Zad. 1. RYNEK - miejsce spotkań sprzedawców i nabywców,którzy poprzez swoje decyzje określają popyt i podaż oraz dokonują transakcji kupna i sprzedaży. Funkcje rynku: Informacyjna - dostarcza informacji o popycie, podaży i cenie równo-wagi dostosowuje wielkość produkcji oraz jej jakość do oczekiwań klienta akceptacji produktu następuje po-twierdzenie przydatności danego produktu lub jego odrzucenie przez rynek a lokacyjne decyzje inwestycyjne umożliwiają zwiększenie pro-dukcji towarów cieszących się największym powodzeniem Selekcyjna akceptowane są produkty dobre i ich producenci, a eliminowane są produkty i producenci niekonkurencyjni
Zad. 2. REGUŁY FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI
RYNKOWEJ. Własność prywatna wiąże się ze swoboda prowadzenia działalności gospodarczej. Własność prywatna wyzwala stosunkowo najsilniej działające bodźce ekonomiczne. Własność kapitalistyczna wyzwala silne bodźce do optymalizacji stali produkcji i racjonalnego wykorzystania czynników produkcji.
a) Podstawowe podmioty gospodarcze działają samodzielnie i
kierują się zasada samofinansowania.
b) Podstawowe podmioty gospodarcze występują na rynku zarówno w roli sprzedawców jak i nabywców
c) Równowaga rynkowa ustala się samodzielnie
d) Więzi miedzy podmiotem gosp. Maja charakter przede wszystkim ekonomiczny
e) Ryzyko w postaci utraty kapitału ponoszą przede wszystkim
prywatni przedsiębiorcy
f) Celem działania podmiotów gosp. Jest maksymalizacja zysków
Zad. 3. ZALETY GOSPODARKI RYNKOWEJ:
* tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarki
* efektywny system motywacyjny
* duża innowacyjność gospodarcza
* dyscyplina finansowa przedsiębiorstw
* duża elastyczność gospodarki
* dobre zaopatrzenie sklepów
* zapewnienie swoim obywatelom najwyzszego przecietnego
poziomu dobrobytu
* zagwarantowanie obywatelom najszerszego zakresu swobod
obywatelskich
SŁABOŚCI
*czynniki ograniczajace dzialanie rynku w praktyce np. procesy
monopolizacji gospodarki, niedoskonala informacja, ograniczona
przenoscnosc czynnikow produkcji
* wystepowanie negatywnych efektow zewnetrznych, w sferze
produkcji i konsumpcji
* istnienie dobr pub.-korzysci nie mogą być ograniczone do jednaj
osoby czy gosp.
* Wystepownie zjawisk destabilizujacych gospodarke tj duze
wahania aktywnoisci gospodarczej,bezrobocie,niepelne
wykorzystanie mocy wytworczych i inflacja
* Tendencja do powst. duzych nie zawsze akceptowa. spol. roznic
dochodow i majatku
Zad. 4. REGULY FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI CENTRALNIE PLANOWANEJ
• centralizacja zarządzania gospodarką i planowania
• nakazowo-rozdzielczy charakter systemu (narzucanie przez centralną biurokrację instytucjom i organizacjom gospodarczym ogólnych celów ich działania i szczegółowych zadań planowych, przydzielanie im czynników produkcji, w tym środków finansowych)
• administracyjne kształtowanie cen produktów i czynników produkcji
• podległość kierownictw instytucji i organizacji biurokracji partyjno-państwowej
• centralizacja uprawnień do tworzenia i reorganizacji jednostek gospodarczych
• niemal całkowity brak konkurencji
• izolacja gospodarki i przedsiębiorstw od procesów i zjawisk dominujących w gospodarce światowej.
