Przybliżając postać księdza Jana Bosko...

Święty Jan Bosko  (oryginalnie: Giovanni Melchior Bosco) urodził się 16 sierpnia 1815 r. w Becchi - w północnych Włoszech. Był synem piemonckich wieśniaków. Gdy miał zaledwie 2 lata zmarł jego Ojciec Franciszek. Jego matka musiała zająć się utrzymaniem trzech synów. Młode lata spędził w ubóstwie. Wcześnie musiał podjąć pracę zarobkową. Kiedy miał 9 lat, Pan Bóg w tajemniczym widzeniu sennym objawił mu jego przyszłą misję. Przyśniła mu się niezwykła historia. Był wśród kolegów i siłą próbował ich zmusić do tego, by nie przeklinali. Wówczas pojawił się dostojny Mężczyzna, który zachęcał go, aby zjednywał sobie przyjaciół łagodnością i miłością, a nie siłą. Na obawy Janka, czy podoła, mężczyzna obiecał mu dać nauczycielkę - swoją Matkę. Wtedy zjawiła się kobieta w świetlistej szacie, a Janek zobaczył stado niesfornych zwierząt, które nagle stały się potulnymi barankami. Janek opowiedział o śnie swojej matce, która odparła: "Kto wie, może zostaniesz księdzem". Misję daną przez Boga zaczął Jan na swój sposób rozumieć i pełnić. Widząc, jak wielkim powodzeniem cieszą się przygodni kuglarze i cyrkowcy, za pozwoleniem swojej matki w wolnych godzinach szedł do miejsc, gdzie ci popisywali się swoimi sztuczkami, i zaczynał ich naśladować. W ten sposób zbierał mieszkańców swojego osiedla i zabawiał ich w niedziele i świąteczne popołudnia, przeplatając swoje popisy modlitwą, pobożnym śpiewem, i "kazaniami", które wygłaszał.

Pierwszą Komunię św. przyjął, gdy miał 11 lat. Dopiero w wieku 14 lat rozpoczął naukę u pewnego kapłana. Po przerwie spowodowanej śmiercią tego księdza, ukończył szkołę podstawową i średnią pracując na swoje utrzymanie.

"Zaniósł wiarę, światło i pokój tam, gdzie samotność rodziła nędzę" (z hymnu Liturgii Godzin).

Po ukończeniu szkół Jan został przyjęty do wyższego seminarium duchownego w Turynie. Tutaj pod kierunkiem św. Józefa Cafasso, wykładowcy i spowiednika, czynił znaczne postępy w doskonałości chrześcijańskiej (1835-1841). 5 czerwca 1841 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Za poradą św. Józefa Jan wstąpił do Konwiktu Kościelnego dla pogłębienia swojej wiedzy religijnej i życia wewnętrznego.
8 grudnia 1841 roku w Turynie doszło do błahego z pozoru zdarzenia, które - jak się później okazało - miało przełomowe znaczenie w życiu ks. Bosko. Pewnego dnia do zakrystii przyszedł biedny szesnastoletni chłopiec. Zakrystianin próbował nakłonić go, aby służył do Mszy świętej.Gdy ten odrzekł, że nie potrafi, mężczyzna przepędził go niegrzecznie. Ksiądz Bosko ujął się za chłopcem i nawiązał z nim rozmowę. Chłopiec nazywał się Bartłomiej Garelli. Okazało się, że był sierotą, nie umiał czytać ani pisać, zapomniał pacierza. Ze względu na swój wiek wstydził się uczęszczać na katechezę z małymi dziećmi. Ksiądz Bosko zaproponował mu, że sam zacznie uczyć go katechizmu. Chłopiec z radością przystał na te propozycję. Dzień spotkania księdza Bosko z chłopcem uważa się za początek wielkiego dzieła, jakim były oratoria dla zagubionej młodzieży - miejsca będące domem, kościołem, szkołą i jednocześnie placem zabaw. Od tego dnia zaczął gromadzić samotną młodzież, uczyć ją prawd wiary, szukać dla nich pracy u uczciwych ludzi. W niedzielę zaś zajmował młodzież rozrywką, dawał okazję do wysłuchania Mszy Świętej i do przyjmowania sakramentów świętych. Ponieważ wielu z nich było bezdomnych, starał się dla nich o dach nad głową. Tak powstały szkoły elementarne, zawodowe i internaty, które rychło rozpowszechniły się w Piemoncie.
Ten apostoł młodzieży uważany jest za jednego z największych pedagogów w dziejach Kościoła. Zdawał sobie wszakże sprawę, że sam jeden tak wielkiemu dziełu nie podoła. Aby zapewnić stałą pieczę nad młodzieżą, założył dwie rodziny zakonne: Pobożne Towarzystwo Św. Franciszka Salezego dla młodzieży męskiej salezjanów (1859) oraz zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki Wiernych dla dziewcząt (1872). Będąc tak aktywnym, Jan potrafił odnajdywać czas na modlitwę i głębokie życie wewnętrzne. Obdarzony niezwykłymi charyzmatycznymi przymiotami, pozostawał człowiekiem pokornym i skromnym. Uważał siebie za liche narzędzie Boga.
Rozwinął szeroko działalność misyjną, posyłając najlepszych swoich synów duchownych i córki do Ameryki Południowej. Dzisiaj te dwie rodziny salezjańskie pracują na wszystkich kontynentach świata, na polu misyjnym, zajmując jedno z pierwszych miejsc. W dziedzinie wychowania chrześcijańskiego św. Jan Bosko wyróżnił się nie tylko jako jeden z największych w dziejach Kościoła pedagogów, ale zostawił po sobie kierunek-szkołę pod nazwą "systemu uprzedzającego", który wprowadził prawdziwy przewrót w dotychczasowym wychowaniu.

