Z A T W I E R D Z A M

Stanowisko

Stopień, imię, nazwisko

Dnia ..........................

PLAN - KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć z kursem specjalistów logistyki (SL)

z przedmiotu „Budowa i eksploatacja pojazdów mechanicznych”

TEMAT 2:

Normy zużycia mps oraz produktów specjalnych na cele bieżącej eksploatacji. Zasady

wypełniania i rozliczania rozkazów wyjazdu.

OPRACOWAŁ

stanowisko

stopień, imię, nazwisko

CEL: Zapoznać szkolonych z aspektami dotyczącymi:

• paliw, olejów, smarów i płynów eksploatacyjnych stosowanych w wojskowych pojazdach mechanicznych,

• norm zużycia i zasad wymiany materiałów eksploatacyjnych,

• dodatków do norm zużycia paliwa,

• wypełniania i rozliczania rozkazów wyjazdów;

CZAS: 2 x 45 minut.

MIEJSCE: sala wykładowa.

METODA: pokaz z omówieniem.

ZAGADNIENIA:

1. Paliwa, oleje, smary i płyny eksploatacyjne stosowane w wojskowych pojazdach mechanicznych.

2. Normy zużycia i zasady wymiany materiałów eksploatacyjnych.

3. Dodatki do norm zużycia paliwa.

4. Wypełnianie i rozliczanie rozkazów wyjazdów.

ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWE:

• wyposażenie sali wykładowej;

• foliogramy;

• plansze poglądowe;

• komputer z rzutnikiem multimedialnym;

• rzutnik pisma dziennego.

LITERATURA:

1. „Przepisy o gospodarowaniu mieniem służb czołg.-sam.” - Panc.-Sam. 578/91.

2. „Normy zużycia i ubytków naturalnych materiałów pędnych i smarów” - MPS 138/91.

WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:

1. Omawiam zagadnienia korzystając z foliogramów i dodatkowo prezentacji multimedialnej.

2. Szczególną uwagę zwracam na omówienie dodatków do norm zużycia paliwa.

CZĘŚĆ WSTĘPNA - 5 min.

1. Przyjęcie meldunku.

2. Sprawdzenie obecności.

3. Zadanie pytań kontrolnych.

4. Podanie tematu i celu zajęć.

CZĘŚĆ GŁÓWNA - 80 min.

ZAGADNIENIE 1. Paliwa, oleje, smary i płyny eksploatacyjne stosowane w wojskowych pojazdach

mechanicznych.

Rodzaje paliw stosowanych w eksploatacji pojazdów mechanicznych. Zamienniki paliw.

Do napędu silników pojazdów samochodowych stosuje się następujące paliwa:

1. Do silników o zapłonie iskrowym:

• benzyny czyste lub etylinowane (etyliny);

• mieszanki dwuskładnikowe, tzn. mieszaniny benzyny z alkoholem lub benzolem;

2. Do silników o zapłonie samoczynnym:

• oleje napędowe;

3. Paliwa zastępcze do silników o zapłonie samoczynnym:

• gaz płynny;

• gaz wysokoprężny;

• gaz generatorowy.

Oleje silnikowe, przekładniowe, smary plastyczne i ich zamienniki.

Do smarowania silników i podwozi samochodowych stosuje się następujące oleje i smary:

• oleje silnikowe;

• oleje przekładniowe;

• smary stałe (plastyczne).

Oleje silnikowe używane do smarowania silników powinny się charakteryzować:

• odpowiednią lepkością;

• odpowiednią smarownością;

• odpowiednią temperaturą zapłonu;

• odpowiednią temperaturą krzepnięcia;

• mieć małe skłonności do koksowania;

• dużą odporność na utlenianie;

• dużą odporność na działanie kwasów i zasad.

Oleje przekładniowe - używane do smarowania zespołów i mechanizmów układu przeniesienia mocy pojazdów samochodowych powinny spełniać następujące zadania:

• mieć dobrą smarowność, niską temperaturę krzepnięcia;

• nie pienić się podczas pracy przekładni;

• nie zawierać szkodliwych zanieczyszczeń.

Do układu wspomagającego kierownice stosuje się olej BOXOL 26.

Rozróżniamy oleje przekładniowe:

• GL4-80W (dawniej HIPOL 10);

• GL4-80W90 (dawniej HIPOL 15 lub EP-4);

• Hipol i jego odmiany GL-5 (dawniej HIPOL 15F).

Smary stałe (plastyczne) - dzielimy na:

• smary przeciwcierne stosowane do smarowania powierzchni współpracujących;

• smary ochronne stosowane do ochrony powierzchni metali przed korozją.

