Obejmuje różne odczucia, od irytacji i złości do intensywnego „gotowania się w środku".

Usprawiedliwiamy swoje wybuchy gniewu, ponieważ sądzimy, że lepiej go wyrazić, niż dostać wrzodów żołądka. Ale zamiast wylewać na każdego pomyje swej wrogości, możemy obserwować swój gniew. Pamiętajmy, że wyrażanie emocji niekoniecznie oznacza jej integrację.

W miarę praktykowania nowego sposobu myślenia, obejmującego odpowiedzialność za wszystko w swoim życiu, akceptację i miłość, możemy eliminować swoje oczekiwania i żądania, aby inni byli tacy jak my.

POCZUCIE WINY I MARTWIENIE SIĘ

Większość ludzi cierpi z powodu tych dwóch przykrych emocji. Poczucie winy z powodu czegoś, co wydarzyło się w przeszłości, i martwienie się o to, co może się zdarzyć w przyszłości. Emocje te są ze sobą związane i są przeciwległymi krańcami tego samego problemu, jakim jest fakt nieistnienia tu i teraz, w chwili obecnej.

Tracimy chwilę obecną, oddając się poczuciu winy i pogrążając w przeszłości, podczas gdy martwienie się wybiega w przyszłość. Uczucia te są identyczne w tym sensie, że wprowadzają niepokój do chwili obecnej, próbując naprawić sytuację z innego czasu (przeszłego lub przyszłego), który nie istnieje teraz.

sztuka świadomego oddychania

reakcje samosabotażu

194

195

Robert Jones Burdette napisał w Golden Day:

To nie doświadczenie dzisiejszego dnia przyprawia ludzi o szaleństwo, lecz wyrzuty sumienia z powodu tego, co zdarzyło się wczoraj, i przerażenie, że inni mogą to jutro odkryć.

Poczucie winy wynika z przekonania, że zrobiliśmy coś złego i jakimś cudem to naprawimy, gdy będziemy się źle z tym czuli. Zamiast być szczęśliwi, sabotujemy obecną chwilę szczęścia chęcią ukarania siebie, w nadziei że uzyskamy przebaczenie.

Martwienie się jest wyrazem syndromu „co będzie, jeśli". „Co będzie, jeśli nie zdążę, nie zrobię, oni nie zrobią itd.". Nie ma sensu psuć sobie chwili bieżącej takimi rozważaniami, bez względu na to, czy dotyczą one jutra, czy tego, co się zdarzy za tysiąc lat. By uzmysłowić sobie bezowocność martwienia się, dobrze jest zapytać siebie: „Czy będzie to miało jakiekolwiek znaczenie za sto lat?". W 99 procentach przypadków uzyskamy odpowiedź przeczącą.

Nawyk martwienia się można przezwyciężyć, skupiając się na chwili obecnej i dążąc do uwolnienia się od bezużytecznych myśli o innym czasie, który nie ma nic wspólnego z byciem tu i teraz.

ZAZDROŚĆ

Zazdrość jest emocją wynikającą z oczekiwań w stosunku do tego, jak inni ludzie powinni się wobec

nas zachowywać. Wymagamy, aby ktoś kochał nas w pewien sposób, a kiedy tego nie czyni, czujemy się urażeni i zranieni.

Źródłem zazdrości jest brak wiary we własne możliwości i porównywanie siebie z innymi. Doświadczamy zazdrości, gdy ktoś, kogo kochamy, okazuje miłość innej osobie. Czujemy się porównywani do tej osoby, odrzuceni i zignorowani. Lecz w rzeczywistości czujemy urazę nie z powodu uczuć „tego drania" do nas, lecz dlatego, iż wyobrażamy sobie, że woli kogoś innego. Gdybyśmy naprawdę kochali siebie, nie widzielibyśmy nic złego w tym, że nasz partner okazuje sympatię innym, ponieważ w żaden sposób nie przeszkadzałoby to w naszej wzajemnej miłości. Jeżeli jednak przeszkadza, to znaczy, iż miłości tej nie było, a zatem niczego nie tracimy.

U podstaw zazdrości tkwi roszczenie sobie prawa do posiadania innych ludzi. Gdy patrzymy na swoich partnerów, na dzieci i na kochane przez nas osoby jak na coś, co należy do nas, z pewnością będziemy odczuwać zazdrość, gdy zagrozi nam ktoś, kto będzie odciągać „naszych" bliskich od nas. Lecz taka mentalność zorientowana na posiadanie jest dziecinna i ma tyle sensu, co chęć objęcia w posiadanie słońca czy księżyca.

Gdy zrozumiemy mechanizm zazdrości, stosunek naszego partnera do kogoś innego możemy postrzegać jako relację pomiędzy dwojgiem ludzi, a nie spisek wymierzony przeciwko nam. Dostrzeżemy także, że nie ma to nic wspólnego z naszą wartością, która przecież nie zależy od innych.

reakcje samosabotażu

sztuka świadomego oddychania

197

196

! 3 fe

Pewną formą zazdrości jest zawiść. Jest urazą o to, że inni mają czegoś więcej i lepszej jakości. Podobna jest do zazdrości, gdyż źródłem ich obu jest mentalność posiadania.

Wolność od przywiązania do rzeczy i ludzi, a jednocześnie głębokie zaangażowanie w związki z nimi, pozwala przezwyciężyć owe pożerające energię reakcje, zwane przez starożytnych pożądliwością.

POTRZEBA ZEWNĘTRZNEGO BEZPIECZEŃSTWA

Potrzeba bezpieczeństwa jest utożsamianiem się z lękiem przed swoją bezsilnością i słabością. Musimy mieć, przychodzącą z zewnątrz, pewność, że zawsze będziemy mieli jakieś dobra materialne, pieniądze, dom, sukces, partnera życiowego lub kogoś, kto się nami zaopiekuje, zapewni nam udane życie, rozwiąże nasze problemy i uczyni nas szczęśliwymi. Ale bezpieczeństwo oparte na rzeczach zewnętrznych jest mitem. Sytuacje się zmieniają i możemy stracić całe nasze mienie i pieniądze, a nasi bliscy mogą umrzeć lub odejść.

Potrzeba bezpieczeństwa jest wyuczoną, uwarunkowaną pozostałością z dzieciństwa. Wynika z lęku i braku zaufania do siebie, co z kolei rodzi się z braku wiedzy, że jedynym prawdziwym bezpieczeństwem jest bezpieczeństwo wewnętrzne, czyli nasze Prawdziwe Ja. Ponieważ nigdy naprawdę nie doświadczyliśmy tej głębszej sfery naszej osobowości, mamy skłonność do pokładania zaufania w rzeczach

i ludziach, którzy są na zewnątrz nas. To w końcu prowadzi nas do rozczarowania i braku poczucia szczęścia.

Poleganie na rzeczach zewnętrznych łatwo przeradza się w zależność i nałogi, ponieważ, wierząc, że potrzebujemy ich do swego szczęścia, oddajemy im panowanie nad sobą. Skupiamy się na świecie zewnętrznym, podczas gdy nasz świat wewnętrzny spychamy do podświadomości. Utożsamiając swe szczęście i powodzenie z tym, co się dzieje w świecie zewnętrznym, usiłujemy tam wprowadzić zmiany na wypadek, gdybyśmy nagle stali się nieszczęśliwi. Przypomina to malowanie domu z zewnątrz w nadziei, że dzięki temu wnętrze będzie wyglądało lepiej.

Wewnętrzne bezpieczeństwo i szczęście odnajdujemy tam, gdzie one naprawdę są - w sobie. Zmiana zawodu, partnera, przyjaciół, kochanka, miejsca zamieszkania, otoczenia itp. nie ma najmniejszego znaczenia dla naszego stanu wewnętrznego. Jeśli czujemy się źle, żadna, przeprowadzka ani inna zewnętrzna zmiana nic nie zmieni w naszych uczuciach. Może na krótko, ale dawna tęsknota i pustka szybko powrócą, gdyż zabieramy siebie wszędzie, dokądkolwiek idziemy.

Pokładanie zaufania w rzeczach zewnętrznych, szczególnie w ludziach, prawie automatycznie wprowadza nas w stan emocjonalnej zależności i czyni nas ofiarami.

sztuka świadomego oddychania

198

reakcje samosabotażu

199

ODKŁADANIE NA PÓŹNIEJ

Wszyscy często odkładamy coś na później, zamiast od razu stawić czoło sytuacji. Unikamy trudnych, problematycznych obszarów swojego życia, szczególnie tych, które wiążą się z ludźmi nam najbliższymi. Wyobrażamy sobie, że wydobywając coś na światło dzienne, zranimy czyjeś uczucia, a więc trzymamy to w ukryciu w nadziei, że zniknie lub samo się jakoś ułoży. W najlepszym razie rzeczy się zmieniają, ale same z siebie nigdy nie stają się lepsze. Okoliczności, zdarzenia i ludzie potrzebują naszej uwagi i świadomości.

Przyczyną trudności w podejmowaniu decyzji jest lęk przed niewłaściwą decyzją. Dzielimy konsekwencje swoich wyborów na złe i dobre. Mój lęk przed podjęciem decyzji związany był z kompulsywną potrzebą pewności, że postąpię właściwie i nie popełnię błędu. Moim największym błędem był lęk przed popełnianiem błędów, ponieważ właśnie na nich najwięcej się uczyłem. W końcu zrozumiałem, że nie ma złych i dobrych decyzji. Wszystko jedno, na co się zdecyduję, wynikiem będzie coś nowego, nie złego lub dobrego, lecz po prostu innego. Gdybym w ogóle nie podejmował decyzji, unikałbym wszelkiej odpowiedzialności za moje wybory. Gdy tylko porzuciłem błędny sposób myślenia w kategoriach złego i dobrego, lub nawet gorszego i lepszego, podejmowanie decyzji stało się łatwe. Wszystko jedno, jaką decyzję podejmę, będzie ona właściwa dla mnie w danym

czasie. Podejmowanie decyzji jest prostą kwestią ustalenia swoich preferencji oraz przemyślenia argumentów za i przeciw. Jeśli rezultaty różnią się od tych, których oczekiwaliśmy, to zamiast żałować nietrafnej decyzji, uczmy się z tego doświadczenia i podejmujmy decyzję, że znów postanowimy coś odpowiedniego w kolejnej „chwili obecnej".

SYNDROM „NIESPRAWIEDLIWOŚCI"

Zostaliśmy silnie zaprogramowani, aby oczekiwać od świata sprawiedliwości, równości i dobrego traktowania, a kiedy to nie następuje, czujemy się sfrustrowani, źli i oszukani. Dlaczego tak się czujemy, doznając w swoim życiu niesprawiedliwości? Chyba dlatego, że w gruncie rzeczy sprawiedliwość nie istnieje. Jest tylko ludzkim wynalazkiem, iluzją, zgodnie z którą wszystko powinno pasować do naszej indywidualnej struktury zasad złego i dobrego. Jest to jeszcze jedno nasze oczekiwanie wobec ludzi - mają zachowywać się tak, jak chcemy, by spełnić nasze wyobrażenie o tym, jaki powinien być świat.