Nie mniejsze zasługi położył św. Jan Bosko na polu ascezy katolickiej, którą uwspółcześnił, uczynił dostępną dla najszerszych warstw wiernych Kościoła: uświęcenie się przez sumienne wypełnianie obowiązków , doskonalenie się przez uświęconą pracę. Ta właśnie tak prosta i wszystkim dostępna asceza salezjańska wyniosła na ołtarze Jana Bosko. Cały wolny czas Ksiądz Jan poświęcał na pisanie i propagowanie dobrej prasy i książek. Początkowo wydawał w drukarniach turyńskich. Od roku 1861 posiadał już własną drukarnię. Rozpoczął od wydawania żywotów świątobliwych młodzieńców, by swoim chłopcom dać konkretne żywe przykłady i wzory do naśladowania. Od roku 1877 dla wszystkich przyjaciół swoich dzieł zaczął wydawać jako miesięcznik, do dziś istniejący, Biuletyn Salezjański. Wszystkie jego pisma wydane drukiem to 37 tomów. Ponadto pozostawił po sobie olbrzymią korespondencję.
 

Jan Bosko zmarł w roku 1888. Jest patronem młodzieży, młodych robotników i rzemieślników.

System wychowawczy księdza Jana Bosko

Jak już wspomniałam wcześniej ks. Jan Bosko jest twórcą systemu uprzedzającego, inaczej zwanego także systemem prewencyjnym lub zapobiegawczym.

Celem wychowania według księdza Bosko jest kształtowanie młodych ludzi na “dobrych chrześcijan i uczciwych obywateli”. System wychowawczy księdza Bosko, zwany systemem prewencyjnym, opiera się na rozumie, religii i dobroci. Zakłada on, że w każdym, nawet "najtrudniejszym" wychowanku tkwią zadatki dobra, a zadaniem wychowawcy jest je odkryć i na nich budować przyszłość.

Termin prewencyjny pochodzi od łacińskiego słowa praevenire - wychodzić przed, wysuwać się na czoło. Oznacza on w rzeczywistości walkę ze złem. Idea ta skoncentrowana jest na poszukiwaniu dobra w wychowankach. Doskonale charakteryzuje to przesłanie wychowawcze, określenie systemu mianem „pedagogiki dobrem uprzedzającej.” Celem ów wychowania jest nastawianie młodych na dostrzeganie dobra oraz samorealizację przez dobro. Żyjący w XIX wieku ksiądz Bosko odcinał się zdecydowanie od dziewiętnastowiecznej szkoły tradycyjnej, opowiadając się za dynamicznym systemem ukierunkowanym na rozwój i różnicowanie metod. Według niego tylko taki system jest w stanie dopasować się do warunków środowiskowych oraz potrzeb konkretnego wychowanka. Przeciwstawił swoją metodę oddziaływania do obowiązującego wychowania represyjnego, którego wpływy były oparte na sile i przemocy w przypadku złamania regulaminu. System prewencyjny łagodnie proponuje wychowankowi zachętę do nauki przestrzegania prawa.

