ELEKTROTECHNIKA [gr.], dział nauki i techniki zajmujący się podstawami teoret. (elektrotechnika teoretyczna) i zastosowaniami zjawisk fiz. z dziedziny elektryczności w różnych gałęziach gospodarki, a także w gospodarstwie domowym. Całokształt zagadnień, które obejmuje elektrotechnika, dzieli się najogólniej na zagadnienia związane z wytwarzaniem, przesyłaniem i rozdzielaniem energii elektr. (→ elektroenergetyka) oraz związane z przetwarzaniem jej na inne rodzaje energii, np. na energię mech. (→ napęd elektryczny, silnik elektryczny), świetlną (→ świetlna technika), chem. (→ elektrochemia), na ciepło (→ grzejnictwo elektryczne). Z elektrotechniki wyodrębniły się ważne dla rozwoju cywilizacji dziedziny nauki i techniki: elektronika i telekomunikacja, wykorzystujące te same zjawiska elektr., magnet. i elektromagnetyczne. Elektrotechnika wkroczyła do wszystkich niemal dziedzin techn. działalności człowieka; energia elektr. dociera dziś do najodleglejszych zakątków każdego kraju (→ elektryfikacja) i jest zużywana w milionach odbiorników produkowanych przez przemysł elektrotechn. w postaci różnorodnego sprzętu elektrotechnicznego. To rozpowszechnienie energii elektr. tłumaczy się jej wyjątkowymi zaletami: możliwością uzyskiwania b. dużych mocy oraz przenoszenia na duże odległości i rozdzielania między użytkowników, łatwością przetwarzania jej na inne rodzaje energii, łatwością przekształcania na inne postacie tej samej energii (→ elektronika, mikrofalowa technika, przetwornik, transformator elektryczny) oraz na sygnały elektr., prostotą użytkowania itp. Rozwój elektrotechniki umożliwił daleko posuniętą mechanizację i automatyzację procesów produkcyjnych, transportu, budownictwa oraz gospodarstwa domowego.
ELEKTRONIKA [gr.], dziedzina nauki i techniki, stanowiąca wyodrębniony dział elektrotechniki, zajmująca się wykorzystaniem zjawisk związanych ze sterowanym ruchem elektronów w próżni, gazach i ciałach stałych (zwł. półprzewodnikach); obejmuje teorię działania, technologię i konstrukcję przyrządów oraz zbud. z nich układów i urządzeń elektronicznych.
Elektronika dzieli się ze względu na ośr., w którym odbywa się ruch elektronów, na elektronikę próżniową (łącznie z elektroniką gazów) i elektroniką półprzewodnikową (elektronikę ciała stałego). Elektronika próżniowa zajmuje się lampami elektronowymi (próżniowymi i gazowanymi) oraz innymi próżniowymi przyrządami elektron., jak mikroskopy elektronowe, akceleratory cząstek naładowanych; z elektroniką próżniową ściśle wiąże się elektronika rentgenowska oraz optyka elektronowa i jonowa. Elektronika półprzewodnikowa zajmuje się właściwościami elektronowymi półprzewodników i przyrządami (np. tranzystory, układy scalone, tyrystory, diody półprzewodnikowe, ogniwa fotoelektr., termistory, halotrony) opartymi na ich wykorzystaniu; szczególnie dynamicznie rozwijającym się działem elektroniki półprzewodnikowej jest obecnie → mikroelektronika.
Ze względu na rodzaj występujących zjawisk i obszar zastosowań wyodrębnia się m.in.: elektronikę kwantową — obejmującą zagadnienia generacji, wzmacniania i detekcji promieniowania elektromagnet. przez układy wzbudzonych atomów, cząsteczek lub jonów (→ laser, maser); elektronikę jądrową — zajmującą się układami i urządzeniami mającymi zastosowanie w fizyce i technice jądr. (np. detektory promieniowania jonizującego, liczniki i mierniki izotopowe); elektronikę plazmy — zajmującą się właściwościami elektronowymi plazmy, zachowaniem się nośników ładunku (elektronów i jonów) w plazmie, a także konstrukcją urządzeń wykorzystywanych w technice plazmy, jak generatory magnetohydrodynamiczne, palniki i silniki plazmowe; elektronikę medyczną — zajmującą się teorią i konstrukcją urządzeń elektron. stosowanych w różnych gałęziach medycyny do diagnostyki, terapii i rehabilitacji za pomocą prądów elektr., pól elektr. lub magnet., ultradźwięków oraz promieniowania elektromagnetycznego. Ponadto rozróżnia się energoelektronikę, teleelektronikę, radioelektronikę, akustoelektronikę, piezoelektronikę, optoelektronikę itp. dziedziny, powstałe na pograniczu elektroniki i innych nauk lub innych działów techniki.
