S a d h a n a

czyli droga wewnętrznego poznania

Tomasz Lis

Przewodnik po jodze

Praktyka asan i pranajam oraz terapeutyczne ich właściwości

Joga to nauka zajmująca się zdrowiem i doskonaleniem ciała. Umożliwia odkrycie w sobie różnicy między ciałem a umysłem. Pokazuje drogę do sztuki prawego życia i stąd zwie się jogę gałęzią filozofii. Poprzez systematyczną praktykę daje stabilność, zdrowie i lekkość, utrzymując ciało w harmonii z naturą.

Wiele nazw asan pochodzi od roślin, owadów, zwierząt, imion legendarnych bohaterów i mędrców w celu przyuczenia umysłu do szacunku dla całego stworzenia oraz do rozwoju empatii wiodącej do głębszego rozumienia egzystencji i odpowiedzialności za jej losy.

Czym jest Joga?

Jest to nauka zajmująca się zdrowiem i doskonaleniem ciała. Umożliwia odkrycie w sobie różnicy między ciałem a umysłem. Pokazuje drogę do sztuki prawego życia i stąd zwie się jogę gałęzią filozofii.

Praktykę jogi jako pierwszy ujął w system Patańdżali w klasycznym traktacie "Joga-sutra" pochodzącym prawdopodobnie z 200 r.p.n.e., a składającym się ze stu dziewięćdziesięciu pięciu zwięzłych aforyzmów.

Innym najwyższym autorytetem w filozofii jogi jest Bhawagad-Gita, która podaje metody samodoskonalenia, poprzez przemianę własnej świadomości. Metody te są zróżnicowane, po to by mogły być stosowane przez ludzi o różnym poziomie rozwoju psychicznego, o różnych temperamentach i o różnym układzie osobowościowym. Zarówno osoba emocjonalna czy racjonalna może znaleźć dla siebie odpowiednią metodę, swoją drogę, cel i sens w życiu. W swoim mechanizmie rozwoju jednostki joga posługuje sie asanami, czyli pozycjami ciała służącymi do oczyszczenia i ożywienia każdej komórki ciała. Asany były doskonalone w ciągu wieków tak, aby ćwiczeniu można było poddać każdy mięsień, nerw i gruczoł - zapewniając ładną budowę ciała i utrzymując je w zdrowiu. Nieruchoma i wygodna pozycja ciała przyczynia się do wytworzenia psychicznej równowagi i przeciwdziała chwiejności umysłu, usuwa zmęczenie i kojąco oddziaływuje na nerwy.

Asany poprzez systematyczną praktykę dają stabilność, zdrowie i lekkość, utrzymując ciało w harmonii z naturą. Wiele nazw asan pochodzi od roślin, owadów, zwierząt, imion legendarnych bohaterów i medrców w celu przyuczenia umysłu do szacunku dla całego stworzenia oraz do rozwoju empatii wiodącej do głębszego rozumienia egzystencji i odpowiedzialności za jej losy.

Joga jest najlepszą formą ćwiczeń. Prawidłowe ich wykonywanie przydaje ciału lekkości, zwiększa możliwości pracy i odporność na choroby i niewygody.

Asany ćwiczą równomiernie wszystkie części ciała: przednią i tylnią, boczne i wewnętrzne. Każda pozycja jest całością samą w sobie, w której każda część ciała odgrywa swą szczególną rolę i żadna nie jest pominięta. Ruch ma miejsce przy zmianach pozycji lub miejsca. Asany mimo że sprawiają wrażenie statycznych, są pełne wewnętrznej dynamiki. W czasie praktyki wykonywany jest pełen zakres ruchów: poziome, pionowe i ukośne oraz rozciąganie na obwodach i poszerzanie. Wymagają one zręczności, inteligencji i pilności. Żadna część ciała ani umysłu nie zostaje pominięta, jeżeli asana wykonywana jest w sposób prawidłowy.

Istnieje ogromna różnica między praktyką jogi i ćwiczeniami innego rodzaju. W przeciwieństwie do ćwiczeń fizycznych, które oddziaływują wyłącznie na powłokę zewnętrzną człowieka, asany mają działanie psycho-fizjologiczne. Asany rozwijając świadomość ciała, generują wewnętrzną świadomość i stabilizują umysł. Joga to kultywacja ciała, umysłu i Ducha. W ćwiczeniach fizycznych ruchy również mogą być wykonywane dokładnie, lecz w jodze precyzja asan rozwija głębszą świadomość i daje równowagę ciała i umysłu.