Oryginalność systemu Bosko wynika przede wszystkim z doskonałego połączenia wypracowanej wiedzy praktycznej z myślą wychowawczą, co przekazywał w nauczaniu swoich współbraci: „dzięki tej metodzie, wymagającej wprawdzie poświęceń, osiągną wszystko od wychowanka: zdobędą jego trwałe przywiązanie, uodpornią go na złe wpływy, zatracą złe przyzwyczajenia wyniesione z domu czy ulicy, a serca podbite dobrocią wychowawców ulegną gruntownemu przeobrażeniu.” Środki, którymi posługiwał się Bosko to między innymi: msza święta, modlitwa, nauka religii oraz rekolekcje. Poza tym doniosłą rolę odgrywała atmosfera rodzinnej radości i optymizmu w każdym aspekcie życia codziennego. Relacje interpersonalne między wychowankiem a wychowawcą, również oparte zostały na więzi rodzinnej, które w pełni realizują się poprzez wartość braterstwa, wzajemnej życzliwości, zaufania i bezpośredniej rozmowy. Oryginalność wyraża się także w wielorakich celach wychowania. Twórca systemu dążył do integralnego wychowania młodego człowieka będącego chrześcijaninem, a także obywatelem państwa gotowym odważnie i aktywnie włączyć się w życie społeczne. Ofiarowując swoim wychowankom wykształcenie zawodowe i pracę, wprowadzając w kulturę i obdarowując miłością, stwarzał także odpowiednie warunki do osiągania świętości na każdym etapie życia.

Ponadczasowy wymiar systemu prewencyjnego wyraża się w zasadach wychowania, czyli w ogólnych normach postępowania pedagoga w procesie wychowania i realizowania go w celu uzyskania wysokiej skuteczności. Założenia normatywne metody wychowawczej Bosko skupiają się na obecności pedagogicznej, tak zwanej „asystencji”, religijności, miłości, rodzinnej atmosferze oraz karności i przejawiają się w postawach wychowawców przez rozum, odpowiedzialność, religijność i miłość.

Zasady w wychowaniu metodą księdza Bosko:

Zasada rozumności w wychowaniu

Zasada zmierza w pierwszej kolejności do posługiwania się rozumem przez wychowawcę. W pedagogii księdza Bosko oznacza ona „zdrowy rozsądek, rzeczowość i zaakceptowanie całokształtu warunków rzeczywistego życia młodzieży, elastyczność w programowaniu, kierowanie się rozumem w pełnieniu funkcji systemu zapobiegawczego i motywowanie poleceń” . Tak postępujący wychowawca przyzwyczaja wychowanka do posługiwania się prawidłami rozumowania. Z jego wykorzystaniem młody człowiek staje się zdolny do krytycznej oceny i wyboru, jak również do uzasadnienia własnych decyzji. Działanie z własnego wyboru oraz potwierdzenie własnej osobowości to według św. Jana Bosko dwie fundamentalne potrzeby, które wychowanek w pełni zaspokaja posługując się zasada rozumności. Poza tym rozum pozwala na osiągnięcie harmonii między czynem a myślą: spokojnie i mądrze działać a zarazem w sposób wyważony wyrażać myśli. Pozwala utrzymywać kontakty z innymi w duchu wspólnoty, w której szanuje się odrębność postępuje według wspólnie wypracowanych reguł. Stosowanie zasady rozumności pozwala wychowankom dostrzec własne zalety a także pobudza do pracy nad sobą w celu inspiracji do wolnego i świadomego działania, poprzez które potwierdza się swoją osobowość. W zasadzie tej nie chodzi, więc wyłącznie o rozwój intelektualny, lecz o wszechstronne i rozważne oddziaływanie na siebie i innych.

