Julian Ursyn Niemcewicz


Julian Ursyn Niemcewicz

ŚPIEWY HISTORYCZNE

Zaczynają się „Bogurodzicą”.

PIAST

- zjazd w Kruszwicy po śmierci nowego Popiela, w celu wyboru nowego króla,

- w Polsce panowała zła sytuacja,

- Bóg okazał litość i zesłał Piasta, który słynął z dobroci i szlachetności,

- Piast i Rzepicha obchodzili postrzyżyny Piasta, gdy wśród biesiadników pojawiło się dwóch wspaniałych młodzieńców, mnożył się pokarm i napoje,

- lud chciał, by Piast został królem Polski, lecz odrzeka, że nie jest godzien,

- dumał nad wydarzeniami ostatniego wieczoru i znowu pojawili się dwaj młodzieńcy, byli to Aniołowie, ubrani w białe szaty,

- przekazali, że Bóg nakazał mu przyjąć koronę, obiecuje też Polsce opiekę,

- mówią, że przez wiele wieków potęga Polski będzie rosła, lecz zbytnia pomyślność przyniesie zepsucie i rozszarpią ją obce narody,

- Aniołowie znikają, a lud gromadzi się nad ranem i okrzykuje go królem,

- zasiada na tronie, przy którym ustawił pług, podkreślając wagę rolnictwa,

- „w mieczu i pługu są Polaków siły”.

BOLESŁAW CHROBRY

- po śmierci Mieczysława koronę przejmuje Bolesław Chrobry, który był dobry dla poddanych, a srogi dla obcych,

- na Polskę najechał Czech, lecz Chrobry go pokonał i przejął czeską koronę, zdobywając Morawy i inne tereny,

-pomaga zacnemu Świętopełkowi i pomaga mu w wyprawie na Ruś, przeciwko Jarosławowi,

- nad Bugiem ma miejsce krwawa walka, lecz z czasem zdobywa Kijów,

- ustawia słupy wzdłuż rzek, wyznaczając granice Polski,

- przyjmuje cesarza Ottona w Gnieźnie,

- był władcą dobrym, zaciętym w boju, lud żałował go po śmierci.

KAZIMIERZ MNICH

- za czasów Chrobrego w Polsce dobrze się działo,

- Mieczysław doprowadził do zguby swego kraju, gdyż w rzeczywistości władała nim Ryksa (księżniczka czeska), a ona nie cierpiała Polaków,

- Mieczysław opuścił Polskę, zabrał ze sobą syna Kazimierza,

- gdy Polska została bez rządu, mścić się zaczęły narody, które podbijał Chrobry,

- najpierw najechał Brzetysław i zdobył Gniezno,

- wysłano petycję do Kazimierza, by wrócił i przejął władzę,

- zastano go w klasztorze, wzruszył się losami ojczyzny i postanowił wrócić ją ratować,

- udało mu się wyprowadzić kraj z upadku.

BOLESŁAW ŚMIAŁY

- zasiadł na tronie, królewicze czescy prosili go o pomoc w walce z innymi narodami,

- spelnia obietnice, na tronie węgierskim obsadza Belę, a na kijowskim Izasława,

- w bogactwie i rozkoszach król i jego towarzysze bardzo się rozleniwili, nie pilnowali granic Polski,

- biskup Stanisław grozi mu rzuceniem klątwy,

- w kościele na Skałce trzech zuchwalców próbuje zabić biskupa, lecz jakaś tajemna siła im to uniemożliwia,

- Bolesław sam mści się i dokonuje zbrodni,

- opamiętuje się jednak i szuka przebaczenia, lecz lud występuje przeciw niemu i musi opuścić królestwo,

- potomni będą pamiętali mężne czyny króla, a słabość mu wybaczą.

BOLESŁAW KRZYWOUSTY

-Bolesław od najmłodszych lat czuł chęć władzy i żądzę zemsty,

- bardzo szybko przystąpił do walki i odnosił sukcesy, był bardzo mężny i wytrzymały, prędzej zginie, niż zniesie hańbę narodu, nie chce składać hołdu żadnemu wrogiemu państwu,

- z Niemcami toczył walkę na Psim Polu.

LESZEK BIAŁY

- był półsierotą, synem Heleny, wspólnie ubolewali nad losami Polski, matka mówi, że Leszek władałby krajem, gdyby ze wszystkiego ich nie ograbiono,

- wtedy Goworek służy Leszkowi radą tak, jak kiedyś służył jego ojcu,

- Goworek dotrzymał obietnicy i sprawował opiekę nad synem,

- Lud jednak znienawidził cnotliwego starca i postanowił, że odda Leszkowi koronę, gdy wygna go z kraju,

- Leszek był zamyślony i rozdarty, nie chciał oddalać przyjaciela, któremu tyle zawdzięcza, mimo jego namów, nie chce bogactw i blasku kosztem zdrady,

- odniósł zwycięstwo na wojnach, zasiadł na tronie i Goworek przed śmiercią doczekał jego koronacji.