Asany rozwijają mięśnie, podobnie jak ćwiczenia fizyczne, ale też usuwają sztywność, dzięki czemu ruchy ciała stają się swobodne. Asany odnoszą się jednak bardziej do ciała fizjologicznego i ważnych organów niż do ciała fizycznego. Wzmacniają i rewitalizują takie organy jak wątroba, śledziona, jelita, płuca i nerki. Każda asana ma wpływ na cały system, jakim jest człowiek. Jest to ćwiczenie organiczne, dzięki któremu ciało pozbywa się trucizn.

Układ trawienny jest jednym z najważniejszych, od którego zależy dobre zdrowie całego organizmu. Jego złe funkcjonowanie leży u źródeł wielu chorób i asany są niezawodnym sposobem zapobiegania im.

Praktyka asan i pranajamy sprowadza również układ oddechowy do stanu optymalnego, zapewniając odpowiednią ilość tlenu i poprawiając krążenie krwi.

Gruczoły wydzielania wewnętrznego są bardzo ważne. Zdrowy fizyczny i umysłowy stan człowieka zależy od ich funkcji wydzielniczych. Pewne asany działają stymulująco na te gruczoły, zapewniając ich prawidłowe funkcjonowanie, a inne asany normalizuje ich nadmierną aktywność i utrzymują równowagę hormonalną w organizmie.

Asany i pranajama są wielce pomocne do prawidłowego funkcjonowania mózgu, nerwów i kręgosłupa. Mózg jest źródłem procesów myślenia, rozumowania, zapamiętywania, postrzegania i kierowania. Kontroluje świadome i nieświadome ruchy ciała. Ciało i mózg cały czas wzajemnie działają na siebie. Problemy, które niesie życie, powodują, że znajduje się on stale w stanie stresu i zmęczony mózg oddziałowuje na cały system. Stały stres wywołuje stan napięcia i zmartwienia, które prowadzą do nerwic, neurastenii, histerii i wielu innych chorób psychoneurotycznych. Takie asany jak sirszasana, sarvangasana, halasana oraz setu bandha sarwangasana dostarczają do mózgu świeżą krew i powodują, że jest on aktywny, czujny i jednocześnie znajduje się w stanie spoczynku. Joga ma tę niezwykłą, unikalną zaletę, że uspokaja nerwy, wycisza mózg i powoduje, że umysł staje się spokojny i świeży.

Joga może być praktykowana przez wszystkich i w każdym wieku. Jest szczególnie korzystna dla osób po 40-tce, gdy mechanizm samo uzdrawiania organizmu zaczyna już słabnąć i zmniejsza się odporność na choroby. Joga generuje w ciele energię i zapobiega rozpraszaniu się jej. Osoba praktykująca jogę jest energiczna i pełna życia. Minimalnym wysiłkiem można osiągnąć maksymalne korzyści. Joga pomaga kobiecie wypełnić jej obowiązki, pomaga jej również utrzymać ładną cerę, kobiecość i ogólną dobrą formę. Kobieta praktykująca jogę nie potrzebuje używać kosmetyków, ponieważ prawidłowe krążenie powoduje, że jej skóra jest w świetnym stanie, a ona sama promieniuje urodą. Bez przesady można powiedzieć, że joga jest wręcz idealna dla kobiety we wszystkich sytuacjach i okolicznościach, które przynosi codzienne życie.

Joga odgrywa ponadto jeszcze inną rolę. Nie tylko zapobiega chorobom, ale ma też właściwości lecznicze. W przeciwieństwie do innych systemów jej celem jest rozwój symetrii w ciele, koordynacji i wytrzymałości. Pobudza organy wewnętrzne i przyczynia się do ich harmonijnego funkcjonowania.