Ale niewiele rzeczy pasuje do struktur naszego zaprogramowania, ponieważ wszystko ciągle się zmienia i ludzie są różni. Nasze żądanie sprawiedliwości mało ma wspólnego z rzeczywistością, w której pełno jest wypadków, wojen, zbrodni, głodu, klęsk żywiołowych, katastrof itd. Zdaje się to wskazywać, że sprawiedliwość jest mitem. Połowa świata głoduje, a tylko niewielka mniejszość opływa w luksusy. To

sztuka świadomego oddychania

201

reakcje samosabotażu

200

nie w porządku. Katastrofy spadają na ludzi bez ostrzeżenia. Tak nie powinno być. Jeden kraj napada na drugi, jedna grupa osób gnębi drugą; wzrasta przestępczość i zostawia za sobą tysiące ofiar. Wobec tego wszystkiego żądanie sprawiedliwości wydaje się nieuzasadnioną, narzuconą z zewnątrz ideą i jest tylko jeszcze jednym powodem przysparzania sobie zmartwień.

Ludzie są nie w porządku wobec siebie nawzajem przez większość czasu i być może taki jest świat. Możemy nań reagować albo gniewem i poczuciem krzywdy, czując się ofiarami, albo obserwować ów proces, nie wyrażając żadnego stosunku do braku sprawiedliwości, jaki dostrzegamy, i być szczęśliwi w sposób, który zależy wyłącznie od stopnia wewnętrznej samoakceptacji; decyzja należy do nas. Oczywiście, pragnienie sprawiedliwości wydaje się o wiele zdrowsze niż jej żądanie. Gdy postanawiamy czuć się źle w przypadku jej braku, jest to tylko reakcją samosabotażu.

Oczekiwanie i żądanie są uzależnieniami i domagają się spełnienia, podczas gdy pragnienie sprawiedliwości jest naturalne. Jeśli pozostaniemy skoncentrowani na tym, co tkwi w nas samych, nasz świat się nie rozpadnie, kiedy potraktują nas niesprawiedliwie .

Większość z nas wymaga jednak sprawiedliwości we wszystkich swoich związkach z innymi ludźmi. „Nie masz prawa tego robić, skoro ja nie mogę", „Ja nie mógłbym ci tego zrobić", „To nie w porządku".

Żądamy sprawiedliwości i równości, a gdy jej nie dostajemy, złościmy się i jesteśmy nieszczęśliwi. Jednak pragnienie sprawiedliwości jest słuszne i możemy robić wszystko, aby ją zaprowadzić, jednocześnie nie przywiązując się do tego zbyt silnie, aby nie dać się złapać w pułapkę emocjonalną. Nie wpadajmy w przygnębienie, widząc wokół niesprawiedliwość. Martwienie się tym, co dzieje się na zewnątrz nas, jest zachowaniem neurotycznym. Karzemy samych siebie, bombardując się negatywnymi emocjami, kiedy nasze żądanie sprawiedliwości nie zostaje spełnione.

Niektórzy traktują związki międzyludzkie jak grę na punkty. Jeśli ty zdobyłeś punkt, ja też muszę dostać jeden. Wszystko musi być fair. Widzimy dzieci, które walczą między sobą, bo jedno ma o jednego cukierka więcej niż pozostałe. I dorosłe dzieci, które spędzają czas na walce o podwyżki, ropę naftową, granice itd. Możemy mieć wszystko, czego chcemy, lecz jeśli ktoś ma więcej, czujemy urazę. Ale żadne pretensje i utyskiwania ani trochę nie przyczynią się do naszego indywidualnego rozwoju.

Jest wielu autentycznych i prawdziwie współczujących ludzi, którzy protestują przeciwko niesprawiedliwości tego świata, podczas gdy inni zawzięcie usiłują narzucić nam swoje przepisy na „wyzwolenie". Historia pokazała, że tacy wyzwoliciele zwykle zastępują jedną niesprawiedliwość - drugą.

Pragnienie wzięcia odwetu na tych, którzy nam weszli w drogę, trzyma nas w pułapce na niskim

sztuka świadomego oddychania

reakcje samosabotażu

202

203

poziomie świadomości, ponieważ zemsta nie jest lekarstwem na nic. W takich przypadkach żądanie sprawiedliwości działa tylko w jedną stronę - liczy się to, czego ,ja chcę". Domagając się sprawiedliwości w sposób obwarowany warunkami - „prawa człowieka są najważniejsze, o ile wszyscy myślą tak jak my" - odmawiamy sprawiedliwości tym, którzy się od nas różnią.

Sprawiedliwość jest pojęciem związanym z rzeczami zewnętrznymi i sposobem unikania odpowiedzialności za własne życie. Zamiast ubolewać, że coś jest niesprawiedliwe, dochodząc do tego drogą porównywania i osądzania, weźmy życie w swoje ręce, zastanówmy się, czego chcemy, i róbmy wszystko, by to osiągnąć. To nie brak sprawiedliwości jest istotny, ale sposób, w jaki na to reagujemy.

OBWINIANIE

Obwinianie wydarzeń, sytuacji i ludzi jest jednym z najbardziej samosabotażowych zachowań, które hamują nasz rozwój i odbierają szczęście. Obwiniając, przenosimy uwagę na innych i na czynniki zewnętrzne, zamiast wejrzeć w siebie i odkryć przyczynę swoich frustracji. To oczywiście odpowiada naszym ministrom i mamy od nich gotowe usprawiedliwienie, dlaczego świat i ludzie nie dają nam szczęścia. Unikamy wszelkiej odpowiedzialności za swój udział w tym wszystkim i dlatego łatwo obwiniamy zewnętrzne wydarzenia i ludzi za swe uczucia. Jeśli

coś nam nie odpowiada, najlepiej zrzucić winę na kogoś innego.

Prawie każdy z nas pełen jest żalów i zarzutów wyjaśniających, dlaczego nie można znaleźć szczęścia lub dostać tego, czego się chce. Na przykład: „Mój małżonek mnie nie rozumie; dzieci mnie nie szanują; rodzice mnie źle traktowali; nauczyciel wystawiał mi niesprawiedliwe oceny; związki zawodowe są zbyt wojownicze; dyrekcja chce wydusić z pracowników, ile może" itd. A najpopularniejszą wymówką staje się oskarżanie rządu i innych władz państwowych.

Zrzucając winę na czynniki zewnętrzne, odrzucamy prawdę, że myśli mają moc twórczą i sami kształtujemy swoją rzeczywistość. I tak, ludzie z naszego otoczenia odnoszą się do nas w określony sposób, ponieważ wywierają na nich wpływ nasze myśli oraz wibracje na subtelnym poziomie. Jeśli spotykają nas same przykrości ze strony innych osób, to zamiast użalać się i obwiniać, zastanówmy się, co w naszym postępowaniu i myśleniu przyczynia się do takiej sytuacji.

Większość osób rzadko dostrzega powiązanie między tym, jak je traktuje świat i ludzie, a tym, jak traktują siebie. Nie rozumieją, że do każdego, kto jest blisko nich, nieświadomie wysyłają subtelną informację, iż nie są całkiem w porządku i w związku z tym zasługują na odpowiednie potraktowanie. Inni odczytują „między wierszami" owe sygnały podświadomości i sami podświadomie każą sobie reagować tak, a nie inaczej.

reakcje samosabotażu

sztuka świadomego oddychania

205

204

Charyzma to nic innego jak aura kogoś, kto kocha siebie, i można ją z łatwością odczuć. Gdy wejdziemy do pokoju pełnego obcych ludzi, potraktują nas dokładnie tak, jak tego oczekujemy. Z pewnymi ludźmi łączy nas jakaś więź, której nie potrafimy wyjaśnić, ale którą odczuwamy. Dokonujemy telepatycznych projekcji naszych myśli, uczuć i wrażeń, które rozchodzą się w coraz szerszych kręgach. Inni odbierają tę niewypowiedzianą informację i na jej podstawie podejmują decyzję, jak mają się do nas odnosić.

Bite żony niemal zawsze mówią o rym, iż dawniej były bite przez wszystkich mężczyzn, począwszy od ojca. Ludzie z niską samooceną zawsze byli ignorowani i umniejszani przez innych. Ludzie często wykorzystywani, manipulowani, zmuszani do ról, których nie lubią, mają za sobą długie doświadczanie takiego traktowania przez większość osób w swoim życiu. Nie ma to nic wspólnego z samym człowiekiem, lecz ze sposobem, w jaki projektuje on siebie na zewnątrz. A więc obwinianie innych za to, jak nas traktują, jest absurdalne, gdyż sami ich tego uczymy.

Spróbuj przeprowadzić taki eksperyment: poproś przyjaciela, by stanął plecami do ciebie tak, aby nie mógł odczytywać mowy twojego ciała. Potem, nie poruszając się w ogóle, wysyłaj emocjonalnie i mentalnie otwartość wobec świata i radosne oraz bujne uczucia. Następnie wysyłaj przygnębiające, przytłaczające uczucie człowieka represjonowanego. Za każdym razem pytaj przyjaciela, w jakim stanie się znajdujesz.

To się doskonale sprawdza w jodze po fizycznych ćwiczeniach rozciągania się i zwijania.

Obwinianie innych hamuje nasz rozwój, gdyż skupiamy się na ich „złych" cechach, zamiast wejrzeć w siebie i odkryć przyczynę własnej frustracji. Jeśli stłuczemy kolano o stół, to energię odczuwamy w kolanie, nie w stole. Dlatego bezzasadne jest obwinianie stołu o stan naszego kolana, a także obwinianie innych ludzi za „ból", który odczuwamy, gdy świat nas źle traktuje. Lecz większość z nas robi to codziennie. Obwinianie jest ukrytym sposobem unikania odpowiedzialności i wyrażania gniewu.

Obwiniają głównie ci ludzie, którzy przyjęli ów dualizm przeciwieństw, jaki omawialiśmy wcześniej. Mentalność „dobra" i „zła" występuje przeważnie u tych, którzy czują, iż mają niewielką władzę nad swoim życiem. Podzielili swój świat na dwie skrajności, dobro i zło, czarne i białe, słuszne i niesłuszne. Niewiele jednak rzeczy pasuje do tego nierealistycznego schematu.

Mentalność dobra i zła wymaga, abyśmy zawsze mieli rację, co oznacza oczywiście, że inni muszą się często mylić. Dlatego żądamy, by przyznali się do błędu. To stwarza rywalizację, zwłaszcza między mężem i żoną, i często wyraża się w słowach: „Nigdy nie umiesz się przyznać, że nie masz racji". Z tego powodu nieraz dochodzi do zerwania porozumienia. Ale ludzie się nie mylą, mają tylko inne zdanie i postrzegają sprawy z innego punktu widzenia.

