GWIAZDY FILMOWE
Lata dwudzieste:
Powstają pierwsze wytwórnie:
▪ United Artists 1919 (Ch. Chaplin, D. Fairbanks, D. W. Griffith, M. Pickford)
▪ Fox 1920
▪ Warner Bross 1920
▪ Metro Goldwyn Meyers 1924
▪ Paramount Pictures
i to one zaczynają dyktować warunki, na jakich powstają filmy oraz kształt filmowych obrazów, szukają twarzy, które dobrze reklamowały ich firmy i przyciągnęły widzów do kina
Rodzą się pierwsze gwiazdy (=nowe typy postaci)
Krystalizują się gatunki filmowe:
- western z czołową gwiazdą: Wiliamem S. Hartem, mitologizuje podbój dzikiego zachodu, pochwała heroizmu i wytrwania
- melodramat zrodzony przez purytańskie tradycje, którego bohaterką jest jasnowłose dziewczę, zdobywające świat swym największym skarbem: cnotą (patrz: Griffith)
→ wariant komediowy, sentymentalny: Mary Pickfort
→ wariant tragiczny: Lilian Gish (=”uciśniona niewinność”)
Nowa moralność: materializm, bogactwo, seksualizm, hedonizm
Reguły systemu gwiazd
polityka wielkich wytwórni hollywoodzkich:
gwiazda nie musi być utalentowanym aktorem, gwiazdę musi otaczać „glamour” (czar, urok)
gwiazdę można sfabrykować z pomocą zabiegów technicznych o organizacyjnych: od charakteryzacji, poprzez dobór ról i metody zdjęciowe, aż do reklamy
gwiazda stanowi część kapitału wytwórni, która ją zaangażowała i wylansowała - tym samym gwiazda musi być zawsze do dyspozycji wytwórni; im większy asortyment gwiazd, tym większy majątek i możliwości manipulacji
gwiazda zawsze musi spełniać oczekiwania widza, który płaci za to, by ją oglądać na ekranie w takiej postaci, jakiej on widz pragnie
mitologia danej gwiazdy ma bezpośredni wpływ na jej popularność, stopień mitologizacji ulega tym większemu spotęgowaniu, im bardziej filmowy wizerunek gwiazdy pokrywa się z jej realną postacią, im bardziej życie ekranowe idola można identyfikować z jego życiem prywatnym
ustalone zostają przepisy dotyczące stroju, makijażu, zachowania gwiazdy w każdej sytuacji
Stowarzyszenie Sprawiedliwości Aktorskiej
aktorzy mają dosyć wyzyskiwania ich przez wytwórnie
stowarzyszenie powołane, aby ustalić prawa pracownicze (dł. Tygodnia pracy, minimalny okres pracy, tygodniowa należność, w przypadku, gdy rola aktora w czasie zdjęć zostanie skreślona, ...)
pertraktacje w nieskończoność, b. mało sukcesów, w końcu zawieszenie działalności
Rudolf Valentino
pierwsza męska gwiazda Hollywoodu, która swą popularność zawdzięcza atrakcyjnemu wyglądowi i seksapilowi.
W 1913 przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie najpierw zarabiał na życie jako żigolak w "Maximie", później występował w roli tanecznego partnera w musicalach.
Karierę w filmie zaczął od drugorzędnych ról aż do momentu, gdy na ekrany weszli Czterej jeźdźcy Apokalipsy.
Camille wystąpił jako Amor, naiwny młodzieniec, zakochujący się w kurtyzanie. Tę samą rolę odtwarzał później Robert Taylor obok Grety Garbo. Valentino zagrał bardzo dobrze. - Rozwinął oryginalne zachowania, narzędzia sztuki uwodzenia. - wspominają po latach przyjaciele aktora. - Zamiast całować kobiety w wierzch dłoni, obracał je i całował od spodu. Takie chwyty uważano za niesłychanie podniecające, były pełne nowego, nieznanego w Ameryce erotyzmu.
Szejk 1921 - propozycja z Paramount, główna rola, punkt zwrotny w karierze, wywarł wielki wpływ na amerykańską widownię. Był inny. Szejk przypominał panterę, był zwierzęciem. Porywał kobiety, wprowadzając je do swego namiotu. Szejk był niebezpieczny, a to się kobietom podobało. Film stał się sensacją. Egzotyczne sceny miłosne, słynne jazdy Valentino po wydmach, porwania kochanek. Kobiety kompletnie oszalały, oblegały kina.
