Historia elektryczności i magnetyzmu w zarysie

Przedstawiony poniżej zarys historyczny ujmuje w skrócie najważniejsze fakty związane
z odkryciami w dziedzinie elektryczności i magnetyzmu będącymi częścią dorobku
naszej cywilizacji.
Pogłębienie wiedzy dotyczącej odkryć i ich autorów jest możliwe w innych miejscach
Akademii Energii, w działach:

Wielcy odkrywcy

oraz

Wynalazki

. Warto zapoznać się

także ze

Złotymi Myślami

słynnych fizyków.

Zapraszamy do podróży w czasie.

Elektryczność w starożytności
Wiek XVI - Wiek XVIII

Wiek XIX

Wiek XIX

Prace prowadzone przez Voltę stały się katalizatorem dalszych badań nad zjawiskiem
przepływu prądu elektrycznego. Wśród sformułowanych w tym czasie praw i zależności
warto wskazać prawo

Ohma

, który w roku 1827 sformułował zależność natężenia

przepływu prądu od napięcia (proporcjonalnie) i oporu przewodnika (odwrotnie
proporcjonalnie). W roku 1820 Duńczyk

Hans Oersted

zauważył, iż przepływający prąd

oddziaływuje na igłę magnetyczną w usytuowaną jego pobliżu. W tym samym roku

Ampere

sformułował matematyczne prawo, które opisuje siłę pola elektromagnetycznego

wytwarzanego przez prąd płynący w przewodniku, zapoczątkowując w ten sposób nową
dziedzinę fizyki - elektrodynamikę.
W roku 1830

Michael Faraday

oraz

Joseph Henry

niezależnie od siebie odkryli, że

przesuwanie magnesu w pobliżu spiralnego przewodu z prądem powoduje przepływ
prądu w przewodzie. Prace Faradaya dały początek zastosowaniu zjawisk
elektromagnetycznych (indukcja elektromagnetyczna) m.in. w rejestracji dźwięku i
obrazu na taśmach magnetycznych. Na bazie zasady indukcji elektromagnetycznej
skonstruowano

generator elektryczny

oraz (na odwróconej zasadzie indukcji)

silnik

elektryczny

(

H.Lenz

). Faraday wprowadził pojęcia pola elektrycznego i magnetycznego,

jego imieniem nazwano prawo głoszące, iż masa substancji wydzielonej podczas
elektrolizy jest proporcjonalna do ładunku, który przepłynął przez elektrolit.
Badaniem prądów elektrycznych zajmował się w Królewcu

Gustaw Kirchhoff

. Wynalazł

on silne ogniwo elektryczne (znane pod jego nazwiskiem), które składało się z cynku
i węgla, a jako elektrolitu i depolaryzatora użył kwasu siarkowego i azotowego.
W latach 1845-1848 odkrył prawa przepływu prądu elektrycznego stanowiące podstawę
teorii obwodów elektrycznych.
Znaczący wkład w XIX wieczną naukę o elektryczności wniósł

James Maxwell

, który na

1

bazie odkryć Faradaya opisał matematyczne zależności między polem magnetycznym i
elektrycznym. Sformułował teorię fal elektromagnetycznych i przypuszczał, że rozchodzą
się one w przestrzeni z prędkością światła. Twierdzenia Maxwella potwierdził w
praktyce, obok

Lorentza

(wyjaśnienie równań za pomocą tzw. przekształcenia

Lorentza),

Heinrich Hertz

, który doświadczalnie dowiódł istnienia fal

elektromagnetycznych. Dzięki uzyskaniu drgającej z dużą częstotliwością iskry
elektrycznej uzyskał fale wysokiej częstotliwości. Dało to podstawy do wynalezienia m.in.
transmisji radiowej. Pionierem transmisji radiowej (bezprzewodowej) był Marconi, który w
roku 1895 jako pierwszy przesłał telegram falami radiowymi. Już w wieku XX
przeprowadził także pierwszą transmisję radiową przez Atlantyk.
Wśród wynalazców, którzy poza Marconim jako pierwsi w praktyce wykorzystali zjawiska
elektryczności można wymienić: Samuela Morse'a (

telegraf

), Bella (

telefon

),

Edisona

(usprawnienie telefonu,

fonograf

,

żarówka

, generacja prądu stałego),

Nicola Teslę

(m.in.

generator

prądu zmiennego),

Dobrowolskiego

(

prądnica

prądu trójfazowego i układ

przesyłowy),

Rentgena

(odkrycie nowego rodzaju promieniowania X),

Van de Graaffa

(

akcelerator elektryczny

).

2