WŁADYSŁAW ŁOKIETEK

- obraz po bitwie, wszędzie wiele łupów, także Krzyżackich, wytrwały król Łokietek siada pod dębem wraz z synem Kazimierzem,

- mówi do niego, że mimo 70 lat ciągle uczestniczy w walkach, tuła się mimo zasług dla kraju,

- Polskę otaczają nieprzyjaciele: Krzyżacy, Tatarzy, Rusini, itd.

- pomocy szukają u księcia litewskiego Giedymina: Kazimierz miałby się ożenić z jego córką,

- w niedługim czasie księżniczka znalazła się w królewskim zamku, odbyły się zaślubiny i wesele, Polska odbudowała swą pozycję i zyskała wielu jeńców,

- Łokietek przekazał władzę Kazimierzowi polecając, by rządził sprawiedliwie.

KAZIMIERZ WIELKI

- Polacy wojowali z Niemcami i Tatarami,

- Kazimierz zwołał zjazd w Wiślicy i ogłosił, że teraz żąda od nich pokoju i przestrzegania świętych praw, a nie ciągłej walki,

- ta mądrość i roztropność króla przyniosła Polsce szczęście, panował dostatek,

- rozstrzygał spory, zwano go „królem chłopów”,

- pod jego panowanie chciały dostać się inne krainy, np. Lwów i Halicz,

- planował z cesarzem małżeństwo swej pięknej wnuczki,

- po śmierci tego ostatniego Piasta, naród polski znajdował się w bardzo dobrym stanie.

HEDWIGA, KRÓLOWA POLSKA

- po śmierci Piastów ona przejęła koronę, była chlubą państwa i swojej płci,

- wielu kandydatów starało się o jej rękę, by pozyskać władzę, np. Ziemowit, Wilhelm, Jagiełło,

- Wilhelm starał się ją przekonać tym, że znają się od dzieciństwa, Jagiełło tym, że ofiaruje jej całą Litwę i wyrzeka się wiary, Ziemowit zrzekł się swych roszczeń radząc, by wybrała księcia litewskiego,

- Jadwiga się zgodziła, książę przyjął chrzest i imię Władysław, ogłaszają jedność Polski i Litwy, wszyscy starali się, by ludowi żyło się dobrze i bezpiecznie,

- Jadwiga umarła przedwcześnie, wszyscy opłakiwali jej śmierć.

WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO

- Władysław dzielnie bronił wiary chrześcijańskiej,

- Polsce zagrażali Krzyżacy i król wraz z Witoldem dzielnie bronił kraju,

- pod Grunwaldem otrzymują od mistrza krzyżackiego dwa miecze, proszą Boga o pomoc i opiekę w walce,

- odśpiewano „Bogurodzicę” i przystąpiono do bitwy,

- zginęło wielu krzyżackich rycerzy z mistrzem swym na czele,

- zwycięstwo jest chlubą polskiej historii.

ZAWISZA CZARNY

- był synem świetnego rycerza, który również w nim wzbudził wolę walki i na rycerza mianował, odtąd ojczyzna staje się jego kochanką,

- szybko wsławił się walecznymi czynami w Niemczech, Turcji i we Włoszech, powstało przysłowie wśród żołnierzy: „polegaj na nim, jakby na Zawiszy”,

- cesarz chciał zatrzymać go u siebie, lecz on odrzekł, że pierwszeństwo ma Jagiełło,

- siał postrach pod Grunwaldem i pod Koronowem,

- Jagiełło poślubia Zofię,

- Cesarz Zygmunt powierza Zawiszy obronę kraju przed najazdami Muzułmanów,

- rycerz w czarnej zbroi dzielnie broni i wywiązuje się w obietnic danych władcy,

- początkowo odnosił liczne zwycięstwa, ale później pada pod mściwym mieczem Turków, wspominając drogą ojczyznę.

WŁADYSŁAW WARNEŃCZYK

- hucznie obchodzono narodziny syna Jagiełły, przybył nawet Witold, by go powitać,

- Władysław w wieku 12 lat odziedziczył tron po śmierci ojca, panował sprawiedliwie i mądrze, wszystkie plemiona oddawały mu hołd,

- z czcią do niego odnosiły się też inne narody, np. Rzymianie i Węgrzy.

