KAPUSTA PEKIŃSKA NA WIOSNĘ I JESIEŃ

dr Andrzej Kalisz

Planując uprawę kapusty pekińskiej w okresie wiosennym lub letnio-jesiennym należy podjąć przed jej rozpoczęciem kilka ważnych decyzji. Najważniejsza dotyczy doboru odpowiedniej odmiany, dobrze i wiernie plonującej oraz przystosowanej do konkretnych warunków pogodowych, które są odmienne w poszczególnych terminach produkcyjnych. Oferta rynkowa obejmuje długą listę odmian, stale modyfikowaną oraz wzbogacaną. Różnią się one wczesnością, przeznaczeniem, smakiem, wartością odżywczą, odpornością na patogeny i zaburzenia fizjologiczne, trwałością przechowalniczą, a także cechami morfologicznymi — wysokością i kształtem główek oraz ich wewnętrznym wybarwieniem.

Dobór odmian

Do najważniejszych cech dobrej odmiany kapusty pekińskiej przeznaczonej do uprawy wiosennej zalicza się: wczesność, plenność, wierność plonowania, niewielką wrażliwość na niekorzystne warunki zewnętrzne (głównie temperaturowe), małą podatność na przedwczesne wyrastanie pędów kwiatostanowych, tworzenie kształtnych i wyrównanych pod względem wielkości główek, ładne wybarwienie wnętrza, łagodny i słodki smak, brak tendencji do tworzenia zbyt luźnych główek. Do odmian sprawdzonych i polecanych na ten termin produkcji, cechujących się dobrą odpornością na jaryzację, należą m.in. Blues F₁, Chinchin F₁, Gold Rush F₁, Kasumi F₁, Mirako F₁, Optiko F₁, Orient Surprise F₁, Sprinkin F₁, Starko F₁ i Vitimo F₁. Odmiany kapusty pekińskiej na zbiór jesienny i do długotrwałego przechowywania powinny się charakteryzować trwałością główek w transporcie i przechowywaniu, dużą ich zwięzłością i ściśle przylegającymi liśćmi, zamkniętym wierzchołkiem główki, trwałym wybarwieniem liści zewnętrznych, odpornością na choroby w okresie uprawy (m.in. na kiłę kapusty, mączniaka czy czerń krzyżowych) i małą podatnością na choroby przechowalnicze (m.in. na mokrą zgniliznę głąba czy brunatnienie nerwów liści), odpornością na przymrozki jesienne, wyrównanym kształtem główek oraz wysoką plennością. Znanymi odmianami do długiego przechowywania są np.: Bilko F₁, Parkin F₁, Sing Sing F₁, Storkin F₁, Storido F₁, Winter Pride F₁, Wyspa Skarbów F₁ i Yuki F₁.

W doborze znajdują się odmiany o różnym stopniu odporności na choroby, m.in. mało wrażliwe na kiłę kapusty są np. Bilko F₁, Chorus Fv, Orient Express F₁, Sprinkin F₁, Yuki F₁, na mączniaka rzekomego — Blues F₁, BN 9402 F₁, Chung Kwang F₁, Gold Rush F₁, Green Rocket F₁, Greenwich F₁, Wyspa Skarbów F₁, na czerń krzyżowych — Orient Express F₁, Orient Surprise F₁, na suchą zgniliznę kapustnych — Yamiko F₁, na choroby bakteryjne — Blues F₁, BN 9402 F₁, Gold Rush F₁, Yuki F₁. Dobrą zdrowotnością w polu cechują się także odmiany Storido F₁, Vitimo F₁ i Winter Pride F₁. Mało wrażliwe na brzegowe zamieranie blaszek liściowych (tipburn) są odmiany BN 9402 F₁, Chung Kwang F₁, Gold Rush F₁, Greenwich F₁ i Yuki F₁.

Przygotowanie rozsady

Kapustę pekińską uprawia się w polu z rozsady lub z siewu wprost do gruntu. We wczesnej uprawie kapusty pekińskiej wykorzystuje się rozsadę doniczkowaną, natomiast na zbiór późny można przygotowywać rozsadę lub wysiewać nasiona bezpośrednio w pole.