Rozróżniamy następujące smary stałe (plastyczne):

• ŁT-2, ŁT-43, ŁT-4S3;

• ŁT-4;

• STD, STP, SŁ-63, do łożysk gorących;

• SM-2;

• inne: Unilit ŁT-4, EP-2;

• smar grafitowany, wazelina techniczna.

Płyny hamulcowe.

Płyny hamulcowe mogą być zastosowane:

• w układzie hamulcowym;

• uruchamiania i wspomagania mechanizmów sprzęgła, układu kierowniczego;

• w automatycznych i półautomatycznych przekładniach napędowych.

Podstawowym składnikiem płynu hamulcowego są:

• olej rycynowy;

• alkohol butylowy;

• inhibitor korozji;

• gliceryna;

• glikol etylowy.

Płyn hamulcowy może stanowić mieszaninę:

• oleju rycynowego z alkoholami;

• gliceryny z alkoholami;

• płyny, w skład których wchodzi glikol etylowy.

Płyny do układów chłodzenia.

Powszechnie do układów chłodzenia stosowane są następujące mieszanki:

• wodno - glikolowe;

• wodno - glicerynowe;

• wodno - glicerynowo - alkoholowe;

• wodno - alkoholowe.

Powszechnie zastosowany i rozprowadzany jest płyn Borygo, włoski płyn Parafiall, radziecki Tosot.

ZAGADNIENIE 2. Normy zużycia i zasady wymiany materiałów eksploatacyjnych.

Normy zużycia materiałów eksploatacyjnych.

Zasady ogólne.

Zasadnicza norma zużycia paliwa - jest to ściśle określona jego ilość, przewidziana do zużycia przez silnik pojazdu mechanicznego lub agregat w średnich warunkach na przejechanie 100 km lub przepracowanie jednej motogodziny.

Normatywne zużycie paliwa (zwane dalej „normą zużycia”) - jest to taka jego ilość, którą przewiduje się zużyć przez pojazd mechaniczny, agregat do przebycia lub przepracowania określonej liczby kilometrów lub motogodzin w średnich warunkach pracy.

Oblicza się ją:

1. na przebycie określonej liczby kilometrów - według wzoru:

NZ = (ZNZ*km)/100

NZ - norma zużycia paliwa,

ZNZ - zasadnicza norma zużycia paliwa na 100 km,

km - liczba kilometrów;

2. na przepracowanie określonej liczby motogodzin - według wzoru:

NZ = ZNZ*mtg

NZ - norma zużycia paliwa,

ZNZ - zasadnicza norma zużycia paliwa na 1 mtg,

mtg - liczba motogodzin;

Zasady stosowania norm zużycia mps.

Zasadnicze normy zużycia paliwa na eksploatację technicznego sprzętu motorowego ujmują tabele norm zużycia materiałów pędnych (tabela nr 1).

Tabela nr 1. Normy zużycia materiałów pędnych oraz pojemności podstawowych układów wybranych pojazdów kołowych.

Normy zużycia olejów smarowych produktów specjalnych są to takie ich ilości, jakie mogę być maksymalnie zużyte podczas bieżącej eksploatacji sprzętu /bez uwzględnienia potrzeb na cele konserwacyjne i remontowe oraz na cele okresowych wy­mian produktów w odpowiednim układzie lub zespole sprzętu/. Normy te określane są w procentach objętościowych w stosunku do paliwa zużytego w toku bieżącej eksploatacji lub w jed­nostkach napełniania i obejmuję wyłącznie produkty ujmowane w rozkazach wyjazdu /pracy/ lub kartach pracy sprzętu.

