INSTRUKCJA BHP

MAGAZYNOWANIE CIECZY ŁATWOPALNYCH

I. DANE OGÓLNE

1. Ciecze palne są, bardzo dużą grupą substancji chemicznych o zróżnicowanych właściwościach charakteryzujących się jedną wspólną cechą, mianowicie zapalających się pod wpływem bodźca termicznego o dostatecznej energii.

2. Największe zagrożenie stwarzają ciecze łatwo palne podzielone w zależności od ich temperatury zapłonu na trzy klasy niebezpieczeństwa pożarowego:

1. Ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 2l⁰C - I klasa.

2. Ciecze o temperaturze zapłonu w granicach 2l⁰ - 55⁰C - II klasa.

3. Ciecze o temperaturze zapłonu 55⁰ - 100 ⁰C - III klasa.

3. Ciecze łatwo palne, poza nielicznymi wyjątkami, nie wybuchają w stanie ciekłym. Wybuchowe są natomiast ich pary zmieszane w odpowiednim stosunku z powietrzem.

4. Aby nastąpił wybuch palnych par muszą być spełnione następujące warunki:

1. Stężenie par musi mieścić się w przedziale pomiędzy dolną a górną granicą wybuchowości.

2. Musi być odpowiednie stężenie tlenu, aby pary mogły być całkowicie spalone.

3. Spalanie musi być zainicjowane zapłonem (płomień, iskra) lub przez podgrzanie całej mieszaniny do temperatury samozapalenia.

5. Najczęstszymi przyczynami zapalania się cieczy łatwo palnych są:

1. Iskra lub otwarty płomień (papieros, podkute buty, narzędzia iskrzące przy uderzeniu).

2. Gorące rury lub ściany pieców (w tym przypadku o zapaleniu decyduje temperatura samozapalenia).

3. Wady instalacji i urządzeń elektrycznych (np. iskrzenie na złączach w wentylatorach, rozgrzewanie przewodów itp.).

4. Elektryczność statyczna powstająca przy przelewaniu cieczy do naczyń, ruchu cieczy w naczyniach itp.

5. Inne przyczyny, np. promieniowanie słoneczne, wyładowania atmosferyczne.

6. Większość cieczy palnych emituje podczas spalania toksyczne gazy lub opary. Również same te ciecze działają toksycznie lub narkotycznie. Zwykle atakują one błony śluzowe oczu, nosa i gardła. Ponadto odtłuszczają i wyjaławiają skórę, czynią ją suchą i skłonną do pękania. Właściwości odtłuszczające sprzyjają wchłanianiu przez skórę innych groźnych trucizn.

7. Właściwości niebezpieczne omawianych cieczy warunkują rozwiązania konstrukcyjne opakowań i budynków magazynowych, a także rzutują na warunki ich eksploatacji.

II. OGÓLNE WARUNKI SKŁADOWANIA

1. Ciecze łatwopalne o niskiej temperaturze zapłonu, takie jak np. eter etylowy, aceton, dwusiarczek węgla, octan metylu, benzyna powinny być w zasadzie przechowywane w magazynach zamkniętych.

2. Ciecze palne o temperaturze zapłonu powyżej 55⁰C można przechowywać także na składowiskach otwartych, zabezpieczonych przed wpływami atmosferycznymi oraz przed zbyt niskimi lub zbyt wysokimi temperaturami.

III. ZASADY SKŁADOWANIA NA PLACACH SKŁADOWYCH

1. Na otwartych placach składowych ciecze łatwo palne należy magazynować według klas niebezpieczeństwa pożarowego i rodzajów cieczy. Jest to istotne w razie pożaru, gdyż można wówczas zastosować te same środki gaśnicze dla danej grupy cieczy.

2. Otwarte place składowe trzeba lokalizować w odległości nie mniejszej niż 15m od granicy posesji. Odległość ta może być zmniejszona do 10m, jeśli obiekty składowe od strony działki mają ścianę przeciwpożarową.

3. Skład musi być tak usytuowany, aby w razie pożaru nie nastąpiło zablokowanie dróg dojazdowych do budynków i dróg przejazdowych obok składów otwartych.

