TEMATY EGZAMINACYJNE
WYKŁADOWCA : dr A. Denisiuk (w+k)
Zagadnienia ogólne :
Historia wychowania jako nauka - jej przedmiot badań i miejsce wśród nauk historycznych i pedagogicznych .
Zmienność i zależności treści ideałów wychowawczych od stosunków społeczno - politycznych , ekonomicznych, stanu kultury i religii oraz świadomości społecznej w wybranych epokach historycznych .
Powiązania między filozofią a poglądami pedagogicznymi w przeszłości.
Osobowość i zawód nauczyciela oraz jego powinności jako przedmiot zainteresowań filozofów i pedagogów przeszłości . Formy i zakres przygotowania zawodowego nauczycieli - postulaty i rzeczywistość w wybranych okresach historycznych .
Rygoryzm i karność a swoboda dziecka w wychowaniu w piśmiennictwie pedagogicznym i praktyce szkolnej przeszłości .
Idee kształcenia powszechnego w dziejach europejskiej myśli pedagogicznej i praktyka szkolna w tym zakresie .
Postulaty poglądowości i aktywności poznawczej ucznia w procesie nauczania w wybranych koncepcjach pedagogicznych przeszłości . Werbalizm a poglądowość i aktywność poznawcza ucznia w procesie nauczania w wybranych koncepcjach pedagogicznych przeszłości oraz praktyka szkolna w tym zakresie .
„Nauka o rzeczach” jako przedmiot zainteresowań pedagogów przeszłości .
Idea i znane koncepcje wychowania przez pracę w dziejach europejskiej i polskiej myśli pedagogicznej .
Idea kształcenia kobiet w europejskim i polskim piśmiennictwie pedagogicznym a praktyka szkolna w tym zakresie .
Przykłady łączenia nauczania z zabawą lub innymi formami aktywności dziecka w świetle wybranych koncepcji pedagogów przeszłości .
Uwzględnianie potrzeb i skłonności dziecka w świetle znanych koncepcji wychowawczych pedagogów przeszłości .
Zainteresowanie wychowaniem małego dziecka w myśli i praktyce pedagogicznej przeszłości .
Znane próby oparcia pedagogiki na podstawach (przesłankach) naukowych ( dążenia do nadania pedagogice charakteru naukowego) .
Idee wychowania macierzyńskiego w europejskiej myśli pedagogicznej .
Idee kształcenia dorosłych w myśli i praktyce wychowawczej przeszłości
Idee i treści kształcenia retorycznego w szkolnictwie europejskim od starożytności do epoki odrodzenia .
Zagadnienia szczegółowe :
Początki instytucji wychowawczych na tle wychowania naturalnego .
Starożytność :
Idee totalitaryzmu państwowego w starożytnej greckiej myśli i praktyce pedagogicznej .
Trwałe wartości i osiągnięcia starożytnej myśli pedagogicznej .
Stosunek wczesnego chrześcijaństwa (okresu rzymskiego) do kultury antycznej i szkoły grecko-rzymskiej .
Średniowiecze :
Wychowanie i szkolnictwo w epoce europejskiego średniowiecza :
Działalność Karola Wielkiego na polu oświaty
Wychowanie stanowe w średniowieczu oraz warunkujące je czynniki
Rodzaje szkół średniowiecznych - ich organizacja , nauczane treści , stosowane metody nauczania i wychowania
Średniowieczny humanizm teocentryczny
Powstanie i rozwój uniwersytetów europejskich
Uniwersytet Krakowski , jego założenie i reforma
Istota , cechy i kierunki scholastyki jako nauki średniowiecznej .
Formy i treści recepcji kultury antycznej w piśmiennictwie średniowiecznym .
Odrodzenie i reformacja :
Przemiany edukacyjne w Europie i w Polsce w okresie Odrodzenia .
Reformacja XVI w. będąca ruchem społeczno-religijnym jako konsekwencja i zaprzeczenie idei humanizmu odrodzeniowego .