- zwyciężył Turków i rozsławiał imię Polski,

- posiadł słowacką koronę i chciał zjednoczyć wszystkie słowiańskie kraje,

- rada powiedziała mu jednak, że lepiej słynąć z pokoju, niż z boju,

- zginął jednak z rąk wroga, pod Warną.

KAZIMIERZ JAGIELLOŃCZYK

- po śmierci Władysława Warneńczyka Polacy pogrążyli się w żałobie, panowało bezkrólewie,

- prosili jego brata Kazimierza, by objął panowanie, lecz on zgodził się dopiero po trzech latach (był królem Litwy),

- Polskę zaatakowali Krzyżacy, po bitwie pod Chojnicami, traci nadzieję na zwycięstwo, lecz dopinguje go umierający rycerz,

- król ze swym wojskiem pomścił krzyżackie zbrodnie i odtąd Polska była bezpieczna,

- zwołał sejm w Piotrkowie, na który zjechali możni władcy,

- Polsce się powodziło, ród Jagiełłów był znany w całej Europie, Kopernik odnosił sukcesy, itd.

JAN ALBRYCHT

- chrześcijaństwo było zagrożone, rozprzestrzeniał się islam pod muzułmańskim orężem,

- Jan Albrecht pierwszy podjął się obrony religii, pełnej niepowodzeń, umiera pod jarzmem krzyżackim.

KRÓL ALEKSANDER

- król Aleksander objął panowanie po bracie i połączył dwa państwa (Polskę i Litwę),

- car moskiewski Iwan, podbijał liczne zamki litewskie, gdyś złość jego wzniecił Gliński, pokonany później, wraca do Wilna,

- na Litwę zaczęły najeżdżać hordy tatarskie, lecz waleczny Gliński odpiera atak,

- gdy powrócił z bitwy, król już umierał.

DUMA O KNIAZIU MICHALE GLIŃSKIM

- Gliński wiódł smutne dni, ukrywając się w jaskiniach,

- cierpienie dzieliła z nim cnotliwa córka, dodawała mu nadziei na odzyskanie wolności,

- mówi we wspomnieniach, jak ubolewał nad losem nękanej najazdami ojczyzny, wtedy ruszył na Tatarów, król Aleksander umierał widząc dzięki niemu Polskę zwycięską,

- zachęcony sukcesem pozabijał ród Brzezińskich, najechał z wrogiem na ojczyznę,

- po fakcie, zalewał się łzami i żałował zbrodni, prosił króla o wybaczenie, lecz skazano go na więzienie, wtrącono do owej pieczary na 10 lat,

- popełnił samobójstwo.

ZYGMUNT I

- nowy król postawił sobie zadanie doprowadzenia ojczyzny do spokoju,

- nie darował Glińskiemu,

- wzgardził panowaniem nad innymi państwami, rozszerza granice Polski,

- król przyjmował u siebie wszystkich zasłużonych wojowników, np. Tarnawski, Sieniawski, Zaremba,

- opiewa dzielne jego czyny Kochanowski i Janicki,

- rozwijał się dwór królowej Bony, a na nim młody August, krzewiła się kultura,

- dożył sędziwego wieku, a naród w ostatnich latach shańbił jego historię.

KONSTANTY KSIĄŻĘ OSTROGSKI

- gdy hetman Potocki był chory, przywołał do swego łoża giermka, by opiewał śpiewem czyny jakiegoś sławnego rycerza,

- chłopak wyśpiewał historię księcia Ostrogskiego, który żył za panowania Zygmunta Starego,

- bohater dostał się w niewolę moskiewską, dostał się do więzienia,

- gdy na Rosję napadli Tatarzy, car prosił, by Ostrogski się za nim wstawił, jeśli ich zwycięży, zostanie uwolniony,

- Ostrogski podjął się wyzwania i zwyciężył szyki Tatarów,

- giermek chciał dalej opiewać jego zasługi, lecz zasnął na lutni.

JAN TARNOWSKI

(żal rycerza nad zgonem hetmana swego)

- rozpamiętuje jego losy, gdy Zawisza Czarny posłał go do obcych krajów, gdzie sławił polski oręż,

- „zawsze zwycięzca, nigdy zwyciężony”,

- wyraża żal po stracie i wdzięczność dla jego walecznych czynów,

- „nie umarł cały, sława jego żyje”.