Joga to naturalny sposób leczenia. Proces jest powolny lecz pewny. Nikt nie może zaprzeczyć osiągnięciom współczesnej medycyny. Leki mogą być wielce pomocne, a joga może być ich dopełnieniem przyśpieszając powrót do zdrowia. Czasem lekarstwa mają niekorzystne działania uboczne i joga pomaga przeciwdziałać im. Joga wzmacnia naturalne siły obronne organizmu. W przypadku chorób chronicznych stan zaawansowania choroby i jej natężenie może być kontrolowane dzięki praktyce jogi. Gdy zachodzi konieczność operacji, korzystne jest praktykować jogę przed operacją ponieważ uspokoi to nerwy i organy wewnętrzne, a także wyciszy umysł. Po operacji ćwiczenie jogi sprzyja szybszemu gojeniu się rany i przyśpiesza powrót do sił. W takich okolicznościach jak wypadki, gdy inne formy ćwiczeń są niemożliwe, drzwi jogi stoją otworem.

Asany są bardzo pomocne przy zmęczeniu i bólach. Asany nie tylko pomagają niezdrowym powrócić do zdrowia, lecz także pomagają zdrowym utrzymać ich dobry stan.

Joga ma również do zaoferowania coś szczególnego lekkoatletkom i innym sportsmenkom. Asany pomagają skorygować błędne ruchy, które mogą być powodem nadwyrężeń i zwichnięć. Uwalniają od napięć i dają szybkość, elastyczność, siłę, wytrzymałość i koordynację całemu systemowi. Gdy sportowcy, obojga płci, są wyczerpani, mogą z łatwością przywrócić dobre samopoczucie za pomocą asan. Asany zwiększają również zakres ruchów.

Sztuka jogi ma unikalny charakter. Oferuje wszystko w zależności od potrzeb. Jest wyjątkowo dobra dla kobiet, które z powodu obowiązków rodzinnych, szczególnie powinny być zadowolone z tego, że mogą wykonywać te wspaniałe ćwiczenia w zaciszu i wygodzie własnego domu.

Praktyka jogi ma ogromny wpływ na charakter i czyni osobę praktykującą silną moralnie i umysłowo. Jej postawa wobec życia jest bardziej pozytywna i tolerancyjna. Duma i egoizm znikają, a pojawia się skromność i pokora. Taka osoba staje się bardziej rozważna, troskliwa i uważająca oraz uzyskuje intelektualną klarowność. Jest to droga ku stanowi kontemplacyjnemu.

Praktyka asan i pranajamy doskonale zdała egzamin czasu na przestrzeni wielu wieków i nadal spełnia oczekiwania kobiet i mężczyzn w ich poszukiwaniach doskonałego zdrowia i szczęścia.

Tadasana (zwana również Samasthiti)

Tada znaczy góra, sama - pionowy, wyprostowany, niewzruszony, sthiti - stać nieruchomo, pewnie. Tadasana oznacza zatem postawę, w której stoi się pewnie i wyniośle jak góra. Jest to podstawowa pozycja stojąca.

Przeważnie nie przywiązuje się wagi do prawidłowego sposobu stania. Niektórzy ludzie przenoszą ciężar ciała na jedną nogę, stojąc często z drugą nogą odchyloną w bok. Inni umieszczają cały ciężar ciała na piętach albo na przyśrodkowych lub bocznych krawędziach stóp. Można to poznać oglądając miejsca ściarania się obcasów i podeszew naszych butów. Wskutek wadliwej metody stania i nierównomiernego rozkładania ciężaru ciała na stopach, nabywamy specyficznych deformacji, które doprowadzają do usztywnienia kręgosłupa. Gdy stoimy ze stopami rozłączonymi, lepiej jest ustawiać piętę i paluch każdej stopy w linii równoległej do płaszczyzny środkowej niż pod kątem do niej. Wówczas biodra ściskają się, brzuch jest wciągnięty, a pierś wysunięta do przodu. Odczuwa się lekkość ciała, a umysł zyskuje na ostrości. Kiedy ciężar ciała umieszczamy na piętach, to czujemy, że przesuwa się środek ciężkości. Biodra rozluźniają się, brzuch zaczyna wystawać, ciało wiotczeje, odczuwamy napięcie w kręgosłupie i wskutek tego szybko męczymy się, a umysł staje się ospały. Opanowanie sztuki prawidłowego stania jest więc sprawą mającą zasadnicze znaczenie.

Garudasana

Garuda znaczy orzeł. Jest to także imię króla ptaków. Garuda był ptakiem, na którym latał Wisznu. Przedstawiono go z biała twarzą, orlim dziobem, purpurowymi skrzydłami i złotym tułowiem.