Zad. 5. WADY GOSPODARKI CENTRALNIE PLANOWANEJ:
brak konkurencji,
monopolizm na rynku,
brak asortymentów w sklepach, słabe zaopatrzenie sklepów,
wysokie ceny towarów,
cena towary nie odpowiada ich jakości,
brak ukierunkowania na potrzeby konsumentów;
reglamentowanie towarów,
mała innowacyjność gospodarki,
dominacja przedsiębiorstw państwowych,
nie zagwarantowanie najszerszego zakresu swobód obywatelskich,
brak swobody prowadzenia przedsiębiorstwa prywatnego
równowaga rynkowa nie jest ustalana samoczynnie tym samym popyt i podaż są nie adekwatne do sytuacji na rynku
Zad. 6. CELE PLANU BALCEROWICZA
1-stabilizacja gospodarki;2-transformacja systemu społeczno-gosp. (uwolnienie cen, zaostrzona polityka pieniężna, stworzenie podstaw rynku kapitałowego, liberalizacja handlu zagranicznego,pzrebudowa systemu podatkowego i bankowego, zapocz.demonopilizacji gosp, stw.podstaw rynku kapitalowego). SUKCESY: szybkie zrównoważenie rynku, stworzenie korzystnych warunkow szybkiego rozwojuprywatnej przedsiebiorczosci i wzrostu udzialu sektora pryw. w gosp.,wzrost obrotów handlu, zmniejszenie stopy inflacji, wzrost przeciętnej wydajn pracy,poprawa efektyw. gospodarowania czynnikami produkcji w przedsięb, korzystne warunki rozwoju prywatnej przedsiębiorczości.
KOSZTY: spadek PKB, masowe bezrobocie, ubustwo, spadek przeciętnej płacy realnej, kryzys budownictwa mieszkaniowego, ziemie
po PGR-ach ziemia leżąca odłogiem.
Zad. 7. PRZEDSIEBIORSTWO- wyodrębniona pod względem ekonomicznym jednostka prowadząca działalność produkcyjna, handlowa i usługowa
Funkcje Przedsiębiorcy:
-podejmowanie ryzyka zwiazanego z prowadzeniam dzialanosci gosp.i wprowadzeniem innowacji
-podej. decyzji i zwiazanych z funkcjonowaniem przedsieb.
(planowanie i realizacja produkcji,inicjatywa majatkowo-inwestycyjna,
organizowanie inicjatywy w dziedzinie polityki zatrudnienia i płac , zaopatrzenia ,zbytu ;kontrola działalności przedsiębiorstwa ;odpowiedzialność prawno-majątkowa ;elastycznosc ; optymizm
nowatorstwo,zdolnosci przywodcze,silna potrzeba osiagniecia sukcesu)
Zad. 8. MAŁE I ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWO. KLASYFIKACJA I DEFINICJA.
Miarą wielkości przedsięb.jest: liczba zatrudnionych pracowników, wartość produkcji sprzedanej lub wartość majątku trwałego.podział przedsięb.na inne grupy ma charakter umowny i zmienny. Mały(średni)przedsięb.to taki,który w poprzednim roku obrotowym:-zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 (250) pracowników;-osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów,usług i operacji finansowych nie przekraczających w złotych 7 (40) mln.euro;-suma aktywów jego bilansu na końcu r. obrot. nie przekroczyła w złotych 5 (27) mln. euro.
Zad. 9. CELE DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA- głównym celem jest maksymalizacja zysku. Dążąc do jego realizacji przedsiębiorstwa określają rozmiary produkcji, decydują o jejstrukturze asortymentowej, podejmują decyzje inwestycyjne itp. Duża rola zysku w przedsiębiorstwie wynika z:
- - wielkość osiągniętego zysku decyduje o możliwościach rozwojowych firmy, o tym jakie środki można przeznaczyć na postęptechniczny.
- wielkości zysku, a także jego podziału w szerszym aspekcie zyskiem zainteresowani są nie tylko właściciele firmy lecz także zarząd i praco.
- zysk określając możliwości rozwojowe firmy, wpływa równocześnie na wielkości zatrudnienia.
Zad. 10. SPÓŁKA- umowa, na mocy której wspólnicy podejmują wspólną działalność gospodarczą i dążą do osiągnięcia wspólnego celu.
SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO:
-osobowe(jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne,partnerskie)
-kapitałowe( z.o.o. , akcyjne).
Dla spółek osobowych istotny jest skład osobowy określony w umowie a dla spółek kapitałowych- kapitał złożony z udziałów lub akcji.
Spółka osobowa- jest własnością minimum 2 osób, które wnoszą odpowiedni kapitał, wspólnie prowadzą działalność gospodarczą, ponoszą ryzyko związane z tą działalnością, dzielą się osiągniętymi zyskami i odpowiadają za powstałe zobowiązania.