206

sztuka świadomego oddychania

Rozdział 21

Trzymamy się takich zachowań, ponieważ, jak przy większości zachowań samosabotażowych, unikamy odpowiedzialności za swoje uczucia. O wiele łatwiej szukać przyczyny naszego złego samopoczucia na zewnątrz. Lecz obwiniając innych, przestajemy się rozwijać. Rezygnując z uczestniczenia w plotkarskim obarczaniu winą czynników zewnętrznych, zdołamy stawić czoło zadaniu, jakim jest rozwiązywanie trudnych problemów.

Anatomia lęku

Wszyscy doświadczyliśmy strachu i syndromu walki/ucieczki, dziedzictwa po naszych przodkach jaskiniowcach, dla których utrzymanie się przy życiu było codziennym trudem. Lęk jest istotną częścią naszego mechanizmu obronnego, który uruchamiamy w sytuacji dużego zagrożenia, a bez niego nie moglibyśmy przetrwać jako gatunek. Na przykład kiedy idziemy sobie górskim szlakiem i nagle droga urywa się nad przepaścią, naszą naturalną reakcją jest lęk. Nie stoimy i nie zastanawiamy się, czy powinniśmy się schronić w bezpieczne miejsce, czy nie. Nasza reakcja jest automatyczna i właściwa. Gdy myśl o niebezpieczeństwie alarmuje nasz mózg, do krwi uwalnia się mieszanina hormonów, w tym adrenalina. Substancja ta daje mięśniom szybki zastrzyk energii, zapewniając im większą siłę w razie walki lub ucieczki. Zawiera ona także czynnik zwiększonej

Pf.

sztuka świadomego oddychania

anatomia lęku

209

208

krzepliwości, który zapobiega utracie zbyt dużej ilości krwi w przypadku zranienia. Jest to niezwykle cenna właściwość w sytuacji zaatakowania człowieka przez dzikiego zwierza.

We współczesnym świecie większość ludzi nie doświadcza ciągłego zagrożenia życia lub zdrowia, lecz często reagujemy tak, jakbyśmy byli o krok od śmierci, i sami zwiększamy swój strach poza granice zdrowia.

Na przykład otrzymujemy wiadomość od kierownika działu, w której sugeruje on pewne zmiany i twierdzi, że powinniśmy udoskonalić swoje działania. Łup! Wyzwalają się hormony. Sąsiad skrytykował nasz sposób wychowywania dzieci, a my natychmiast reagujemy gniewem lub bronimy się. Albo zwracamy się do sąsiada z jadowitością, której użylibyśmy, atakując dzikie zwierzę, albo dusimy ten jad w sobie.

Nasz partner czuje się z nami nieszczęśliwy w pewnych sytuacjach. To przypomina nam o dezaprobacie, jaką otrzymywaliśmy od rodziców, i czujemy się okropnie. Może odczuwamy złość lub niepokój, lecz pod każdą z tych emocji czai się strach. Najgorszą jego stroną jest to, iż jego podstawę stanowią wyuczone reakcje, które, kształtowane przez wiele lat, przybrały formę frustracji, zmartwień i problemów. Strach bierze się z przekonania, że inni mogą nas w jakiś sposób skrzywdzić. Nie jest on niczym więcej, jak wiarą w niebezpieczny świat; świat walki o przetrwanie.

Wszystkie te reakcje są hormonalne; są rezultatem wpłynięcia do mózgu informacji, że grozi nam

fizyczne lub emocjonalne niebezpieczeństwo. Występują za każdym razem, gdy myślimy, że:

• grozi nam fizyczne niebezpieczeństwo (strach jako reakcja pierwotna jest zdrowy);

• możemy kogoś lub coś stracić;

• możemy wydać się głupi;

• mogą nas nie zaakceptować lub nie polubić;

• stajemy oko w oko z nieznanym itd.

Ja sam doświadczyłem ogromnego strachu, gdy byłem młodym żołnierzem walczącym w Wietnamie w 1968 roku podczas komunistycznego ataku TET. Nasz pluton znalazł się pod silnym ostrzałem wrogiej jednostki, a intensywność wymiany ogniowej była niesamowita. Zostaliśmy zaatakowani częściowo na odkrytym polu. ale każdy z nas znalazł jakąś kryjówkę i odpowiedzieliśmy ogniem. Zanurkowałem w zarośla i niewiele widziałem, gdyż dźwigałem ze sobą wyrzutnię granatów „M70". Strzelałem tymi granatami mniej więcej w kierunku wroga. Adrenalina pulsowała we mnie w szaleńczym rytmie, gdy walczyłem ze sobą o zachowanie spokoju. Rozejrzałem się i zobaczyłem, że nasz dowódca plutonu, pułkownik Wilson, macha do mnie ręką, bym biegł za nim, gdyż jego pozycja dawała większe pole manewru. Zerknąłem na dzielącą nas trzydziestometrową przestrzeń, pikowaną pociskami wroga, i zalała mnie paraliżująca fala strachu. Poczułem mdłości, gardło mi się ścisnęło i nie mogłem ruszyć nawet palcem. Byłem kompletnie przerażony. W mózgu kłębiły mi się tysiące myśli i pojawiała się wizja licznych okaleczonych

sztuka świadomego oddychania

anatomia lęku

211

210

i f

ciał, które widziałem w ostatnich miesiącach. Wyobraziłem sobie, że sam tak wyglądam, i zaczęło mnie mdlić jeszcze bardziej.

Spojrzałem ponownie na dowódcę, a on machał do mnie jeszcze gwałtowniej. Ryzykując, że zginę, resztkami silnej woli poderwałem się z miejsca i sprintem ruszyłem w dzielącą nas przestrzeń, nie mając nadziei, że zdołam ją przebiec bez szwanku. Rzuciłem się na ziemię i niechcący uderzyłem celownikiem granatnika w drzewo. Wycelowałem w wycofującego się teraz wroga, ale uszkodzony celownik sprawił, że granat uderzył w jakąś gałąź dwa metry przede mną, odbił się i upadł tuż na pozycji przed pierwszą linią. Na szczęście nie eksplodował, ponieważ te granaty nie rozbrajają się same, jeśli ich tor nie przekracza trzydziestu metrów. Byłem w szoku. Zanurzyłem twarz w miękkim czerwonym piasku, pochlipywałem i byłem bliski utraty zmysłów.

Później chyba przezwyciężyłem strach i wszystko nagle przestało się liczyć. Uświadomiłem sobie fizyczne wrażenia lękowe w rozmaitych częściach mojego ciała i zacząłem nabierać do siebie dystansu, tak jakbym patrzył z boku na kogoś innego. Spłynął na mnie ogromny spokój. Powoli uniosłem głowę, zdecydowany nastawić poprawnie celownik, i spokojnie zacząłem miotać granaty w sam środek wietnamskiej dżungli. Choć od tamtej pory jeszcze wiele razy odczuwałem strach, nigdy nie był on tak intensywny j ak wówczas.

Doświadczenie to nauczyło mnie, że strach jest automatyczną reakcją pierwotną - pojawił się po tym, jak zapisałem w moim mózgowym komputerze myśl, że jestem w niebezpieczeństwie - i że ta reakcja jest uwarunkowana genetycznie. Ale paraliżujące przerażenie, które nastąpiło później, pochodziło już ode mnie. Wyobraziłem sobie okropne rzeczy i uruchomiłem początkową reakcję lękową, która uczyniła mnie jeszcze bardziej przerażonym.

Wszyscy to robimy przez zamartwianie się. Tworzona przez nas początkowa reakcja lękowa jest tak szybka, że jesteśmy przekonani, iż pochodzi od rzeczy, której się boimy. A przecież to nasz własny proces myślowy wyzwala do krwi hormony, które kształtują ową reakcję. Wtedy wyobrażamy sobie najgorsze z możliwych rzeczy i sami tworzymy całe to doświadczenie, traumatyzując siebie.

Strach jest ważną sztuką przetrwania w ekstremalnych sytuacjach śmiertelnego niebezpieczeństwa. Ale ekstremalny strach taką sztuką nie jest, ponieważ może obezwładnić cały nasz układ mięśniowy, dosłownie nas paraliżując.

Ale ilu z nas staje na co dzień twarzą w twarz z sytuacjami z pogranicza śmierci i życia? A przecież od czasu do czasu wszyscy doświadczamy szarpaniny nerwów, trzęsienia rąk, paraliżującego lęku. Niektórzy temu zaprzeczą, jednak wszyscy mamy sfery w swoim życiu, w których przeżywamy strach będący raczej rezultatem myślenia niż odpowiedzią na fizyczne niebezpieczeństwo.

anatomia lęku

sztuka świadomego oddychania

212

213

Nasi przodkowie musieli walczyć z groźnymi zwierzętami, aby utrzymać się przy życiu, podczas gdy nasze budzące strach sytuacje są tylko abstrakcją. To znaczy, musimy walczyć z okropnymi potworami naszego umysłu, takimi jak negatywne myśli czy emocje. Czujemy strach, gdy nie możemy spłacić rat za samochód, gdy patrzymy w niepewną przyszłość po zerwaniu z kimś bliskim, gdy rozważamy możliwość zwolnienia nas z pracy itd. Jak przezwyciężyć tę ogłupiającą reakcję, która prawdopodobnie zabija więcej ludzi z powodu stresu niż wszystkie inne emocje razem wzięte?

Sposobem na opanowanie strachu jest poznanie jego anatomii. Przyczyna lęku w sytuacjach życiowych wynika z oderwanych od rzeczywistości wyobrażeń co do niepożądanych wyników pewnych okoliczności lub wydarzeń. Przedstawiamy sobie w umyśle obraz jakiegoś przyszłego wydarzenia, które ma okazać się dla nas niepomyślne, i skupiamy się na tym nieistniejącym zdarzeniu, wywołując w sobie syndrom walki/ucieczki i intensywny strach. Strach staje się przyzwyczajeniem i nasz uwarunkowany umysł odtwarza wciąż na nowo wspomnienia dawnych rozczarowań, cierpień i klęsk i działa tak, jakby przypominał, że podobne doświadczenia powtórzą się w przyszłości.

Szekspir tak oto opisał skutki strachu:

„Nasze wątpliwości są zdrajcami; tracimy dobro, które moglibyśmy uzyskać, ponieważ boimy się próbować".

Okropności wojny pokazały mi, że wzmacniam swój lęk, gdy skupiam wyobraźnię na karze za poniesienie porażki, czyli w moim przypadku na utracie życia lub okaleczeniu. Lecz na co dzień ludzie zadręczają się wyobrażeniami o przyszłych skutkach, niepowodzeniach, karach.