Garudasana rozwija mięśnie okolicy kostek i zwalcza sztywność barków. Zapobiega skurczom mięśni łydek.

Wrikszasana

Wriksza znaczy drzewo. Wzmacnia mięśnie nóg oraz daje poczucie fizycznej i psychicznej równowagi.

Utkatasana

Utkata znaczy potężny, srogi, szorstki. Ta asana przypomina siedzenie na wyobrażonym krześle.

Utkatasana usuwa sztywność barków i koryguje lżejsze wady nóg. Wzmacnia okolicę kostek i równomiernie rozwija mięśnie nóg. Podczas ćwiczeń przepona podnosi się i łagodnie masuje serce. Asana tonizuje narządy jamy brzusznej, plecy oraz rozwija klatkę piersiową, rozszerzając ją w pełni.

Utthita trikonasana

Utthita znaczy rozwarty, naprężony, trikona - trójkąt. Ta stojąca asana jest pozycją rozwartokątnego trójkąta. Podnosi tonus nóg, zwalcza sztywność nóg i bioder, koryguje lekkie wady nóg i umożliwia ich symetryczny rozwój. Uśmierza bóle pleców i szyi, wzmacnia okolicę kostek i rozwija klatkę piersiową.

Utthita parśwakonasana

Parśwa znaczy strona lub bok, kona - kąt. Jest to boczna pozycja rozwartego kąta. Podnosi tonus kostek, kolan i ud. Koryguje wady łydek i ud, rozwija klatkę piersiową, pomaga odchudzić okolice pasa i bioder, uśmierza bóle artretyczne i rwę kulszową. Zwiększa też perystaltykę jelit i pomaga w wydalaniu.

Wirabhadrasana II

Pewnego dnia Daksza składał wielką ofiarę, na którą nie zaprosił swej córki Sati ani jej męża Śiwy, zwierzchnika bogów. Sati poszła jednak na tę uroczystość, lecz - zelżona i upokorzona - rzuciła się w ogień i spłonęła. Gdy Śiwa się o tym dowiedział, ogromnie się rozgniewał, wyrwał włos ze swych splątanych loków i rzucił go na ziemię. Wyrósł z niego potężny heros Wirabhadra, któremu Śiwa powierzył swoją armię i wydał rozkaz rozgromienia Dakszy i unicestwienia jego ofiary. Wirabhadra i jego wojsko jak huragan wpadli na wojska Dakszy, pokonali pozostałych bogów oraz kapłanów i ścięli Dakszę. Śiwa w tęsknocie za Sati podążył na górę Kajlas i oddał się kontemplacji. Sati narodziła się ponownie jako Uma w domu Himalaji i jeszcze raz zabiegała o miłość Śiwy, by w końcu zdobyć jego serce. Historię tę opisał Kalidasa w wielkim poemacie Kumara-sambhawa (Narodziny Pana Wojny). Ta asana poświęcona jest własnie Wirabhadrze. Dzięki Wirabhadrasanie wzmacniają się mięśnie nóg i stają się bardziej kształtne. Usuwa ona skurcze mięśni łydek i ud, uelastycznie mięśnie nóg i pleców oraz tonizuje narządy jamy brzusznej. Opanowanie postaw stojących przygotowuje ucznia do trudniejszych pozycji ze skłonem do przodu, które wówczas mogą być łatwo przyswojone.

Wirabhadrasana I

Dzięki tej asanie klatka piersiowa w pełni się rozszerza, co pomaga głęboko oddychać. Zwalcza sztywność barków i pleców, podnosi tonus okolicy kostek i kolan, uelastycznia szyję. Pomaga ponadto odchudzić okolicę bioder.

Pariwritta trikonasana

Pariwritta znaczy odwrócony, obrócony dokoła lub do tyłu, trikona - trójkąt. Jest to pozycja obróconego trójkąta, będąca przeciwieństwem utthita trikonasany. Pariwritta trikonasana wzmacnia mięsnie ud, łydek i ścięgien podkolanowych. Zwiększa dopływ krwi do dolnej części kręgosłupa, dzięki czemu mięśnie pleców i kręgosłup funkcjonują optymalnie. Klatka piersiowa rozszerza się w pełni. Pozycja ta uśmierza bóle pleców, pobudza narządy brzucha i wzmacnia mięśnie bioder.

