Przedsiębiorstwo innowacyjne

Według Podręcznika Oslo Manual przedsiębiorstwo innowacyjne jest to przedsiębiorstwo, które w badanym okresie - najczęściej trzyletnim - wprowadziło przynajmniej jedną innowację techniczną (technologiczną), tj. nowy lub ulepszony produkt, bądź nowy lub ulepszony proces, będące nowością przynajmniej z punktu widzenia tegoż przedsiębiorstwa. Kierując się tą definicją do grona firm innowacyjnych zaliczyć można bardzo liczną grupę przedsiębiorstw. W realiach współczesnego świata, w którym przepływ informacji jest praktycznie nieograniczony firmy chcące podnieść swoją konkurencyjność, czy choćby utrzymać ją na niezmienionym poziomie muszą stale dokonywać zmian technicznych. W takiej sytuacji wyodrębnianie z ogółu przedsiębiorstw grona firm innowacyjnych nie zawsze jest uzasadnione, ponieważ działalność innowacyjna wpisana jest w działalność gospodarczą zapewniając firmom przetrwanie i skuteczną odpowiedź na zmiany zachodzące na rynku. Innowacja jest „szczególnym narzędziem przedsiębiorców, za pomocą którego ze zmiany czynią okazję do podjęcia nowej działalności gospodarczej lub do świadczenia nowych usług”. Wynika z tego, że wprowadzanie zmian jest wręcz obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, a więc nie ma potrzeby wyodrębniania szczególnej kategorii firmy innowacyjnej. Pojecie to pojawia się jednak coraz częściej w literaturze, dlatego przedstawienie jego składowych prezentowanych przez różnych autorów wydaje się niezbędne.

Zdaniem A. Jasińskiego przedsiębiorstwo innowacyjne to takie, które:

• prowadzi w szerokim zakresie prace badawczo - rozwojowe (lub dokonuje zakupów nowych produktów czy technologii),

• przeznacza na tę działalność stosunkowo wysokie nakłady finansowe,

• systematycznie wdraża nowe rozwiązania naukowo - techniczne,

• reprezentuje duży udział nowości (wyrobów i technologii) w wolumenie produkcji i usług,

• stale wprowadza innowacje na rynek.

Chcąc stosować się do definicji zaproponowanej przez A. Jasińskiego musimy wykluczyć z grona firm innowacyjnych przedsiębiorstwa, w których proces wprowadzania innowacji nie jest ciągły, a jest tylko odpowiedzią na zmiany pojawiające się na rynku tj. pojawienie się nowej konkurencji, spadek popytu na oferowane produkty, czy pogarszająca się sytuacja finansowa. Natomiast zdarzenia te są główną siłą sprawczą procesów innowacyjnych w sektorze MŚP. Zmiany wprowadzane w małych średnich przedsiębiorstwach nie pociągają też często za sobą dużych nakładów finansowych, a są konsekwencją niewielkich modyfikacji procesowych lub produktowych wywołujących innowacje.

A. Sosnowska, S. Łobejko i A. Kłopotek za firmę innowacyjną uważają inteligentną organizację, permanentnie generującą i realizującą innowacje, znajdującą uznanie u odbiorców ze względu na wysoki poziom nowoczesności i konkurencyjności, a sposób i struktura zarządzania są dostosowane do podstawowego zadania.

Autorzy ci wyróżniają najważniejsze cech firmy innowacyjnej, do których zaliczają:

• zdolności do permanentnego generowania innowacji, kreatywność,

• umiejętność wykorzystywania innowacyjnego potencjału firmy dla utrzymania wysokiej pozycji konkurencyjnej, opartej o kluczowe kompetencje,

• zdolność przewidywania przyszłości, perspektywiczne myślenie,

• stała łączność z klientami firmy celem skutecznego poznania ich bieżących i przyszłych potrzeb,

• posiadanie zespołu twórców, innowatorów gwarantujących wysoki poziom innowacyjności firmy,

• odpowiedni zakres informacji pozwalających na właściwą ocenę,

• elastyczność działania w dostosowywaniu do zmieniających się warunków działania.

Podają również kryteria wyróżniające firmę innowacyjna dzieląc je na jakościowe i ilościowe. Kryteria ilościowe obejmują wszelkiego rodzaju mierniki obrazujące poziom innowacyjności firmy.