Przeważnie, gdy dochodzi do aktywacji strachu, na ogół tego nie czujemy. Jesteśmy zbyt zajęci ucieczką od niego. Nie chcemy odczuwać strachu, gdyż jest to jedna z najbardziej przykrych emocji. Jak uciekamy od strachu? Wzbudzając w sobie inne reakcje emocjonalne: gniew, zazdrość, smutek lub poczucie winy. Emocje te pokrywają nasz lęk. Tak więc najlepszym sposobem uwolnienia strachu są wynikające z niego, poruszone emocje.

Po pierwsze, powinniśmy uświadomić sobie fakt, że jesteśmy pobudzeni. To pierwszy warunek odzyskania władzy nad sobą. A więc oddychajmy w ów strach, w pełni zdajmy sobie sprawę, że on istnieje, zaakceptujmy go, a następnie połączmy się z nim. To prowadzi do integracji.

Gdy już zmierzymy się z pierwotną reakcją lękową, kolejnym krokiem (obliczonym na dłuższą metę) jest tworzenie bardziej pozytywnej rzeczywistości. Zamiast koncentrować się na niepożądanych rezultatach, skupiamy uwagę na tych upragnionych. Przeciwnym krańcem strachu są rzeczy, których pragniemy. A jak na ogół postępujemy? Pragniemy szczęścia, lecz obawiamy się nieszczęścia. Chcemy pomyślności, lecz lękamy się nędzy. Pragniemy miłości, ale

sztuka świadomego oddychania

214

anatomia lęku

215

boimy się samotności. Zastanawiamy się nad karą za to, że nie osiągnęliśmy tego, czego pragniemy. Z łatwością możemy odwrócić od siebie swoje obawy, koncentrując się na własnych dążeniach.

Ludzie świadomi wiedzą, że wszelkimi ich działaniami rządzą świadome lub nie uświadomione myśli i że ból jest wynikiem koncentrowania się na przeciwieństwie tego, czego pragną. Skupianie się na tym, czego chcemy, zamiast na tym, czego nie chcemy, zapewnia powodzenie w każdym przedsięwzięciu. Tworzymy swoją rzeczywistość i dominująca w nas myśl musi reprodukować siebie na zasadach psy-chocybernetycznych. Dlatego nie mogą stracić wagi ci, którzy ciągle myślą o swojej tuszy. Ci, którzy ciągle się martwią, czym zapłacą rachunki, nie mogą stać się bogaci. I nie znajdą miłości ci, którzy stale sobie powtarzają, że nikt ich nie kocha i nie pokocha. Musimy zastąpić swoje lęki tym, czego chcemy, i nie jest to takie trudne.

Lęk przed nędzą musimy zastąpić pragnieniem obfitości, lęk przed porażką-pragnieniem sukcesu. Gdy boimy się złych wyników, sprawiamy, że to właśnie one stają się naszym celem. Kiedy zaczynamy zastępować strach miłością, dążąc do tego, czego pragniemy, zaczynamy również przebywać w chwili obecnej, by doświadczać dobrodziejstw życia.

Zrozumienie istoty reakcji lękowej nastawionej na przetrwanie jest ważnym warunkiem przejęcia władzy nad własnym życiem. Istotne jest również, abyśmy zdali sobie sprawę, że istnieją tylko dwie emocje, z których wypływają wszystkie inne: miłość i strach.

Na przykład złość, zazdrość, wstyd, poczucie winy itd. są reakcjami na wieść o niebezpieczeństwie, fizycznym lub emocjonalnym. Żadna z tych emocji nie jest prawdziwa, gdyż są rezultatem mentalnego osądu, wynikającego z podszytego strachem przekonania. Innymi słowy, żadna z wymienionych emocji nie może wystąpić, jeśli najpierw nie wydamy osądu na temat drugiego człowieka lub sytuacji w celu wyzwolenia odpowiednich hormonów, aby kształtować poszczególne odczucie. Strach jest tak mocno zakorzeniony w naszej świadomości, że stał się normalnym stanem istnienia. Każda komórka naszego ciała została zaprogramowana strachem, abyśmy szybko reagowali na grożące nam niebezpieczeństwo. Naszym naturalnym stanem będzie miłość, gdy tylko strach przestanie istnieć.

Pierwotne reakcje lękowe, które występują, gdy znajdujemy się w fizycznym niebezpieczeństwie, są normalne i zdrowe. Stają się szkodliwe, gdy postanawiamy ciągle odczuwać strach.

uwalnianie przeszłości

217

Rozdział 22

Uwalnianie przeszłości

By uwolnić przeszłość, nie możemy w niej żyć - musimy pozwolić sobie żyć tu i teraz. Łatwiej to powiedzieć, niż zrobić. W przeszłości jest tyle stłumionych krzywd i lęków i to one nieświadomie trzymają nas w niej. Jednak ciągłe obserwowanie siebie znacznie ułatwia ten proces. Jest pierwszym milowym krokiem w naszej podróży ku pełni. Drugim wielkim krokiem jest przebaczenie.

PRZEBACZENIE

Wiele dziś mówi się o przebaczeniu, ale istnieje równie wiele nieporozumień na jego temat. By lepiej zrozumieć to pojęcie, zobaczmy najpierw, czym przebaczenie nie jest.

Nie jest aktem dokonanym z pozycji wyższości, łaskawym odpuszczeniem grzechów, które, wbrew

prawdzie, uważamy za realne. Gdy wierzymy, że ktoś złamał jakąś regułę, „zgrzeszył" lub źle postąpił, nasze ego łatwo przybiera taką postawę i pokazuje komuś, że jesteśmy lepsi, bo mu przebaczamy. To tak jakbyśmy mówili: „Przyprowadź grzesznika, abym mógł mu przebaczyć". W gruncie rzeczy jest to forma potępienia człowieka rzekomo winnego.

Przebaczenie nie jest tłumieniem urazy i udawaniem, że wszystko jest w porządku, choć czujemy, że nie jest. Jeżeli się kogoś boimy, możemy sądzić, że łatwiej i bezpieczniej jest zatuszować jego wrogie, okrutne i pozbawione wrażliwości zachowania wobec nas. Zabezpieczamy się, odgrywając rolę przebaczającego i usprawiedliwiając się, że postępujemy tak z dobrego serca. A to tylko wzmacnia nasze emocje oraz skłonność do odrzucania samego siebie.

Przebaczenie nie wynika też ze zobowiązania: ktoś nam przebaczył, więc my również musimy zrobić to samo w zamian, albo Bóg nakazuje przebaczać czy nawołuje do tego ostatnio przeczytana książka. Przebaczanie z obowiązku oznacza brak zrozumienia jego prawdziwej natury. Jeśli jego motywem jest jakiś przymus zewnętrzny, rzadko uzdrawia urazy głęboko tkwiące w podświadomości.

Przebaczenie nie polega na wypuszczeniu wszystkich więźniów na wolność, na powrocie do byłego kochanka czy do dawnej pracy ani nawet na wyrażeniu go wobec kogoś, kto kiedyś nas skrzywdził. Nasz gabinet ministrów często jest przekonany, że przebaczając komuś, kto nas obraził, odprawiamy

sztuka świadomego oddychania

218

uwalnianie przeszłości

219

jakiś rytuał odpuszczania win. Przebaczenie jest doświadczeniem wewnętrznym i następuje w sercu, choć, oczywiście, możemy chcieć je nieraz wyrazić na zewnątrz.

PRAWDZIWE PRZEBACZENIE

Przebaczenie jest zaprzestaniem negatywnego osądzania doskonałej sytuacji w danym momencie. Gdybyśmy naprawdę kochali siebie i wszystkich dookoła, przebaczenie nie byłoby konieczne. Jest ono potrzebne po akcie potępienia i obwinienia innych. Potępienie wynika z chęci ukarania. Zamiast przebaczać, powinniśmy obserwować własne osądy i przywiązania. To okazuje się bardziej owocne i ostatecznie pozwala dostrzec doskonałość we wszystkim. Na tym polega prawdziwe przebaczenie.

Niemniej w przypadku większości z nas konieczne może stać się uwolnienie stłumionego gniewu w stosunku do tego, co postrzegaliśmy jako „złe" w przeszłości. By to uczynić, musimy połączyć się z lękami związanymi z naszymi aktami potępiania innych i siebie oraz z pragnieniem zranienia kogoś. Pragniemy kogoś zranić tylko dlatego, że ranimy siebie. Tak więc potępiamy innych swoimi urazami i złością, a siebie potępiamy poczuciem winy i chorobami ciała.

Gdy kogoś potępiamy, obniżamy poziom wibracji naszej energii. To powoduje przyszłe choroby fizyczne i umysłowe. Ciężar nawet najmniejszej stłumionej wrogości jest zbyt duży, aby mógł go ktokolwiek

unieść. Miłość i przebaczenie nic nie kosztują, natomiast za zgorzkniałość i obwinianie siebie i innych płacimy cenę, na którą nie możemy sobie pozwolić.

Niebezpieczeństwo polega na tym, że po przeczytaniu jakiejś książki lub po wysłuchaniu czyjegoś wykładu możemy natychmiast rwać się do przebaczania innym, by stać się kimś „lepszym". Po takim akcie pozostaje wiele nieuleczonych ran i choć oszukujemy sami siebie, że jesteśmy już oświeceni, nieświadomość nadal niszczy z ukrycia nasze życie.

Tak więc nawet akt przebaczenia nie jest realny. Choć, być może, jest bardziej rzeczywisty niż lęk i często stanowi ważny krok w uwalnianiu się od bolesnej przeszłości.

Przebaczanie składa się z trzech etapów:

1. Obserwacja swoich reakcji i krzywd wyrządzonych innym.

2. Połączenie się z lękiem ukrytym pod własnymi zranieniami.

3. Uwolnienie wyimaginowanych win przypisywanych sobie i innym i podziękowanie innym za okazję do przebudzenia się.

Przebaczenie jest w istocie zajmowaniem się iluzjami, ponieważ nigdy nie mamy do przebaczenia nic, co byłoby rzeczywiste. Po prostu porzucamy iluzje, błędne wyobrażenia i sądy z przeszłości.