Lp.		Nazwa sprzętu	Poz. JM	Typ silnika			Norma zużycia paliwa w l na:							Paliwo		Pojemność podstawowych układów
								Moc			100 km przeb.		1 mtg					Pojemność zbiorników paliwowych		smarowania silnika		skrzyni przekł. (skrzyni biegów)		chłodz.		hamulc.
																				w czasie pracy								na biegu jałowym					pojemność zbiorników olejowych
				1.		Samochód ciężarowo-terenowy Star-266	373260	359/50					31,0							ON								16,0		9,0		20,0		2,0
								150																									300,0
				2.		Samochód ciężarowo-terenowy Star-266M	373260	D0824LFG					29,0																				ON		16,5		7,5		21,0		2,0
								114/155																									300,0
				3.		Samochód ciężarowo-szosowy Star-11422	377465	D0824FL					21,0																				ON		14,5		3,5		21,0		2,0
								114/155																									170,0
				4.		Samochód ciężarowo-szosowy Star-1142	377465	359					21,0																				ON		16,0		9,0		20,0		2,0
								114/155																									150,0
				5.		Samochód ciężarowo-szosowy Star-200	377464	359/01					21,0																				ON		16,0		9,0		22,0		2,0
								110																									150,0
				6.		Samochód ciężarowy uterenowiony Star-244	378493	359,55					23,0																				ON		16,0		9,0		22,0		2,0
								150																									150,0
				7.		Mikrobus Nysa522	382764	S-21,M-20					14,0																				E 86		6,0		1,2		10,5		0,4
								70 lub 57																									55,0
				8.		Tarpan 4022 (sanitarka)	389628	IVECO					12,5																				ON		7,0		1,5		9,0		0,45
								75																									2x55
				9.		Fiat Punto II		1,2-8V					7,0																				Pb 95		2,5		1,65		4,2		0,4
								44 KW																									47,0
				10.		Samochód wywrotka Jelcz 317	384013	SW-68D101					32,0							0,3													ON				21,0		7,0		35,0
																																	150,0
								149,5																									300,0
Lp.		Rodzaj produktu				J.m.			Samochody osobowe i dostawcze		Samochody osobowo-terenowe		Autobusy	Samochody ciężarowe z jednym mostem nap.		Samochody ciężarowe z dwoma i więcej most. nap.		Samochody opancerzone		Transportery opancerzone kołowe
1.		Olej silnikowy do silników o zapłonie iskrowym: - przed pierwszą naprawą główną - po pierwszej naprawie głównej				w % objętościowych w stosunku do zużytego paliwa			1,4 1,8		1,8 2,1		1,8 2,1	2,0 2,4		2,0 2,4		3,0 3,5		4,0 5,0
2.		Olej silnikowy do silników o zapłonie samoczynnym: - przed pierwszą naprawą główną - po pierwszej naprawie głównej														3,0 3,7	3,0 3,7		3,0 3,7				4,0 4,5
3.		Olej przekładniowy										0,6		0,8		1,2	0,8		1,2		1,2		1,2
4.		Płyn hamulcowy				w j.n. na	rok		0,04		0,04		0,06	0,06		0,06		0,06		0,06
5.		Olej (płyn) do amortyzatorów										1,2		1,2		1,2	1,2		1,2		1,2		1,2
6.		Płyn do układów hydraulicznego sterowania
7.		Płyn do chłodnic						m-c		0,04		0,04		0,06	0,06		0,06		0,06		0,06

Tabela nr 2. Normy zużycia olejów smarowych i produktów specjalnych na cele bieżącej eksploatacji wybranych pojazdów kołowych.

Podstawę do rozliczenia zużytego paliwa w trakcie eksploata­cji technicznego sprzętu motorowego są:

a) zasadnicze normy zużycia na 100 km przebiegu - dla sprzę­tu, którego praca liczona jest wyłącznie w kilometrach /pojazdy mechaniczne wyposażone w liczniki kilometrów, nie posiadające urządzeń specjalnych napędzanych silni­kiem spalinowym/;

b) zasadnicze normy zużycia na jedną motogodzinę pracy silni­ka pod obciążeniem na biegu jałowym - dla sprzętu, któ­rego praca liczona jest wyłącznie w motogodzinach /nie posiadającego licznika kilometrów/;

c) zasadnicze normy zużycia na 100 km przebiegu i zasadnicze normy zużycia na jedną motogodzinę pracy silnika - dla sprzętu, którego praca liczona jest w kilometrach i w motogodzinach.

W wypadku, gdy samochody specjalne lub inne rodzaje technicznego sprzętu motorowego wyposażone są w liczniki kilometrów przebytych przez pojazd, a ponadto przeliczające na odpowiednią liczbę kilometrów czas pracy napędzanego silnikiem urządzenia specjalnego, pracującego w czasie postoju sprzętu; zużycie paliwa przez ten sprzęt rozlicza ale według zasadni­czej normy zużycia na 100 km przebiegu.

Jeżeli samochody specjalne maja stałe urządzenia specjalne poruszane bezpośrednio przez silnik samochodowy, to ilość zużytego paliwa należy obliczać według zasadniczej normy zużycia na 1 motogodzinę pracy silnika przy jednoczesnym działaniu urządzenia specjalnego. W wypadku, gdy urządzenia specjalne pracuję w czasie jazdy samochodu, zużycie paliwa oblicza się według zasadniczej normy zużycia na 100 km prze­biegu przy jednoczesnym działaniu urządzenia specjalnego.

Paliwo zużyte na wykonania pracy liczonej w motogodzinach /czasowe oświetlanie terenu w czasie ćwiczeń taktycznych i szkoleniowych, ładowanie akumulatorów itp./ przez pojazdy mechaniczne, dla których w tabelach norm zużycia materiałów pędnych nie określono norm zużycia na jedną motogodzinę pracy sil­nika, rozlicza się według zasadniczej normy zużycia na 100 km przebiegu. Zużycie paliwa na 1 motogodzinę pracy sil­nika w takich wypadkach nie może przekraczać zużycia na 10 km przebiegu w razie pracy bez obciążenia lub 25 km przebiegu
w razie pracy pod obciążeniem.