Odrodzenie w Europie :
Idee pedagogiczne i propozycje dydaktyczno-wychowawcze artykułowane w piśmiennictwie zachodnioeuropejskiego Odrodzenia w konfrontacji z rzeczywistością edukacyjną XVI w.
Szkoły - symbole nowych idei wychowawczych .
Odrodzenie w Polsce :
Cechy kultury polskiej i reformacji oraz stan szkolnictwa w Rzeczypospolitej w epoce Odrodzenia .
Dorobek polskiego piśmiennictwa pedagogicznego epoki Odrodzenia i główne idee wychowawcze głoszone przez humanistów polskich w XVI i XVII w.
Model wychowania i wykształcenia szlachcica w szkolnictwie staropolskim XVI i XVII w. oraz w świetle instrukcji rodzicielskich .
Oświecenie w Europie :
Wpływ przemian gospodarczych , społecznych , naukowych i filozofii XVII w. na kształtowanie się koncepcji oraz systematyzowanie refleksji pedagogicznych w okresie europejskiego Oświecenia .
Główne idee pedagogiczne i ich twórcy w okresie europejskiego Oświecenia - J. Locke , J.A. Komeński .
Idee pedagogiczne francuskiego Oświecenia .
Rewolucja szkolna we Francji w XVIII w.
Oświecenie w Polsce :
Tło polityczne , społeczne i kulturalne reform szkolnych w Rzeczypospolitej drugiej połowy XVIII w.
Stan szkolnictwa w Polsce w połowie XVIII w. i ówczesne próby reform szkolnych zmierzających do naprawy Rzeczypospolitej poprzez wychowanie synów szlacheckich .
Geneza i okoliczności powstania Komisji Edukacji Narodowej .
Projekty reform KEN .
Przemiany oświatowe w Polsce w okresie działalności KEN .
Osiągnięcia i niepowodzenia KEN oraz ich przyczyny .
Szlachecka opinia publiczna wobec powstania i reform oświatowych dokonanych przez KEN .
Zalety i wady szkolnictwa jezuickiego od XVI do XVIII w.
Główne idee wychowawcze i znaczenie Wielkiej Rewolucji Francuskiej dla rozwoju oświaty i przemian w szkolnictwie w XIX-wiecznej Europie .
Neohumanizm a pozytywizm :
Spór pedagogiczny XIX w. o typ szkoły i treści kształcenia .
Idee społeczno-oświatowe pozytywizmu warszawskiego i kierunki zainteresowań wychowawczych (naukowych) polskich pedagogów XIX w. i przełomu XIX i XX w.
Systemy pedagogiczne XIX w. i ich twórcy :
Wkład niemieckich pedagogów w zakresie tworzenia systemów i kierunków pedagogicznych w XIX i początkach XX w.
Wspólne cechy propozycji dydaktyczno-wychowawczych i wzajemne uzupełnianie się systemów pedagogicznych J.H.Pestalozziego, F.W.Froebla, J.F.Herbarta .
Szkoła tradycyjna a „nowe wychowanie” :
Czynniki i warunki inspirujące krytykę pedagogiki herbartowskiej i „szkoły tradycyjnej” oraz sprzyjające popularyzacji idei „nowego wychowania” .
Krytyka cech systemu pedagogiki herbartowskiej i tzw. „szkoły tradycyjnej” w świetle postulatów pedagogicznych ruchu „nowego wychowania” .
Kierunki pedagogiczne ruchu „nowego wychowania” - ich twórcy i założenia.
Znane eksperymenty pedagogiczne i rozwiązania o charakterze metodycznym „nowego wychowania” zmierzające do unowocześnienia pracy szkoły .
Istota i założenia naturalizmu i socjologizmu pedagogicznego w świetle wypowiedzi pedagogów z początków XX w.
Pedagogika społeczna - jej założenia i przedstawiciele .