Pracowałem z młodą kobietą, która została zgwałcona przez ojca, gdy miała trzynaście lat. Brenda zapiekła się w nienawiści do niego na jedenaście lat. Nie ufała żadnemu mężczyźnie, źle się czuła

sztuka świadomego oddychania

uwalnianie przeszłości

220

221

nawet w towarzystwie kobiet i często cierpiała na ostre bóle głowy. Podczas jednej z sesji oddechowych Brenda skontaktowała się wreszcie ze swoim gniewem na ojca i pozwoliła tej złości istnieć, dopóki nie nastąpiła integracja. Zdała sobie sprawę, że ojciec był po prostu dzieckiem w ciele dorosłego i był dla niej wezwaniem do przebudzenia się. Przebaczenie stało się dla niej nawet sprawą nieistotną, ponieważ gniew i potępienie odeszły, pozostała tylko miłość. To była tak intensywna, piękna, pełna łez sesja, że i mnie popłynęły łzy radości. Na kolejnej sesji pracowaliśmy nad tym, by przebaczyła sobie ten gniew, który tak długo niszczył jej życie. W następnym tygodniu Brenda po raz pierwszy od siedmiu lat skontaktowała się z ojcem. Napisała do niego list, że go kocha i chce się z nim zobaczyć. Jej ojciec nie odpowiedział i przez następne dwie sesje pracowaliśmy nad jej rozczarowaniem.

Ale co najważniejsze, minęła jej nieufność do mężczyzn, stała się pewniejsza siebie w towarzystwie i nie cierpiała już na bóle głowy. Dostałem wiadomość od Brendy dwanaście miesięcy później. Zobaczyła się w końcu z ojcem i rozwinęła się między nimi serdeczna przyjaźń; ponadto zamierzała wyjść za mąż.

Gdy porzucimy swe urazy raz na zawsze, poczujemy się tak, jakby zdjęto wielki ciężar z naszych ramion. W rzeczywistości przebaczenie jest nie tyle odpuszczeniem innym swoich krzywd, ile aktem miłości do siebie.

Oto fragment z mojej książki Winged Thoughtsfrom theHearth:

- Powiedz nam o przebaczeniu. A on odrzekł:

- Przebacza ten, kto potępił przeszłość, a przeszłość jest jaskinią osądzania. Ten, kto nigdy nie potępił, nie ma względów dla przebaczania.

Ale czy jest wśród nas ktoś, kto nigdy, choćby przez krótką sekundę nie potępił opieszałego bliźniego? Któż z nas nigdy nie obwinił lub nie zapragnął ukarać swego brata?

A jednak czy przebaczenie jest odpuszczeniem rzekomo realnych grzechów, czy też po prostu aktem miłości wobec przyszłości? Może przebaczyć - to porzucić ukryty ból dnia wczorajszego? Bo być tam - to wziąć na siebie jarzmo cierpienia razem z tymi, którym lęk każe się trzymać dawno przebrzmiałego czasu. Lecz czyjeż ramiona chcą skruszeć pod jego ciężarem? Nie moje. Bo już go poznały i lata całe gorycz wypłakiwałem w grób ojca swego.

A potem pewnej nocy miałem sen. Byłem w butach mojego ojca i płakałem nad naszą niewinnością i straconymi latami naszego oddzielenia. Przebaczmy sobie, kochani przyjaciele, i wyczekujmy dnia, kiedy nie będziemy już przebaczać.

Prawdziwe przebaczenie polega na uświadomieniu sobie, że nie ma nic do przebaczenia.

wyobrażenie o sobie

223

Rozdział 23

Wyobrażenie o sobie

Każdy z nas w głębi swej podświadomości wyobraża sobie, jaki jest. Mamy obraz samego siebie, w który mocno wierzymy. Niektórzy nazywają to wizerunkiem własnym lub ego i choć może się wydawać ulotny, istnieje całkiem namacalnie. Wyobrażenie o sobie jest tym, co myślimy na własny temat, naszym osobistym przekonaniem o kimś, kim sami jesteśmy.

Wyobrażenie to powstało (przeważnie nieświadomie) ze wszystkich wniosków, jakie wyciągnęliśmy ze swoich przeszłych doświadczeń: sukcesów i porażek, uczuć i myśli, swoich zachowań i reakcji innych ludzi. Z tych danych utworzyliśmy swój portret i uwierzyliśmy, że jest prawdziwy. Nawet nie kwestionujemy jego wartości i nasze zachowania zawsze odnosimy do niego. A zatem ów wizerunek jest zbiorem naszych myśli i odczuć w stosunku do nas samych i rządzi każdą sferą naszego życia.

Każde działanie, uczucie, schemat zachowania, umiejętności, cechy charakteru - wszystko to opiera się na uwarunkowanym wizerunku własnym. Zawsze postępujemy zgodnie z wyobrażeniem, jakie mamy o sobie. Świadome wysiłki w kierunku zmiany naszego zachowania odnoszą skutek co najwyżej na krótko. Jeśli w to wątpisz, zapytaj siebie, czy mógłbyś wskoczyć na stół w zatłoczonej restauracji i tańczyć. Większość ludzi nie wyobraża sobie tego.

Jeżeli na podstawie swojego głównego przekonania postrzegamy siebie jako pechowca, zawsze znajdziemy sposób, aby mieć pecha. Nie pomogą nam ani silna wola, ani żadne świadome wysiłki, ani dobre intencje; nasza nieświadomość i tak stworzy okoliczności zgodne z zakorzenionym w niej przekonaniem.

Wyobrażenie o sobie jest nie tylko fundamentem, na którym zbudowane jest całe nasze zachowanie, ale także w istotny sposób określa naszą rzeczywistość. Tworzymy rzeczywistość ze swoich myśli, a nasze myśli pochodzą z tego samego źródła, z którego płynie nasze wyobrażenie o sobie - z uwarunkowanego umysłu. To właśnie djatego wydaje nam się, że rzeczywistość i doświadczenia weryfikują nasze przekonanie, co powoduje błędne koło - wzmacnia się nasza wiara, że jesteśmy tym, za kogo się uważamy. Praktycznie wszystko w naszym życiu związane jest w pewnym stopniu z naszym wyobrażeniem o sobie.

To właśnie wyobrażenie o sobie ustala granice naszych osiągnięć. Rozumiejąc to, możemy je poszerzyć.

sztuka świadomego oddychania

wyobrażenie o sobie

224

225

Gdy świadomość się rozwija, wyobrażenie o sobie ma mniejsze znaczenie. Jest ważne tylko dla ludzi działających z „normalnego" poziomu świadomości.

Największym problemem ludzkości jest utożsamianie siebie z fałszywym ja i różnymi rolami społecznymi, co uniemożliwia nam poznanie i doświadczenie, kim naprawdę jesteśmy. Tkwimy w okowach ambicji, reputacji, określonej roli społecznej, potrzeby uznania itd. Ograniczamy siebie do tego, kim myślimy, że jesteśmy, a przecież nie jesteśmy żadną z tych rzeczy, lecz ośrodkami najczystszej Prawdy, która nie dba o sławę, bogactwo, a nawet o to, aby być kochaną. Istota naszego istnienia sięga daleko poza potrzebę posiadania tych rzeczy. Zapomniawszy o swej wewnętrznej wielkości, zaczęliśmy szukać jej w świecie zewnętrznym.

Rozwinięta świadomość wykracza poza wysokie lub niskie poczucie własnej wartości. Oznacza to, że przestajemy dzielić umysł na przeciwstawne myśli o sobie. Umysł zajęty budowaniem wizerunku własnego z rzeczy zewnętrznych będzie przez nie kontrolowany, a pogrążając się w nienawiści do siebie - pielęgnuje kłamstwo. Obie te postawy są fałszywe, ponieważ obie karmią złudne wyobrażenie o sobie.

Stan wyższej świadomości nigdy nie potrzebuje ochrony ani obrony. Tylko iluzoryczni ministrowie tego wymagają, kiedy czują się zagrożeni, i jedynie ta część naszej osobowości może odczuwać takie zagrożenie. Próbując chronić to, co nazywamy „sobą", tworzymy napięcie w umyśle, kiedy ktoś nas krytykuje

lub obraża.. Co w nas się obraża? Minister (przekonanie) naszych wyobrażeń co do tego, jak „powinno" być. Jeśli się obrażamy, oznacza to, że owo coś, co czuje się dotknięte, jest tylko wyobrażeniem. Obrażanie się jest równie niemądre, jak obrażanie kogoś. Są to dwa bieguny tego samego problemu - fałszywego wyobrażenia o sobie. Przestając bronić swoich ministrów, zaczynamy porzucać to, co fałszywe. Zintegrowanie wizerunku własnego uwalnia nas od poczucia, że jesteśmy obrażeni.

Interesujące jest czasem poobserwować ludzi. Często wydają się pewni siebie i szczęśliwi, choć niemal w każdym przypadku po prostu nadrabiają miną i bezwiednie dają się wciągnąć w sztuczną atmosferę wesołości. Dlatego tak popularne są różne uroczystości, prywatki i inne rozrywki. Umieśćcie tych wesołków między ludźmi przygnębionymi, a ich podświadomość wyśle im sygnał: „Czas na depresję", którego natychmiast posłuchają. Tacy ludzie nie decydują o sobie, robią to za nich okoliczności, w jakich się znajdą.

Wyobrażenie o sobie wypacza wszystkie przychodzące do nas wrażenia, zgodnie ze swoimi uwarunkowanymi pragnieniami i motywami, i przez to stawia ono barierę między nami a rzeczywistością. Gdy zintegrujemy wyobrażenie o sobie, przestaniemy oddzielać dobro od zła, sympatie od antypatii, i ujrzymy wszystko jako doskonałą, swobodnie przebiegającą wymianę między nami a światem zewnętrznym.

sztuka świadomego oddychania

wyobrażenie o sobie

226

227

Nie trzeba nam nic dodawać, abyśmy stali się pełnią-już nią jesteśmy. Musimy po prostu odciąć swoje uwarunkowanie, by uwolnić swoje wewnętrzne Prawdziwe Ja; tak jak rzeźbiarz ociosuje kawał marmuru. Nie dodaje on niczego do marmuru, lecz tylko wycina jego niepotrzebne części, by stworzyć piękny posąg.

Większość z nas identyfikuje się ze swym uwarunkowaniem (niepotrzebnym marmurem otaczającym piękny posąg), którym „obkładamy się" w celu ochrony przed rzekomo wrogim światem. Boimy się utraty tego uwarunkowania, ponieważ po tak długim utożsamianiu się z naszym wizerunkiem własnym (z ministrami) obawiamy się, że jego koniec stanie się również naszym końcem. A przecież zrozumienie istoty tego uwarunkowania będzie ucieczką od nieszczęścia. Nie widzimy tego jednak, dopóki nie odważymy się zobaczyć.

Człowiek często odrzuca wiedzę, która stoi w konflikcie z jego wyobrażeniem o sobie. Idea wewnętrznej zmiany budzi w nim niepokój, gdyż jest zagrożeniem dla wiedzy, którą już uzyskaliśmy o sobie, o kimś, kogo znamy i rozumiemy. Upiera się on, że jego wizerunek własny zapewnia mu osobowość, kiedy w gruncie rzeczy jest to osobowość, która tylko jemu wydaje się prawdziwa.

