Scenariusz
Hellingerowskie ustawienia scenariuszy filmowych
i sztuk teatralnych
Tworzenie filmów oraz sztuk teatralnych uchodzi w Europie za domenę intuicji i
wyczucia. W ustawieniach można wypróbować sztuki dzięki wykorzystaniu
doznań cielesnych. I osiąga się w ten sposób zdumiewająco żywy dostęp do
tekstu. Struktury oraz paradygmaty stają się jasne, rodzą się nowe idee i
pomysły. Przed reżyserem, aktorami, wszystkimi uczestniczącymi w tworzeniu
dzieła otwierają się nieznane perspektywy i możliwości.
Ustawienia osobiste a ustawienia scenariuszy
W zwykłych ustawieniach rodzinnych i zawodowych ? za pomocą przedstawicieli umieszczonych w przestrzeni ?
odkrywa się związki panujące w systemie. Doznania cielesne przedstawicieli (np.:
moje ramiona są bardzo ciężkie, gdy patrzę na osobę X, ciągnie mnie na
zewnątrz, wolałbym odejść, czuję sympatię do osoby Y) dają jasny, a
jednocześnie czasem zaskakujący obraz sytuacji. Udaje się to nawet wtedy, gdy
nie ma prawie żadnych informacji (poza liczbą i płcią przedstawicieli oraz
minimalnymi danymi na temat stosunków). Zmiana miejsca, a także werbalne
interwencje uruchamiają proces zmian. W krótkim czasie osiąga się jasność w
wielu sprawach. W ustawieniach osobistych celem pracy jest pojednanie, tzn.
próbuje się znaleźć miejsce, na którym każdy reprezentant czuje się najlepiej, a
na koniec przedstawia się obraz rozwiązania, będący źródłem siły.
W ustawieniach scenariuszy albo sztuk teatralnych pracuje się dokładnie odwrotnie. Podstawowe stają się pytania:
Czy zgadza się napięcie? Czy poziom agresji jest wystarczający, żeby piraci
zamordowali kapitana? Czy charaktery wypadają wyraziście? Scena po scenie
odgrywa się całą historię zawartą w scenariuszu. Robi się to np. w ten sposób, że
ustawiający wydaje polecenie: Poczujcie, dokąd was ciągnie, i podążajcie za tym
ruchem. Następnie przedstawiciele mówią o swoim samopoczuciu na nowym
miejscu ? i o wrażeniu, jakie robi na nich rola oraz ważne interakcje między
rolami. Tę procedurę powtarza się wielokrotnie.
Jak widać, ludzie filmu i teatru wykorzystują ustawienia jako narzędzia do
sprawdzania scenariuszy filmowych i sztuk teatralnych. W przeciwieństwie do
ustawień osobistych, mających na celu rozwiązywanie konfliktów i uwikłań, tutaj praca polega na uwypuklaniu
uwikłań emocjonalnych. Teksty są sprawdzane pod względem ich zgodności.
Jaki po
żytek dają ustawienia scenariuszy?
Ustawienia scenariuszy są przydatne w różnych etapach powstawania scenariusza, zarówno
w fazie projektu, w trakcie pisania, jak i po jego zakończeniu. Pomagają usunąć blokady
twórcze, wyklarować ekspozycję, sprawdzić zgodność punktów zwrotnych (plot points).