Pariwritta parśwakonasana

Jest to boczna pozycja obróconego kąta. Ta asana jest intensywniejsza od poprzedniej dlatego jest i bardziej efektywna. Jednak ścięgna podkolanowe nie rozciągają się w niej tak mocno, jak w pariwritta trikonasanie. Bardziej ściśnięte są natomiast narządy brzucha, co pobudza trawienie. Kręgosłup i narządy brzucha są obficie zaopatrzone w krew i tym samym regenerowane. Ta asana pomaga w bezwysiłkowym wydaleniu zbędnych produktów przemiany materii z jelit.

Ardha czandrasana

Ardha znaczy połowa, czandra - Księżyc. Pozycja ta przypomina półksiężyc, jest niezmiernie korzystna dla osób z kontuzjami lub stanami zapalnymi nóg. Tonizuje dolną część kręgosłupa i nerwy mięśni nóg oraz wzmacnia okolicę kolan. Podobnie jak inne pozycje stojące, leczy zaburzenia żołądkowe.

Wirabhadrasana III

Asana pomaga w ściśnięciu i wzmocnieniu narządów brzucha, czyni mięśnie nóg kształtniejsze i mocniejsze. Polecana jest dla biegaczy, ponieważ dodaje wigoru i zwinności. Pomaga stanąć prawidłowo na podeszwach stóp, przeciwdziała wystawaniu brzucha, ciało staje się zwinne, a umysł sprawny.

Urdhwa prasarita ekapadasana

Urdhwa znaczy wyprostowany, będący ponad, wysoko, prasarita - wyciągnięty wyprostowany, eka - jeden, pada - stopa. Ta asana wzmacnia mięśnie nóg i pomaga odchudzić biodra.

Utthita hasta padangusthasana

Utthita znaczy wyciągnięty, hasta - ręka, padangustha - paluch. Ogromnie wzmacnia mięśnie nóg, a balansowanie daje poczucie stałości i psychicznej równowagi.

Ardha baddha padmottanasana

Ardha znaczy pół, baddha - ograniczony, powściągnięty, schwytany, powstrzymany, padma - lotos, uttana - intensywne rozciąganie. Ta asana zwalcza sztywność kolan. Wskutek uciskania narządów brzucha przyśpiesza trawienie. Szybsze ruchy jelit wzmagają wydalanie z organizmu zbędnych produktów przemiany materii, z których tworzą się toksyny. Pozycja ta pomaga również w cofnięciu ramion, wskutek czego rozszerza się klatka piersiowa, a oddychanie staje się swobodniejsze i głębsze.

Parśwottanasana

Parśwa znaczy bok lub strona, uttana - intensywne rozciąganie. Nazwa sugeruje, iż w tej pozycji bok klatki piersiowej poddawany jest intensywnemu rozciąganiu. Parśwottanasana zwalcza sztywność nóg i mięśni bioder, uelastycznia stawy biodrowe i kręgosłup. Kiedy głowa spoczywa na kolanie, narządy jamy brzusznej są ściskane i tonizowane. Ćwiczenia nadgarstków pokonują ich sztywność. Postawa ta koryguje również wypukłe plecy i pochylone ramiona. W prawidłowo wykonywanej asanie barki są mocno ściągnięte do tyłu, co ułatwia głębokie oddychanie.

Prasarita padottanasana

Prasarita znaczy rozszerzony, rozłożony, rozciągnięty, pada - stopa. W tej postawie rozsunięte nogi są intensywnie rozciągane. Pozycja ta zapewnia prawidłowy rozwój ścięgien podkolanowych i mięśni odwodzących oraz powoduje napływ krwi do tułowia i głowy.

Padahastasana

Pada znaczy stopa, hasta - ręka. Padahastasana wymaga więcej wysiłku od padangusthasany, lecz efekty obu są takie same. Tonizowane są narządy jamy brzusznej, wzmaga się wydzielanie soków trawiennych, aktywizowane są wątroba i śledziona. Ćwiczenie tych dwóch asan poleca się osobom cierpiącym na wzdęcia lub zaburzenia żołądkowe.