Zad. 11. SPÓŁKA OSOBOWA
Jest własnością co najmniej dwóch partnerów, którzy wnoszą odpow. kapitał wspólnie prowadza działalność gospodarcza, ponoszą ryzyko z nią związane, dzielą się osiągniętymi zyskami i odpowiadają za powstałe zobowiązania. Spółka osobowa nie ma osobowości prawnej.
Spółki osobowe dzielimy na :
a) Spółka jawna- umowne zrzeszenie dwóch lub więcej osób
b) Spółka komandytowa- jej istota polega na tym , ze występują dwa rodzaje wspólników:
-komplementariusz- odpowiedzialny za zobowiązania prawne i finansowe spółki całym majątkiem.
-komendytariusze- odpowiadający za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionych udziałów kapitałowych.
c) Spółka komandytowo-akcyjna
-jest spółką hybrydalną
-wyst. dwie kategorie wspólników: komplementariuszy oraz akcjonariuszy. Ze względów formalnych wymaganym jest reprezentowanie każdej z grup przez co najmniej jednego wspólnika.
-wkłady wspólników mogą być wnoszone w gotowce bądź w formie niepieniężnej. Minimalny kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej określa się na 50 000 zł.
d) Spółka partnerska
-co najmniej jeden ze wspólników tej spółki odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń a odpowiedzialność co najmniej jednego jest ograniczona
-wspólnikami, zwanymi partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne i to tylko wykonujące jeden z wolnych zawodów
Zad. 12. CHARAKTERYSTYKA SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH
Spółka kapitałowa - rodzaj spółki handlowej, w której najważniejszym elementem jest jej majątek (kapitał). Formami spółki kapitałowej jest spółka akcyjna z akcjami na okaziciela (w której czynnik osobowy wspólników nie odgrywa żadnej roli), spółka akcyjna z akcjami imiennymi (czynnik osobowy ma rolę ograniczoną) i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Od spółek osobowych wyróżnia je: zmienny kapitał i skład osobowy, posiadanie osobowości prawnej, skierowanie odpowiedzialności za zobowiązania spółki na samą spółkę, wyodrębnienie majątku spółki, prowadzenie spraw spółki pośrednio przez wspólników i ukształtowanie praw i obowiązków wspólników wobec spółki w sposób zróżnicowany.
Zad. 13. MODEL RYNKU DOSKONAŁEGO
umożliwia obserwację procesów zachodzących na rynku. Rynek ten charakteryzuje się następującymi cechami:
A) producenci i nabywcy nie mają żadnego bezpośredniego wpływu na ceny towaru. Cena stanowi dla nich obiektywną wielkość, niezależną od rozmiarów ich sprzedaży i zakupu, gdyż udział każdego z nich w ogólnym obrocie na rynku jest niewielki,
B) wszystkie towary danego rodzaju są identyczne pod względem jakości i wyglądu zewnętrznego; nabywca kieruje się więc wyłącznie wysokością ceny,
C) zmiany cen powodują natychmiastowe zmiany popytu i podaży,
D) nikt z uczestników transakcji nie korzysta z uprzywilejowania,
E) istnieje możliwość łatwego przenoszenia czynników produkcji z jednej gałęzi do drugiej, czyli produkcja jest w pełni elastyczna.
Zad. 14. POPYT, RODZAJE POPYTU, CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT, PRAWO POPYTU I KRZYWA POPYTU.
Popyt - ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi kupić w określonym czasie przy danym poziomie cen. Wyróżnia się:
popyt na dane dobro, oznaczający całkowity popyt efektywny,
popyt globalny, czyli efektywny popyt na wszystkie dobra w danym kraju i w danym okresie.
Rodzaje popytu:
potencjalny - popyt wyrażający wszystkie potrzeby, które mogą być zaspokojone przez dobra ekonomiczne,
efektywny - wyraża tylko potrzeby mające pokrycie w realnej sile nabywczej konsumentów.
Czynniki wpływające na popyt:
poziomu cen danego dobra,
poziomu realnych dochodów ludności,
preferencji i gustów konsumentów,
cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych,
oczekiwań dotyczących zmian cen.
Prawo popytu - wraz ze wzrostem ceny zmniejsza się wielkość popytu i na odwrót.