4. Nawierzchnia składu powinna być niepalna, wodoodporna, zniwelowana i utwardzona, o lekkim spadku ułatwiającym spływ wód atmosferycznych oraz powinna mieć kanały odpływowe, odprowadzające ścieki do studzienek.

5. Na składowiskach nie zadaszonych nie wolno składować cieczy łatwo palnych umieszczonych w opakowaniach zewnętrznych, które wskutek działania czynników atmosferycznych mogłyby ulec uszkodzeniu.

6. Beczki należy składować na placach składowych w grupach o szerokości dwóch rzędów beczek i długości 30 beczek.

7. Pomiędzy grupami należy pozostawić wolną przestrzeń nie mniejszą niż 150cm.

8. Beczki należy grupować według rodzaju zawartej w nich cieczy i klasy niebezpieczeństwa pożarowego.

9. Na jednym placu składowym można ustawiać maksymalnie 4 grupy beczek.

10. Ilość cieczy składowanej w jednej grupie nie może przekraczać 50m³ w przeliczeniu na ciecze zaliczone do I i II klasy niebezpieczeństwa pożarowego.

11. Ciecze w bębnach i beczkach składować w pozycji leżącej.

12. Balony szklane należy ustawiać w szeregi o szerokości dwóch balonów i długości najwyżej 20 balonów, odległość pomiędzy szeregami nie może być mniejsza niż 150cm.

13. W stosach wolno piętrzyć tylko takie naczynia i opakowania zewnętrzne, których konstrukcja i wytrzymałość pozwala na ich bezpieczne układanie.

14. Wysokość stosu przy układaniu ręcznym może wynosić najwyżej 180cm.

15. Jeśli do układania stosu używa się urządzeń mechanicznych, wówczas jego wysokość zależy od wytrzymałości naczyń i opakowań zewnętrznych.

16. Przy składowaniu na składowiskach cieczy łatwo palnych, zaliczonych do I i II klasy niebezpieczeństwa pożarowego, należy stosować specjalne środki ostrożności, np. zraszanie zapobiegające podnoszeniu się temperatury magazynowanych cieczy i wzmożonemu parowaniu.

IV. ZASADY SKŁADOWANIA W MAGAZYNACH

1. Magazyny cieczy łatwo palnych powinny być oddzielnymi budynkami murowanymi, jednokondygnacyjnymi, przewiewnymi, zabezpieczonymi przed działaniem promieni słonecznych, suchymi, chłodnymi o temperaturze w granicach od 5⁰ do 15⁰C.

2. Każde pomieszczenie (sekcja magazynowa) o powierzchni powyżej 100m², w którym są składowane ciecze łatwo palne, musi mieć dwa wyjścia, z których jedno powinno prowadzić na zewnątrz budynku.

3. Wewnętrzne pomieszczenia magazynowe należy tak budować, aby odpowiadały określonej dla nich klasie odporności ogniowej.

4. Urządzenia przeciwpożarowe magazynu, np. automatyczne urządzenia tryskaczowe, należy wykonać zgodnie z wymaganiami ppoż.

5. Otwory prowadzące do innych pomieszczeń lub budynków powinny mieć szczelne, podwyższone progi o wysokości co najmniej 10cm lub podłogę ułożoną przynajmniej 10cm poniżej poziomu podłóg w sąsiednich pomieszczeniach. Otwory te należy wyposażyć w specjalne, samozamykające się drzwi przeciwpożarowe.

6. Ściany i podłogi muszą być połączone tak szczelnie, aby zabezpieczały przed przeciekami. Zamiast progów można stosować pokryte kratą rowki odprowadzające ścieki do łapacza cieczy łatwo palnych.

7. Podłogi muszą być gładkie, bez szpar, nie wywołujące iskier przy przetaczaniu beczek i bębnów. Najlepsza jest podłoga przykryta dywanem z gumy przewodzącej ładunki elektrostatyczne.