Uttanasana

Ut jest przedrostkiem oznaczającym rozwagę i intensywność. Wyraz tan znaczy wyciąganie, rozciąganie i wydłużanie. W tej asanie kręgosłup rozciągany jest intensywnie, ale z rozwagą. Uttanasana uśmierza bóle żołądka, tonizuje wątrobę, śledzionę i nerki. Łagodzi również bóle brzucha podczas miesiączki. Spowalnia akcję serca i odmładza nerwy kręgosłupa. Można pozbyć się uczucia przygnębienia wykonując tę pozycję przez dwie minuty lub dłużej. Jest korzystna dla osób nadpobudliwych, gdyż uspokaja ośrodki emocji w mózgu. Po zakończeniu ćwiczenia odczuwa się ciszę i chłód, oczy błyszczą się, a umysł jest spokojny.

Dandasana

Danda znaczy - kij lub pałka. Przynosi ulgę osobom mającym wzdęcia spowodowane nagromadzeniem się gazów i osobom cierpiącym z powodu dolegliwości żołądkowych. Pomaga odchudzić okolicę pasa i tonizuje nerki.

Maha mudra

Maha znaczy wielki lub szlachetny, mudra - zamykanie, pieczętowanie lub plombowanie. Ta asana tonizuje narządy jamy brzusznej, nerki i nadnercza. Kobiety cierpiące z powodu przodo- lub tyłozgięcia trzonu macicy doznają ulgi, ponieważ w tej asanie macica wróci do pierwotnej pozycji. Dłuższe wykonywanie tej pozycji przyniesie wielką korzyść osobom z dolegliwościami śledziony lub przerostem gruczołu krokowego. Leczy ona także niestrawność. Maha mudra niszczy śmierć i wiele innych cierpień... Nie istnieje nic, przed czym trzeba by się powstrzymywać lub czego nie można by jeść, gdy się ją praktykuje. Trawione są wszelkie pokarmy, niezależnie od ich smaku, a nawet śmiertelna trucizna... Ten, kto praktykuje maha mudrę, pokonuje gruźlicę, trąd, hemoroidy, powiększenie śledziony, niestrawność i inne przewlekłe choroby (hyp. 3,14,16-17).

Dźianu sirszasana

Dźianu znaczy kolano, sirsza - głowa. Tonizuje wątrobę i śledzionę pobudzając proces trawienia. Tonizuje też i aktywizuje nerki, co można łatwo odczuć, jeśli ćwiczenie wykonuje się dokładnie według podanej techniki. Osoby cierpiące z powodu przerostu gruczołu krokowego odniosą korzyści z dłuższego wykonywania tej pozycji. Pozycja ta polecana jest też ludziom cierpiącym na przewlekły stan podgorączkowy.

Trianga mukhaikapada paścimottanasana

Trianga znaczy trzy części ciała lub ich części. W tej pozycji trzema częściami ciała są stopy, kolana i pośladki. Mukhaikapada (mukha - twarz, eka - jeden, pada - noga lub stopa) odnosi się do twarzy (lub ust) dotykającej do jednej (wyprostowanej) nogi. W paścimottanasanie tył całego ciała jest intensywnie rozciągany. Asana ta polecana jest osobom z płaskostopiem. Pomaga w leczeniu zwichnięć w kostkach i kolanach oraz zmniejsza obrzmienie nóg. Wraz z dźianą sirszasaną i ardha baddha padma paścimottanasaną tonizuje narządy brzucha i utrzymuje je w aktywnym stanie. Przeciążamy narządy brzucha, gdy nadmiernie folgujemy sobie lub stosujemy się do etykiety towarzyskiej. W narządach brzucha znajduje swój początek większość chorób. Starożytni mędrcy podkreślali, że zdrowie tych narządów jest podstawą długowieczności, szczęścia i spokoju umysłu. Asany ze skłonem do przodu pomagają utrzymać je w zdrowiu. Postawy te nie tylko bowiem utrzymują w formie nasze mięśnie, ale też wpływają na narządy wewnętrzne.