Zakres zastosowań elektroniki jest obecnie b. szeroki i obejmuje niemal wszystkie dziedziny działalności ludzkiej. Podstawowe znaczenie ma elektronika dla telekomunikacji, informatyki i automatyki; urządzenia elektron. umożliwiają badanie nie tylko przestrzeni pozaziemskiej (np. radioteleskop), ale również b. małych cząstek materialnych (np. mikroskop elektronowy), oddają nieocenione usługi w medycynie (np. rozrusznik serca) oraz komunikacji lotn. i mor. (np. radar), ułatwiają działanie przedsiębiorstw (komputeryzacja), a także upraszczają prace w gospodarstwie domowym (kuchnia mikrofalowa, pralka automatyczna). W powszechnym użyciu jest tzw. elektroniczny sprzęt powszechnego użytku (ESPU), np.: radioodbiorniki, telewizory, magnetofony, magnetowidy, kalkulatory, radiotelefony. Profesjonalnymi urządzeniami elektron. szeroko stosowanymi są np.: w metrologii — multimetry, testery; w informatyce — komputery; w technice wojsk. — noktowizory; w automatyce — sterowniki. Wielkie możliwości zastosowań elektroniki stwarza także nowocz. przemysł, dotyczy to zwł. wykorzystania urządzeń elektron. w robotach przem., sterowanych numerycznie maszynach (np. obrabiarkach, maszynach włók., papierniczych, poligraf. i in.) oraz systemach zbierania, gromadzenia i przetwarzania danych. Rozwój elektroniki w ostatnich latach przyniósł wiele całkowicie nowych wyrobów, np. kalkulatory z grafiką, mikrokomputery, kamerowidy, minitelewizory i telewizory projekcyjne (kino elektron.), instrumenty muz. z syntezą dźwięku.
Rozwój elektroniki zapoczątkowało wynalezienie lampy → elektronowej (1904); wkrótce potem, w związku z upowszechnieniem radiofonii, nastąpił olbrzymi rozwój przemysłu lamp elektronowych. Lata 1939-45 przyniosły dalszy, szczególnie szybki rozwój elektroniki spowodowany potrzebami wojennymi. Intensywnie rozbudowywała się zwł. technika → mikrofalowa, wykorzystywana w urządzeniach radarowych. Po II wojnie świat. zakres zastosowań elektroniki uległ dalszemu rozszerzeniu w związku z rozwojem automatyki oraz pojawieniem się nowych dziedzin techniki (np. komputerów). Nowy rozdział w historii elektroniki, nazywany często epoką elektroniki półprzewodnikowej, otworzyło wynalezienie → tranzystora, dokonane przez uczonych amer. J. Bardeena i W.H. Brattaina (1948) oraz W.B. Shockleya (1949). Tranzystor, dzięki swym zaletom (małe rozmiary, duża trwałość i niezawodność, niskie napięcie zasilania, brak obwodu żarzenia), szybko wyparł lampę elektronową z większości zastosowań, stając się w ciągu kilku lat podstawowym, powszechnie wykorzystywanym elementem urządzeń elektron., z tej racji nazywanych tranzystorowymi (lub też, bardziej ogólnie, półprzewodnikowymi). Wynalezienie i wprowadzenie do produkcji na pocz. lat 60. układów → scalonych rozpoczęło tzw. erę mikroelektroniki. Urządzenia elektron. zbudowane z układów scalonych stały się — w porównaniu z wykonanymi z elementów indywidualnych — wielokrotnie mniejsze i lżejsze, znacznie tańsze w produkcji, bardziej funkcjonalne i niezawodne; zużywają też mniej energii, działają szybciej i wykazują wiele innych zalet. Szybki postęp w technologii układów scalonych umożliwił opracowanie (1971) → mikroprocesorów, których szerokie wprowadzenie do praktyki życia codziennego wywołało drugą rewolucję przemysłową.
W Polsce rozwój elektroniki jako nauki rozpoczął się w latach 30. XX w.; prace badawcze (o świat. rozgłosie) z dziedziny techniki próżniowej i generacji drgań elektr. prowadzono (J. Groszkowski i S. Ryżko) w Państw. Inst. Telekomunikacji i w Katedrze Radiotechniki Politechn. Warszawskiej.