Sokrates powiedział: „Moi prześladowcy nie ranią mnie, ponieważ nie mogą mnie dosięgnąć". Kiedy zintegrujemy zbiór koncepcji na temat naszego ,ja", nie będziemy już podświadomie utożsamiać się

z sukcesem lub porażką, z byciem ważnym lub przeciętnym i ludzie nie zdołają nas już zranić swoimi reakcjami. Jeśli przestanie być dla nas istotne, czy inni nas kochają, czy nie, nie poczujemy się dotknięci, gdy ktoś nas odrzuci.

Przeważnie jednak mamy marne wyobrażenie o sobie - odrzucamy siebie, nie lubimy się, a nawet nienawidzimy. Możemy całymi dniami mówić o osiąganiu wyższej świadomości, ale kiedy nadal utożsamiamy się z kiepskim wyobrażeniem o sobie, nieświadomie pozostajemy poddani tkwiącym w nim iluzjom.

Oznaki odrzucania samego siebie w rozmaitych dziedzinach naszego życia pojawiają się w negatywnych zachowaniach związanych z własną osobą, na przykład:

• umniejszanie siebie za pomocą negatywnych uwag w rodzaju: „Przykro mi, że musisz ze mną wytrzymywać";

• niezdolność do przyjęcia komplementu prostym „dziękuję", lecz zbywanie go zakłopotaniem;

• przedkładanie innych ponad siebie w nadziei, że nas będą kochać. Uznawanie ich za ważniejszych od siebie;

• uznawanie cudzych opinii za ważniejsze od swoich, szczególnie gdy nas ktoś krytykuje;

• potrzeba aprobaty za wszystko, co robimy;

• oddawanie czci nauczycielowi, guru, osobie uznanej przez nas za wielkość, przy której czujemy się niczym;

sztuka świadomego oddychania

wyobrażenie o sobie

228

229

• nienawiść do niektórych ludzi czy grup (prawdopodobnie są naszym zwierciadłem);

• niechęć do własnego ciała lub pewnej jego części;

• odrzucanie miłości innej osoby (za cóż ona mnie może kochać?);

• niezdolność do wyrażania swojej miłości i uczuć innej osobie (partnerowi, rodzicowi, przyjacielowi) ze strachu, że nas może odrzucić;

• poczucie winy z powodu naszego postępowania w przeszłości, żal za nie;

• martwienie się o przebieg przyszłych wydarzeń;

• reagowanie na krytykę krytyką lub też wycofaniem się;

• dostosowywanie się do innych, choć nam to nie odpowiada;

• krytykowanie innych lub ciągłe ich obwinianie;

• skąpienie sobie przyjemności nawet wtedy, gdy możemy sobie na nie pozwolić;

• stawianie wyżej satysfakcji seksualnej partnera, niedbanie o własną;

• ciągły przymus udowadniania czegoś sobie lub innym;

• ocenianie swojej wartości tylko na podstawie czynników zewnętrznych, takich jak sukces lub porażka, pieniądze lub ich brak itd.;

• porównywanie siebie z innymi i wynikająca z tego rywalizacja lub zazdrość i uraza;

• małe zainteresowanie innymi, brak szacunku dla nich i dla ich godności;

• kłopoty ze zdrowiem, choroby;

• brak dbałości o ciało (przejadanie się, złe odżywianie, narkotyki, brak ćwiczeń);

• odgrywanie roli ofiary.

Zachowania te wskazują na nienawiść do siebie. Ich lista pewnie mogłaby ciągnąć się w nieskończoność, a wszystkie wzmacniają uwarunkowane wyobrażenie o sobie. Nawet najdrobniejszy negatywny komentarz, jaki wygłaszamy na swój temat w niewinnej rozmowie, zaprzecza naszemu pięknu, wartości i ważności i jest oznaką stłumionej energii w postaci samoodrzucenia.

A więc jak się czujemy ze sobą? Wyobrażenie o sobie nie jest pojedynczą myślą, lecz składa się na nie wiele obrazów, uczuć i przekonań. Przekonania te dotyczą wszystkich naszych trzech funkcji - fizycznej, intelektualnej i emocjonalnej. Jest ich tyle, ile naszych myśli i czynów - w ich centrum zawsze stoimy my, czyli ktoś, kogo akceptujemy lub odrzucamy. Gdy zaczniemy się zastanawiać, czy siebie lubimy, czy nie, możemy szybko wyrzucić wszystkie negatywne myśli o sobie i pozbyć się go.

Obserwacja sposobu, w jaki siebie odrzucamy, oraz wszystkich innych reakcji jest ważnym krokiem ku przebudzeniu. Widząc, jak nieświadomie siebie nienawidzimy i jak ministrowie trzymają nas w tym starym cyklu ofiary, rozpoczynamy podróż do Domu, do prawdziwej miłości siebie.

Niestety, społeczeństwo często myli miłość do siebie z zarozumiałością, a wynika to pewnie z faktu, że tak mało ludzi kocha siebie samych. Wielu uważa

sztuka świadomego oddychania

230

wyobrażenie o sobie

231

taką miłość za egoizm i samolubstwo. Ale szacunek dla własnej wartości nie jest egoizmem, jeżeli nie ma w nim żadnego z pięciu przywiązań. Egoistami rządzi lęk, który ciągle zmusza ich do udowadniania innym swej wartości i ważności.

Ważniactwo i prawdziwa miłość do siebie są całkowitym przeciwieństwem. Egoista w rzeczywistości nienawidzi siebie. Jest pusty w środku i sfrustrowany. Stara się zagarnąć z życia, ile może, bo nie umie osiągnąć tego w sposób naturalny. Sprawia wrażenie osoby zbyt troszczącej się o siebie, ale tak naprawdę w ogóle nie potrafi o siebie zadbać.

Poczucie własnej wartości nie jest egoizmem, chyba że uważamy, iż jesteśmy lepsi od innych. Na ogół jednak odrzucanie siebie wynika z zaszczepionego nam w dzieciństwie przekonania, że trzeba najpierw pomyśleć o innych, a potem o sobie, że miłowanie siebie jest arogancją i zarozumialstwem. Jako małe dzieci kochaliśmy siebie w naturalny sposób i uważaliśmy, że jesteśmy piękni i bardzo ważni. Ale w miarę dorastania to, co słyszeliśmy od dorosłych, nauczycieli, krewnych, zastąpiło tę naturalną miłość zwątpieniem w siebie. Zapadały nam w świadomość uwagi w rodzaju: „ Jesteś taki nierozgarnięty", „Jesteś niedobrą dziewczynką", „Mama cię nie kocha, kiedy się tak zachowujesz". Niebawem uwierzyliśmy, że te twierdzenia są prawdziwe, i stały się one częścią naszego zaprogramowania na całe życie. Nic dziwnego, że dotarliśmy do dorosłości z wieloma wątpliwościami co do własnej wartości.

Dlaczego marne wyobrażenie o sobie tyle nam psuje w życiu, zwłaszcza w kontaktach z innymi ludźmi? Dlatego, że podstawą naszej zdolności kochania innych jest zdolność kochania siebie.

Im więcej miłości mamy dla siebie, tym więcej mamy jej dla bliźnich. Miłość jest umiejętnością. Nie jest przeznaczona tylko i wyłącznie dla jednego człowieka, grupy czy nawet dla nas. Albo kochamy wszystko, albo nic. Nie możemy kochać jednej osoby, nienawidząc drugiej. Nie możemy nawet kochać siebie, nienawidząc kogoś innego. Nie można miłości podzielić. Zdolność kochania ma niewiele wspólnego z innymi ludźmi, ponieważ wypływa ona z samej naszej wewnętrznej istoty. Gdy swobodnie płynie, obejmuje wszystkich.

Mamy problem z miłością, bo nie wiemy, czym ona jest. To tak jak z rzeczywistością. W gruncie rzeczy jest ona tym samym co rzeczywistość, jest nieograniczona i nieopisana. Często umieszcza się ją w jakiejś filozoficznej szufladce. Próba opisania miłości, tak jak rzeczywistości, natychmiast ograniczają do jakiegoś pojęcia. Zaczynamy wierzyć, że jest tym albo tamtym. W chwili gdy-sądzimy, że już ją odnaleźliśmy, i gdy zaczynamy ją konceptualizować, tracimy ją znowu. W najlepszym razie możemy określić, czym ona nie jest. Możemy obserwować siebie, kiedy nie czujemy się kochani i kiedy nie kochamy innych, i zastanowić się, czy to nas rani, czy nie. Jeśli odczuwamy wtedy ból, nie ma w tym miłości. Jeśli zaś nasze samopoczucie jest dobre, to znaczy, że

232

sztuka świadomego oddychania

kochamy i nas kochają. Obserwujmy więc siebie, jak usiłujemy zaszufladkować miłość i nazwać coś miłością. Jeśli szukamy jej na zewnątrz, nigdy jej nie znajdziemy. „Królestwo niebieskie jest w tobie".

Rozdział 24

Akceptacja siebie

Akceptacja jest gotowością bezwarunkowego aprobowania siebie takimi, jacy jesteśmy, tu i teraz. Wierzymy i czujemy, że jesteśmy wartościowi, ważni i piękni. Wtedy możemy rozszerzyć akceptację na innych. A więc przyjmujemy innych takimi, jacy są, nie oczekując od nich nic w zamian. Nie wymagamy, aby stali się inni albo podobni do nas. Dajemy im swoją uwagę, czas i zainteresowanie. Ilu z nas to potrafi? Niewielu, ponieważ zawsze pragniemy, aby ktoś spełniał nasze oczekiwania.

„Dobry człowiek", który zawsze przedkłada innych ponad siebie, niekoniecznie jest osobą kochającą. Może odrzucać siebie i żywić skrytą nadzieję, że inni w zamian za jego dobre uczynki będą go kochać. Ktoś nienawidzący siebie nie potrafi naprawdę zaakceptować innych (chociaż może udawać, że tak

sztuka świadomego oddychania

235

234

akceptacja siebie

jest), ponieważ zwykle oczekuje całkowitego posłuszeństwa od tych, dla których tak „się poświecą". Gdy rzeczywiście siebie akceptujemy, umiemy aprobować innych i im służyć, gdyż uczucie do nich jest naddatkiem uczuć, jakie żywimy do siebie.

Nikt nie może wykroczyć w miłości i akceptacji innych ponad swój poziom świadomości i akceptacji samego siebie. Ortodoksyjna religia naucza, by kochać swojego bliźniego jak samego siebie. Współczesna psychologia sugeruje, że miłość do siebie pozwala nam kochać innych. George Bernard Shaw powiedział: „Zainteresowanie człowieka światem jest tylko przedłużeniem jego zainteresowania sobą". Szekspir natomiast mówi: „Swemu ja bądź wierny. I niechaj będzie to tak pewne jako noc i dzień. Wówczas nie sprzeniewierzysz się żadnemu człowiekowi". Goethe ujął to tak: „Największe zło, jakie się może przydarzyć człowiekowi, to pomyśleć źle o sobie".

