Co ma wspólnego inteligencja z układem nerwowym

Jeśli ktoś się zastanawia, o czym będzie poniższy artykuł, podpowiem tylko, że z pewnością nie o tym, kto jest bardziej inteligentny: choleryk od flegmatyka czy flegmatyk od choleryka? :-)

Spojrzenie na inteligencję z biologicznego punktu widzenia stało się realne dzięki rozwojowi nowoczesnych technik badawczych, pozwalających na obrazowanie pracy mózgu i układu nerwowego. Doprowadziły one do odkrycia kilku nowych, ciekawych zależności.

Ustalono, że szybkie przewodzenie impulsów nerwowych umożliwia sprawniejsze reagowanie, dając tym samym przewagę w zdaniach i testach IQ, w których stawia się ograniczenia czasowe. Ponadto szybkie tempo zachodzenia procesów nerwowych tworzy szansę prześcignięcia naturalnych procesów utraty informacji, odbywających się zwłaszcza w ramach pamięci krótkotrwałej. Im szybciej układ nerwowy przewodzi impulsy, tym większe bowiem prawdopodobieństwo, że uda nam się znaleźć rozwiązanie określonego zadania, zanim wiadomości, przechowywane w pamięci krótkotrwałej ulotnią się w wyniku procesu zapominania.

Zależności pomiędzy inteligencją a szybkością przewodzenia impulsów nerwowych sprawdzano za pomocą badań behawioralnych, psychofizjologicznych i neurofizjologicznych.

Pierwszy ich rodzaj zastosował Arthur Jensen. Zaprojektował on specjalny aparat, dzięki któremu mógł odróżnić czas potrzebny na podjecie decyzji od czasu potrzebnego na wykonanie reakcji. Przeprowadzony eksperyment wykazał, że iloraz inteligencji koreluje ujemnie z czasem potrzebnym na podjęcie decyzji. Oznacza to, że im wyższy poziom inteligencji tym krócej trwa proces wypracowywania adekwatnego do sytuacji sposobu zachowania. Inne badania nie tylko potwierdziły tę obserwację, ale też dowiodły, że występuje ona niezależnie od stopnia złożoności zadania i czasu potrzebnego na jego wykonanie. Pozostając przy ujęciu behawioralnym, trzeba też wspomnieć o badaniach tzw. czasu inspekcji. Polegają one na krótkim pokazywaniu określonych obrazów (czas inspekcji to minimalny czas prezentacji obrazu, pozwalający na wykonanie zadania według założonego kryterium poprawności - np. 95% poprawnych decyzji). Poszczególne obrazy przedstawiają zwykle dwa pionowe odcinki różnej długości, połączone na górze odcinkiem pionowym. Osoba, poddawana testowi, musi każdorazowo ocenić, która linia jest dłuższa. Czas reakcji, co warto podkreślić, nie jest w tym przypadku w ogóle brany pod uwagę. Liczy się wyłącznie czas ekspozycji obrazu, potrzebny do dokonania jego analizy percepcyjnej. Podobnie jak poprzednio, okazuje się, że jest on negatywnie skorelowany z ilorazem inteligencji, co oznacza że u przeważającej większości badanych osób wyższy poziom inteligencji wiązał się z krótszym czasem ekspozycji obrazu, niezbędnym do jego prawidłowej oceny percepcyjnej.

Bezpośredni związek pomiędzy inteligencją a szybkością przewodzenia impulsów nerwowych pokazują również wyraźnie badania psychofizjologiczne i neurofizjologiczne. Za pomocą pierwszych sprawdzano między innymi czas przystosowywania się gałki ocznej do zmiany oświetlenia. Drugimi zaś posługiwano się podczas pomiaru czasu potrzebnego na przebycie przez impuls nerwowy drogi pomiędzy nadgarstkiem a barkiem. W wyniku obu stwierdzono jednoznacznie, że mierzone czasy skracały się proporcjonalnie do wysokości ilorazu inteligencji, uzyskiwanego przez dane osoby w testach IQ.

Na podstawie wyników opisanych badań pełnoprawny wydaje się więc wniosek, że występuje ścisły związek pomiędzy inteligencją a sprawnością układu nerwowego. Przy czym nie chodzi bynajmniej o samą szybkość przewodzenia impulsów nerwowych, ale też o ogólną niezawodność układu nerwowego. Niezawodność oznacza w tym wypadku odporność na różnego rodzaju czynniki zewnętrzne mogące zakłócać pracę układu nerwowego. Osoby inteligentne nie tylko więc reagują szybciej, ale też bardziej regularnie, gdyż potrafią skutecznie pokonywać przeszkody utrudniające im skupienie się na rozwiązywaniu danego problemu. Tym samym daje to im przewagę nie tylko w zadaniach z ustalonymi ograniczeniami czasowymi, ale też w zadaniach, którym towarzyszy silny stres lub inne okoliczności niesprzyjające skupieniu i koncentracji.

---