Jan Bosko urodził się 16 sierpnia 1815 r. w Becchi (ok. 40 km od Turynu). Był synem piemonckich chłopów. Rodzice byli ludźmi bardzo pobożnymi. Gdy miał 2 lata, zmarł mu ojciec. Odtąd utrzymaniem jego oraz dwóch braci musiała zająć się osamotniona matka. Ciężko pracowała na roli, włączając dzieci w nurt domowych obowiązków. Przyuczała ich do wykonywania praktyk religijnych, prowadziła z nimi lekcje katechizmu. Chociaż nie umiała czytać ani pisać, potrafiła z pamięci cytować obszerne fragmenty Pisma Świętego. Janek musiał godzić naukę z pracą. Żyli w ubóstwie. Wcześnie musiał podjąć pracę zarobkową.



W wieku 9 lat, miał niezwykły sen. Był wśród kolegów i siłą próbował zmusić ich, by nie przeklinali. Wówczas pojawił się dostojny mężczyzna, który zachęcał go, aby zjednywał sobie przyjaciół łagodnością i miłością, a nie kuksańcami. Na obawy chłopca, czy podoła, człowiek ów obiecał dać mu nauczycielkę - swoją matkę. Wtedy zjawiła się kobieta w świetlistej szacie, a chłopiec zobaczył stado niesfornych zwierząt, które nagle stały się potulnymi barankami.


Pierwszą Komunię świętą przyjął w wieku 11 lat (1826). Już wtedy twierdził, że chce zostać kapłanem. Gdy miał lat 14 w realizacji tego zamierzenia pomógł mu proboszcz miejscowej parafii, ksiądz Jan Calosso. Kapłan ten szybko dostrzegł, że Jan Bosco jest dzieckiem bardzo uzdolnionym. Roztoczył nad nim opiekę i zajął się jego wykształceniem. Niestety nagła śmierć kapłana przerwała owocną współpracę. Ks. Calosso na łożu śmierci dał chłopcu kluczyk do kasetki, w której zostawił swoje oszczędności. Chciał ułatwić mu drogę do dalszej nauki. Lecz ten oddał kluczyk spadkobiercom kapłana. Wybrał ubóstwo i podążanie do celu drogą trudów i wyrzeczeń. W latach 1831-1835 ukończył szkołę podstawową i średnią. Nie mając funduszów na naukę, Jan musiał pracować dodatkowo w różnych zawodach, by zdobyć konieczne podręczniki i opłacić nauczycieli. Musiał także pomyśleć o własnym utrzymaniu, mieszkając na stancji. Ponadto dorabiał udzielaniem korepetycji.


Po ukończeniu szkoły średniej Jan Bosco postanowił zrealizować swe marzenia i zostać duchownym. Prowadzony przez Bożą Opatrzność rozpoczął naukę w wyższym seminarium duchownym w Turynie. Tutaj pod kierunkiem św. Józefa Cafasso, wykładowcy i spowiednika, czynił znaczne postępy w doskonałości chrześcijańskiej (1835-1841). 5 czerwca 1841 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Za poradą św. Cafasso wstąpił do Konwiktu Kościelnego dla pogłębienia swojej wiedzy religijnej i życia wewnętrznego.


Tam 8 grudnia 1841 roku, miało miejsce błahe z pozoru zdarzenie, które - jak się później okazało - stanowiło przełom w życiu ks. Bosko. Pewnego dnia do zakrystii przyszedł biedny szesnastoletni chłopiec. Zakrystianin próbował nakłonić go, aby służył do Mszy św. Gdy młodzian odrzekł, że nie potrafi, mężczyzna go przepędził. Ks. Bosko ujął się za chłopcem i nawiązał z nim rozmowę. Chłopiec nazywał się Bartłomiej Garelli. Okazało się, że był sierotą, nie umiał czytać ani pisać, zapomniał pacierza. Ze względu na swój wiek wstydził się uczęszczać na katechezę z małymi dziećmi. Ks. Bosko zaproponował, że sam zacznie uczyć go katechizmu. Chłopiec z radością przystał na tę propozycję. To wydarzenie uważa się za początek wielkiego dzieła, jakim były oratoria dla zagubionej młodzieży - miejsca będące domem, kościołem, szkołą i jednocześnie placem zabaw.