Podstawę do rozliczenia zużytych paliw jest w tym wypadku rozkaz wyjazdu /pracy/ lub karta pracy sprzętu, w którym użytkownik pojazdu stwierdza konieczność wykorzystania pojaz­du do wymienionych celów, potwierdzając dane o eksploatacji własnym podpisem.

Zasady wymiany materiałów eksploatacyjnych.

Zasady obowiązujące podczas wymiany oleju silnikowego.

Zasady obowiązujące podczas wymiany oleju silnikowego:

• olej wymienia się po określonym przebiegu lub określonym czasie zgodnie z instrukcją;

• olej spuszcza się z silnika uprzednio go podgrzewając;

• wykonuje się płukanie układu smarowania;

• wymienia się wkład filtrujący;

• zalewa się olej zgodnie z wskazaniami wskaźnika oleju;

• sprawdza się szczelność układu smarowania.

Zasady stosowania i wymiany płynów hamulcowych.

Należy pamiętać, że mieszanie płynów jest niedopuszczalne, gdyż może spowodować rozwarstwienie,
a w konsekwencji tworzenie się osadów niszczących części metalowe. Wymieniając płyn hamulcowy na inny należy układ hamulcowy przemyć spirytusem skażonym (denaturatem). Rozróżniamy płyny hamulcowe DA-1 (jest wycofywany), R-3, DOT-3.

ZAGADNIENIE 3. Dodatki do norm zużycia paliwa.

Zasady ogólne.

Dodatki do normy zużycia paliwa są to ściśle określone jego ilości, o które zezwala się zwiększyć normę zużycia paliwa w zależności od konkretnych warunków eksploatacyjnych, terenowych i pory roku, określonych szczegółowymi przepisami.

W zależności od warunków pracy i przeznaczenia pojazdu mechanicznego lub agregatu zezwala się stosować do norm zużycia paliwa jeden lub kilka z niżej wymienionych dodatków:

• dodatek miejski (DM),

• dodatek zimowy (DZ),

• dodatek garażowy (DG),

• dodatek za jazdę po złych drogach i bezdrożach (DD),

• dodatek za prace załadowczo-wyładowcze (DŁ),

• dodatek za holowanie (DH),

• dodatek za jazdę w kolumnie (DK),

• dodatek za budowę linii telefonicznej (DL),

• dodatek za teren górzysty (DG),

• dodatek za doszkalanie kierowców (DS),

• dodatek za docieranie (DC),

• dodatek za artyleryjskie zajęcia taktyczne (DA).

Zasady stosowania dodatków do norm zużycia mps.

Dodatki do norm zużycia paliwa można stosować w warunkach pracy określonych poniższymi przepisami:

1. Dodatek zimowy (DZ)

a) do 10% - w wypadku, gdy średnia temperatura dobowa będzie się utrzymywać na poziomie 0°C lub niżej w ciągu dwóch kolejnych dni; dodatek ten zezwala się stoso­wać na rozkaz dowódcy jednostki; w wypadku ocieplenia, gdy średnia temperatura dobowa w ciągu dwóch kolejnych dni jest wyższa niż 0°C należy, na rozkaz dowódcy jednostki zaprzestać jego stosowania;

b) dodatek DZ stosuje się do wszystkich grup sprzętu Motoro­wego, z wyjątkiem agregatów pracujących w pomieszcze­niach, w których temperatura utrzymuje się powyżej 0°C.

2. Dodatek garażowy (PG)

a) na eksploatowany sprzęt motorowy dolicza się go na jeden dzień pracy pojazdu mechanicznego w następujących wysokościach:

- 1,5% zasadniczej normy zużycia - do motocykli, samo­chodów, kołowych środków przeprawowych i kołowych transporterów opancerzonych,

- 2% latem /od 01.04. do 30.11./ lub 3% zima /od 01.12. do 31.03./ zasadniczej normy zużycia - do czołgów oraz sprzętu na podwoziach czołgowych,

- 3% latem /od 01.O4. do 30.11./ lub 5% zima /od 01.12. do 31.03./ - do gąsienicowych środków przeprawowych,
gąsienicowych transporterów opancerzonych, traktorów kołowych, ciągników gąsienicowych i maszyn inżynieryj­nych na podwoziach traktorów gąsienicowych:

b) w okresie zimowym, w odniesieniu do pojazdów mechanicz­nych, zezwala się kilkakrotnie stosować ten dodatek w razie powtórnych wyjazdów w danym dniu, jeżeli każdo­razowy postój w nie ogrzewanym garażu lub na wolnym po­wietrzu trwał dłużej niż 2 godziny, w temperaturze poniżej -5°C w celu zapobieżenia zbytniemu obniżeniu się temperatury płynu w układach chłodzenia zezwala się w czasie postoju na wolnym powietrzu /poza miejscem sta­łego garażowania/ na okresowe uruchomienie silników; zużyte na ten cel paliwo nie może przekraczać 1% zasad­niczej normy zużycia na każda godzinę postoju; podsta­wę do stosowania tych dodatków jest adnotacja punktu kontroli technicznej lub użytkownika pojazdu, stwierdza­jąca czas postoju przed ponownym wyjazdem;

c) dodatku PG nie stosuje się do spalinowych pojazdów szy­nowych, agregatów i stacjonarnych maszyn inżynieryjnych.