Zad. 15. PRZYPADKI JEDNOKIERUNKOWYCH ZMIAN POPYTU I CENY:
a) paradoks Griffina - wzrost cen podstawowych produktów niższego rzędu przy niskich dochodach powoduje wzrost popytu na te produkty
b) przypadek Veblena - odnosi się do luksusowych produktów, kiedy wzrost cen wywołuje reakcje snobistyczne, powoduje wzrost popytu
c)efekt spekulacji - polega na interpretacji zmiany cen jako zapowiedzi trwałej tendencji w najbliższej przyszłości
d)paradoks snoba-dobra luksusowe nabywane ze względu na prestiż
e)paradoks owczego pedu-oddzialywanie reklam. kupujemy bo sąsiedzi maja i jest modne bez względu na cenę.
Zad. 16. PRAWO PODAŻY:
Wraz ze wzrostem ceny wzrasta ilość towaru dostarczona na rynek a niższa cena ogranicza wielkość podaży.
Czynniki wpływające na zmianę podaży:
Zmiany podaży są powodowane przez zmiany:
- technologii
-cen czynników wytwórczych wykorzystywanych w procesie produkcji
- cen innych dóbr
-oczekiwań producentów liczby producentów
- czynniki losowe
podaż- ilosc dóbr i usług ktore producenci oferują do sprzedaży po kazdej cenie na okreslonym rynku w okreslonym czasie i po okreslonej cenie.Jest wprost proporcjonalna do ceny.
Zad. 17. RÓWNOWAGA RYNKOWA to taka sytuacja na rynku kiedy producenci mogą sprzedać cały swój towar a konsumenci mogą cały ten towar kupić. Czyli wielkość popytu = wielkość podaży. Na rynku takim nie występują nadwyżki ani niedobory towarów.
Zad. 18. CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU:
Krzywa popytu ilustruje reakcje popytu na zmiane ceny. Sile tej reakcji można zmierzyc wspolczynnikiem cenowej elastycznosci popytu:
ECPp=∆Pp/Pp: ∆C/C
ECPp- wspolczynnik cenowej elastycznosci popytu
∆Pp/Pp- wzgledna (procentowa) zmiana popytu
∆C/C- wzgledna (procentowa) zmiana ceny
DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU
Reakcje popytu na zmiane dochodu nazywamy dochodowa elastycznoscia popytu. Miara tej reakcji jest wspolczynnik dochodowej elastycznosci popytu.
EDPp=∆Pp/Pp: ∆D/D
∆Pp/Pp- wzgledna (procentowa) zmiana popytu
∆D/D- wzgledna (procentowa) zmiana dochodu
Zerowa wartosc wspolczynnika staje się kryterium podzialu na dwie grupy:
a)dobra normalne EDPp >0
b)dobra podrzedne EDPp<0
MIESZANA ELASTYCZNOSC POPYTU
Popyt na dane dobro reaguje nie tylko na zmiane ceny tego dobra lecz również na zmiane cen dobr substytucyjnych lub komplementarnych. Reakcje popytu na dobro X na zmiane ceny dobra substytucyjnego lub komplemetarnego(dobra Y) nazywamy mieszana elastycznoscia popytu. Jej miara jest wspolczynnik mieszanej elastycznosci popytu.
ECMPp=∆Ppx/Ppx: ∆Cy/Cy
∆Ppx/Ppx- wzgledna zmiana popytu na dobro X
∆Cy/Cy- wzgledna zmiana ceny dobra Y pozostajacego do dobra X w stosunku substytucji do komplementarnosci.
Znak ujemny tego wspolczynnika informuje nas ze dobra X i Y sa wobec siebie komplementarne.
Znak dodatni swiadczy o substytucyjnosci tych dobr.
Zad. 19. PRAWO ENGLA I WNIOSKI
Prawo Engla „W miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem się zmniejsza” prawo to formułuje zależność pomiędzy wzrostem dochodów gospodarstw domowych (lub społeczeństw) a zmianami udziału w nich wydatków na żywność. Stwierdza ono, że w średnio zamożnych gospodarstwach domowych (społeczeństwach) wraz ze wzrostem dochodów udział wydatków na żywność maleje.Oznacza to więc, że z przyrostu dochodu na żywność wydaje się mniej niż na zakup innych dóbr i usług oraz na oszczędności, zatem wydatki na żywność rosną wolniej niż pozostałe wydatki i oszczędności łącznie. Prawo Engla nie odnosi się do gospodarstw domowych (społeczeństw) biednych i bogatych.W tych pierwszych wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost udziału wydatków na żywność - przyrost dochodów wydatkowany jest przede wszystkim na poprawę stopnia zaspokojenia potrzeb żywnościowych, zatem rosną one szybciej niż pozostałe wydatki.