Ardha baddha padma paścimottanasana

Ardha znaczy połowa, baddha - złapany, ograniczony, padma - lotos. Paścimottanasana jest pozycją, w której tył całego ciała jest intensywnie rozciągany. Wskutek ćwiczenia półlotosu kolana staną się na tyle giętkie, że możliwe będzie wykonanie pełnego lotosu. Kiedy broda sięga poza kolano wyprostowanej nogi, zgięte kolano przyciągane jest do tej nogi. Ruch ten pomaga rozciągnąć okolicę pępka i narządy jamy brzusznej. Poprawia się krążenie krwi w okolicy pępka i narządów płciowych. Pępek jest ośrodkiem nerwowym, w którym usytuowana jest swadhisztana czakra, jedno z oczyszczających kół zamachowych układu nerwowego człowieka, odpowiadająca splotowi podbrzusznemu. Pozycja ta jest też polecana osobom z pochylonymi, przygarbionymi ramionami.

Paścimottanasana
(nazywana też ugrasana lub brahmaciarjasana)

Paścima dosłownie znaczy zachód, tył. To nam sugeruje tylną powierzchnię całego ciała od głowy po pięty. Przedni lub wschodni aspekt to przód ciała od twarzy po palce stóp. Czubek głowy jest górnym lub północnym aspektem, zaś podeszwy i pięty stóp to dolny lub południowy aspekt ciała. W tej asanie cała tylna strona ciała jest intensywnie rozciągana. Ugra znaczy ogromny, potężny i szlachetny, brahmaciarja oznacza naukę religii, powściągliwość i celibat. Ta asana tonizuje narządy brzucha i utrzymuje je w aktywności. Podnosi tonus nerek, regeneruje kręgosłup i polepsza trawienie. Kręgosłup zwierzęcia znajduje się w linii poziomej, wówczas serce umieszczone jest pod kręgosłupem, co daje mu zdrowie i ogromną wytrzymałość. U ludzi jest inaczej, dlatego szybko odczuwają zmęczenie i są podatni na choroby serca. W paścimottanasanie kręgosłup trzymamy poziomo i prosto, a serce znajduje się poniżej kręgosłupa. W czasie dłuższego i prawidłowego wykonywania tej pozycji masowane i odświeżane są: serce, kręgosłup i narządy brzucha. Umysł uspokaja się. Dzięki wzmożonemu rozciąganiu miednicy, dopływa tam więcej nasyconej tlenem krwi i gruczoły płciowe wchłaniają wymaganą ilość substancji odżywczych. To podnosi witalność, pomaga w leczeniu impotencji i prowadzi do opanowania popędu płciowego. Dlatego asanę tę nazywa się także brahmaciarjasaną (brahmaciarja znaczy celibat, a brahmaciarin to ten, kto opanował seksualną żądzę).

Kraunczasana

Krauncza znaczy czapla. Jest to również nazwa góry, o której mówią, że jest prawnukiem Himalajów, a która została przebita przez boga wojny Kartikeję i Parasiuramę - szóstą inkarnację Wisznu. Jest trudniejsza od paścimottanasany, ale jej efekty są większe. Pozwala całkowicie wyciągnąć nogi i ćwiczyć mięśnie nóg. Regeneruje narządy jamy brzusznej.

Marićjasana I

Asana ta dedykowana jest Mariciemu, synowi Stwórcy, czyli Brahmy. Marici był dziadkiem Surji, boga Słońca. Ta asana wzmacnia palce. Poprawia cyrkulację krwi w narządach jamy brzusznej i utrzymuje je w zdrowiu. W postawie tej ćwiczymy również grzbietową okolicę kręgosłupa.

Marićjasana II

Pozycja ta jest trudniejsza od poprzedniej, toteż jej efekty są głębsze. Pięta umieszczona w okolicy pępka naciska na brzuch, przez co narządy brzucha są silniej tonizowane i poprawiają się procesy trawienia.

Ubhaja padangusthasana

Ubhaja znaczy oba, padangustha - paluch.

Urdhwa mukha paścimottanasana I

Urdhwa (do góry) i mukha (twarz, usta) użyte razem znaczą: podnosić twarz do góry. Paścimottanasana jest to intensywne rozciąganie tyłu ciała.

Akarna dhanurasana

Karna znaczy ucho, dhanus - łuk. Przedrostek a wyraża bliskość, dążenie ku czemuś. Praktyka tej pozycji bardzo uelastycznia mięśnie nóg. Ściskane są mięśnie brzucha, co pomaga w procesie wydalania. Korygowane są mniejsze deformacje w stawach biodrowych. Dolna część kręgosłupa poddawana jest ćwiczeniu.