8. Wszelkie urządzenia elektroenergetyczne, stanowiące napęd i wyposażenie urządzeń mechanicznych instalowanych lub wprowadzanych do pomieszczeń magazynowych, powinny odpowiadać wymaganiom dotyczącym urządzeń elektroenergetycznych dla pomieszczeń i stref zagrożonych pożarem lub wybuchem.

9. Instalacja oświetleniowa musi być w wykonaniu przeciwwybuchowym.

10. Opakowania z cieczami łatwo palnymi należy układać w taki sposób, aby każda z nich była przyporządkowana do odpowiedniej grupy.

11. W miejscach składowania poszczególnych cieczy powinny znajdować się tablice z napisem podającym nazwę cieczy i jej klasę niebezpieczeństwa pożarowego, a na podłodze oznaczenia żółtymi pasami.

12. W pomieszczeniach magazynowych należy umieścić tablice podające dopuszczalne normatywy magazynowanych cieczy łatwo palnych.

13. Nad drzwiami umieścić tablice z napisami „materiały łatwo palne” i „palenie wzbronione” oraz tablice z rysunkiem płomienia na czerwonym tle.

14. Opakowania z cieczami łatwo palnymi o pojemności do 5l należy układać na specjalnie do tego celu przeznaczonych regałach wyposażonych w listwy zabezpieczające przed spadnięciem.

15. Na jednym poziomie regału można układać opakowania z cieczami należącymi do różnych klas niebezpieczeństwa pożarowego pod warunkiem, że maksymalna ilość cieczy łatwo palnych na tym poziomie będzie co najwyżej równa najmniejszej dozwolonej ilości, jaką ustalono dla klas znajdujących się na tym poziomie.

16. Pojemniki ustawiane na regałach można składować w warstwach o wysokości 90cm dla cieczy I klasy niebezpieczeństwa pożarowego i 180cm dla II klasy. Warstwy powinny być oddalone od siebie przynajmniej o 120cm.

17. W magazynie wzdłuż całej długości wyznacza się przejścia główne o szerokości co najmniej 240cm, przejścia boczne powinny mieć szerokość co najmniej 120cm.

18. Przejścia główne i boczne należy tak rozmieszczać, aby żaden pojemnik i opakowanie zewnętrzne nie znajdowało się dalej niż 360cm od przejść.

V. WYMAGANIA DO OPAKOWAŃ

1. Ciecze łatwo palne należy pakować w:

1. Bębny stalowe z wiekiem niezdejmowalnym.

2. Bębny aluminiowe z wiekiem niezdejmowalnym.

3. Kanistry stalowe.

4. Bębny z odpowiedniego tworzywa sztucznego z wiekiem niezdejmowalnym o pojemności nie większej niż 60dm³ lub kanistry z tworzywa sztucznego.

5. Opakowania kombinowane z naczyniami wewnętrznymi ze szkła, tworzywa sztucznego, porcelany, kamionki lub metalu.

2. Naczynia z białej blachy i metali lekkich z wiekiem zdejmowalnym są w zasadzie tylko do materiałów typu np. do klejów, farb, emalii itp.

3. Naczynia i ich zamknięcia powinny być mechanicznie wytrzymałe, szczelne i wykonane z materiałów odpornych na działanie znajdujących się w nich cieczy.

4. Zamknięcia naczyń powinny zabezpieczać przed samoczynnym otwarciem w czasie przenoszenia lub przewożenia naczyń i wskutek wzrostu ciśnienia wewnątrz naczynia.

5. Szczególną uwagę należy zwracać na szczelność naczyń przeznaczonych do przechowywania cieczy, które ogrzane do temperatury 50°C mogą osiągnąć ciśnienie przekraczające 0,3 MPa.

6. Przy napełnianiu należy zostawić wolną przestrzeń, aby zapobiec nadmiernemu wzrostowi ciśnienia przy ogrzaniu cieczy.

7. Wolną przestrzeń ustala się uwzględniając różnicę pomiędzy temperaturą w chwili napełnienia, a temperaturą, do jakiej ciecz może się ogrzać podczas przewozu po wydaniu z magazynu. Zazwyczaj naczynia napełnia się do 90-95% ich objętości.