Asta Nielsen - symbol modernistycznego kina
Urodzona w Kopenhadze, ma już za sobą nieco doświadczeń scenicznych, gdy Urban Gad kręci z nią w 1910 pierwszy film. Przybywając do Niemiec pokazuje się na ekranie nie tylko w roli wampa, ale także jako prosta robotnica czy ofiarna matka. Jej wielostronności dowodzą komedie, melodramaty o treściach społecznych i filmy kryminalne.
jedną z pierwszych aktorek, które swą grę całkowicie przystosowały do wymogów filmu niemego: rezygnacja zarówno z egzaltowanych póz, jak i dramatycznych min, do czego szczególną skłonność mają aktorzy sceniczni, pozbawieni możliwości mówienia. Przebłysk uśmiechu, znaczące spojżenie czy lekki ruch ręką wystarczą, by wyrazić intensywne uczucie. Zwłaszcza w zbliżeniach króluje jej przytłumiona i uduchowiona mimika oraz gestykulacja.
Pomimo, że nie jest pięknością, aktorka swymi ocienionymi oczami, bladą twarzą i chłopięcą budową ciała silnie promieniuje erotyzmem.
„Zatracona ulica” - występuje w roli upodlonej i doświadczonej bólem kobiety, akcja tuż po wojnie w ogarniętym kryzysie Wiedniu, prostytucja kobiet, główna bohaterka - Greta Garbo, gra doświadczoną, cyniczną kobietę, która potrafi wykorzystywać sytuacje,
"Tragedia dziewczyny ulicznej". Jej chłopięca powierzchowność predestynuje ją też do ról w spodniach, jak np. w "Hamlecie".
Różnorodność repertuaru dowodzi, że Asta Nielsen nie wyspecjalizowała się w jednym typie ról, jak wiele gwiazd filmowych. Po tym, jak zagrała w około 70 filmach - ostatnim był film dźwiękowy "Heisse Liebe" - wycofała się z filmu.
Greta Garbo
jedna z niewielu aktorek, które w jednakowym stopniu fascynowały zarówno mężczyzn, jak i kobiety - "Boska Greta" urodziła się w Sztokholmie.
dostrzegł ją szwedzki reżyser Mauritz Stiller. Jemu zawdzięcza swą pierwszą większą rolę w filmie "Gdy zmysły grają" - dzięki niemu pojawiła się w kilku filmach tak zwanej "szkoły szwedzkiej". Stiller ustalał jej tryb życia osobistego i towarzyskiego. Wymyślił jej pseudonim: Greta Garbo.
"Zatracona ulica”
w USA aktorka reprezentuje ze względu na swoje pochodzenie i nietuzinkową urodę, (która staje się kamieniem węgielnym jej gry i sukcesu) typ egzotycznej piękności.
Początki w USA nie były łatwe - Garbo była nieśmiała i nie zwracała na siebie uwagi dziennikarzy. Problemem była także bariera językowa. Jej dalsza kariera wymagała zmiany wizerunku.
"Kusicielka" 1926 - narodziła się kobieta- wamp.
"Symfonia zmysłów" z 1927 roku Garbo spotkała się z Johnem Gilbertem. Motywem wyjścia filmu jest znowu wamp zaplątany w trójkąt miłosny. Romans odtwórców głównych ról nie ograniczał się jednak jedynie do gry.
era dźwięku a niski gardłowy głos Grety powstrzymywał producentów przed obsadzaniem jej, jednak pokonała i tą przeszkodę, będąc jedną z nielicznych gwiazd kina niemego, która udanie kontynuowała karierę w filmie dźwiękowym.
W swoich dźwiękowych rolach aktorka zaczęła stosować sposób gry, który próbowano nazwać somnambulicznym, oderwanym od rzeczywistości. Budowała wokół siebie nimb "zagadkowości", który szczególnie dobrze widać w jej kolejnych filmach
"Jaką mnie pragniesz" 1932
W 1936 roku otrzymała Oscara za rolę w "Damie Kameliowej".