Zasada religijności w wychowaniu

System prewencyjny księdza Bosko zakłada wprowadzanie podopiecznych w duchowe przeżywanie wiary, co wyraża się w słowach świętego: „Religia prawdziwa i szczera, kierująca uczynkami młodzieży, rozum właściwie stosujący zasadę wiary do wszystkich uczynków oto w dwóch słowach stosowany przeze mnie system” . Ksiądz Bosko widział w niej drogę do serca, umysłu i duszy młodego człowieka oraz pomoc w osiąganiu przez niego pełni rozwoju osobowego. Atmosfera religijności otwiera tak rozum, jak i wolę młodego, budzi jego ciekawość oraz naturalne pragnienie dobra. Z tego względu punktem wyjścia w pedagogii świętego Bosko było takie tworzenie warunków religijno-moralnego rozwoju młodzieży, aby mogła osiągnąć świętość i zbawienie jako cel ostateczny.

W oratorium ksiądz Bosko poprzez katechizm, nauki moralne, rady i praktyki pobożności próbował zaszczepić w młodzieży bojaźń Bożą wraz z umiłowaniem cnoty i odrazą do grzechu. Często powtarzał swoim wychowankom jak ważna dla prawidłowego wzrostu osoby jest codzienna Eucharystia, a także częsta spowiedź jako element pracy nad sobą i przezwyciężanie własnych słabości. I chociaż ksiądz Bosko nie wyobrażał sobie wychowania bez religii, kierował się zasadą, że nie może ona być wymuszona, narzucona wychowankom przez rodziców, wychowawców czy katechetów. Często powtarzał swoim współpracownikom, że „nie należy nigdy przymuszać chłopców do sakramentów świętych, ale tylko ich zachęcać i dawać im do tego sposobność. Religia, bowiem nie może być czymś uciążliwym, przytłaczającym, czy nudnym. Religia nie może zabijać radości życia wychowanka, lecz wręcz odwrotnie, religia ma być podstawą radości i optymizmu. Ona ma młodego człowieka podnosić, ukazać mu perspektywę innego życia, odkryć wartość samego siebie(...) Sam wychowawca musi być osobą wierzącą, która autentycznie przeżywa swoją religijność. Tylko taka osoba może dostrzec w swoim podopiecznym to, co dobre, sprawiedliwe i pozytywne ze względu na Boga jako przyczynę i cel ostateczny życia.” Salezjanie do dziś w swoich inicjatywach wychowawczych stosują zasadę religijności bez narzucania nikomu jej przeżywania. Stwarza się możliwość uczestniczenia w Eucharystii, a motywacją do niej jest poczucie wspólnoty salezjańskiej. Wymowne są tu starania księży, aby przekaz religijny był zrozumiały dla każdego, w różnym wieku, co skutkuje pogłębieniem duchowego przeżywania.

Obok rozumności wychowawczej, zasada religijności stanowi jeden z najważniejszych wyznaczników systemu prewencyjnego księdza Bosko. Ona pozwala rozbudzić w młodym człowieku najbardziej ludzkie sfery jego życia i ukazać mu ostateczny cel i perspektywę życia- czyli świętość. „Bez niej nie ma ani wychowania, ani rozwoju osobowego człowieka. Dlatego powinna ona wszechogarniać proces wychowania: wszystko, wszystkich, tak wychowanka, jak i wychowawcę, tak treści, jak i formy wychowania, tak ludzi, jak i rzeczy oraz powinna być autentyczna i skuteczna”. Zgodnie z ideą Bosko: pracy i zabawie ma towarzyszyć modlitwa.

Zasada miłości w wychowaniu

We wstępie jednej z książek o wychowaniu młodzieży Jan Bosko pisze: „Moi kochani chłopcy, kocham was wszystkich z całego serca. Już samo to, że jesteście młodzi, wystarczy, abym was kochał” . Wychowanie jest sprawą serca, kierowanego rozumem i delikatną wrażliwością- to fundamentalna zasada była nieustannie powtarzana przez świętego Bosko. Jej odniesienie to postawa charakteryzująca się troską o rozwój wychowanka, pragnieniem jego dobra- zarówno ludzkiego, jak i Bożego. Trafnie ujmuje ją jeden z biografów Jana Bosko- Luciano Cian: „Humanistyczne podejście do człowieka, serdeczność, otwarte ramiona w chwili spotkania, słodycz, gorąca i czysta uczciwość(…) Miłość wychowawcza powoduje więc dobre układy pedagogiczne, prawdziwe „bycie z”, ażeby zapobiegać i formować, bycie razem, ażeby współpracować, pomagać, popierać wzrost jak również by bronić, darzyć uczuciem niewinnym i czystym, nie zmąconym zmysłowym egoizmem lub osobistym przywiązaniem”.

