Fryderyk Franciszek Chopin

- kalendarium życia oraz twórczość

Fryderyk Franiszek Chopin urodził się w 1810 roku w Żelazowej Woli, a zmarł w 1849 roku w Paryżu. Był wybitnym polskim pianistą i kompozytorem. Jego matką była Justyna z Krzyżanowskich, a ojcem Mikołaj Chopin, nauczyciel pochodzący z Lotaryngii.

• - od 1816 uczy się gry na fortepianie u Wojciecha Żywnego,

• - od 1822 kształci się u Józefa Elsnera

• - 1823-1826 jest uczniem Liceum Warszawskiego

• - 1826-1829 uczeń Józefa Elsnera w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie

• - 1829 koncertuje w Wiedniu, poznaje C. Czernego i T. Haslingera. Koncertuje dwukrotnie w Kärtnertortheater

• - 1830 Chopin koncertuje w Teatrze Narodowym w Warszawie wykonując m.in. Koncert fortepianowy f-moll, Koncert fortepianowy e-moll i Fantazję na tematy polskie. W tym samym roku udaje się do Wiednia

• - 1831 wyjeżdża do Paryża, gdzie przebywa do końca życia. Poznaje tam m.in.: G. Rossiniego, L. Cherubiniego, H. Herza, F. Liszta, F. Hillera, F. Kalkbrennera, F. Mendelssohna, H. Berlioza, A. Mickiewicza, R. Schumanna, J.U. Niemcewicza. Koncertuje również w salonach paryskiej arystokracji, prowadzi działalność pedagogiczną (jego uczniowie to m.in.: M. Czartoryska, K. Mikuli, M. Kalergis).

• - 1835 poznaje pisarkę A. Dudevant (George Sand), z którą łączy go bliska znajomość do 1847.

• - 1838 przebywa w Palmie na Majorce i tam komponuje m.in. Preludia.

• - lato 1839 i 1841-1846 spędza w posiadłości G. Sand w Nohant.

• - 1848 ostatni paryski koncert Chopina w Sali Pleyela, również odbywa tournee po Anglii i Szkocji.

• - 1849 nasilają się objawy gruźlicy.

• - 17 października 1849 - śmierć kompozytora. Zostaje pochowany na paryskim cmentarzu Pere-Lachaise.

Twórczość

• - Chopin tworzy głównie na fortepian (to główny instrument okresu romantyzmu)

• - łączy cechy stylu brillant z polską muzyką ludową

• - udoskonala technikę fortepianową, wprowadza skomplikowaną harmonikę, tworzy charakterystyczny dla siebie styl muzyczny

• - w jego dwóch Koncertach Fortepianowych e-moll oraz f-moll ujawnia się jego styl, polegający na łączeniu klasycznej formy koncertu ze stylem brillant oraz wirtuozerią, który również widoczny jest w Walcach

• - ważne miejsce zajmują miniatury taneczne, a należą do nich mazurki, polonezy, ecossaises, bolero, tarantela. Chopin napisał 57 mazurków stylizując w nich mazura, (czyli wykorzystując rytmikę, melodyką, cechy tonalne tego tańca)

• - polonezy Chopina nawiązują początkowo do stylu polonezów tworzonych przez Józefa Elsnera i Karola Kurpińskiego. Następne polonezy (opus 40) charakteryzują się heroizmem oraz tragizmem. Ostatnie zaś polonezy (44, 53, 61) są to utwory przepełnione bogatymi środkami techniki kompozytorskiej i bogactwie wyrazowym.

• - etiudy - należą do miniatur nietanecznych. Chopin napisał 24 etiudy wydane w dwóch zbiorach. W etiudach obok trudności technicznych i wirtuozostwa, ważne miejsce zajmuje również kantylena, oraz liczne innowacje harmoniczne i dotyczące kolorystyki ruchu.

• - preludia Chopina to 24 preludia we wszystkich 24 tonacjach. Chopin napisał je podczas pobytu na Majorce. Wykorzystują różne kategorie wyrazowe np.: kantylenowy liryzm (np. Preludium Des-dur), burzliwy dramatyzm (Preludium d-moll).

• - nokturn, czyli formę stworzoną przez J. Fielda kontynuował Chopin w swoich 19 nokturnach. Odznaczają się ornamentalną melodyką, wykorzystaniem techniki wariacyjnej oraz zastosowaniem trzyczęściowej formy. Do pokrewnych wyrazowo należą: Berceuse Des-dur i Barkarola Fis-dur.