W gospodarstwach domowych (społeczeństwach) bogatych wydatki na żywność, wobec wysokiego stopnia zaspokojenia tych potrzeb, nie ulegają zmianie, a cały przyrost dochodu wydatkowany jest na inne dobra i usługi lub przeznaczany na oszczędności - udział wydatków na żywność w dochodach maleje. Zmiana dochodu powoduje nie tylko zmianę poziomu ale i struktury wydatków.
Zad. 20. OPTIMUM KONSUMENTA
Przez optimum konsumenta należy rozumieć najlepszy-optymalny wybór modelu konsumpcji na jaki konsument może sobie pozwolić uwzględniając ceny dóbr znajdujących się w koszyku konsumpcji oraz możliwości finansowe, jakimi dysponuje na zakup wyżej wymienionych dóbr. Teoria wyboru konsumenta może być sformułowana w kategoriach preferencji ( często opisuję się je graficznie, stosując krzywe obojętności), które spełniają aksjomaty teorii konsumenta: zupełności, zwrotności, przechodniości oraz parę
technicznych założeń.
Układ krzywych obojętności tworzy mapę gustów konsumenta. Informują one o tym, czego konsument sobie życzy, aby maksymalizować swoje zadowolenie. Każdy konsument pragnie znaleźć się na krzywej obojętności położonej jak najdalej od początku układu osi współrzędnych, gdyż wyżej położona krzywa obrazuje wyższy poziom spożycia obu dóbr i wyższy poziom użyteczności całkowitej.
O ile krzywa preferencji wyraża pragnienia i upodobania konsumenta, o tyle linia budżetu określa jego realne możliwości. Punkt styczności krzywej obojętności z linią budżetu konsumenta wyznacza punkt równowagi. Punkt ten wskazuje, że konsument przy danych dochodach maksymalizuje użyteczność całkowitą płynącą z określonej proporcji spożycia dóbr.
Punkt styczności linii budżetu z krzywą obojętności stanowi optymalne
Zad. 21. KRZYWA PHILLIPSA (Phillips Curve) to w ekonometrii - krzywa wykazująca stosunek (korelację) między stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej oczekiwanej stopy inflacji. Krzywa Phillipsa sprawdza się tylko w szczególnych przypadkach i na stopę bezrobocia większy wpływ od inflacji ma wiele innych czynników. Obecnie jest już raczej oczywiste, że bezrobocie i inflacja nie muszą być związane odwrotną zależnością, jak to utrzymują niektórzy ekonomiści. Obecnie niewielu już ekonomistów uznaje ważność tej wymienności w długim okresie. Aktualnie istnieje kilka teorii próbujących bardziej precyzyjnie wyjaśnić relacje między inflacją a bezrobociem.
Zad. 22. PRZYCZYNY INFLACJI POPYTOWEJ:
(inflacja ciągniona przez popyt - inflacja nabywców)
- nadmierny popyt na określone dobra konsumenta w stosunku do określonej podaży
- gospodarstwa domowe, które są głównymi nabywcami dóbr konsumpcyjnych;
- związki zawodowe, które spekulują wzrostem płac;
- zaciąganie kredytów - banki udzielają kredytu mniej lub bardziej zależnie od potrzeb upłynnienia pieniądza;
- państwo jako dysponent budżetu (jest nabywca wielu dóbr i usług), jeżeli wydatki państwa są wyższe od jego
możliwości (dochodu) to również zwiększy się popyt a przy tym wzrośnie inflacja;
- inwestorzy przedsiębiorstw
- stopa inwestycji może wpływać na. inflację w sposób pośredni.
Inwestorzy kupują dobra kapitałowe (maszyny, budynki itp.) w efekcie rosną ceny materiałów itd.