Miłość w ujęciu Jana Bosko ma przybrać formę zaufania do wychowanka, szczerości i poszukiwania prawdy. Przede wszystkim rozumiana jest jako dobroć, która zakłada troskę o relację wychowanek- wychowawca, której wyznacznikiem jest swoista zażyłość. Wychowawca okazując miłość staje się dla podopiecznego bratem, ojcem i przyjacielem, zawsze gotowy wesprzeć w chwili słabości. Miłość rozpatrywana w perspektywie rozumu i religii wyraża się także w poszanowaniu osoby wychowanka. Szacunek pozwala dostrzec i zrozumieć potrzeby jednostkowe wychowanków. Każdy z nich, zgodnie z myślą Bosko, musi czuć się osobiście rozumianym, szanowanym i kochanym. Tylko wtedy dzieło wychowawcze ma sens.

Atmosfera rodzinna w systemie prewencyjnym

Kolejna zasada myśli pedagogicznej księdza Bosko, która w sposób ścisły łączy się z miłością wychowawczą to atmosfera rodzinna. W swoim praktycznym wymiarze system prewencyjny miał na celu zapewnienie lub przywrócenie wychowankom pełnego i w miarę zintegrowanego środowiska rodzinnego. Jednym z elementów definicji oratorium jest pojęcie dom, a więc miejsce, gdzie króluje miłość. Ksiądz Bosko wzorował się na ówczesnej rodzinie ludowej, w której relacje między domownikami odznaczały się dobrocią prostotą, serdecznością, w której dzieci odnoszą się do rodziców z pokorą i z szacunkiem, ofiarnie i w cichości spełniając swe obowiązki . Stąd wypływa nieustanna troska Bosko o przekształcenie każdego dzieła w rodzinne środowisko wychowawcze.

Stosunek wychowawców salezjańskich względem swoich podopiecznych opisał według zamysłu Bosko, Józef Wilk: „Ksiądz Bosko opierając wychowanie o ducha rodzinnego stawia przede wszystkim wychowawcom wielkie wymagania. Ich stosunek do wychowanków ma być analogiczny do tego, jaki zachodzi w rodzinie naturalnej między ojcem a dziećmi. Analogia dotyczy zwłaszcza dwu elementów tej relacji: relacja ta wymaga stałej, ustawicznej obecności wychowawcy, obecności zapobiegawczej, współpracy i wspomagania w wewnętrznym dojrzewaniu dziecka; relacja ta jest relacją miłości. Miłość okazana i odwzajemniona jest podstawowym warunkiem skuteczności oddziaływania.” Wymagania te są również wskazówką dla samych rodziców względem tworzenia rodzinnej atmosfery w domu.

Asystencja- pozytywna obecność wychowawcy

Kolejną zasadą w wychowaniu metodą ks. Bosko jest asystencja. Jak pisał P. Braido oznacza ona nieprzerwaną obecność wszystkich wychowawców, na czele których znajduje się dyrektor. On wyraża konkretnie, w całości zabiegów, sens „systemu zapobiegawczego”, pojętego jak działanie pozytywne, kierowanie, nadawanie kierunku, ustawiczny i nieustępliwy wpływ. Według Jana Bosko asystencja to całokształt oddziaływań i postaw osób zajmujących się wychowaniem. Asystentem jest, więc każdy wychowawca w zakładzie salezjańskim, który z pełnym zaangażowaniem i szczerze poświęca się dla dobra swoich podopiecznych. Reguła ta obok miłości wychowawczej, rozumności i religijności decyduje o skuteczności stosowania systemu prewencyjnego. Ksiądz Bosko mówiąc o wychowaniu zawsze miał na myśli kontakt międzyosobowy. Z tego względu ”asystencja” nie sprowadza się do policyjnych sposobów zabezpieczania, czy też bezdusznego „dyżurowania” w miejscach gdzie przebywa młodzież. W jego rozumieniu w regule asystencji chodzi o obecność stałą, solidarną, promocyjną, animującą i wspierającą wychowanka w jego stawaniu się uczciwym obywatelem i dobrym chrześcijaninem.