ZYGMUNT AUGUST

- koronacja króla w otoczeniu zacnych urzędników,

- Zygmunt August wygłasza przemowę, chwali zasługi polskich rycerzy,

- zamierza zaprowadzić jedność między Polską a Litwą, sejm ogłosił chęć połączenia,

- składano mu hołdy, jako władcy sprawiedliwemu.

HENRYK WALEZJUSZ

- Zygmunt August był ostatnim z Jagiellonów,

- po nim władzę objął Henryk Walezjusz, lud wybrał go jednogłośnie,

- Henryk władał krótko, po śmierci brata opuścił kraj,

- na jego poszukiwania ruszył Jan Tęczyński, pytał o przyczynę jego ucieczki, prosi, by nie gardził piastowym berłem,

- wojownik zranił się sztyletem i poparł krwią, z jakim narodem król ma do czynienia,

- poruszony król powraca do Polski.

STEFAN BATORY

- bitwy między Polską i Litwą a Rosją, rozpoczęły się, gdy tylko Batory objął władzę,

- pojawia się niewiasta przecudnej urody, która przypomina urzędnikom, co to cnota i mówi, że woli skończyć życie wolna, niż zhańbiona, zabija się sztyletem,

- Stefan słysząc to, porusza się i mężnie staje do walki,

- wszystkie kraje i ludy poznały moc jego oręża, w tym zdrajca Radziwiłł nad Wołgą, lecz król darował mu winę,

- w państwie gruntuje Stefan szczęście i spokój, powróciły dla Polski wieki złote,

- doczekał ostatnich swych dni wśród wdzięczności poddanych.

JAN ZAMOYSKI

- Zamoyski za kadencji czterech królów, służył w sejmie swymi radami („Zamoyski radził, Batory panował”),

- król, chcąc się odwdzięczyć, dał mu za żonę synowicę Gryzeldę, urządził wesele w Krakowie,

- hetman niedługo jednak cieszył się szczęściem osobistym, wyruszył na wojnę (np. zwyciężył pod Byczyną), Maksymilian zostaje wzięty w niewolę,

- Zamoyski zadziwiał wszystkich zdolnością wymowy, zawsze był lojalny wobec króla,

- „a wdzięczne muzy czynom pełnym chwały i cnotom jego zaginąć nie dały”.

ZYGMUNT II

- umarł król Stefan Batory, w państwie panowało bezkrólewie, wspierał je Zamoyski, lecz spokój burzył ród Zborowskich,

- w końcu naród wybrał na króla Zygmunta, lecz ten, mimo cnotliwości, nie umiał rządzić,

- polskie wojsko odnosiło wielkie sukcesy, zadziwiając cały świat, lecz król nie umiał odpowiednio z nich korzystać,

- utracił też dziedziczną koronę Szwedów, na klęskę kraju wpływ miał także Zebrzydowski,

- Żółkiewski z Chodkiewiczem pokonali Szwedów, lecz przyszło im się jeszcze zmierzyć z rokoszanami,

- król zwyciężył, lecz opłakiwał zwyciężonych,

- czasy zygmuntowe były „niekorzystne, ale pełne chwały”,

- za jego panowania tworzył Skarga i działał Sapieha.

DUMA O ŻÓŁKIEWSKIM

- w okolicach Dniestru spotkał Żółkiewskiego los okrutny, tam leżał ranny, tam ronił łzy nad klęską ojczyzny,

- wyliczenie zalet, wspomnienie hetmana Zamoyskiego,

- Zamoyski zwraca się do Zygmunta i Władysława, by kraj zawsze był im luby, itd.

KAROL CHODKIEWICZ

- gdy Batory wracał po zwycięskiej bitwie z Moskalami, grono młodzieńców wita bohatera, wśród nich Chodkiewicz, od dzieciństwa szkolony do walki,

- odwagą swoją zadał Szwedom niejedną klęskę (zasłynął np. w bitwie pod Kircholmem),

- każdy nieprzyjaciel Polski poznaje moc jego oręża,

- Anna Ostrogska oddaje mu swoją rękę, biorą ślub przed Bogiem, opuszcza jednak małżonkę i wyrusza walczyć nad Dniepr,

- dzielnie dowodzi, np. pod Chocimiem,

- z czasem jednak traci siły, nakazuje Polakom odwagę również po jego śmierci, dowództwo powierza Lubomirskiemu i kona, wszyscy opłakują jego zgon.

WŁADYSŁAW IV

-młody Władysław dopiero pobierał nauki od dzielnych hetmanów, a już uczyniono go królem i oddawano mu cześć,

- w walce z Rosją, podbici szturmem Moskale proszą o pokój,

- nieprzyjaciele się go obawiali, a naród szanował, poszerza granice,

- z Francji przybywa królowa Ludwika, która ma zostać jego żoną,

- jego huczne wesele było ostatnim dniem radość, gdyż nie spodziewał się, co szykują dla niego sąsiedzi.