Moja ulubiona baśń Rapunzel opowiada o dziewczynie więzionej w wieży przez niegodziwą (zalęknioną) macochę. Pięknej dziewczynie ciągle mówi się, że jest brzydka, co sprawia, że Rapunzel boi się pokazać ludziom. Jej wieżą jest długo wpajane przekonanie ojej brzydocie i lęk przed odsłonięciem się. Dzień wyzwolenia przychodzi wtedy, gdy z okien swej wieży widzi ona „uroczego księcia". Rzuca mu swój długi złoty warkocz, a on wspina się po nim, śpiesząc jej na ratunek. Wieża nie ma nic wspólnego z faktem jej uwięzienia. To lęk przed własną brzydotą,

jakże często tam opisywany, uwarunkował jej zachowanie. Ale gdy Rapunzel widzi w oczach ukochanego swój odbity obraz i przekonuje się, iż jest piękna, wyzwala się w końcu z niszczącego wyobrażenia o sobie. Wszyscy mamy gdzieś w środku przestraszoną macochę, szepczącą nam stale, jacy jesteśmy brzydcy, a nazywamy ją wizerunkiem własnym.

Jedyni ludzie na świecie, którzy ponoszą porażkę, którzy są bezwartościowi, to ci, którzy wierzą, że tak jest. Innymi pogardzają tylko ci, którzy gardzą sobą. Gdy postrzegają siebie jako nic niewartych i niegodnych miłości, dawanie prawdziwej miłości staje się niemożliwe. Jakże mogą odwzajemnić coś, czego nie mają?

Akceptacja siebie oznacza troskę o własny rozwój i szczęście oraz postępowanie, które sprzyja tym wartościom. Dbamy wtedy o swoje ciało, myśli i uczucia. Akceptując siebie, stajemy się bardziej uważni na swoje potrzeby, a to wyostrza naszą wrażliwość na potrzeby innych.

Obserwowanie wszystkich swoich negatywnych uczuć związanych z niską samooceną otwiera drzwi do wolności. Nawet gdy niektóre nasze zachowania budzą w nas niesmak, ta dezaprobata tylko je wzmocni. Niechęć do siebie nigdy nie jest zdrowsza niż samoakceptacja. Zamiast odrzucać siebie, skorzystajmy z naszych negatywnych postępków jak z lekcji. Gdy inni nas odrzucają, obserwujmy, jak szybko się z nimi zgadzamy i odrzucamy siebie. Obserwujmy, z jaką łatwością łączymy to, co robimy

akceptacja siebie

237

sztuka świadomego oddychania

236

lub czego nam się nie udaje zrobić, z poczuciem własnej wartości. Dzięki takiej obserwacji chętniej siebie zaakceptujemy. Ostatni paragraf możemy streścić następująco:

1. Obserwuj, jak uzależniamy poczucie własnej wartości od naszych negatywnych zachowań, myśli i uczuć.

2. Obserwuj, jak uzależniamy poczucie swej wartości od myśli, uczuć i zachowań innych ludzi wobec nas.

3. Obserwuj, jak uzależniamy poczucie swej wartości od rzeczy zewnętrznych, takich jak sukces, osiągnięcia, pieniądze, odznaczenia, uznanie itp.

Możemy zrobić coś, co głęboko kogoś zrani, lub ponieść porażkę w jakimś przedsięwzięciu, stracić pracę lub kochanka, postąpić w sposób potępiany przez społeczeństwo lub zachować się nagannie we własnym odczuciu. To wszystko wcale nie znaczy, że jesteśmy bezwartościowi. Musimy zrozumieć, że nasza wartość nie zależy od osiągnięć lub niepowodzeń. Bez tego prawdopodobnie będziemy mylić swoje Prawdziwe Ja z naszymi zewnętrznymi działaniami. Nasza wartość nie jest także związana z tym, co inni o nas myślą. Gdy zrozumiemy tę różnicę oraz przyjmiemy do wiadomości fakt, że jesteśmy wartościowi, mimo dezaprobaty innych i swojej własnej, zaczniemy akceptować zarówno siebie, jak i tych, którzy kiedyś nami wzgardzili.

Zaakceptujmy fakt, że kiedy bywamy źli, negatywnie nastawieni lub pełni obaw, a nawet kiedy

czegoś nie możemy zaakceptować, zwłaszcza wtedy, zaakceptujmy wówczas siebie, którzy tego nienawidzimy.

Ktoś może powiedzieć, że te rozważania o akceptacji są tylko usprawiedliwianiem naszych błędów i niewłaściwego postępowania. Ale kiedy zaczynamy się budzić, zanika podział na dobre i złe czyny, myśli i uczucia. Każde działanie, myśl czy uczucie objawiające się w pełnym świetle świadomości i samoakceptacji jest doskonałe. Tylko w stanie nieświadomości możemy robić coś „złego" i jest to „złe", ponieważ nasze wyobrażenie o sobie czyni je takim. Gdy to zrozumiemy, staniemy się wolni. Nikt nie może zrobić nic złego, kiedy jest w pełnej świadomości, bowiem nie ma wówczas żadnych osądów.

WYOBRAŻENIE O SOBIE A CIAŁO

Porównywanie sprawia, że utożsamiamy się z dawnymi, tkwiącymi w nas uprzedzeniami. Obserwując te partie ciała, których nie lubimy, możemy dostrzec, jak ważne części siebie odrzucamy. Odrzucamy to, co czyni nas ludźmi w sensie fizycznym. Jeśli odrzucamy jakąś część siebie, pewnie odrzucimy także inne ciała, a więc człowieczeństwo innych ludzi.

Wszyscy zostaliśmy uwarunkowani przez społeczne wyobrażenia o tym, co jest piękne. Kobiety ze świata zachodniego muszą być szczupłe, proporcjonalne i mieć odpowiednie rysy twarzy, by uchodzić za piękne. Trzysta lat temu dzisiejsze królowe piękności

sztuka świadomego oddychania

239

238

akceptacja siebie

uznano by za zbyt kościste, ponieważ w modzie była pulchność. Konkursy piękności zniekształcają nasz pogląd na piękno. To, czy jedno ciało postrzegamy jako piękne, a drugie uważamy za brzydkie, jest tylko kwestią indywidualnego sposobu patrzenia, opartego na u warunkowaniu. Brzydota istnieje wyłącznie w zdezorientowanych umysłach ludzi poddanych praniu mózgu.

Rzeczy, których w sobie nie lubimy - nadwaga, za wysoki lub za niski wzrost, chudość, rodzaj owłosienia lub jego brak, mały lub duży biust - to tylko sprawa postrzegania. Może nie zdołamy ich zmienić, ale potrafimy zmienić to, jak na nie patrzymy.

Wszystko jest doskonałe i takie, jak trzeba. Niski wzrost nie jest lepszy ani gorszy od wysokiego, jest po prostu inny. To, że nie lubimy swojego ciała, jest mechanicznym przyjmowaniem pomieszanych społecznych wyobrażeń na temat tego, co jest uważane za piękne, a co za brzydkie. Postrzegając swoje ciało jako piękne, uniezależniamy się od opinii społecznych. Gdy postanowimy sami decydować, co jest dla nas ładne, bez względu na to, co myślą inni, pokochamy swoje ciało i odkryjemy niezmierzone bogactwo pięknych odczuć i przyjemności cielesnych.

Człowieczeństwo oznacza, że każdy z nas jest niepowtarzalny i wyjątkowy, i dlatego ma własny specyficzny kształt, rozmiar, kolor, zapach, owłosienie itd. Porównywanie swojego ciała z innymi ma tyle sensu co porównywanie zielonego jabłka z czerwonym. Lecz społeczeństwo i przemysł zaszczepiają

w nas wstyd z powodu rożnych części naszego ciała i każą maskować naturalne ludzkie cechy. Telewizja i reklamy bez przerwy nam komunikują, że powinniśmy ukryć swoje prawdziwe ja za pomocą nowych produktów. Każe się nam wierzyć, że nie powinniśmy lubić siebie takimi, jacy jesteśmy, i że używając dezodorantów, kosmetyków do makijażu i depilatorów, polubimy siebie bardziej. Sugeruje się nam, że nasz naturalny sposób bycia jest nieprzyjemny i że tylko wtedy, gdy go zmienimy, staniemy się bardziej akceptowani.

Nic dziwnego, że reklamy zachęcają do takiego sposobu myślenia, gdyż reklamujące się firmy dbają o swoje zyski. Ale niestety, przez to zaczynamy pogardzać swym naturalnym człowieczeństwem, a odrzucanie swojego ciała stało się powszechne i nastąpiło ogromne pomieszanie wyobrażeń na temat piękna.

Samoakceptacja polega na cieszeniu się własną fizycznością, doświadczaniu piękna naturalności bez potrzeby robienia wrażenia na innych ludziach. Jeśli inni nie uważają nas za pięknych, to nie dlatego, że nie jesteśmy piękni, ale dlatego, że inni są skonsternowani i niepewni co do swojej percepcji piękna.

Maxwell Maltz, amerykański chirurg plastyczny i autor książki Psychocybernetyka, stwierdził, że człowiek nigdy nie zmieni swojego wewnętrznego wizerunku, zmieniając wygląd zewnętrzny. Miał on kiedyś klientkę z haczykowatym nosem. Po operacji plastycznej kobieta ta spojrzała w lustro i zobaczyła twarz, która spełniała wszystkie kanony piękna

sztuka świadomego oddychania

akceptacja siebie

241

240

gwiazd filmowych. „Może ta twarz jest piękna, aleja ciągle czuję się brzydka w środku" - powiedziała.

To jest właśnie uwarunkowanie, które musimy obserwować. A przecież możemy zakochać się w swoim ciele i czerpać z niego wiele przyjemności, gdy tylko pozbędziemy się przekonania, że potrzebujemy czegoś z zewnątrz, by uczynić je atrakcyjnym.

Nie ukrywajmy swojego pięknego, naturalnego ja. A jeśli zdecydujemy się pomóc naturze kosmetykami, czyńmy to z ciekawości i dla przyjemności, a nie dlatego, że czegoś w sobie nie lubimy i tuszując to, chcemy zrobić wrażenie na innych.

Inną przyczyną niechęci do swojego ciała jest wysoki poziom stresu oraz duży zapas toksyn w jego komórkach. Pewne szkodliwe nawyki, jak palenie, przejadanie się, spożywanie alkoholu i branie narkotyków oraz postrzeganie świata jako brzydkiego i wrogiego, powodują odkładanie się mentalnych i fizycznych toksyn w ciele, to zaś czyni je niezdrowym i niewygodnym „miejscem zamieszkania". Dbałość o ciało poprawia nam samopoczucie i jest wyrazem samoakceptacji.