„Pani Walewska” - uczucie pcha ją do łamania zasad, onieśmiela dzikich kozaków,
„Ninoczka” 1939 pierwszy film komediowy, któremu towarzyszył słynny reklamowy slogan - Garbo się śmieje?, zaskakujący zwrot w jej karierze, gra radziecką działaczkę partyjną, przyjeżdża na zachód i zaczyna odgrywać swą rolę - że jest kobietą - postać z antypodów jej aktorskiego atelier,
Rok 1941 kończy karierę Grety - rola w filmie "Dwulicowa kobieta" okazała się porażką. Po "Dwulicowej kobiecie" nigdy już nie wystąpiła przed kamerami.
legenda - nie można sprowadzić jej tylko do famme fatale - gra kobietę długo się opierającą, ale gdy poczuje miłość - puszczają jej hamulce,
Marlena Dietrich
Marlena Dietrich pochodziła z zamożnej mieszczańskiej rodziny, marzyła o karierze skrzypaczki, ale uraz ręki uniemożliwił jej to. W 1922 roku zaczęła reklamować buty, biżuterię i galanterię. Wstąpiła także do szkoły teatralnej Maxa Reinhardta. Występowała w kabaretach i rewiach, które z czasem przyniosły jej sukces i sławę. W teatrze odgrywała role w sztukach
W filmach z początku odgrywała role uwodzicielki, flirciarki i dziewczyny o lekkich obyczajach.
„Księżniczka Otala” 1928 - pierwszy poważny film z dobrymi recenzjami, uwodzicielska, oszczędna,
"Zatracona Ulica” 1926 - pierwszy sukces
Naziści chcieli zaadoptować ją do filmów propagandowych,
Odkrył ją reżyser Steinberg, przyjechał do Berlina nakręcić "Błękitnego Anioła", do którego postanowił zatrudnić Marlenę. Ta rola okazała się wprost idealna dal natury Dietrich. Film okazał się wielkim sukcesem, podpisała 7- letni kontrakt z Paramount,
Po przyjeździe do USA, Dietrich i Sternberg nakręcili jeszcze sześć filmów.
Następne jej role były dwuznaczne, z podtekstami erotycznymi i sadomasochistycznymi.
"Maroko" 1930 aktorka kocha się w legioniście, amerykański debiut,
"Szanghaj Express" 1932 gra prostytutkę Lily. Jej "X-27" był odpowiedzią na "Matę Hari" z jej konkurentką, Gretą Garbo,
Po rozstaniu ze Sternbergiem Dietrich zagrała w przewrotnej i niedocenianej przez publikę komedii "Pokusa” (1936) Franka Borzage.
W westernie z jej udziałem "Destry” 1939 / Universal Studio, G. Marshalla Marlena wykpiła swój dawny wizerunek kobiety pełnej erotyki i famme fatale, przez co traciła wizerunek gwiazdy,
Przełom nastąpił, gdy zaczęła występować w salonach na froncie i na estradzie. Było to w latach 1944-1945. Estradowe "drugie życie" trwało od lat pięćdziesiątych do połowy siedem, w Las Vegas występowała z Louisem Armstrongiem, śpiewała piosenki ze swych filmów,
Od końca lat czterdziestych grywała zwykle małe epizody, chociaż udało się jej zabłysnąć w "Sprawie Zagranicznej” 1948 Billy'ego Wildera.
brawurowa rola Cyganki- burdelmamy, dojrzała życiowo kobieta, kontynuacja wcześniejszych ról ekranowego wizerunku w "Dotknięciu Zła " Orsona Wellsa (gra cynicznego chłopaka, nie boi się sięgać po drastyczne środki w walce z przestępcami) została dobrze przyjęta,
„Kiss me” - nogi złocone farbą
„Złote kolczyki” - ostatni film dla Paramount,
Z filmową karierą pożegnała się filmem "Mały Żigolo" 1978,
Marlena Dietrich utrwaliła swój wizerunek na zawsze jako chłodna zmysłowa kobieta emanująca erotyzmem i swoistym zagadkowym pięknem. Wydała swoją biografię "Jestem po to by mnie kochać", zupełnie niezwykła postać, ambitna, misterium seksu,
Teda Bara
hollywoodzki wamp, hollywoodzki mit,
tworzenie mitu ekranowego: Theda Bara to anagram słów „death” i „Arab”, dobudowanie życiorysu, w którym aktorka rzekomo była córką arabskiej księżniczki i słynnego włoskiego malarza i rzeźbiarza Giuseppe Bara, po wielu perypetiach dotarła ze swej pustyni do Europy, gdzie została zauważona ze względu na swoją intrygująca osobę
Theda zostaje w prasie ochrzczona „aniołem grzechu”, „służebnicą Szatana”, „wężem z Nilu”, „wampirem”, co dodatkowo podgrzewa atmosferę wokół jej filmów
WIZERUNEK EKRANOWY
typ kobiecy prezentowany przez Barę: „wampir to kobieta neurotyczna, oszalała. Jej ładunek atrakcyjności seksualnej mógłby starczyć na całe miasto normalnych, pociągających kobiet i bohaterka posługuje się nim z rozrzutną swobodą.”