- wzrasta cena produkcji, co powoduje wzrost cen w efekcie końcowym. Tak więc inwestorzy w dużym stopniu spowodowali nadmierny popyt;
- nadmierny wzrost eksportu, wtedy gdy eksport odbywa się kosztem rynku wewnętrznego. W momencie kiedy dany rynek nie jest w stanie produkować danego towaru
- wzrost takiego eksportu może spowodować wzrost cen na tynku;
Monetaryści uważają, że w długim okresie i przy niezmienionych innych czynnikach, wzrost ilości pieniądza wywoła proporcjonalny wzrost cen i płac a nie
produkcji i zatrudnienia. Zatem zwiększenie podaży pieniądza jest koniecznym i wystarczającym warunkiem wystąpienia inflacji.
Monetaryści powołują się na równanie Fischera, które przedstawia równość popytu i podaży.
Popyt Podaż
M x V = P x Q
Gdzie: M - ilość pieniądza w obiegu; V - szybkość obiegu pieniądza oznaczająca, ile razy przeciętnie jednostka pieniężna jest wy dawana w ciągu roku (ile razy z rąk do rąk, ile transakcji);
P - poziom cen (przeciętny poziom cen jednego dobra lub usługi); Q - może tuż być T lub Y - ilość dóbr w jednostkach fizycznych tzw. wolumen rzeczowy.
PRZYCZYNY INFLACJI PODAŻOWEJ - KOSZTOWEJ:
(inflacja pchana przez koszty - inflacja dostawców)
- przyczyn tej inflacji doszukujemy się po stronie producentów - są oni swego rodzaju ceno twórcami. To producenci kształtują wyższe ceny a obniżają produkcję,
jeżeli będą w dużym stopniu podwyższać ceny w konsekwencji spowodują inflację;
- wykluczenie monopolu (wzrost konkurencji) może zahamować inflację, wówczas przedsiębiorstwo zastanawia się nad podwyższaniem cen;
- koszty surowców i materiałów - wzrastają surowce zakupione zagranicą;
płace; koszty finansowe ~ wzrasta oprocentowanie kredytów;
- podatki.
Jeżeli rosną koszty to spadają zyski.
INFLACJA STRUKTURALNA bierze się ze zmiany struktury wytworzonego produktu społecznego
- produkty mniej złożone są zastępowane bardziej złożonymi (droższe) np. spadek zakupów ziemniaków a wzrost zakupu przetworów z ziemniaków (chipsy, frytki)
INFLACJA DOCHODOWA- - każde społeczeństwo jest bardzo zróżnicowane pod. względem dochodu, podział ten nie satysfakcjonuje wszystkich.
Ten podział społeczeństwa ma tendencję do długiego okresu trwania, bo każdy broni tego co ma.
Zad. 23. METODY OBLICZANIA PKB. PKB jest źródłem powiększania bogactwa narodowego i prywatnego. Metody obliczania;
1. Metoda rachunkowości społecznej-przyjmuje się w niej, że źródłem PKB jest każda działalność gospodarcza przynosząca dochód osobie zalecana przez ONZ urzędom statystycznym
2. Metoda produktów-jest sumą wartości sprzedaży dóbr finalnych wytworzonych w określonym kraju w ciągu roku
3. Metoda dochodów- PKB wyznacza się przez dodawanie dochodów powstających w procesie wytwarzania produktów i usług w danym roku
4. Metoda wydatków-obejmuje osobiste wydatki ponoszone na zakup wytwarzanych w kraju dóbr konsumpcyjnych, inwestycyjnych...
Zad. 24.CYKL KONIUNKTURALNY, WAHANIA W GOSPODARCE (falowanie w gospodarce, jeśli chodzi o wielkość zatrudnienia, PKB, bezrobocie)
Trend inaczej tendencja rozwojowa produkcji to wygładzona
ścieżka obrazująca rozwój produkcji w długim okresie po
wyeliminowaniu krótkookresowych wahań.
Cyklem koniunkturalnym nazywamy krótkookresowe odchylenia
produkcji, aktywności gospodarczej od jej trendu. Polega na
wahaniach produkcji, zatrudnienia, aktywności gospodarczej
wokół długookresowych trendów.
