MIĘDZY HEROIZMEM A BESTIALSTWEM (1947)

TWÓRCA KULTURY 
Św. Tomasz pisał, że:cały rodzaj ludzki żyje z technik, sztuki, wiedzy i wartości moralnych. Człowiek by żyć i móc się człowiekiem nazywać musi się zwrócić do kultury. Kultura jest materialna i duchowa, jest warunkiem życia i tworem człowieka. To ona odróżnia nas od zwierzą, gdyż nasze zachowania podyktowane są wytworami kultury, natomiast zwierzęta kieruje jedynie instynkt i impulsy. 
Najważniejszym składnikiem człowieka jest duch. Wszelkie nauki humanistyczne pracują i funkcjonują prawidłowo, ponieważ człowiek z człowiekiem i duch z duchem porozumiewają się ze sobą przez ich wytwory. Istota każdego ludzkiego ducha jest taka sama i tak samo funkcjonuje. Poprzez znaki, symbole, druk i instytucje społeczne obcują ze sobą ludzkie duchy sięgając poza granice czasu i przestroi. Kultura bowiem jest bytem ciągłym, trwałym i dziedzicznym poprzez wychowanie. Ale jedynie ten, kto kulturę stworzył, może ją zrozumieć. Ludzka kultura jest żywa, gdyż ludzkie duchy codziennie korzystają z jej bogactw. Nasza kultura dla zwierząt jest niezrozumiała, dlatego odbierają oni ja jaką kulturę martwą. 
Człowiek tworzy rodzinę, społeczeństwo, naród i państwo dzięki duchowi. Może z tych tworów czerpać korzyści ale musi także im coś ofiarowywać. Musi je nosić w sercu( w jego najgłębszych komorach) i duchu. Jednakże duch taki musi być powszechny; wierzący w niestworzonego Boga-Stwórcę i stworzonego ducha- naśladowcę Stwórcy. Kultura chrześcijańska ma najdoskonalszego i największego ducha z pierwiastkiem nadprzyrodzonym. To dzięki jej pogodzi się człek z człekiem i rasa z rasą. 

PRZEJAWY DUCHA 
Świat dzielimy na świat ludzki i świat ponadludzki (psychologiczny). Możemy ten drugi badać dzięki psychologii teistycznej. Głosi ona, ze nasze wnętrze jest bogatsze i głębsze niż te które opisywał Freud czy Adler. Nie jesteśmy tak zdeterminowani przez podświadomość- posiadamy bowiem byt nieśmiertelny i doskonały czyli ducha. Jest on zasadniczym składnikiem człowieka. Dzięki niemu człowiek dąży do prawdy tak samo jak do miłości. Siła religii tkwi w wierze w nieśmiertelnego ducha. 
Dzięki wyobraźni i nieustannej pracy, duch poprzez akty swych myśli rozbudowuję kulturę i podporządkowuję sobie przyrodę. Człowiek staje się w tedy naiwnym realistą. Poznaje otoczenie i różnicę między nim a zwierzęciem ( pojmuję, że sam za siebie myśli, posiada wiedzę, zdolność do samokontroli i refleksji). Wszelkie umiejętności przekazuje przez wychowanie młodszym pokoleniom. 

Wychowanie- przede wszystkim trzeba dziecko nie traktować ani jak rzecz ani jak dorosłego. Dziecko bowiem potrafi się buntować, posiada własną godność ( a więc nie jest rzeczą) oraz ma własne rozumowanie i sposób działania ( a więc nie jest dorosły). 
Wychowankowi trzeba zapewnić kształtujące jego istotę bodźce zew. i wew. Najważniejszy jest rozwój ducha ( od góry religia, od dołu filozofia). Bardzo ważne jest by nauczyciel wyrastał w duchu i nauczał według najdoskonalszej pedagogiki katolickiej. Nauka bowiem to wytwór umysłu, który swym nieskończonym potencjałem zbliża nas do nieskończonego Boga, a człowiek winien całe życie upodabniać się do swojego Stwórcy. Pomagają mu w tym cnoty, etyka i moralność.