Tabela 1.1

Kryteria ilościowe wyróżniające firmę innowacyjną

Kryteria ilościowe: udział nowych produktów i technologii w wartości rocznej sprzedaży firmy, liczba nowych produktów wdrożonych w danym roku, liczba wdrożonych nowych technologii w danym roku, liczba uzyskanych patentów w danym roku, liczba realizowanych tematów badawczych, wartość patentów przyznanych na badania, udział nakładów na badania przyznanych w danym roku do wartości sprzedaży, udział podstawowych produktów w rynku światowym, liczba pracowników ze stopniem naukowym, udział pracowników z wykształceniem wyższym w relacji do innych grup zatrudnionych, liczba publikacji naukowych, liczba uzyskanych stopni naukowych, liczba nagród uzyskanych na konkursach i wystawach za produkty firmy, liczba sprzedanych licencji, liczba kupionych i wykorzystanych licencji obcych.

Źródło: A. Sosnowska, S. Łobejko, A. Kłopotek, Zarządzanie firma innowacyjną, Difin, Warszawa 2000, s. 14.

Mimo, iż kryteria ilościowe są bardzo pożyteczne w procesie wizualizacji poziomu innowacyjności, bardzo ciężko jest określić poziom stanowiący granicę przynależności danej firmy do grupy innowacyjnej. Stąd bardziej pożyteczne wydają się być kryteria jakościowe, opisujące daną firmę pod względem wielu czynników mających wpływ na poziom jej innowacyjności.

Tabela 1.2

Kryteria jakościowe wyróżniające firmę innowacyjną

Kryteria jakościowe Produkty: stopień nowoczesności produktów, poziom jakości produktów, wartości marketingowe, szanse na sukces. Technologie: stopień nowoczesności technologii, ekologiczność technologii, wskaźniki techniczne i ekonomiczne Kadra: poziom kwalifikacji, osiągnięcia - stopnie naukowe, patenty, publikacje, uznanie środowiska, kontakty zagraniczne, Infrastruktura: poziom wyposażenia w infrastrukturę badawczą, poziom informatyzacji.

Źródło: A. Sosnowska, S. Łobejko, A. Kłopotek, Zarządzanie firma innowacyjną, Difin, Warszawa 2000, s. 14.

Według W. Janasza i I. Leśkiewicz innowacyjność przedsiębiorstwa to motywacja do poszukiwania i komercyjnego wykorzystania jakichkolwiek wyników badań naukowych, nowych koncepcji, pomysłów i wynalazków, prowadzących do wzrostu poziomu nowoczesności i wzmocnienia pozycji konkurencyjnej firmy czy realizacji ambicji technicznych przedsiębiorcy. Autorzy zwracają uwagę na zarobkowy rezultat wprowadzania innowacji, oraz ściśle łączą innowacyjny charakter przedsiębiorstwa z podejściem osób odpowiedzialnych za zarządzanie nim.

Autor:

Artur Wojciechowski

WMARR S.A. w Olsztynie

E. Stawasz, Przedsiębiorstwo innowacyjne w: Innowacje i transfer technologii - Słownik pojęć, K.B. Matusiak (red.),PARP, Warszawa 2005, s. 133.

P. Drucker, Innowacja i przedsiębiorczość, praktyka i zasady, PWE, Warszawa 1992, s. 29.

A. H. Jasiński, Przedsiębiorstwo innowacyjne na rynku, KiW, Warszawa 1992, s. 25.

A. Sosnowska, S. Łobejko, A. Kłopotek, Zarządzanie firma innowacyjną, Difin, Warszawa 2000, s. 13.

A. Sosnowska, S. Łobejko, A. Kłopotek, Zarządzanie firma innowacyjną, Difin, Warszawa 2000, s. 11.

W. Janasz, I. Leśkiewicz, Identyfikacja i realizacja procesów innowacyjnych w przedsiębiorstwie, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1995, cyt. za: E. Stawasz, Przedsiębiorstwo innowacyjne w: Innowacje i transfer technologii - Słownik pojęć, K.B. Matusiak (red.),PARP, Warszawa 2005, s. 133.

---