3. Dodatek miejski (DM)

a) dolicza się w wysokości do 10% w przypadku:

• jazdy w obrębie miast wojewódzkich oraz liczących powyżej 100.000 mieszkańców,

• w innych miastach w odniesieniu do samochodów wy­korzystywanych przez patrole ŻW i komend garnizonów,

• samochodów eksploatowanych na terenie m. Kołobrzeg i Świnoujście w okresie od 15.06. do 15.09.;

b) dla samochodów osobowych specjalnego przeznaczenia, wykonujących zadania wymagające poruszania się z prędkością rzędu 100 km/h i wyższa, dolicza się go w wysokości do 15%;

c) dodatek DM zezwala się stosować, gdy zachodzi koniecz­ność stałego korzystania przez samochody z przeprawy promowej podczas przejazdów na krótkie odległości /do 5 km/ oraz podczas przejazdów autobusów na krótkich odległościach /do 10 km/, gdy zachodzi konieczność częstych przystanków w celu zabierania lub wysadzania pasażerów;

d) dodatek DM stosuje się wyłącznie do motocykli i samo­chodów, nie stosuje się natomiast do pozostałych grup sprzętu.

4. Dodatek za jazdę po złych drogach i bezdrożach (DD)

a) dolicza się w wysokości do 20% w przypadku:

- jazdy po drogach piaszczystych, błotnistych, mocno zniszczonych, pokrytych warstwę śniegu ponad 10 cm,

- po trawiastych lotniskach,

- stałego korzystania z drogi o spadku przekraczającym 7% podczas przejazdów na krótkie odległości w tere­nie górzystym;

b) do 25% w czasie jazdy samochodów pożarniczych po tere­nie jednostki w ranach szkolenia i ćwiczeń straży pożarnej;

c) dodatek za jazdę po złych drogach stosuje się do moto­cykli, samochodów i kołowych środków przeprawowych, nie stosuje się natomiast do pozostałych grup sprzętu;

d) do 60% w razie jazdy po bezdrożach /np.: po polach ornych, głębokich śniegach, mokradłach, roztopach i piaskach/; dodatek za jazdę po bezdrożach zezwala się stosować na ćwiczeniach taktycznych i szkolenio­wych, w razie wykonywania prac związanych z budownic­twem wojskowym, w czasie przeprowadzania akcji specjal­nych /przeciwpowodziowych, rozminowania, zwozu ziemio­płodów itp./ oraz podczas szkolenia z musztry w ruchu na placu ćwiczeń /wskakiwanie
i zeskakiwanie z samo­chodów przy szybkości 5-10 km/h/: podstawą przyznania dodatku w wysokości do 60% jest rozkaz dzienny dowódcy jednostki lub samodzielnie działającego zgrupowania w terenie /powołanego rozkazem organizacyjnym oddziału gospodarczego lub organu nadrzędnego/, podający każdo­razowo liczbę samochodów /według numerów rejestracyj­nych/ oraz właściwe klasyfikację terenu, po którym odbywała się jazda;

e) maksymalnie do 120% - w razie pracy pojazdów kołowych w wyjątkowo trudnych warunkach terenowych i atmosferycz­nych przy wykonywaniu wymienionych wyżej zadań, w któ­rych 60% dodatku do normy zużycia jest niewystarczające; podstawą do rozliczenia, zgodnie z powyższą zasadą, zu­żytych paliw jest zaakceptowany przez dowódcę wyższego szczebla umotywowany wniosek dowódcy oddziału gospodarczego, podający każdorazowo typy pojazdów i ich numery rejestracyjne, odpowiadające tym pojazdom rozkazy wyjaz­dów, liczbę przejechanych przez każdy pojazd kilometrów, zużycie paliwa faktyczne i według normy zasadniczej, rodzaje i wielkość zastosowanych dodatków, sumaryczne normatywne zużycie paliwa, wielkość ponadnormatywnego zużycia paliwa, a ponadto podstawę i datę działania w wyjątkowo trudnych warunkach, szczegółowe omówienie warunków działania, okoliczności i formy nadzorowania pracy pojazdów; po akceptacji wniosku w rozkazach wy­jazdu umieścić adnotację: „Rozliczono zgodnie z decy­zją... z dnia...”

f) dodatek DD w odniesieniu do kołowych transporterów opancerzonych należy obliczać od normy zużycia na jazdę po drodze bitej; dodatek ten stosuje się do samo­chodów, kołowych środków przeprawowych i kołowych transporterów opancerzonych, nie stosuje się natomiast do pozostałych grup sprzętu.

