FRYDER

YK

CHOPIN

ŻYCIORYS

TWÓRCZOŚĆ

GALERIA

ŻYCIORYS

Fryderyk Franciszek Chopin

(ur. 22 lutego lub 1 marca 1810 w Żelazowej Woli,

zm. 17 października 1849 w Paryżu) – polski kompozytor i pianista.
Przedstawiciel muzyki okresu romantyzmu. Nazywany bywa potęgą fortepianu. U źródeł
jego twórczości leżała wielka wrażliwość artystyczna oraz umiejętność czerpania
wzorców z polskiej muzyki ludowej.
Jego przyjaciółką i towarzyszką życia była pisarka George Sand.

Pierwsze sukcesy

20 września 1818 roku odwiedziła Warszawę carowa Maria Fiodorowna, której Chopin
ofiarował dwa swoje tańce polskie. Wójcicki wspomina, że gdy mały Chopin grywał u
księcia Konstantego, namiestnika warszawskiego podczas gry Marsza wojskowego
wznosił oczy w górę, że książę go pytał: "Co tam patrzysz w górę mały? Czytasz nuty na
suficie?". Później Chopin otrzymał od cara pierścień z brylantem, a w Paryżu nawet
propozycję zostania nadwornym kompozytorem carskim. Chopin jednak pierścień
sprzedał, a propozycję odrzucił.
W latach 1823-1826 Chopin uczył się w Liceum Warszawskim, gdzie pracował jego
ojciec. W tych latach zwiedził sporą część Polski. Spędzał wakacje na dworze ks.
Antoniego Radziwiłła w Antoninie i bywał u przyjaciół mieszkających w odległych
miejscach Polski. Z pobytów w Szafarni (lata 1824-25) wysłał swoje słynne listy –
"Kuriery Szafarskie" do rodziców, będące parodią "Kuriera Warszawskiego", które
rozsławiły sielankowe wakacje w majątku Juliusza Dziewanowskiego. Słynna jest
również anegdota mówiąca, że został niegdyś w szkole przyłapany na rysowaniu
nauczyciela w czasie lekcji. Obrazek tak zadziwił rysowanego, że ten go pochwalił.
Maurycy Karasowski wspomina również anegdotę z tradycji rodzinnej, w której Chopin
pomógł guwernerowi uspokoić hałaśliwych wychowanków. Zaimprowizował im
opowieść, a potem uśpił wszystkich łącznie z guwernerem kołysanką. Gdy pokazał
uroczy widok siostrom i matce obudził wszystkich przeraźliwym akordem. Wraz z siostrą
Emilią Fryderyk pisał także dla zabawy wiersze i komedie. Balzac wspominał, że Chopin
miał zastraszająco prawdziwy dar naśladowania każdego, kogo tylko zechciał.

Wielu biografów (np. Jeżewska, Iwaszkiewicz, Willemetz) przekonuje, że Chopin był
geniuszem uniwersalnym, ponieważ posiadał również niezwykły talent literacki, czego
dowodem są jego słynne listy, a także talent malarski i aktorski.
W latach 1826-1829 był studentem warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki, będącej
częścią Konserwatorium, która związana była z Uniwersytetem Warszawskim gdzie
podjął naukę harmonii i kontrapunktu u Józef Elsnera. Został zwolniony z przedmiotu
instrumentu, ponieważ zauważono nieprzeciętny sposób i charakter gry Chopina. Ten
okres w twórczości Chopina charakteryzuje fascynacja muzyką ludową. Powstały
wówczas Sonata c-moll op. 4, Wariacje B-dur na temat "Là ci darem la mano" z "Don
Juana" W. A. Mozarta op. 2 na fortepian i orkiestrę, Trio g-moll op. 8 i pierwsze Mazurki
(op. 6, 7) oraz oparte na motywach ludowych Rondo c-moll op. 1 i Rondo à la Krakowiak
F-dur op. 14. W raporcie po trzecim roku nauki Józef Elsner zapisał: "Trzecioletni Szopen
Fryderyk – szczególna zdatność, geniusz muzyczny".
W 1826 Chopin odbywał swoją pierwszą zagraniczną podróż do Berlina. W 1826 spędził
wakacje także w Bad Reinertz (dzisiejsze Duszniki-Zdrój).