Rozsadę kapusty pekińskiej produkuje się w przygotowywanych za pomocą doniczkarek doniczkach torfowych lub w tacach wielokomórkowych. Najlepszym podłożem do wypełniania wielodoniczek lub formowania kostek jest sporządzony z torfu wysokiego substrat, który można przygotować we własnym zakresie lub kupić. Doniczki torfowe zwykle mają wymiary 4 x 4 x 4 cm. Gdy przygotowuje się rozsadę w wielodoniczkach, do najwcześniejszych terminów uprawy wybiera się najczęściej te o 96 komórkach w tacy. Do późniejszych nasadzeń letnio-jesiennych można przeznaczać tace o większej liczbie komórek, a tym samym mniejszej objętości podłoża w pojedynczej komorze. Mogą być one wykorzystywane, gdy nie będzie się zbyt długo zwlekać z sadzeniem rozsady na miejsce stałe. W takim przypadku rośliny wymagają jednak szczególnie starannej pielęgnacji, gdyż podłoże ulega szybszemu zubożeniu w składniki pokarmowe, łatwiej również przesycha.

Nasiona sieje się pojedynczo, na głębokość 0,5-1 cm, a po wysiewie przykrywa cienką warstwą przesianego piasku lub perlitu. Wschody następują zazwyczaj po upływie 3-5 dni. Optymalna temperatura w czasie produkcji rozsady powinna wynosić: od siewu do skiełkowania nasion 20-22°C, a po wschodach 18-20°C w dzień i 16-18°C w nocy. We wczesnej uprawie polowej dłuższe utrzymywanie się niskiej temperatury — poniżej 8-10°C — może spowodować u niektórych odmian przedwczesne wyrastanie pędów kwiatostanowych (fot. 1). Dlatego hartowanie rozsady w tym okresie, na 7-10 dni przed rozpoczęciem uprawy polowej, powinno polegać głównie na stopniowym ograniczaniu podlewania roślin (bez dopuszczania jednak do ich więdnięcia), często połączonym z lekkim obniżeniem temperatury otoczenia. Latem w czasie produkcji rozsady w mnożarkach problemem może być zbyt wysoka temperatura występująca przy silnym usłonecznieniu. W bardzo słoneczne dni warto rozsadę umieścić pod cieniówką, aby nie dopuścić do poparzenia roślin, i/lub zabezpieczyć przed nadmiernym wzrostem temperatury. Przynajmniej raz w czasie wzrostu rozsady roślinom należy dostarczyć składników pokarmowych. Wykorzystuje się w tym celu rozpuszczalne nawozy, np. saletrę wapniową CalciNit (stężenie 80-100 g na 10 dm³ wody). Zabieg trzeba przeprowadzić rano w pochmurny dzień.

Fot. 1. W uprawie wiosennej rośliny mają większą skłonność
do wytwarzania pędów kwiatostanowych

Uprawa w polu

Odpowiednia do sadzenia rozsada powinna mieć 5-7 liści właściwych (fot. 2), które wykształca zazwyczaj po upływie 3-4 tygodni od siewu. W okresie wiosennym nasiona wysiewa się w marcu, rośliny sadzi się na miejsce stałe (w rozstawie 50-40 cm 40-30 cm) ręcznie lub za pomocą półautomatycznych sadzarek karuzelowych, zwykle od początku kwietnia do około 25 kwietnia. Wiosną, po posadzeniu roślin w polu, niezbędne jest ich przykrycie włókniną polipropylenową, co przyspiesza zbiory, a także zwiększa plon i polepsza jego strukturę jakościową. Włókninę można utrzymywać na roślinach długo. W sytuacji, gdy rośliny nie mają już miejsca na pionowy wzrost i minęło niebezpieczeństwo przymrozków, należy jednak zdjąć osłonę.

Fot. 2. Gotowa do sadzenie rozsada kapusty pekińskiej przygotowana
w tacach wielokomórkowych