Od tego dnia ks. Bosco zaczął gromadzić samotną młodzież, uczyć ją prawd wiary, szukać dla nich pracy u uczciwych ludzi. W niedzielę zaś zajmował młodzież rozrywką, dawał okazję do wysłuchania Mszy św. i do przyjmowania sakramentów. Ponieważ wielu z nich było bezdomnymi, starał się dla nich o dach nad głową. Pierwszy taki dom powstał w Turynie. Potem zakładał szkoły elementarne, zawodowe i internaty, które rychło rozpowszechniły się w Piemoncie.


W 1854 r. w Turynie wybuchła epidemia cholery. W mieście utworzono dwa szpitale, ale brakowało osób gotowych zająć się transportem chorych i opieką nad nimi. Ks. Bosko zwrócił się o pomoc do swoich chłopców. Zgłosiło się trzydziestu. Dzięki ich poświęceniu wielu chorych mieszkańców Turynu doczekało się ratunku. Swoją postawą chłopcy zyskali uznanie całego miasta. I, co ciekawe, żaden się nie zaraził, choć ich jedyną obroną przed zarazą były medaliki Matki Najświętszej Niepokalanej.

Św. Jan Bosco uważany jest za jednego z największych pedagogów w dziejach Kościoła. Zdawał sobie wszakże sprawę, że młodzieży wymagającej opieki jest dużo i sam jeden tak wielkiemu dziełu nie podoła. Aby zapewnić stałą pieczę nad młodzieżą, założył dwie rodziny zakonne: Pobożne Towarzystwo Św. Franciszka Salezego dla młodzieży męskiej - salezjanów (1859) oraz zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki Wiernych dla dziewcząt (1872). Będąc tak aktywnym, ks. Bosco potrafił odnajdywać czas na modlitwę i głębokie życie wewnętrzne. Obdarzony niezwykłymi charyzmatycznymi przymiotami, pozostawał człowiekiem pokornym i skromnym. Uważał siebie za liche narzędzie Boga.

Rozwinął szeroko działalność misyjną, posyłając najlepszych swoich synów duchownych i córki do Ameryki Południowej. Dzisiaj te dwie rodziny salezjańskie pracują na wszystkich kontynentach świata, na polu misyjnym, zajmując jedno z pierwszych miejsc. W dziedzinie wychowania chrześcijańskiego św. Jan Bosko wyróżnił się nie tylko jako jeden z największych w dziejach Kościoła pedagogów, ale zostawił po sobie kierunek-szkołę pod nazwą „systemu uprzedzającego”, który wprowadził prawdziwy przewrót w dotychczasowym wychowaniu.


Nie mniejsze zasługi położył św. Jan Bosko na polu ascezy katolickiej, którą uwspółcześnił, uczynił dostępną dla najszerszych warstw wiernych Kościoła: uświęcenie się przez sumienne wypełnianie obowiązków stanu, doskonalenie się przez uświęconą pracę. Najświętsza Maryja Panna i św. Józef nie poszli w swoim życiu codziennym drogą nadzwyczajnych pokut czy też wielu godzin modlitwy. Wszystko jednak czynili dla wypełnienia woli Bożej, dla Jezusa. W ten sposób wszystkie ich czynności były aktem czci i miłości Bożej. Ta właśnie tak prosta i wszystkim dostępna asceza salezjańska wyniosła na ołtarze Jana Bosko, Michała Rua, jego następcę, Dominika Savio - jego wychowanka, Alojzego Orione - wychowanka i Marię Dominikę Mazzarello - współzałożycielkę Córek Maryi Wspomożycielki Wiernych, oraz Alojzego Versiglia, biskupa, i Kaliksta Caravario, misjonarzy i męczenników w Chinach (+ 25 II 1930).