Rozpoczęcie niezależnej kariery kompozytorskiej

Lata 1829-1831 były dla Chopina okresem pierwszej miłości (do śpiewaczki Konstancji
Gładkowskiej) i pierwszych ogromnych sukcesów kompozytorskich. W liście do swojego
przyjaciela, Tytusa Woyciechowskiego, Chopin nazywał Konstancję ideałem. Powstały
wówczas Koncerty fortepianowe f-moll op. 21 i e-moll op. 11.
W lipcu 1829, niezwłocznie po ukończeniu studiów, Fryderyk Chopin wraz z przyjaciółmi
wyjechał na wycieczkę do Wiednia. Dzięki Würflowi Chopin wszedł w środowisko
muzyków. W Kärntnerthortheater wystąpił dwukrotnie; grał Wariacje B-dur za
pierwszym, a oprócz Wariacji także Rondo à la Krakowiak za drugim razem. Odniosły
one fenomenalny sukces wśród publiczności. Nawet krytyka mimo zastrzeżeń
dotyczących jego gry (zbyt mała siła dźwięku) uznała kompozycje za nowatorskie.
Dobre przyjęcie kompozycji na koncertach ułatwiło kontakt z wydawcami: w kwietniu
1830, po raz pierwszy za granicą, wydano drukiem w Austrii, w oficynie Tobiasa
Haslingera grane tu już Wariacje op. 2.
2 listopada 1830 roku Chopin wyjechał z Warszawy do Kalisza, gdzie spędził ostatni
dzień w ojczyźnie i gdzie dołączył do niego Tytus Woyciechowski.

Kalendarium

1810 – narodziny Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli
1817 – pierwsza próba kompozytorska w wieku 7 lat
1818 – pierwszy występ estradowy
1823 – rozpoczęcie nauki kompozycji u Elsnera
1826 – studia w Szkole Głównej Muzyki
1829 – wizyta w Wiedniu
1830 – ostateczne opuszczenie Polski
1831 – przyjazd do Paryża
1835 – zaręczyny z Marią Wodzińską (Walc As-dur)
1836 – spotkanie z George Sand
1837 – zerwanie z Wodzińską
1838 – związek z George Sand, wyjazd na Majorkę, praca nad 24
Preludiami
1839 – powrót do Francji, powstaje Sonata b-moll
1844 – umiera ojciec Chopina
1845 – kłótnie z George i choroba Fryderyka nasilają się
1847 – zerwanie z George
1848 – wyjazd z uczennicą Jane Stirling do Anglii i Szkocji
1849 – śmierć w Paryżu

Twórczość

Trzy okresy

W twórczości Chopina wyodrębnia się trzy okresy:
- do 1830
- do 1839
- do 1849

- Wczesne utwory (do 1830 )

Młodzieńcze utwory Chopina wyrosły z dwóch źródeł: z polskiej tradycji (np.
Michał Kleofas Ogiński, Karol Kurpiński) oraz ze stylu brillant wczesnych
romantyków (Johann Nepomuk Hummel, John Field, Carl Maria von Weber).
Takimi popisowymi, a zarazem błyskotliwymi wirtuozowsko utworami są
chociażby oba koncerty fortepianowe. Pod wpływem tradycji klasycznej
przeważają w młodzieńczym dorobku Chopina formy klasyczne, takie jak
rondo, wariacje, sonata, koncert, trio, ale już wtedy pojawiły się nawiązujące
do tradycji narodowej polonezy i mazurki. Z łączenia form klasycznych i
tradycji narodowej powstawały takie utwory jak Rondo à la Mazur, Rondo à la
Krakowiak.

- Utwory dojrzałe (do 1839)

Dojrzałą twórczość Chopina następująco charakteryzuje Józef M. Chomiński:
W drugim okresie twórczości (począwszy od op. 6) skrystalizował się w pełni styl
Chopina jako kompozytora narodowego i romantycznego. Wyrastająca z ducha okresu
Romantyzmu stylizacja muzyki tanecznej otrzymała w walcach pogłębiony artystycznie
wyraz. Nowe podejście do techniki pianistycznej, manifestujące się w obu cyklach etiud,
zaczęło decydować o obliczu wszystkich podstawowych gatunków... Kontrast wyrazowy
o silnych znamionach dramatycznych stał się charakterystycznym rysem
takich form jak scherzo, ballada, nokturn.

-Późna twórczość (do 1849)

W ostatnim okresie powstawały rozbudowane utwory cykliczne (Sonaty b-moll, h-moll,
g-moll), powiększeniu ulegały rozmiary utworów jednoczęściowych (Ballada f-moll,
Fantazja f-moll, Polonezy fis-moll i As-dur, Polonez-Fantazja, Barkarola). Utwory te były
tak niekonwencjonalne, że często budziły protest pierwszych słuchaczy, uważane za
"trudne", a zwłaszcza – zanadto dysonujące.