• - ballada to nowy gatunek muzyki fortepianowej stworzony przez Chopina. Napisał on 4 ballady. Prawdopodobnie nawiązywał on do ballad A. Mickiewicza. Jednak nie jest to w pełni udowodnione. Występuje w nich zjawisko narracyjności, które przejawia się m.in. w ciągłością linii melodycznej, występowaniem silnych kontrastów dynamicznych i fakturalnych (Ballada F-dur).

• - scherza - to poematy fortepianowe o rozbudowanych rozmiarach. Chopin nawiązuje do gatunku scherza znanego z muzyki klasycznej poprzez zastosowanie trójdzielnego metrum i formy repryzowej. Utwory te odznaczają się nowymi kategoriami wyrazowymi: demonicznością, burzliwością (Scherzo h-moll, Scherzo b-moll).

• - sonaty Chopina wykorzystują założenia formy klasycznej. Następuje jednak włączenie marsza żałobnego jako 3. część Sonaty b-moll. Kompozytor komponuje finał tej sonaty jako odrębną część o zdecydowanie etiudowym charakterze.

• - pieśń w twórczości Chopina staje się wzorem polskiej pieśni romantycznej. Kompozytor korzystał z tekstów współczesnych mu poetów: S. Witwickiego, A. Mickiewicza, Z. Krasińskiego, B. Zaleskiego, L. Osińskiego, W. Pola.

Muzyka Chopina cieszy się po dziś dzień niesłabnącą popularnością. W czasach zaborów symbolizowała uczucia patriotyczne i wskrzeszała do walki. W 1927 roku w Warszawie odbył się pierwszy Międzynarodowy konkurs Pianistyczny im. F.Chopina, który do dnia dzisiejszego odbywa się, co pięć lat.

Festiwale chopinowskie odbywają się również od 1946 roku w Dusznikach oraz od 1959 roku w Mariańskich Łaźniach.

Wyjątkowa twórczość Chopina wywarła ogromny wpływ na muzykę romantyzmu poprzez zastosowanie w niej licznych kategorii wyrazowych, emocjonalnych i problemów technicznych.

Ważniejsze kompozycje

• - Polonez C-dur op. 3 na fortepian i wiolonczelę, 1829, 1830 (Introdukcja)

• Polonez Es-dur op. 22 na fortepian i orkiestrę, 1835

• Polonezy op. 26, 1835:

• 1. cis-moll 2. es-moll

• Polonezy op. 40, 1838 (nr 1), 1839 (nr 2):

• 1. A-dur 2. c-moll

• Polonez fis-moll op. 44, 1841

• Polonez As-dur op. 53, 1843

• Polonez-Fantazja As-dur op. 61, 1846

• Polonezy [op. 71], 1827, 1828, 1829:

• 1. d-moll 2. B-dur 3. f-moll

• Polonez B-dur, 1817

• Polonez g-moll, 1817

• Polonez As-dur, 1821

• Polonez gis-moll, 1822 lub 1824

• Polonez b-moll, 1826

• Polonez Ges-dur, 1829

• - Rondo c-moll opus 1 (1825)

• - Mazurki op. 6, 1830 (nr 3), 1832 (nr 1 i całość):

• 1. fis-moll 2. cis-moll 3. E-dur 4. es-moll 5. C-dur

• Mazurki op. 7, 1824 (nr 4), 1830 (nr 2), 1831 (nr 3), 1832 (całość):

• 1. B-dur 2. a-moll 3. f-moll 4. As-dur

• Mazurki op. 17, 1833:

• 1. B-dur 2. e-moll 3. As-dur 4. a-moll

• Mazurki op 24, 1833:

• 1. g-moll 2. C-dur 3. As-dur 4. b-moll

• Mazurki op. 30, 1837 :

• 1. c-moll 2. h-moll 3. Des-dur 4. cis-moll

• Mazurki op. 33, 1838:

• 1. gis-moll 2. C-dur 3. D-dur 4. h-moll

• Mazurki op. 41, 1838 (nr 1), 1839:

• 1. e-moll 2. H-dur 3. As-dur 4. cis-moll

• Mazurki op. 50, 1842:

• 1. G-dur 2. As-dur 3. cis-moll

• Mazurki op. 56, 1843-1844:

• 1. H-dur 2. C-dur 3. c-moll

• Mazurki op. 59, 1845:

• 1. a-moll 2. As-dur 3. fis-moll

• Mazurki op. 63, 1846:

• 1. H-dur 2. f-moll 3. cis-moll

• Mazurki [op. 67], 1835 (nr 1, 3), 1846 (nr 4), 1848 lub 1849 (nr 2):

• 1. G-dur 2. g-moll 3. C-dur 4. a-moll

• Mazurki [op. 68], 1827 (nr 2), 1830 (nr 1, 3), 1848 lub 1849 (nr 4):