K. Michalski, Między heroizmem a bestialstwem

ks. Konstanty MICHALSKI (1879 - 1947) - pisarz, nauczyciel, filozof (tomista), mediewista, profesor UJ od 1921

I Twórca kultury

• Kultura materialna i duchowa to konieczny warunek życia ludzkiego a zarazem jego wytwór, odróżniający świat ludzki od zwierzęcego

• Wytwory kultury = OBIEKTYWACJE; zawierają czynnik duchowy i materialny, posiadają cząstkę ducha, umożliwiają relację między duchami (także poza czasem)
  np.: pismo, dzieło art., instytucja społ., itp.

• DUCH = twórcze zdolności, z których rodzi się K

• W obrębie K wyróżnia się 2 dziedziny
  
  wiedz, nauka, technika organizacja i instytucje społeczne
  
  mogą skłonić do fermentacji w pktach zwrotnych duch bierze górę
  duchowej, nad materią,
  działają na jednostkę lub grupę mogą być powierzchniowe lub głęboko
  przyswojone

• ŚWIATOPOGLĄD łączy składniki K w jedna całość, stąd różne K mają odmienne światopoglądy; w chwilach krytycznych odwołuje się do ducha
  światopogląd może być:
  - religijny: mówi o tym, co Bóg myśli o CZ i świecie; pochodzi z góry
  - filozoficzny: mówi o tym, co my sądzimy o świecie i nas samych; pochodzi z dołu

• W walce mdzy światopoglądami i kulturami chrześcijaństwo może stanowić podstawę porozumienia, bo kultura chrześcijańska jest powszechna, integrująca, zasadza się na filozofii bytu i teologii życia,
  światopogląd chrześcijański: istnieje nieśmiertelny Bóg i istnieje niezniszczalna dusza, naśladująca twórczość Boga, gdy sama staje się przyczyną sprawczą
  II Przejawy ducha

• Duch oddziela świat ludzki od zwierzęcego, bo myśl to NIE wrażenia, a wola to NIE pożądania zmysłowe

• MYŚL to odnajdywanie stosunków i szukanie podstaw; myśl dąży do bytu, pochodzi z ducha znajdującego się w `ja'; jako twórcza wyobraźnia, myśl stanowi razem z pracą podstawę rozbudowy K

• CZ to rewolucjonista (od Schelera), potrafi budować obiektywną wiedzę o rzeczywistości; cechy konstytutywne:
  - umiejętność wykonywania pracy - homo faber
  - uczynienie z rzeczywistości przedmiotu wiedzy - homo sapiens
  - tworzenie stosunków logicznych - porządkowanie myślenia
  - samokontrola, reflexja

• Poglądy na wychowanie:
  * dziecko ma godność, NIE jest rzeczą
  * dziecko to osoba, a nie suma faktów psychicznych
  * dziecko NIE jest gotowym dorosłym

• Rozwój CZ to przechodzenie z możności do aktu, z potencjalności do doskonałości; dokonuje się przez wewnętrzne dojrzewanie = rozkwit życia duchowego

• W dziecku mieszka duch zdolny do nieśmiertelności, posiada wolną wolę, która przez przyjęcie odpowiedzialności jest zdolna do moralnych czynów

• Wychowawca powinien postępować jak Bóg: motywować siły duchowe, działać od wewn; przekazywanie pokoleniowe K odbywa się dzięki miłości

• Cel wychowania katolickiego = etyka katolicka: dążenie do dobra i wiedzy

• Na powstającą osobowość dziecka składają się jego DYSPOZYCJE: pamięć, wyobraźnia, struktura myślenia

• Dusza intelektualna wg tomistów pojmowana jest jako;
  - duch, gdy odnosi się do myśli i woli
  - dusza, gdy odnosi się do życia zmysłowego i wegetatywnego
  dusza jest niematerialna i duchowa (też mi odkrycie...), więc jest nieśmiertelna

• O narodzinach K rozstrzygają funkcje duchowe;
  CZ posiada funkcje duchowe (tworzy i przyswaja K), więc ma DUCHA

• DUCH łączy się w człowieku w jedną całość z ciałem, stanowi centrum, w którym zbiegają się i z którego rozchodzą się wytwory kulturowe, funkcje duchowe oraz wychowanie ze swoimi celami

• Intelekt dąży do prawdy
  wola dąży do dobra
  dusza dąży do bytu
  wszyscy dążymy do zdania egzaminu z HMOKu. Ciekawe, co, kto i czy do celu dotrze...

---