Św. Tomasz z Akwinu
kapłan, doktor Kościoła, 1227-1274
Encyklopedie hagiograficzne pod imieniem Tomasza wymieniają: 23 świętych i 11 błogosławionych. Doroczną pamiątkę naszego święta do roku 1969 obchodził Kościół 7 marca, w dzień śmierci świętego. Ale ten dzień przypada zawsze w Wielkim Poście. Dlatego nowa reforma liturgiczna z roku 1969 doroczne wspomnienie Świętego przesunęła wyjątkowo na 28 stycznia. Już to samo świadczy o randze św. Tomasza z Akwinu. Wybrano dzień 28 stycznia, wtedy to odbyła się uroczystość przeniesienia jego relikwii do Tuluzy (1369).
Dokumentów dotyczących św. Tomasza z Akwinu mamy wiele. A jednak nie zdołano ustalić wszystkich danych, dotyczących jego bogatego życia. Nie wiemy nawet dokładnie, w którym roku przyszedł na świat.
Kiedy chłopiec miał 5 lat, rodzice oddali go w charakterze oblata do opactwa na Monte Cassino. Świadczy to o klimacie na wskroś religijnym rodziny. Opatrzność wszakże miała inne zamiary wobec młodzieńca. Z niewyjaśnionych przyczyn opuścił on klasztor i udał się do Neapolu, gdzie studiował na tamtejszym uniwersytecie. Tam zapoznał się z niedawno założonym przez św. Dominika († 1221) Zakonem Kaznodziejskim. Święty miał wtedy ok. 20 lat. Krok ten spotkał się z dezaprobatą rodziny, która wszelkimi sposobami usiłowała skłonić Tomasza do opuszczenia zakonu. Wysłano nawet jego własną siostrę, Marottę, by mu dominikanów „wybiła z głowy”. Święty jednak umiał tak do niej przemówić, że sama wstąpiła do benedyktynek.
Przełożeni wysłali zdolnego młodzieńca na studia do Rzymu, a stamtąd około roku 1248 do Kolonii, gdzie wykładał na tamtejszym uniwersytecie głośny uczony dominikański, św. Albert Wielki († 1260). Po chlubnym ukończeniu studiów przełożeni wysłali Tomasza do Paryża, by na tamtejszej Sorbonie wykładał teologię. Był najpierw bakałarzem nauk biblijnych (1252-1253), z kolei wykładał „Sentencje” Piotra Lombarda (1253-1255). Zadziwiał wszystkich jasnością wykładów, wymową i głębią. Stworzył własną metodę, w której najpierw wysuwał trudności i argumenty przeciw danej prawdzie, a potem je zbijał kolejno i dawał pełny wykład.
W roku 1274 papież bł. Grzegorz X zwołał do Lyonu sobór powszechny. Zaprosił także św. Tomasza z Akwinu. Dni jednak Świętego były już policzone. Po krótkiej chorobie zmarł w drodze na sobór w opactwie cystersów w Fossanuova dnia 7 marca 1274 roku.
Do chwały świętych wyniósł Tomasza z Akwinu papież Jan XXII 1323 roku. Św. Pius V zaszczycił go tytułem doktora, czyli nauczyciela Kościoła. Papież Leon XIII ogłosił go patronem szkół katolickich. Już współcześni nadali Świętemu tytuł „doktora powszechnego”, a wiek XV przyznał mu tytuł „doktora anielskiego”. Relikwie Świętego dopiero w roku 1368 przeniesiono z Fossanuova do Tuluzy.
Spuścizna literacka św. Tomasza z Akwinu jest olbrzymia. Wprost wierzyć się nie chce, jak wśród tak wielu zajęć mógł napisać dziesiątki tomów. Zadziwia przy tym uniwersalizm podejmowanych zagadnień i głębia ich wyjaśnień. Wyróżniał się umysłem nie tylko analitycznym, ale także syntetycznym. On jedyny odważył się dać panoramę całej nauki filozofii i teologii katolickiej w systemie zdumiewająco zwartym, któremu nadano nazwę tomizmu. Do najważniejszych jego dzieł należą: Summa contra Gentiles, czyli apologia wiary przeciwko poganom, Kwestie dysputowane, Komentarz do sentencji Piotra Lombarda, Summa teologiczna i Komentarze do niektórych ksiąg Pisma świętego.
Wypada również przypomnieć, że Tomasz umiał połączyć niezwykłą wiedzę z niemniej wielką świętością. Powiedziano o nim, że „między uczonymi był największym świętym, a między świętymi największym uczonym”. Wyróżniał się skromnością, pokorą i duchem modlitwy. Był także uzdolnionym poetą. Zostawił piękne teksty liturgiczne do brewiarza i mszału na uroczystość Bożego Ciała. Kilka razy ofiarowanej mu godności biskupiej nie przyjął.