wzorcowy model melodramatu z Thedą:
▪ pokusa (wahania, opory) → uwiedzenie
▪ katastrofa - upadek na samo dno, czasem kariera poprzez grzech
▪ zemsta albo ekspiacja - śmierć, rzadziej happy end
największy demon zła, grzechu i śmierci na ekranie, z jednej strony przeraża, ale z drugiej staje się niezwykle ponętnym wzorem
zaczyna być widocznym symbolem końca wiktoriańskiej obyczajowości - zwiastunem kolejnego etapu emancypacji,
odpowiednie kostiumy: dominacja czarnego jedwabiu i satyny, kontrastujące z bladą karnacją aktorki
w kontrakcie klauzula zabraniająca jej pojawiania się w miejscach publicznych - podkreślanie jej tajemniczości
po pewnym czasie Theda, znudzona swoim wizerunkiem, pragnie wybielić i zrehabilitować swoją postać i powstaje film
„A on był głupcem” 1915
I film z jej udziałem, adaptacja sztuki teatralnej,
fabularny archetyp, jeśli chodzi o „wampowate historie”
Stateczny mężczyzna, ojciec i mąż, uwiedziony przez intrygującą i agresywną seksualnie. Staje się jej bezwolną zabawką, a wstąpiwszy raz na drogę grzechu pogrąża się w nim jeszcze bardziej: pijaństwo i narkotyki, zapomina o rodzinie, porzuca karierę, stawia się poza nawiasem społeczeństwa i wreszcie umiera.
Finałowa scena, w której nienasycona wciąż kobieta - wampir z zagadkowym uśmiechem klęczy nad martwym ciałem nieszczęśnika i obsypuje trupa płatkami róż, nie wzrusza do łez, ale szokuje swym cynizmem.
„Jej największa miłość” - dziewczyna, która za namową matki poślubia wyuzdanego rozpustnika, bo tylko w ten sposób może uratować honor ojca. Wszystko okazuje się szatańską intrygą matki, dziewczyna dobrowolnie skazuje się na syberyjskie zesłanie, by w ten sposób przerwać pasmo hańbiącego życia)
Ale wamp jest wampem i jako takiego chcą go oglądać ludzie na ekranie
„Kleopatra”, 1917- najbardziej kasowy film z jej udziałem
znowu budowanie aury niesamowitości wokół filmu: historia odkrycia na kamiennych ścianach królewskiego grobowca w Tebach przepowiedni, która rzekomo zwiastowała nadejście Thedy
koniec kariery wampa, wraz z pojawieniem się Charlesa Brabina - aktora i reżysera, wielkiej miłości Thedy, ale dramatyczne role, w jakie wciela się w jego filmach okazują się kasowymi klęskami
Gloria Svensson
Następczyni Bary,
pochodziła z rodziny szwedzko-polskiej,
Na ekranie zaczęła się pojawiać od 1915 r. w Hollywood, stajnia Senetta,
Ideał uwodzenia,
Status gwiazdy osiągnęła w wytwórni Paramount, grając w łóżkowych farsach, w karierze nie pomagała jej tylko duża uroda, ale także ekstrawaganckie stroje, daleko posunięta umiejętność samokreacji i burzliwe życie osobiste.
W latach 20 nazwano ją ,,Królową Hollywood'' dzięki takim filmom jak: „Her Love Story” i ” Sadie Thompson”,
Współprodukowana przez nią z poparciem finansowym J. Kennedy'ego „Królowa Kelly” nie została ukończona wobec przekraczania budżetu i prowokacji, co przyniosło klęskę finansową. Gloria zdając sobie sprawę, że to jej najlepsza rola, w jakiś czas potem zmontowała materiał z dokręconym zakończeniem,
przeszkodą stało się nadejście kina dźwiękowego. W nim występowała już tylko sporadycznie, aż do do ogromnego sukcesu, jaki odniosła rolą gwiazdy dawnego kina w filmie „Bulwar zachodzącego słońca”..