5. Dodatek za prace załadowczo-wyładowcze (DŁ)

a) do 10% w razie eksploatacji w promieniu 1 km: samocho­dów podczas wykonywania prac załadowczo-wyładowczych, samochodów pożarniczych podczas realizacji zajęć szkole­niowych lub akcji gaśniczych;

b) w razie wykonywania prac załadowczo-wyładowczych w miejscach, w których ze względów na bezpieczeństwo przeciwpożarowe zabrania się gaszenia silnika, zużycie paliwa przez pracujący na postoju samochód oblicza się jak zużycie przez silnik pracujący na biegu jałowym /w czasie postoju/ w motogodzinach /1mtg = 10 km prze­biegu/, przyjmując za okres pracy silnika na postoju rzeczywisty czas potrzebny do wykonania zadania; w od­niesieniu do samochodów-wywrotek zezwala się rozliczać dodatkowo 0,2 l paliwa za każde rozładowanie samochodu, tzw. kiprowanie;

c) dodatek DŁ stosuje się wyłącznie do samochodów, nie stosuje się natomiast do pozostałych grup sprzętu.

6. Dodatek za holowanie (DH)

a) w razie holowania przez samochody przyczep, dział, sa­mochodów lub samolotów, normę zużycia zwiększa się na każda holowaną tonę, łącznie z wagą przyczepy:

- o 6% dla samochodu, który może holować maksymalnie ła­dunek o wadze do 6 ton łącznie z wagę przyczepy,

- o 3,5% dla samochodu, który może holować maksymalnie ładunek o wadze do 14 ton łącznie z wagę przyczepy,

- o 3% dla samochodu, który może holować maksymalnie ładunek o wadze do 20 t, łącznie z wagą przyczepy,

- o 2,5% dla samochodu, który może holować maksymalnie ładunek o wadze do 30 t, łącznie z wagą przyczepy,

- o 2% dla samochodu, który może holować ładunek o wa­dze powyżej 30 t, łącznie z wagą przyczepy;

b) w razie holowania w trudnym terenie, dodatek DD oblicza się od normy powiększonej o dodatek za holowanie,

c) w razie holowania ciągnika gąsienicowego lub czołgu /działa pancernego/ przez inny ciągnik gąsienicowy, normę zużycia przez ciągnik holujący można zwiększyć do 70%;

d) dodatek za holowanie stosuje się do samochodów oraz ciągników wszystkich typów, nie stosuje się natomiast do pozostałych grup sprzętu.

7. Dodatek za jazdę w kolumnie (DK)

a) do 10% - w razie jazdy w kolumnach składających się co najmniej z 6 pojazdów mechanicznych lub w razie piloto­wania pojazdów} dodatek ten należy liczyć od miejsca rozpoczęcia formowania kolumny; liczbę kilometrów przebytych prze
z te pojazdy w kolumnie powinien potwierdzić w każdym rozkazie wyjazdu dowódca kolumny;

b) dodatek DK stosuje się do motocykli, samochodów, koło­wych środków przeprawowych i kołowych transporterów opancerzonych, nie stosuje się natomiast do pozostałych grup sprzętu.

8. Dodatek za budowę linii telefonicznej (DL)

a) do 40% - podczas budowy linii telegraficzno-telefonicznej oraz w czasie rozwijania i zwijania rurociągów po­lowych;

b) dodatek DL stosują się wyłącznie do samochodów, nie stosuje się natomiast do pozostałych grup sprzętu;

9. Dodatek za teren górzysty (DG)

a) do 15% - w razie jazdy po drogach leżących powyżej 600 m n.p.m.;

b) dodatek DG stosuje się do wszystkich grup sprzętu, z wyjątkiem spalinowych pojazdów szynowych, stacjonarnych maszyn inżynieryjnych i agregatów.