1)kryzys 2)depresja 3)ożywienie 4)rozkwit
1-4 cały cykl koniunkturalny
Wzrost gospodarczy oznacza sytuację, w której produkcja dóbr i
usług, mierzona wzrostem PKB, rośnie z okresu na okres. Wzrost
gospodarczy zależy od wielu powiązanych ze sobą czynników:
1Postęp techniczny -zależy od poziomu innowacji i badań
naukowych. ;2 Praca -zarówno pod względem ilości, jak i
jakości (na ogół okresy spadku liczby ludności odpowiadają
okresom mniejszego wzrostu lub stagnacji ekonomicznej). Poziom
wykształcenia polepsza jakość i zwiększa rentowność pracy.
Bardzo duże znaczenie mają koszty pracy, czyli koszty, które
musi ponosić pracodawca z tytułu zatrudnienia pracownika (na
przykład ubezpieczenia zdrowotne i świadczenia socjalne);
3 Kapitał -to zasoby środków wykorzystane w procesie
wytwarzania produkcji. Podstawowe formy kapitału produkcyjnego
to kapitał rzeczowy, kapitał finansowy i kapitał ludzki;4
Otoczenie zewnętrzne - żaden kraj nie może rozwijać się sam.
Gospodarka krajowa prowadzi ze światem zewnętrznym wymianę
towarów, kapitałów, wyników badań naukowych
Główne bariery rozwoju gospodarczego:
-Brak konkurencyjności wobec produktów międzynarodowych i
nowych rynków
-Zbyt niskie inwestycje w gospodarkę. Wiąże się to ściśle ze
zbyt małym kapitałem własnym oraz z brakiem pomysłu na
zachęcenie obcego kapitału do inwestowania w gospodarkę krajową
-Spirala inflacyjna. Występuje najczęściej w sytuacji, gdy w
gospodarce rosnącemu popytowi towarzyszy zarówno wzrost
produkcji, jak i wzrost cen.
Zad. 25. ZAKRES BADAŃ O KONIUNKTÓRZE GOSPODARCZEJ:
ASKG - automatyczne stabilizatory koniunktury gospodarczej.
Strefy praktycznego działania ASKG:
a)automatyczne stabilizatory koniunktury gospodarczej w systemie podatków:
- podatki od dochodów indywidualnych,
- podatki od korporacji,
- podatki pośrednie,
b)ASKG w systemie ubezpieczeń,
c)Programy pomocy rolnikom:
-dopłaty, subwencje, nisko oprocentowane kredyty,
-okres ekspansji.
Koniunktura - stan gospodarki mierzony przez wielkość produkcji, sprzedaży, rozwój gospodarczy, stan bezrobocia czy inflację.
Zad. 26. MIERNIKI:
Do mierzenia wzrostu gospodarczego wykorzystuje się najczęściej trzy rodzaje mierników:
Syntetyczne,
szczegółowe,
symptomatyczne.
Mierniki syntetyczne są kategorią najbardziej ogólną. Zalicza się do nich rozmiary produktu krajowego brutto (PBK) i dochodu narodowego (D) w ujęciu absolutnym i w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Są one powszechnie stosowane i uznane za najlepsze. Niestety, nie odzwierciedlają całej działalności gospodarczej danego kraju, gdyż pomijają takie zjawisko jak np. szara strefa.
Najbardziej syntetyczną formą wyrażania wzrostu gospodarczego jest wskaźnik stopy wzrostu dochodu narodowego, który zapisujemy jako:
r = ∆D t + 1/Dt * 100, gdzie: r- stopa, czyli tempo (pojęć tych używamy zamiennie) wzrostu gospodarczego, wyrażona w procentach Dt -dochód narodowy w czasie t,∆D t+1- przyrost dochodu narodowego w badanym czasie t + 1.
Innym syntetycznym miernikiem wzrostu gospodarczego jest wskaźnik przyrostu dochodu narodowego na jednego mieszkańca, który uwzględnia zarówno zmiany w dochodzie narodowym, jak i zmiany liczby ludności. Wskaźnik przyrostu dochodu narodowego na jednego mieszkańca oblicza się za pomocą wzoru:
rL= ∆Dt+1/ Dt : ∆Lt + 1/Lt,gdzie: rL - stopa (tempo) wzrostu dochodu narodowego na jednego mieszkańca, Lt + 1- przyrost ludności w czasie t + 1, Lt- ludność w czasie t.