Gatunki:

-Polonezy

Wczesne polonezy, nawiązujące do popularnych wówczas w Warszawie utworów
Ogińskiego, wydane zostały dopiero po śmierci kompozytora (9 utworów dziecięcych i
młodzieńczych „op. posth.” = wydane pośmiertnie). W latach dojrzałych Chopin
opublikował siedem polonezów, które są już zupełnie inne: bardzo dramatyczne i
rozbudowane.
Polonezy cis-moll i es-moll op. 26, skomponowane wkrótce po klęsce powstania
listopadowego, oddają tragiczną atmosferę, w jakiej powstawały. Polonez A-dur op. 40 z
racji uroczystego charakteru nazwano „wojskowym”; stosunkowo często opracowywano
go na orkiestrę, gdyż jest to jeden z nielicznych utworów Chopina poddających się
transkrypcji. Nastrój nieomal triumfalny stwarza najpopularniejszy, wirtuozowski
Polonez As-dur op. 53. Od stylizowanego tańca najbardziej oddala się Polonez-Fantazja
As-dur op. 61. Niektóre tematy w Polonezie-Fantazji w ogóle nie mają związku z
tanecznym rytmem. Przypominając swobodną fantazję o złożonej „fabule uczuciowej”,
utwór ten zasługiwałby na miano „poematu symfonicznego” na fortepian.,
charakteryzuje te niezwykle ważne utwory w dorobku Chopina D. Gwizdalanka.

-Mazurki

Chopin skomponował 57 mazurków, w nieznany wcześniej sposób nawiązując w nich do
muzyki ludowej z Mazowsza.
Pierwowzorem Chopinowskiej stylizacji były trzy rodzaje tańców: zamaszysty mazur,
szybki, wirujący oberek i powolny, melancholijny kujawiak. Tę ostatnią, „dworkową”
wersję, kompozytor lubił najbardziej. Zazwyczaj przekształcał ją w taki sposób, że
stawała się liryczną, bardzo osobistą, refleksyjną miniaturą odległą od jakichkolwiek
związków z popularną „piosnką”.

-Nokturny

Chopin napisał 19 nokturnów. Są to liryczne, melodyjne miniatury. Najwcześniejsze są
jeszcze dość sentymentalne, późniejsze są wyrazowo coraz bardziej urozmaicone. Na
ich melodię szczególnie wpłynęło bel canto, gdyż Chopin był wielbicielem włoskiej
opery, zwłaszcza Belliniego. Kantylenę oplata w nich kunsztowna ornamentacja.

-Scherza

Chopina napisał w późniejszych latach 4 Scherza. Wbrew tytułowi, są one raczej
poważne, a nawet dramatyczne. Najpoważniejsze jest Scherzo h-moll op. 20, napisane
podobno w okresie powstania listopadowego, z cytatem kolędy "Lulajże Jezuniu" w
części środkowej.

-Ballady

Mówi się, że 4 ballady Chopina (g-moll op. 23, F-dur op. 38, As-dur op. 47 (jedyna z
„optymistycznym” zakończeniem) i f-moll op. 52 powstały pod wrażeniem lektury
ballad Adama Mickiewicza, lecz nie znaleziono na to dowodów. Ewentualne
pokrewieństwo z poezją co najwyżej zdradza narracyjny rodzaj dramaturgii. Dwa
tematy przekształcane są na wzór perypetii w opowieściach poetyckich, po czym
efektowna koda przynosi „rozwiązanie”, odległe jednak od jakiejkolwiek apoteozy

.

-Sonaty

Spośród 3 sonat fortepianowych najpopularniejsza jest Sonata b-moll, zawierająca
Marsz żałobny grywany dzisiaj w rozmaitych transkrypcjach podczas pogrzebów.

-Etiudy

Ukończone zostały dwa cykle etiud: op. 10 i op. 25. Zgodnie z nazwą (fr. étude =
studium, ćwiczenie) są one utworami pedagogicznymi i mają służyć doskonaleniu
techniki pianistycznej. Ale po raz pierwszy w historii tego gatunku nie są to "nudne
ćwiczenia", którymi zamęczano pokolenia początkujących pianistów. Każda etiuda
Chopinowska jest arcydziełem jak najbardziej znana wśród nich Etiuda c-moll
zamykająca opus 10, zwana „rewolucyjną”.

-Preludia

24 Preludia op. 28 powstały jako symboliczny hołd złożony Janowi Sebastianowi
Bachowi, którego muzykę Chopin uwielbiał. Są wyraźnym nawiązaniem do Das
Wohltemperierte Klavier, napisanym również we wszystkich 24 tonacjach dur i moll.

-Inne

Chopin komponował też pieśni, napisał Trio fortepianowe, Sonatę wiolonczelową.
Utwory te uważane są jednak za margines jego twórczości i znaczeniem oraz
popularnością wyraźnie ustępują muzyce solowej na fortepian.

GALERIA

Dom Fryderyka Chopina w Żelazowe Woli

Pomnik Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli

Grub Fryderyka
Chopina na
paryskim cmentarzu
Père Lachaise:
jeden z niewielu, na
którym zawsze leżą
świeże kwiaty.

KONIEC

Prezentacje multimedialną

pt. ,,Fryderyk Chopin”

wykonał

…