W praktyce może ona przyjmować różne formy, w zależności od miejsca i okoliczności przebywania wychowawcy z wychowankami (internat, oratorium, szkoła, świetlica, wycieczka, dom kultury, boisko, warsztaty czy obozy i kolonie). Wszędzie obecność, ale i serdeczność, dobroć, cierpliwość, wyrozumiałość, bezpośredniość a zwłaszcza miłość, to zasadnicze cechy asystencji pedagogicznej systemu prewencyjnego. Stała obecność wychowawcy zmierzała do dobra wychowanków, aby nie byli osamotnieni w rozwiązywaniu ich codziennych problemów. Uczyła ona, poprzez czujną i godną naśladowania postaw wychowawcy, mądrego patrzenia na świat i świadomego dokonywania wyborów. Asystencja dążyła raczej do eliminacji każdego zła, niż naprawiania go, gdy już zaistnieje. Dzięki stałej obecności wychowawcy przy boku wychowanka stało się możliwe dokładne poznanie jego osobowości, nawyków, zachowań, potrzeb itp., co z kolei pozwalało na trafne stawianie wymagań i prawidłowe ukierunkowanie w wychowaniu. Asystencja zobowiązuje wychowawcę do, takiego kontaktu z wychowankiem, którego wyznacznikiem są zaufanie, miłość, okazywanie cierpliwości, zrozumienia i wzajemna współpraca. Przywiązanie i całkowite oddanie się sprawom podopiecznego, na wzór rodziców, prowadzi do autentycznego kontaktu osobowego.

Obecność wychowawcy wśród młodzieży, uczestnictwo w jej życiu jest integralną częścią procesu wychowania. Obecność tą ksiądz Bosko nazywa „asystencją”. Jest ona pierwszym środkiem sytemu prewencyjnego opartego na religii, rozumie i dobroci.

Karność prewencyjna

Istotną kwestie stanowi także problem wymierzania kar w procesie wychowania. Na temat kar ksiądz Bosko zabrał głos w osobnym liście 29 stycznia 1883 roku, czytamy tam: „(...)nie karzcie nigdy, jak dopiero po wyczerpaniu wszystkich innych środków; na wymierzania kary postarajcie się wybrać moment najbardziej sprzyjający; postępujcie w taki sposób, żeby winnemu zostawić nadzieję, że będzie można mu przebaczyć; poniechajcie wszystkiego, co mogłoby sugerować, że działacie pod wpływem namiętności” Jak wynika z powyższego stwierdzenia stosowanie jakiejkolwiek represji jest całkowicie sprzeczne z jego koncepcja wychowawczą. Jeśli już należałoby zastosować karę, trzeba robić to z największą delikatnością odwołując się do rozumu i sumienia. „Tam gdzie nie da się uniknąć kar, kluczem do zrozumienia sposobu ich stosowania jest właściwie rozumiana przyjaźń wychowawcy do wychowanka. Przenosi ona ciężar kary z jej fizycznych konsekwencji na niezadowolenie osoby życzliwej i przyjaźnie nastawionej. Tak rozumiana nie jest jedynie sankcją (czy wręcz rodzajem zemsty) za przewinienie, ale sygnalizuje wychowankowi, że celowe wykroczenie jest ciosem w przyjaźń- szczególnie cenioną wśród młodych ludzi.”

W myśl tej zasady wychowawca stara się pozyskać sympatie przyjaźń wychowanków, bo wtedy już samo pozbawienie życzliwości jest dla winowajcy karą. Jan Bosko proponuje stosowanie upomnień, które według niego powinny przenikać całe dzieło wychowawcze i występować we wszystkich formach, jakimi są: słówko na ucho, słówko wieczorne, uwagi na osobności i uwagi pisemne. Jak pisze święty: „jeżeli macie udzielić komuś upomnienia, zróbcie to w cztery oczy i na osobności, a przy tym z jak największą dobrocią.” Tak więc ks. Jan Bosko nie lubił karać swoich podopiecznych, starał się raczej zapobiegać ewentualnym ekscesom. A jeśli już musiał wymierzyć karę, dbał o to, aby nie naruszyła ona godności osobistej. Święty Jan Bosko swój system prewencyjny wychowania młodzieży oparł na słowach św. Pawła: "Miłość łaskawa jest, cierpliwa jest, wszystko znosi, wszystko przetrzyma".

