Maurice Maeterlinck

Ślepcy

Symbolizm

• symbolizm (franc. symbolisme) to nurt literacki ukształtowany we Francji i w Belgii pod koniec XIX wieku. Termin pochodzi od tytułu manifestu J. Moreasa „Le Symbolisme”, ogłoszonego w 1886 roku w „Le Figaro”. Nurt został zapoczątkowany w literaturze francuskiej i belgijskiej.

• założenia:

• posługiwanie się symbolem, czyli obrazem mającym znaczenie: dosłowne i metaforyczne - symboliczne; możliwość wieloznaczności w interpretacji symbolu odzwierciedlała tajemniczość i złożoność świata

• odwołanie się do filozofii A. Schopenhauera i H. Bergsona

• uznanie za cel poezji tego, co niewyrażalne

• przekonanie, że celem poezji jest dotarcie do obszarów niedostępnych poznaniu racjonalnemu

• wyraźne przeciwstawienie prozy językowi poetyckiemu, którego wyróżnikiem stał się symbol

• założenie, iż poezja ma oddziaływać na czytelnika nie przez racjonalny wywód, ale przez atmosferę, obrazowanie, melodyjność

• szukanie inspiracji w baśniach, kulturach egzotycznych i prymitywnych

• nazwa stosowana wobec zjawisk artystycznych, w których kładziono nacisk na przedstawianie sfer tajemniczych, nie odkrytych, niezbadanych, stąd aluzyjność, sugestywność, niejasność tych dzieł

• kierunek w sztuce, którego zwolennicy, posługując się systemem symboli, starali się sugerować uczucia, stany emocje niewyrażalne słowem

• za pomocą obrazu, dzieła muzycznego, czy literackiego chciano wywołać u odbiorcy odpowiednie przeżycia, odwoływano się do jego sfery uczuciowej, emocjonalnej, nie rozumowej, intelektualnej

• symboliści często starali się za pomocą symboli opisać takie wartości jak: niebyt, nieskończoność, śmierć, wolność itp.

• w literaturze symbol upowszechnił belgijski pisarz i dramaturg, Maurice Maeterlinck

Symbolizm

• symbol - tajemnica; nie do końca da się wyczerpać; dużo zależy od kontekstu; poznajemy tylko części, ale musimy założyć, że istnieje jeszcze coś, co przekracza rzeczywistość

• przedstawiciele: Baudelaire, Mallarme, Rimbaud

• wyraża to, co niewyrażalne; nie jest jednoznaczny

dom latarnia

przytułek

skały las

WYSPA MORZE

Bohaterowie:

• 12 ślepców

• 6 kobiet i 6 mężczyzn

• 3 ślepych od urodzenia

• najstarszy ślepiec

• piąty i szósty ślepiec

• trzy ślepe staruszki modlące się

• najstarsza ślepa

• młoda ślepa

• ślepa wariatka

• 12 to całość, zamknięty obszar

• ksiądz (martwy)

• pies

• dziecko

• ktoś

Nastrój:

• tajemniczość

• niepokój

• zegar bije godzinę 12 - nie wiadomo, czy jest noc, czy dzień

Ślepcy:

• przytułek - nie lubią stamtąd wychodzić

• wyszli z przytułku, bo było święto, był ciepły dzień, ksiądz chciał im coś pokazać

• ślepota jest dwubiegunowa:

• rzeczywista (dosłowna)

• metaforyczna

• ślepota metaforyczna

• zagubienie w życiu, zagubienie w świecie; nowa epoka, która nie wiadomo co przyniesie; ślepcy wchodzą w nieznane

• poczuli strach gdy odkryli, że ksiądz nie żyje - gdy go nie czuli każdy myślał tylko o sobie, gdy przyszedł strach zaczęli potrzebować siebie; otwierają się na innych - ślepota na drugiego człowieka

• jeśli jest się ślepym nie można kochać, nie ma emocji - ślepota emocjonalna

Dziecko:

• widzi.

Młoda ślepa:

• wie dużo

• słucha księdza

• rozpoznawała słuchem osoby wrażliwe (miała tę umiejętność w dzieciństwie)

• nie była ślepa emocjonalnie

Ślepcy boją się podjąć decyzję, nie ma przywódcy.

Pies z przytułku:

• przekazuje informacje, których oni nie słuchają; idą biernie, liczą tylko na niego; nie wchodzą w istotę

• szansa na wyjście

Instynkty nie są w stanie im pomóc. Ślepcy pozbawieni są instynktów.

Zakończenie:

Płacz dziecka, szelest sukni lub liści (niewiadomo), rozpaczliwy płacz, zbliża się niebezpieczeństwo, nastrój wskazujący na nieszczęście

Skojarzenie z Jaskinią Platońską

• przytułek to jaskinia

• gdy ślepcy są wyprowadzeni:

• wyjście na słońce, które ich oślepia

• wyjście ze znanego w nieznane

• wyjście z domu niewoli do Ziemi Obiecanej

• bunt Narodu Wybranego

• człowiek boi się zmian

• bohaterowie - wrzuceni na wyspę

• las - Dante, alegoria grzechu, ludzkich ułomności

• ksiądz - martwa religia (Nietzsche - Bóg umarł)

• ślepy - Edyp i Tejrezjasz

• ślepi - nie widzą, nie mają wewnętrznego oglądu świata; z różnych powodów nie widzą Boga

• przytułek - coś chwilowego

• wyspa - życie (teologia zakłada, że żyjemy chwilą, a prawdziwe życie jest później)

• Beckett - kamień, drzewo, droga

• liść - nie potrafią sobie nic wytłumaczyć, są ślepi, wszystko ich przeraża

• pies - natura

• św. Augustyn - świat jest rozdarty między aniołami i zwierzętami (ksiądz i pies)

• wiódł ślepy kulawego (ksiądz) - filozofia indyjska, Schopenhauer

• ślepa jest siła, chroma wola - człowiek funkcjonuje długo, gdy ma siłę

• dziecko - widzi, ale nie może nic powiedzieć; niesie nadzieję; urośnie i stanie się być może przewodnikiem

---