Na zbiór jesienny można uprawiać kapustę pekińską z rozsady, przygotowanej analogicznie, jak w okresie wiosennym, lub z siewu bezpośrednio w pole. W tym drugim przypadku nasiona, zaprawione zgodnie z aktualnym "Programem ochrony warzyw", wysiewa się zwykle po połowie lipca, siew odmian późniejszych należy zakończyć do 20-25 lipca, a odmian wcześniejszych — do początku sierpnia. Gleba powinna być przygotowana starannie i odpowiednio wilgotna. Siew prowadzi się rzędowo (szerokość międzyrzędzi 40-45 cm) lub pasowo-rzędowo (40 40 55 cm), a po wschodach, w fazie 3 lub 4 liści, dokonuje się przerywki (fot. 3). Przy dobrych warunkach uprawowych i prawidłowej jakości nasion można decydować się na siew punktowy, eliminując tym samym pracochłonną przerywkę. Orientacyjnie na obsianie jednego hektara potrzeba 0,5-1 kg nasion. Siew bezpośredni jest metodą tańszą niż uprawa z rozsady, zwłaszcza w produkcji wielkotowarowej. Rośliny z siewu mają silniejszy system korzeniowy i są mniej wrażliwe na niedobory wody w późniejszej fazie wzrostu. Kapusta pekińska z siewu daje także wcześniejszy plon niż uprawiana z rozsady (przy założeniu, że nasiona w obu przypadkach były wysiane w tym samym terminie). Dużym jednak problemem w uprawach z siewu, zwłaszcza w początkowym okresie, jest zachwaszczenie, a także niekiedy masowe ataki szkodników silnie uszkadzających młode rośliny.

Fot. 3. Siewka kapusty pekińskiej z siewu bezpośredniego po przerywce

Nawożenie, pielęgnacja

Kapusta pekińska bardzo dobrze reaguje na nawożenie obornikiem, który trzeba przyorać jesienią w dawce 40 ton na hektar. Dawkę nawozów mineralnych ustala się na podstawie analiz gleby, a w 1 dm³ gleby powinno być 100-130 mg azotu, 50-60 mg fosforu, 160-200 mg potasu, 55-65 mg magnezu i 1000-1500 mg wapnia. Orientacyjne dawki nawozów na 1 hektar są następujące: 100-150 kg N, 80-100 kg P₂O₅ i 160-200 kg K₂O. Nawozy azotowe wprowadza się przed siewem lub przed sadzeniem, w ilości około 2/3 zalecanej dawki, a pozostałą część podaje się pogłównie po upływie mniej więcej 2-2,5 tygodni od siewu nasion czy sadzenia roślin. Optymalna wartość pH gleby wynosi 6,5-7,0. Przy zbyt niskim pH wzrasta niebezpieczeństwo porażenia roślin przez kiłę kapusty, zwłaszcza przy nieodpowiednim płodozmianie. Dobrymi przedplonami dla kapusty pekińskiej są rośliny bobowate, ziemniaki, buraki, pomidory, ogórki, selery, cebula oraz pory. Kapusta pekińska odznacza się dużą wrażliwością na kiłę kapusty, dlatego nie należy jej uprawiać co roku na tych samych stanowiskach ani po innych warzywach z rodziny Brassicaceae.

Niezbędne zabiegi w uprawie to: nawadnianie (jednorazowa dawka 5-10 mm, co 3 lub 4 dni w okresie suszy), odchwaszczanie (ręczne lub mechaniczne, bez użycia herbicydów) i ochrona przed chorobami lub szkodnikami (zgodnie z zaleceniami).

Charakterystyka odmian kapusty pekińskiej (na podstawie informacji firm nasiennych)


* W — wiosna, L — lato, J — jesień;
** bzr — bezpośrednie zaopatrzenie rynku, p — przechowywanie, m — typ michihili (wydłużone główki),
mg — małe główki

Zbiór, przechowywanie

Główki zbiera się zwykle stopniowo, aczkolwiek odmiany kapusty pekińskiej dostępne na rynku cechują się często dość skoncentrowanym w czasie plonowaniem, zwłaszcza w okresie wiosennym. Zbierane wiosną przeznacza się na bezpośrednie zaopatrzenie rynku, natomiast w okresie jesiennym również do przechowywania — przez 2 do nawet 6 miesięcy. Trwałość przechowalnicza kapusty pekińskiej zależy od odmiany, warunków uprawy polowej, stopnia dojrzałości główek w czasie zbioru i warunków panujących w chłodni. W komorach chłodniczych należy utrzymywać temperaturę 0-3°C, a wilgotność względną powietrza doprowadzić do mniej więcej 95-98%. Temperatura przechowywania zależy od planowanej długości okresu przechowywania oraz od odmiany. Warto pamiętać, że w temperaturze 0°C niektóre odmiany są bardziej podatne na uszkodzenia chłodowe.

Fot. 4. Główka odmiany Bilko F₁

Fot. 5. Główka odmiany Green Rocket F₁

Fot. 6. Główka odmiany Optiko F₁

Fot. 7. Główka odmiany Yamiko F₁

---