Erich von Stroheim
grał kamerdynera Glorii Swanson, uwięzionego w masochistycznym związku, utrzymywał ją w iluzji,
profesjonalista, grywał w swych filmach, specjalista od brutalnych ról, sadystycznych, negatywni bohaterowie, bardzo brutalne sceny,
Pola Negri
Jedyna polska aktorka, która na trwałe zapisała się w historii światowego kina.
dostała się do szkoły teatralnej, a w wieku 17 lat była już uznaną polską aktorką.
Przybrała pseudonim Pola Negri - na cześć ukochanej włoskiej poetki.
W 1917 roku wyjechała do Berlina, gdzie związała się z UFA, największą niemiecką wytwórnią filmową i gdzie poznała reżysera Ernsta Lubitscha. Ich wspólny film, "Madame DuBarry" z 1919 roku, stał się słynny nie tylko na całą Europę, ale dotarł również z powodzeniem za ocean. To otworzyło tej dwójce podwoje Hollywood.
Negri stała się prawdziwą gwiazdą, jedną z najbogatszych kobiet Hollywood. Miała w Los Angeles pałacyk wybudowany na wzór Białego Domu, miała na swoim koncie małżeństwa z dwoma arystokratami, romansowała z Charlie Chaplinem i Rudolfem Valentino.
w USA na szczycie utrzymała się tylko przez pięć lat - straciła popularność wśród opinii publicznej, gdy w bardzo niestosowny sposób zachowała się na pogrzebie Rudolfa Valentino (rzucając się na jego trumnę).
wprowadzenie do kina dźwięku ujawniło fatalny akcent Poli i ostatecznie zadecydowało o jej wyjeździe do Niemiec.
"Mazurek", w którym zagrała, stał się ulubionym filmem Hitlera, mówiono również o ich rzekomym romansie.
Louise Brookes
Zadebiutowała w 1925 roku w niewielkiej rólce w filmie "The Streets of Forgotten Men".
Ze względu na to, że kolejne role nie przynosiły jej satysfakcji (a także wprowadzania filmu dźwiękowego) Brooks zdecydowała się, w 1928, roku opuścić Hollywood i wyjechała do Europy
Z powrotem do grania namówił ją niemiecki reżyser G.W. Pabst, który zaproponował jej rolę w swoim nowym filmie - "Lulu" (1928), a także w późniejszym - "Dusze bez steru". Oba filmy opierały się na świetnym aktorstwie Brooks i dowodziły, że również filmy nieme mogą oddziaływać w sposób erotyczny (w niektórych krajach mogły być wyświetlane tylko w wersjach złagodzonych).
Po tym sukcesie, Louise postanowiła wrócić do Hollywood, gdzie przyjęto ją bardzo chłodno.
John Gilbert
"Heart Of The Hills" gra obok sławnej aktorki Mary Pickford.
Oprócz gry zajmował się również pisaniem scenariuszy.
„Monte Christo" - podpisał kontrakt z MGM, dla tej wytworni wystąpił w kilku hitach, m.in. "The Merry Widow", "The Big Parade” - wielki przebój kasowy,
Kiedy nadeszła era filmu dźwiękowego John nie występował już w filmach na miarę swego talentu. Uważano, że nie ma odpowiedniego głosu. Wyjątkiem był film Downstairs" z 1934 roku.
Clara Bow
Ponętny wygląd, idealna figura i wesoła natura uczyniły z niej symbol seksu lat `20 - nazywano ją "dziewczyną z tym", ponieważ Clara Bow miała w sobie to coś. Przez trzy lata zagrała w 34 filmach.
główną rolę w niemym filmie „Wings”. To był najdroższy jak dotąd film, który zdobył pierwszego w historii Oscara dla Paramount Pictures.
W tym samym roku gwiazda wystąpiła w romantycznej komedii To. Była to jej najsławniejsza rola.
Od tej pory nazywano ją "Dziewczyną z TYM.". Jej ponętny wzrok i prowokujący uśmiech doprowadzały mężczyzn do euforii.
1