Mierniki szczegółowe, stanowiące drugą kategorię mierników przyrostu gospodarczego, dotyczą wybranych dziedzin wzrostu, np. działalności inwestycyjnej, która charakteryzują takie czynniki, jak stopa inwestycji, dynamika, struktura i efekty inwestycji. Mierniki symptomatyczne natomiast opisują wybraną dziedzinę działalności gospodarczej i na tej podstawie można diagnozować ogólny poziom wzrostu gospodarczego. Przykładem może być tu wskaźnik liczby komputerów, telefonów komórkowych czy stałych łączy z Internetem przypadającej na 100 mieszkańców. O wyborze mierników, na podstawie których będzie szacowany wzrost gospodarczy, decyduje dostępność i jakość informacji oraz stan rozwoju i rzetelność pracy służb sprawozdawczo-statystycznych danego państwa.
Zad. 27. POLITYKA STABILIZACJI
Obejmuje ogół przedsięwzięć podejmowanych przez organy publiczne, których stosowanie ma na celu dążenie do tworzenia i utrzymywania równowagi ogólnogospodarczej - przeciwdziałanie lub łagodzenie skutków występowania krótko i średniookresowych wahań koniunkturalnych.
Głównym zadaniem tej polityki NIE jest zapobieganie występowaniu jakichkolwiek fluktuacji i poszczególnych elementów gospodarki, ale czuwanie nad tym, aby oscylacje te się przeciwstawiały a nie wzajemnie wzrastały.
Istnieje pojęcie „magicznego trójkąta, czworokąta lub pięciokąta polityki stabilizacji”:
a) wysoki i zrównoważony wzrost gospodarczy (polityka centycykliczna) umożliwia wzrost poziomu dobrobytu społeczeństwa.
b) stabilizacja wartości pieniądza, która najczęściej przejawia się w stałości ogólnego poziomu cen (przyjmuje się, że stabilizacja poziomu cen występuje gdy wartość koszyka podstawowych dóbr konsumpcyjnych nie ulega zmianie, a więc gdy siła nabywcza pieniądza jest stała).
c) równowaga na rynku pracy.
d) sprawiedliwy podział dobrobytu narodowego.
e) równowaga w stosunkach gospodarczych z zagranicą.
Problemy związane z doborem celów polityki stabilizacji:
wykluczanie się celów polityki stabilizacji;
brak hierarchii celów;
konkretna sytuacja gospodarcza.
Instrumenty polityki stabilizacji:
automatyczne stabilizatory koniunktury gospodarczej:
sfery praktycznego działania ASKG
1) ASKG w systemie podatków
- podatek od dochodów indywidualnych. W okresie recesji gospodarki spadek dochodów ludności jest wolniejszy niż spadek dochodów globalnych, więc popyt konsumpcyjny ludności spada wolniej niż popyt globalny, a tempo spadku dochodu narodowego, produkcji zatrudnienia jest hamowane. W Polsce ten instrument jest środkiem dyskrecjonalnym - podatki bowiem zależą od deficytu budżetowego.
- podatki od korporacji. W czasie recesji koniunkturalnej zyski korporacji spadają szybciej niż PNN a zatem w warunkach niezmiennej progresji podatkowej szybciej spadają również wpływy do budżetu z podatku obciążającego te zyski.
- podatki pośrednie. Dochody z tytułu tych podatków rosną najczęściej w okresie pomyślnej koniunktury, maleją natomiast w okresie recesji - powoduje to zmniejszenie spadku popytu konsumpcyjnego w okresie niepomyślnej koniunktury.
2) ASKG w systemie ubezpieczeń społecznych.
3) program pomocy rolnikom - system cen gwarantowanych (bez względu na zmianę popytu/podaży); dopłaty, subwencje, niskooprocentowane kredyty; gdy ceny płodów rolnych spadają poniżej ustawowo określonego poziomu - zwiększenie stabilności popytu globalnego; okres ekspansji - ograniczenie wysokości wypłat z budżetu, a przede wszystkim sprzedaż nagromadzonych przez państwo zapasów artykułów rolnych, co z kolei przyczynia się do zmniejszenia popytu na produkty wytwarzane w danym okresie.
środki dyskrecjonalne:
celowo i świadomie stosowane przez organy państwa narzędzia w celu przeciwdziałaniu wszelkim . . .*
1) środki polityki pieniężnej - ogół działań podejmowanych przez banki centralne, których celem jest regulacja podaży;
2) środki polityki finansowej i instrumenty budżetowe;