10. Dodatek za doszkalanie kierowców (DS.)

a) na zorganizowanych kursach szkolenia kołowych /oprócz, traktorów kołowych/ oraz w czasie prowadzenia nauki jazdy w zakresie szkolenia podstawowego w jednostkach wojskowych, rozchód paliwa rozlicza się według faktycznego zużycia; podstawę do rozliczenia zu­żytego paliwa jest w tym wypadku rozkaz wyjazdu /pracy/ lub karta pracy sprzętu, zawierający adnotację: „Roz­chód rozliczono według faktycznego zużycia ... l paliwa na ... km jazdy zgodnie z przepisami sygn. MPS 138/91,

b) do 20% - podczas eksploatacji pojazdów kołowych w celu doszkalania kierowców; podstawą jest program szkolenia zatwierdzony przez dowódcę jednostki;

c) do 15% - w razie eksploatacji ciągników gąsienicowych i traktorów kołowych na zorganizowanych kursach kierow­ców;

d) do 40% - w razie eksploatacji czołgów i dział pancer­nych podczas nauki jazdy oraz nauki strzelania /szkoły ognia/ podchorążych, kadetów i elewów;

e) dodatek na doszkalanie kierowców stosuje się do pojaz­dów mechanicznych, nie stosuje się natomiast do pozos­tałych grup sprzętu.

11. Dodatek za docieranie (DC)

a) do 5% - w razie eksploatacji pojazdów mechanicznych no­wych lub po naprawie głównej, w okrasie docierania określonym instrukcjami fabrycznymi lub wymaganiami za­kładów naprawczych;

b) dodatek za docieranie stosuje się do wszystkich grup sprzętu, z wyjątkiem spalinowych pojazdów szynowych, maszyn inżynieryjnych, wozów bojowych i agregatów.

12. Dodatek za artyleryjskie zajęcia taktyczne i ogniowe (DA)

a) do 7% zasadniczej normy zużycia na każdy wykonany temat ćwiczeń, niezależnie od innych dodatków związanych
z te­renem, holowaniem itp. - w odniesieniu do samochodów, kołowych środków przeprawowych i kołowych transporterów opancerzonych;

b) do 5% zasadniczej normy zużycia na każdy wykonany temat ćwiczeń niezależnie od innych dodatków - w odniesieniu do artyleryjskich ciągników gąsienicowych i maszyn inży­nieryjnych na podwoziu traktorów gąsienicowych;

c) do 15% normy zużycia - w odniesieniu do wozów bojowych i gąsienicowych środków przeprawowych biorących udział w taktycznych ćwiczeniach dywizyjnych i wyższego szcze­bla;

d) dodatek za artyleryjskie zajęcia taktyczne stosuje się do wszystkich grup sprzętu, z wyjątkiem motocykli, trak­torów kołowych, spalinowych pojazdów szynowych, maszyn inżynieryjnych /oprócz maszyn na podwoziu traktorów gąsienicowych/ i agregatów.

Lp.	Rodzaj dodatku	Symbol dodatku	Wysokość dodatku w % od normy zużycia (zasadniczej normy zużycia)paliwa dla poszczególnych grup sprzętu				Uwagi
						Motocykle	Samochody	Ciągniki gąsienicowe	Traktory kołowe
1.	Zimowy	DZ	do 10	do 10	do 10	do 10	Stosuje się w zależności od średniej temp. dobowej
2.	Garażowy	PG	(1,5)	(1,5)	3(1), 5(z)	3(1), 5(z)	(1) - w okresie letnim, (z) - w okresie zimowym
3.	Miejski	DM	do 20	do 20	-	-	Do 25% dla samochodów specjalnego przeznaczenia
4.	Za jazdę po złych drogach	DD	do 20	do 20	-	-	Do 25% dla samochodów pożarniczych oraz dla samochodów wykonujących zadania na krótkich odcinkach w obrębie JW.
5.	Za jazdę po bezdrożach	DD	-	do 60	-	-	W wyjątkowych sytuacjach do 120%
6.	Za pracę załadowczo-wyładowczą	DŁ	-	do 10	-	-
7.	Za holowanie	DH	-	6; 3,5; 3 2,5; 2	do 70	-	W zależności od mocy pojazdu i wagi przyczepy
8.	Za jazdę w kolumnie	DK	do 10	do 10	-	-	Stosuje się w razie pilotowania pojazdów
9.	Za budowę linii telefonicznych	DL	-	do 40	-	-	Stosuje się także w czasie rozwijania rurociągów polowych
10.	Za teren górzysty	DG	do 15	do 15	do 15	do 15
11.	Za doszkalanie kierowców	DS	do 20	do 20	do 15	do 15	Na kursach szkolenia kierowców i nauki jazdy według faktycznego zużycia paliwa
12.	Za docieranie	DC	do 5	do 5	do 5	do 5
13.	Za artyleryjskie zajęcia taktyczne	DA	-	do (7)	do (5)
14.	Za podgrzewanie płynu w chłodnicy	-	-	do (1)	do (1)	do (1)
15.	Za tzw. kiprowanie	-	-	do 0,2 l
16.	Za załadowanie barki desantowej lub wagony kolejowe	-	-	do 0,5 mtg	do 0,5 mtg	do 0,5 mtg

Tabela nr 3. Zestawienie dodatków do norm zużycia paliwa przysługujących w określonych warunkach eksploatacji sprzętu technicznego

.