8. Opakowania szklane, kamionkowe lub porcelanowe zabezpieczać dodatkowo opakowaniem niepalnym np. koszem metalowym z niepalną, chłonną wyściółką. Dotyczy to głównie butli i balonów o pojemności powyżej 5l.

VI. ZASADY BEZPIECZNEJ PRACY W MAGAZYNIE

Transport wewnętrzny:

1. Opakowania kruche zawierające ciecze łatwo palne należy ze środka transportowego do magazynu i odwrotnie przenosić lub przewozić ostrożnie, zabezpieczając je przed stłuczeniem lub zsunięciem się, najlepiej w koszach lub kartonach itp.

2. Opakowania o ciężarze do 10kg może przenosić 1 osoba.

3. Opakowania większe powinny być przenoszone przez co najmniej 2 osoby.

4. Do przewożenia skrzyń lub małych beczek zaleca się stosować wózki ręczne dwu lub cztero kołowe, albo elektryczne.

5. Do przewozu balonów i beczek należy używać wózków specjalnie do tego celu przystosowanych.

6. Przed przenoszeniem balonu w koszu należy upewnić się, jaki jest stan uchwytów i dna kosza.

7. Beczki staczane po pochylni należy zabezpieczać liną.

8. Materiały przyjęte do magazynu natychmiast ustawić na wyznaczonych miejscach.

Sprzęt i środki bhp wymagane podczas pracy w magazynie:

1. Pracowników magazynu należy wyposażyć w sprzęt ochrony osobistej (ubranie robocze, rękawice ochronne, trzewiki na podeszwach z gumy, maski przeciwgazowe z pochłaniaczem na pary organiczne lub uniwersalnym, okulary szczelnie przylegające).

2. Magazyn powinien , być wyposażony w środki i sprzęt przeciwawaryjny przeznaczony do likwidacji i usuwania rozlanych cieczy palnych oraz do oczyszczania próżnych opakowań.

3. Do likwidacji i usuwania cieczy palnych należy stosować:

1. Łopaty drewniane.

2. Suchy materiał chłonny (np. trociny) w skrzyni na zewnątrz magazynu zabezpieczony przed opadami.

3. Wodę do spłukiwania resztek cieczy mieszających się z wodą.

4. Do oczyszczania próżnych naczyń stosuje się alkohol denaturowany lub wodę.

5. Sprzęt przeciwpożarowy należy wyraźnie oznakować, umieszczać na widocznym miejscu i nie narażać na uszkodzenia mechaniczne. Ilość sprzętu określają szczegółowe przepisy przeciwpożarowe.

6. Wewnątrz magazynu umieścić skrzynie z piaskiem i drewnianą łopatą.

Zasady pracy w magazynie:

1. Prace związane z transportem, przeładunkiem i składowaniem materiałów łatwo palnych mogą wykonywać tylko pracownicy przeszkoleni w tym zakresie pod względem bhp.

2. Wymienione prace wolno wykonywać tylko przy zastosowaniu odpowiednich środków transportu, środków zabezpieczających i właściwego sprzętu ochrony osobistej.

3. Za przestrzeganie tych wymogów odpowiedzialny jest kierownik magazynu.

4. Magazynier i pomocnik udając się do magazynu powinni mieć ze sobą osobisty sprzęt ochronny.

5. Przed wejściem do środka muszą sprawdzić, czy sprzęt przeciwpożarowy i przeciwawaryjny jest na miejscu i czy jest gotowy do użycia.

6. W tym czasie powinni uruchomić wentylator i dopiero po upływie 5 minut mogą wejść do wnętrza magazynu, gdzie zobowiązani są sprawdzić stan i gotowość do użycia sprzętu przeciwpożarowego, stan materiałów i opakowań oraz porządek w magazynie.

7. Pęknięte lub rozbite pojemniki należy usunąć, a rozlaną ciecz zlikwidować. Dopiero po stwierdzeniu, że nie zagraża żadne niebezpieczeństwo można przystąpić do normalnych czynności magazynowych.