Ks. Bosko uważał, że dla każdego źródłem siły jest Eucharystia. Za drugą podstawę zbawienia uważał synowskie nabożeństwo do Matki Najświętszej. Pewnej nocy w 1862 r. ks. Bosko przyśniło się wiele łodzi, w których dojrzał swoich wychowanków rozrzuconych po świecie. Miotane przez wzburzone morze łodzie jedyny ratunek znajdowały za okrętem św. Piotra, który kotwiczył między dwiema kolumnami. Na jednej z nich była monstrancja, na drugiej - figura Matki Najświętszej.


Lata posługi kapłańskiej ks. Jana Bosko przypadły na bardzo niespokojny okres w stosunkach między władzami świeckimi we Włoszech a papieżem. Ksiądz Bosko zachował neutralność wobec wydarzeń w kraju. Choć oczywiście pozostawał w ścisłym związku z Państwem Kościelnym, nie poddawał się jednak gorączce politycznej. Miał własną taktykę, którą nazywał polityką „Ojcze nasz”. Był świadomy, że dla osiągnięcia swoich celów musi zachowywać poprawne stosunki z władzami świeckimi.


Ks. Bosko rozumiał jak wielkie znaczenie ma słowo pisane, i jak znaczne może oddać usługi Kościołowi Chrystusowemu, gwałtownie atakowanemu przez niewierzących. Zaczął polemizować z ich publikacjami, poruszał problemy etyczne, przedstawiał sylwetki świętych. Wydawał czasopismo „Czytanki Katolickie”, które spotkało się z ciepłym przyjęciem przez czytelników. Liczba prenumeratorów sięgnęła 14 tysięcy, co na owe czasy było wielkim osiągnięciem. Nauczyciele katoliccy z wdzięcznością przyjęli napisane przez ks. Bosko podręczniki do historii. Ks. Jan tworzył również sztuki teatralne i opublikował pracę o wprowadzanym wówczas systemie dziesiętnym miar. Jego dziełem jest pierwszy w Europie almanach katolicki, zawierający obok treści religijnych mnóstwo użytecznych na co dzień informacji (przepisy kulinarne czy spis jarmarków).


Autor poczytnych książek katolickich stał się obiektem licznych napaści. Nigdy nie zidentyfikowano ludzi, którzy brali udział w próbach pobicia czy nawet pozbawienia go życia. Najłatwiej było wywabić Księdza z domu, prosząc go o przybycie do umierającego. Takim prośbom nigdy nie odmawiał. Na szczęście zawsze miał się na baczności i gdy pewnego razu u rzekomo umierającej osoby poczęstowano go zatrutym winem, odmówił. Kiedy indziej w porę osłonił się krzesłem przed kijami napastników. Najwyraźniej czuwała nad nim Opatrzność. Z każdej napaści wychodził bez szwanku lub z niewielkimi obrażeniami. Nawet bandyta, który strzelał do niego z pistoletu, chybił celu.


W czasie kanonicznego procesu naoczni świadkowie w detalach opisywali wypadki uzdrowienia ślepych, głuchych, chromych, sparaliżowanych, nieuleczalnie chorych. Wiemy co najmniej o wskrzeszeniu jednego umarłego. Jan Bosko posiadał nader rzadki nawet wśród świętych dar bilokacji, rozmnażania orzechów, kasztanów jadalnych i Komunii świętej. Najwięcej wszakże rozgłosu przyniosły mu dar czytania w sumieniach ludzkich, którym posługiwał się niemal na co dzień, oraz dar przepowiadania przyszłości jednostek, swojego zgromadzenia, dziejów Italii i Kościoła.


Jan Bosko zmarł w roku 1888. Jest patronem młodzieży, młodych robotników i rzemieślników. Jego święto przypada 31 stycznia. W ikonografii św. Jan Bosco przedstawiany jest jako kapłan w sutannie zakonnej. Najczęściej ukazywany jest w otoczeniu młodzieży, której poświęcił swoje życie.

---