ZAGADNIENIE 4. Wypełnianie i rozliczanie rozkazów wyjazdów.

Wypełnianie rozkazu wyjazdu, wpisy w rozkazie wyjazdu dokonywane przed wyjazdem. Ewidencja poszczególnych wyjazdów, przejazdów, postępowanie w przypadku uszkodzenia licznika kilometrów, wpis w rozkazie wyjazdu po zakończeniu użytkowania pojazdu.

Podstawowym dokumentem rozliczeniowym pracy pojazdu (sprzętu) jest rozkaz wyjazdu (pracy), który wystawia się oddzielnie na każdy pojazd (sprzęt).

Rozkaz wyjazdu (pracy) wystawia się na podstawie zapotrzebowania lub też innych dokumentów takich jak zeszyty planowanych zgłoszonych wyjazdów. Rozkaz wyjazdu (pracy) jest dokumentem, w którym prowadzi się bieżącą ewidencję pracy. Stanowi on podstawę rozliczenia przebiegów kilometrów (motogodzin). Rozkaz można wystawić na okres kilku dni. Każdorazowe otrzymanie rozkazu wyjazdu (pracy) kierowca kwituje jego odbiór. W przypadku korzystania z załącznika należy na nim wpisać serię i numer rozkazu, do którego załącznik ten będzie dołączony. Rozkaz wyjazdu (pracy) przechowuje się przez 2 lata.

Wszystkie pojazdy powinny mieć sprawne, prawidłowo działające i zaplombowane liczniki. Użytkowanie pojazdów wojskowych bez sprawnie działających i zaplombowanych liczników jest zabronione. Za nieuzasadnione naruszanie plomb licznika grozi odpowiedzialność dyscyplinarna. Jeżeli wskutek zerwania plomb powstała szkoda
w mieniu wojskowym grozi również odpowiedzialność materialna. W przypadku uszkodzenia licznika kilometrów w czasie jazdy pracę pojazdu rozlicza się dodając do wskazania licznika ilość przejechanych kilometrów od miejsca, w którym nastąpiło jego uszkodzenie. Fakt ten kierowca odnotowuje w rozkazie wyjazdu (pracy) podając miejscowość lub inne dane ustalające miejsce na trasie jazdy, datę oraz stan licznika, przy którym nastąpiło uszkodzenie.

Dowódca (dysponent) pojazdu potwierdza wiarygodność wpisu przez złożenie własnoręcznego podpisu.

Wpisy w rozkazie wyjazdu:

• data wystawienia rozkazu i termin ważności;

• właściwa marka pojazdu i nr rejestracyjny i grupę (E lub K);

• nazwisko i imię kierowcy;

• do czyjej dyspozycji przeznaczony jest pojazd;

• trasę jazdy; w przypadku wpisu kilku osób, którym przydzielono pojazd do dyspozycji - dla każdego powinna być wpisana właściwa trasa jazdy;

• cel wyjazdu i podstawa wyjazdu;

• podpis dowódcy właściwego pododdziału lub osoby przez niego uprawnionej;

• rodzaj przewożonego ładunku;

• jeżeli wyjazd odpłatny - w górnej części rozkazu napis „ZA OPŁATĄ”;

• czy rozkaz posiada odcisk pieczęci herbowej jednostki i jest podpisany przez zastępcę dowódcy ds. technicznych;

• w części „Rozliczenie pracy pojazdu” datę wyjazdu, pierwszy przejazd (skąd-dokąd) i stan licznika oraz czy wpis licznika w rozkazie wyjazdu jest zgodny z jego faktycznym (z uwzględnieniem przejazdu z miejsca postoju pojazdu);

• po powrocie z trasy w rozkazie wyjazdu wpisuje się czas powrotu, stan licznika, miejsce zakończenia pracy, prawdziwość tych danych stwierdza własnoręcznym podpisem dowódca pojazdu (dysponent lub użytkownik pojazdu mechanicznego).

W przypadku utraty rozkazu wyjazdu (pracy) osoba, która rozkaz ten pobrała zgłasza fakt zagubienia. Po wyjaśnieniu okoliczności zagubienia wystawia się duplikat zagubionego rozkazu wyjazdu (pracy). Jeżeli wskutek utraty rozkazu wyjazdu nastąpiła szkoda, osoba która go otrzymała ponosi odpowiedzialność materialną.

CZĘŚĆ KOŃCOWA - 5 min.

1. Omówienie zajęć.

2. Zadanie pytań sprawdzających.

3. Odpowiedzi na ewentualne pytania.

4. Postawienie zadań do nauki własnej.

Załączniki:

1. Foliogramy.

2. Prezentacja multimedialna.

1

4

---