• 1. C-dur 2. a-moll 3. F-dur 4. f-moll

• Mazurek G-dur, 1826

• Mazurek B-dur, 1826

• Mazurek B-dur, 1832

• Mazurek As-dur, 1834

• Mazurek a-moll, 1840

• Mazurek a-moll (Notre Temps), 1841

• - Wariacje B-dur na temat arii Lŕ ci darem la mano z opery W.A. Mozarta Don Juan na fortepian i orkiestrę opus 2 (1828)

• - Sonata c-moll opus 4 (1828)

• - Rondo a la Mazur F-dur opus 5 (1826), Rondo a la Krakowiak F-dur na fortepian i orkiestrę opus 14 (1828), Rondo Es-dur opus 16 (1833)

• - Polonez B-dur opus 71 nr 2 (1828), Polonez Ges-dur (1829)

• - Walce - Walc E-dur (1829), Walc h-moll opus 69 nr 2 (1829), Walc Des-dur opus 70 nr 3 (1829), Walc As-dur (1830), Walc e-moll (1830), Walc Ges-dur opus 70 nr 1 (1832), Walc Es-dur opus 18 (1833)

• - 17 pieśni na głos i fortepian opus 74

• - Nokturn e-moll opus 72 (1830), 3 nokturny opus 9 (1830-1831), 3 nokturny opus 15 (1830-1833)

• - 3 écossaises opus 72 (1830)

• - Trio g-moll na fortepian, skrzypce i wiolonczelę opus 8 (1829)

• - 12 etiud opus 10 (1829-1833), 12 etiud opus 25 (1835)

• - Koncert e-moll na fortepian i orkiestrę opus 11 (1830), Koncert f-moll na fortepian i orkiestrę opus 21 (1830)

• - Fantazja A-dur na tematy polskie na fortepian i orkiestrę opus 13 (1829)

• Bolero a-moll opus 19 (1833)

• Scherzo h-moll opus 20 (1834)

• Impromptu As-dur op. 29, 1837, Impromptu Fis-dur op. 36, 1839, Impromptu Ges-dur op. 51, 1842, Impromptu-Fantaisie cis-moll [op. 66], 1834

• Pieśni [op. 74] i nie opusowe, na głos i fortepian: 1827 (nr 6), 1829 (nr 1, 5),1830 (nr 4, Czary), 1831 (nr 3, 7, 10, 15, 16), 1836 (nr 14, 17), 1837 (nr 12),1838 (nr 2)1840 (Dumka), 1841 (nr 8), 1845 (nr 11, 13), 1847 (nr 9):

1. Życzenie, G-dur (S. Witwicki)

2. Wiosna, g-moll (S. Witwicki)

3. Smutna rzeka, fis-moll (S. Witwicki)

4. Hulanka, C-dur (S. Witwicki)

5. Gdzie lubi, A-dur (S. Witwicki)

6. Precz z moich oczu, f-moll (A. Mickiewicz)

7. Poseł, D-dur (S. Witwicki)

8. Śliczny chłopiec, D-dur (B. Zaleski)

9. Melodia, G-dur (Z. Krasiński)

10. Wojak, As-dur (S. Witwicki)

11. Dwojaki koniec, d-moll (B. Zaleski)

12. Moja pieszczotka, Ges-dur (A. Mickiewicz)

13. Nie ma czego trzeba, a-moll (B. Zaleski)

14. Pierścień, Es-dur (S. Witwicki)

15. Narzeczony, c-moll (S. Witwicki)

16. Piosnka litewska, F-dur (L. Osiński)

17. Leci liście z drzewa, es-moll (W. Pol)

Czary, d-moll (S. Witwicki)

Dumka a-moll (B. Zaleski)

• Preludia op. 28, 1838-1839:

• 1. C-dur 2. a-moll 3. G-dur 4. e-moll 5. D-dur 6. h-moll 7. A-dur 8. fis-moll 9. E-dur 10. cis-moll 11. H-dur 12. gis-moll 13. Fis-dur 14. es-moll 15. Des-dur 16. b-moll 17. As-dur 18. f-moll 19. Es-dur 20. c-moll 21. B-dur 22. g-moll 23. F-dur 24. d-moll

• Preludium As-dur (Presto con leggerezza), 1834

• Preludium cis-moll op. 45, 1841

• Wariacje B-dur op. 2 na temat La ci darem la mano na fortepian i orkiestrę, 1827

• Wariacje B-dur op. 12 na temat Je vends des Scapulaires, 1833

• Wariacje E-dur na temat Steh' auf, steh' auf o du Schweitzer Bub, 1824

• Wariacje D-dur na temat arii Moore'a na fortepian na 4 ręce, 1826

• Wariacja E-dur z Hexameronu, 1837

---