JAN KAZIMIERZ

- urodził się w niekorzystnych czasach, przeciwko Polsce knuli sąsiedzi, zwłaszcza Chmielnicki z Tatarami, Moskale, czy Brandenburczyk z Rakoczym,

- Jak Kazimierz nie traci mądrości, odwagi i woli walki,

- wojował z nim Czarniecki, rycerz nieustraszony,

- przez 20 lat wojen z najeźdźcami król odzyskał wszystkie utracone ziemie, zwołuje sejm,

- wygłasza orędzie do narodu, w którym nawołuje do obrony i miłowania ojczyzny, a także prosi, by po śmierci jego prochy złożyć w grobach przodków.

DUMA O STEFANIE POTOCKIM

- wspomnienie dawnego męstwa ma dać młodym zachętę do walki,

- całe swe życie oddał ojczyźnie,

- jedyną miłością jego była Elżbieta (pochwała jej urody i cnót),

- gdy wyruszał na kolejną bitwę, opasała go białą wstążką, znak jej wierności,

- do decydującej bitwy doszło pod Żółtymi Wodami, tam padł, ugodzony strzałą, całe wojsko ubolewało nad stratą wodza, pochowali go między drzewami.

STEFAN CZARNIECKI

- pochodził ze szlachetnego domu, znanego z cnoty, czuł żądzę walki,

- już za młodu wsławił się w licznych walkach,

- dla wojny zostawił nawet ukochaną Zosię,

- skutecznie odpiera ataki Szwedów,

- gdy wybierał się na Szlezwik, córka zapytała go, dlaczego nie urodziła się mężczyzną, mogłaby wtedy zasłynąć w walce, lecz on odpowiada jej, że do dobra ojczyzny przyczyni się, rodząc mężnych synów,

- król dziękował mu za zasługi, lud także był wdzięczny,

- przed śmiercią swojego białego konia przekazał wnukowi wraz ze słowami: „kto kraj swój kocha i Boga się boi, ma szablę, konia, o resztę nie stoi.”

MICHAŁ KORYBUT

- został królem z woli ludu, zgromadzonego w Woli koło Warszawy, pochodził z możnego ludu Wiśniowieckich,

- knuto na niego spisek i po czterech latach umarł, kończąc panowanie.

JAN III

- po klęsce Michała Korybuta w walce z Turkami, na polu bitwy pozostaje jedynie Jan Sobieski,

- wielu książąt ubiegało się o tron, lecz tylko on był zasłużonym dla państwa,

- Kara Mustafa zbliżał się do Wiednia, uciekł Leopold i poseł prosił o pomoc w obronie chrześcijaństwa Jana,

- Jan podejmuje wyzwanie i rozgramia muzułmanów, tłum wiwatuje na jego cześć,

- król był mu bardzo wdzięczny za ocalenie, lecz potem nie otrzymywał żadnych dowodów podzięki.

POGRZEB KSIĘCIA JÓZEFA PONIATOWSKIEGO

- garstka Polaków wracała do ojczyzny, wśród powszechnie panującej radości, lecz każdy pytał o wodza, powiedziano o żałobie, wiozą zwłoki rycerza na jego koniu,

- powszechnie wznoszą się modły i słychać płacz, wszyscy żegnają wodza, który zginął za ojczyznę,

- na grobowcu wypiszą napis: „Tu leży rycerz, co walczył bez trogi i żył bez skazy”,



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
HLP - oświecenie - opracowania lektur, 33. Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła (Przedmowa, Do czyt
Oswiecenie, Powrót posła, Powrót posła - Julian Ursyn Niemcewicz
julian ursyn niemcewicz
Julian Ursyn Niemcewicz Rok 3333 czyli Sen niesłychany
Powrót Posła Julian Ursyn Niemcewicz 2
POWRÓT POSŁA Julian Ursyn Niemcewicz 2
Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła
Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła
15 Julian Ursyn Niemcewicz Dwaj panowie Sieciechowie
Julian Ursyn Niemcewicz Powrót Posła
Powrót Posła Julian Ursyn Niemcewicz
Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła
Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła akt II i III, oprac Marta Frączek
Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła
Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła
Julian Ursyn Niemcewicz Śpiewy historyczne
15 Julian Ursyn Niemcewicz Powrot posla oraz wybor bajek politycznych
Bajki polityczne Julian Ursyn Niemcewicz

więcej podobnych podstron