Gdy będziemy cieszyć się swoim ciałem, w naturalny sposób zaczniemy się o nie troszczyć, jeść pożywne jedzenie z mniejszą ilością mięsa i pić nieskażoną wodę. Może zechcemy pozbyć się nadwagi -i to nie dlatego, że jej nie akceptujemy, lecz dlatego, by czuć się lepiej i nie obciążać organizmu. Częściej będziemy rozkoszować się słońcem i świeżym powietrzem i, być może, uprawianiem ćwiczeń fizycznych.

Prawdopodobnie zapragniemy oczyścić ciało wewnątrz i na zewnątrz i wyeliminować z niego toksyny, nagromadzone przez lata, kiedy żyliśmy w nieświadomości i odrzucaliśmy sami siebie. Masaż, post staną się atrakcyjną propozycją. „Posprzątanie" ciała sprawi, że poczujemy się w nim dobrze i zdrowo, wzrośnie nasza witalność i energia. Zapragniemy być zdrowi i atrakcyjni, bo poczujemy się ważni i piękni.

WYOBRAŻENIE O SOBIE A INTELIGENCJA

Istnieje mit mówiący, że niektórzy są bardziej inteligentni od innych. To prawda, że niektórzy używają swojej inteligencji bardziej efektywnie, podczas gdy większość z nas nakłada na siebie zbyt wiele ograniczeń. Ale wszyscy mamy jednakowy potencjał, chociaż u każdego człowieka jest on specyficzny.

Eksperyment przeprowadzony w jednej z amerykańskich szkół pokazał, jak niebezpieczne jest ograniczanie ludzkich osiągnięć przez zewnętrzne sugestie. Wręczono nauczycielowi listę z wynikami testu na iloraz inteligencji z dwóch klas. Podano prawdziwe wyniki uczniów z jednej klasy, a obok nazwisk uczniów z drugiej klasy wpisano numerki ich szafek w szatni. Nauczyciel i uczniowie uwierzyli, że wyniki są prawdziwe. Pod koniec roku okazało się, że uczniowie pierwszej klasy wykazali większy postęp w nauce, zgodne ze swoim prawdziwym wysokim wskaźnikiem IQ. W drugiej klasie uczniowie mający wysokie numerki z szatni osiągnęli znacznie lepsze wyniki niż ci z niższymi numerkami.

akceptacja siebie

243

sztuka świadomego oddychania

242

Jeśli powtarza się nam, że jesteśmy mało inteligentni, potwierdzamy tę fałszywą opinię. A przecież w każdym z nas mieszka geniusz i jego błyskotliwość ujawni się, gdy oczyścimy siebie z ograniczających myśli.

JESTEŚMY TAK INTELIGENTNI, JAK CHCEMY

Nie porównując swojej inteligencji z innymi, możemy stworzyć własne standardy i być tak błyskotliwi, jak tylko zechcemy. Im szczęśliwsi się stajemy, tym bardziej jesteśmy inteligentni.

Fakt, iż niektóre dziedziny nauki sprawiają nam trudność, nie ma nic wspólnego z naszą inteligencją, jest raczej rezultatem naszej decyzji, na co przeznaczyć energię i jak postrzegać siebie. Wydatkując energię bardziej owocnie, na przykład na praktyczne opanowanie nowej umiejętności, z pewnością zdobędziemy tę umiejętność szybciej i łatwiej. Jeżeli uważamy siebie za nieinteligentnych z powodu braku wykształcenia, to dlatego, że porównujemy siebie z innymi, których droga edukacji była dłuższa i wydają się mądrzejsi.

Inteligencja i zdolność uczenia się są raczej kwestią czasu niż jakiejś wrodzonej cechy. Badania udowodniły, że można opanować dobrze każdą dziedzinę wiedzy, jeśli tylko mamy wystarczająco dużo czasu. Tych, którzy tego nie potrafią, blokują ich własne negatywne przekonania, a nie brak zdolności czy inteligencji. To właściwe nastawienie i wiara w siebie pozwalają jednym uczyć się szybciej niż innym.

Wszystkiego można się nauczyć, jeśli tylko mamy dość czasu i energii. Ale może nie chcemy wkładać wysiłku w uczenie się czegoś, co nas nie interesuje. Może rozsądniej będzie uczyć się, jak kochać, być szczęśliwym i wolnym.

WYOBRAŻENIE O SOBIE A EMOCJE

Nie ma czegoś takiego, jak złe emocje. Uczucia po prostu są. Za negatywne możemy uznać te uczucia, które sprawiają, że czujemy się oddzieleni od innych, niekochani, agresywni i wystraszeni. Emocje są ubocznymi produktami struktur myślowych, są jedynie fizyczną reakcją na pewne procesy myślowe. Kiedy doświadczamy emocji, najpierw pojawia się myśl, która uwalnia do krwi odpowiednie hormony i przez to tę emocję stwarza.

Lęk, na przykład, jest bezpośrednim rezultatem zalęknionych myśli. Nienawiść do siebie nie może się pojawić, jeśli w naszej świadomości dominują myśli o samoakceptacji. A zatem wszystkie emocje i uczucia są związane z naszymi myślami i możemy je zmieniać, zmieniając myśli. Dlatego stosujemy swobodne oddychanie i samoobserwację myśli, uczuć i wrażeń w ciele. Uznanie jakiegoś uczucia za złe jest równoznaczne z uznaniem za złe naszych myśli. A ponieważ to my wybraliśmy owe myśli - sami jesteśmy źli. W tym tkwi sedno braku akceptacji. Podświadomie żywimy przekonanie, że jesteśmy źli lub nie tacy, jak trzeba, co objawia się jako określony

akceptacja siebie

sztuka świadomego oddychania

245

244

rodzaj uczuć. Obserwacja takiego zjawiska zaczyna osłabiać jego władzę nad nami.

Ludzie zaczynają nienawidzić siebie po prostu dlatego, że utożsamiają się ze swoimi negatywnymi uczuciami. Właśnie tutaj możemy całkowicie zmienić swoje życie i stać się wolni. Po prostu wyjdźmy poza każde negatywne uczucie, zbliżmy się do naszego strachu, a wtedy uzyskamy możliwość jego zintegrowania.

W gruncie rzeczy nasze uczucia są naszymi przyjaciółmi i ścieżką wiodącą do serca. Celebrujmy zatem je wszystkie, nawet te negatywne, ponieważ wskazują drogę do pełni. Rozumiejąc to, z radością powitamy każde uczucie jako nowe doświadczenie tu i teraz.

Nawyk odrzucania siebie, pochodzący z wczesnych lat dzieciństwa, niełatwo jest przezwyciężyć. Nasze fałszywe wyobrażenie o sobie może nadal opierać się na reakcjach innych osób w stosunku do nas. Ale rozwinęło się ono już dawno na podstawie opinii dorosłych o nas i dzisiaj nie musimy już w nie wierzyć. Cieszmy się tym, jacy jesteśmy, gdzie jesteśmy i z kim jesteśmy. Poza tym nic nie ma znaczenia.

SPIS PRAW DLA TYCH, KTÓRZY KOCHAJĄ SIEBIE

l. Mam prawo myśleć i czuć się tak, jak chcę, i ja jestem ostatecznym sędzią swojego postępowania, za które całkowicie odpowiadam.

2. Mam prawo kochać, kogo chcę, i pozwalać sobie być kochanym.

3. Mam prawo kochać i szanować siebie, planować, wygrywać oraz stawać się najlepszym, jaki mogę, bez manipulacji, w obszarze mojej integralności.

4. Mam prawo się zmieniać, rozwijać, uczyć się o sobie i moim świecie, robić błędy i być za nie odpowiedzialnym.

5. Mam prawo mówić „nie" i być niezależnym od akceptacji innych.

6. Mam prawo do prywatności, czasu dla siebie, utrzymywania części swego życia w sekrecie, bez względu na to, czy jest to część ważna, czy mniej ważna.

7. Mam prawo do tego, by wierzono mojemu słowu. W razie popełnienia błędu mam prawo do jego naprawienia lub wyjaśnienia.

8. Mam prawo zmienić decyzję i nie podawać przyczyn ani nie usprawiedliwiać moich działań, jeżeli nie są one niekorzystne dla innych.

9. Mam prawo mówić, że nie wiem, i nie odpowiadać na pytania tych, którzy nie mają prawa pytać.

10. Mam prawo rozwiązywać własne problemy, podejmować własne decyzje i znaleźć własne szczęście w świecie.

Spis treści

Rozdział l

Wprowadzenie w istotę świadomego oddychania

połączonego.............................................................................. 6

Rozdział 2

Pierwszy element: swobodne oddychanie

(świadome oddychanie połączone) .................................... 24

Rozdział 3

Drugi element:

skupienie świadomości......................................................... 33

Rozdział 4

Trzeci element:

przyzwolenienauczuciaiakceptacja............................... 35

Rozdział 5

Czwarty element:

relaks........................................................................................ 38

Rozdział 6

Piąty element: integracja

(cokolwiek się dzieje, dzieje się dobrze)............................. 42

Rozdział 7

Cykl wolności ........................................................................... 46

Rozdział 8

Cyklofiary ................................................................................ 53

Rozdział 9

Skupienie świadomości......................................................... 62

Rozdział 10

Nowa koncepcja szczęścia .................................................. 85

Rozdział 11

Nasze Prawdziwe Ja

ijego ekstatyczna świadomość .......................................... 93

Rozdział 12

Sztuka relaksacji ................................................................ 117

Rozdział 13

Ograniczające systemy przekonań................................ 130

Rozdział 14

Główne przekonanie .......................................................... 147

Rozdział 15

Pięć głównych przeszkód.................................................. 157

Rozdział 16

Stawianie oporu ................................................................. 163

Rozdział 17

Utożsamianie się................................................................... 167

Rozdział 18

Analizowanie ...................................................................... 174

Rozdział 19

Samoobserwacja ................................................................ 176

Rozdział 20

Reakcjesamosabotażu .................................................... 185

Rozdzia 21

Anatomialęku..................................................................... 207

Rozdział 22

Uwalnianie przeszłości..................................................... 216

Rozdział 23

Wyobrażenie o sobie .......................................................... 222

Rozdział 24

Akceptacja siebie ................................................................ 233

Wydawnictwo MEDIUM proponuje książki COLINA P. SISSONA

PODRÓŻ W GŁĄB SIEBIE.

Kolejny krok ku świadomemu życiu

WEWNĘTRZNE PRZEBUDZENIE

Pierwszy krok ku świadomemu życiu

TWOJE PRAWO DO BOGACTWA

Praktyczny podręcznik tworzenia dostatku i spełniania marzeń

SZTUKA ŚWIADOMEGO ODDYCHNIA

Nowy rebirthing

— Droga do wewnętrznego

przebudzenia