Przyjmowanie i wydawanie materiałów:

1. Magazynierowi wolno przyjąć do magazynu ciecze łatwo palne w opakowaniach nie naruszonych, szczelnie zamkniętych, właściwie oznakowanych i zabezpieczonych przed uszkodzeniem.

2. Opakowanie uszkodzone magazynier obowiązany jest przyjąć, należy jednak przechować je chwilowo w wydzielonym miejscu. Dalszy tok postępowania z takim opakowaniem (zużycie zawartości, przepakowanie, zniszczenie) kierownik magazynu uzgadnia w miarę potrzeby ze służbą bhp .

3. Podobnie należy postępować z opakowaniem, które uległo uszkodzeniu w trakcie magazynowania.

4. Opakowania ze środka transportowego powinno wyładowywać co najmniej dwóch ludzi, przy czym należy zwracać uwagę na ostrożne wykonywanie tej czynności.

5. Beczek i skrzyń nie wolno zrzucać, lecz należy staczać je lub zsuwać, zabezpieczając przed uderzeniem o ziemię lub o twarde przedmioty.

6. Opakowania przeniesione do magazynu, po rozpakowaniu opakowań zbiorczych, należy niezwłocznie ustawić na wyznaczonych miejscach.

7. Odpadki papieru, tektury, woliny itp. należy niezwłocznie usunąć poza teren magazynu.

8. Użytkownikom w miarę możliwości należy wydawać z magazynu całe opakowania, by sprowadzić do minimum wszelkie operacje stwarzające zagrożenie.

9. Ciecze palne z dużych opakowań (beczek, balonów) do mniejszych należy wylewać ze stojaków, w pomieszczeniach wydzielonych i na stanowiskach specjalnie do tego celu przeznaczonych, mających dobrą wentylację.

10. Przed rozlewaniem ,duże naczynia należy uziemić za pomocą giętkiego przewodu miedzianego, który może być np. wprowadzony do wnętrza naczynia.

11. Otwór balonu lub beczki zabezpieczyć korkiem z rurką w celu uzupełniania powietrza.

12. Do przelewania zaleca się stosować lewary, unikając w trakcie tej operacji rozprysków i gwałtownego wylewania cieczy.

13. Próżne beczki i balony, nie przeznaczone do oczyszczenia, zamknąć szczelnie i usunąć do pomieszczenia przeznaczonego do składowania pustych opakowań.

14. Naczynia próżne lecz nie oczyszczone należy traktować jako stwarzające zagrożenie pożarowe i wybuchowe i stosować środki ostrożności, jak dla naczyń napełnionych.

15. Niedozwolone jest wykręcanie korków lub usuwanie czopów przy użyciu narzędzi powodujących wywołanie iskry krzesanej.

Postępowanie z rozlanymi cieczami:

1. Rozlaną ciecz łatwo palną należy niezwłocznie zasypać materiałem chłonnym, np. trocinami i zebrać drewnianą łopatą do zamykanego pojemnika. Zabieg ten powtarzać aż do całkowitej likwidacji rozlewiska.

2. W przypadku rozlania cieczy mieszającej się z wodą (alkoholu, acetonu), należy dodatkowo spłukać podłogę wodą. Wszystkie te czynności wykonywać w masce przeciwgazowej.

3. Po usunięciu rozlanej cieczy magazyn dokładnie przewietrzyć, a odpadki spalić na placu spalań.

4. Próżne opakowania oczyszcza się następująco:

1. Po cieczach mieszających się z wodą przez kilkakrotne wypłukanie wodą i wysuszenie.

2. Po innych cieczach przez dwukrotne wymycie alkoholem denaturowanym, następnie wypłukanie wodą i wysuszenie.

5. Ciekłe odpady, takie jak alkohol denaturowany po myciu opakowań albo ciecze z pękniętych lub nadtłuczonych opakowań, należy na placu spalań zmieszać z trocinami i spalić.

6. W celu usunięcia par cieczy łatwo palnych zaleca się napełnianie opróżnionych beczek wodą lub ich wyparowanie.

Specjalista ds. BHP

............................

1

---