Założenia systemu wychowawczego księdza Jana Bosko w skrócie:

System wychowawczy księdza Bosko- system prewencyjny, zapobiegawczy, uprzedzający

oparty na trzech zasadniczych filarach: rozumie, religii i miłości

nie opierający się na stosowaniu przymusu

odwołujący się do potencjału dobra i rozumu jakie wychowanek nosi w swoim wnętrzu

uprzedzający czyny podopiecznych tak, aby nie doprowadzić do zrobienia przez nich czegoś niewłaściwego

zasada rozumności w wychowaniu: wychowawca spełnia swoje zadanie przez dawanie osobistego przykładu (mądre i rozumne podejmowanie decyzji, życie zgodne z zasadami chrześcijaństwa, przyjazny stosunek do innych ludzi)

wychowawca(asystent) poświęca wychowankowi dużo czasu i uwagi

wychowawca ma za zadanie stać się przyjacielem podopiecznych i traktować każdego wychowanka w sposób indywidualny

niestosowanie kar pod wpływem impulsu, ale przede wszystkim unikanie kar

konstruktywne zajęcie młodzieży jej czasu wolnego, gdyż to nuda i bezczynność są źródłem grzechu

centralne miejsce w systemie księdza Bosko zajmują praktyki chrześcijańskie

życie zgodne z Ewangelią(przestrzeganie przykazań), częsta spowiedź oraz przystępowanie do stołu Eucharystycznego, bez zmuszania podopiecznych do przystępowania do sakramentów, lecz gorące zachęcanie i umożliwianie korzystania z nich

atmosfera rodzinnej radości i optymizmu

relacje interpersonalne między wychowankiem a wychowawcą oparte na więzi rodzinnej, które w pełni realizują się poprzez wartość braterstwa, wzajemnej życzliwości, zaufania i bezpośredniej rozmowy

Zakończenie

System prewencyjny jest obecnie podstawą formą apostolstwa salezjanów, którzy uważają się za duchowych następców księdza Bosko, a także innych grup, zrzeszonych w ramach rodziny salezjańskiej. System zapobiegawczy jest z powodzeniem stosowany w szkołach i oratoriach, a nawet w ośrodkach opiekuńczo-wychowawczych.

Bibliografia:

1. Bosko Jan, System prewencyjny w wychowaniu młodzieży 1877, pkt. 193., w: Bosko Teresio, Złote myśli Księdza Bosko, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2002, ISBN 83-7201-140-0, s. 148.

2. Bosko Jan, Wspomnienia oratorium, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2002, ISBN 83-7201-145-1.

3. Bosko Jan, System prewencyjny w wychowaniu młodzieży 1877, pkt. 193., w: Bosko Teresio, Złote myśli Księdza Bosko, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2002, ISBN 83-7201-140-0, s. 149.

4. Bosko Jan, System prewencyjny w wychowaniu młodzieży 1877, pkt. 195., w: Bosko Teresio, Złote myśli Księdza Bosko, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2002, ISBN 83-7201-140-0, s. 149.

5. Bosko Jan, System prewencyjny w wychowaniu młodzieży 1877, pkt. 195., w: Bosko Teresio, Złote myśli Księdza Bosko, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2002, ISBN 83-7201-140-0, s. 149.

6. Cian Luciano, System zapobiegawczy św. Jana Bosko i jego charakterystyka, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2001, ISBN 83-7201-109-5, s. 24-28.

7. Cian Luciano., Wychowanie w duchu ks. Bosko., Warszawa 1990

8. „System wychowawczy księdza Jana Bosko”, http://www.saltrom.krakow.pl/index.php/o-nas/system-wychowawczy z dnia 21.11.2010.

9. „Sw.Jan Bosko”, http://adonai.pl/swieci/?id=4 z dnia 21.11.2010

10. „System prewencyjny”, http://pl.wikipedia.org/wiki/System_prewencyjny z dnia 21.11.2010

---