Pariwritta dźianu sirszasana

Pariwritta znaczy obrócony dokoła, skręcony, dźianu - kolano, sirsza - głowa. Oprócz korzyści osiągniętych podczas dźianu sirszasany, ta asana poprawia krążenie krwi w kręgosłupie i uśmierza bóle pleców. W dźianu sirszasanie organy brzucha są uciskane, tutaj są rozciągane. Jest to wybitnie orzeźwiająca pozycja.

Malasana

Mala znaczy wieniec, girlanda. Ta asana tonizuje narządy brzucha i uśmierza bóle pleców.

Upawisztha konasana

Upawisztha znaczy posadzony, kona - kąt. Ta asana rozciąga ścięgna podkolanowe, poprawia krążenie krwi w narządach miednicy i utrzymuje je w prawidłowym stanie. Zapobiega powstawaniu i leczy lekkie przypadki przepukliny oraz uśmierza rwę kulszową.

Baddha konasana

Baddha znaczy schwytany, powściągnięty, kona - kąt. W tej pozycji krew obficie napływa do miednicy, brzucha i pleców, stymulując je. Pomaga utrzymywać nerki, gruczoł krokowy i pęcherz moczowy w zdrowiu. Baddha konasana przynosi ulgę w przypadku rwy kulszowej i zapobiega przepuklinie. Jeżeli wykonywana jest regularnie, usuwa ból i uczucie ciężkości w jądrach. Pozycja ta jest dobrodziejstwem dla kobiet. Wraz z sarwangasaną i jej cyklem sprawia iż okres jest regularny, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu jajników. Stwierdzono, że kobiety, które codziennie siadają w tej pozie przez kilka minut, odczuwają potem mniejsze bóle porodowe i nie powstają u nich żylaki. Wraz z padmasaną i wirasaną, asanę tę poleca się do praktyki pranajamy i kontemplacji.

Kurmasana

Kurma znaczy żółw. Asana ta jest poświęcona Kurmie, żółwiej inkarnacji Wisznu, Tego który podtrzymuje Wszechświat. W powszechnym potopie utonęło wiele boskich skarbów, łącznie z amritą (nektarem), dzięki któremu bogowie zawarli z demonami przymierze, wspólnie postanawiając wstrząsnąć kosmicznym oceanem. Wisznu przeobraził się w olbrzymiego żółwia i spłynął na dno głębin. Na jego plecach wyrosła góra Mandara, którą oplatał boski wąż Wasuki. Zjednoczony wysiłek bogów i demonów ciągnących węża sprawił, że góra zaczęła wirować i cean poruszył się. Ze wzburzonych głębin wynurzyła się amrita i różnorodne skarby, łącznie z Lakszmi małżonką Wisznu, boginią bogactwa i piękności. Jest to dla jogina święta pozycja. Opisując Ardżunie cechy sthita - pradźni (czyli tego, który ma nieporuszony umysł) Błogosławiony Pan mówi: Kiedy znów jak żółw chowający swe kończyny, wycofuje on zmysły od zewnętrznych obiektów, wtedy jego rozumienie jest utrzymywane w równowadze (Bhg., 2,58). W pozycji tej umysł staje się spokojny i opanowany, rozwija się równowaga zarówno w smutku, jak i radości. Stopniowo umysł staje się wolny od lęku przed bólem i obojętny na przyjemności, a emocje namiętności, strachu i złości, stracą nad nim władzę. Równie doniosłe są skutki na czysto fizycznym poziomie. Asana tonizuje kręgosłup, aktywizuje narządy jamy brzusznej, podtrzymuje żywotność i zdrowie, uspokaja korę mózgową. Po jej ukończeniu pojawia się uczucie świerzości jak po długim, nieprzerwanym śnie. Asana ta przygotowuje adepta do piątego stopnia praktyki jogi, a mianowicie pratjahary (wycofania zmysłów od zewnętrznych obiektów).

Eka pada sirszasana

Eka znaczy jeden, pada - noga lub stopa, sirsza - głowa. Wskutek praktykowania tej postawy wzmacnia się szyja i plecy, podczas gdy uda i ścięgna podkolanowe w pełni się rozciągają, mięśnie brzucha kurczą się i wzrasta siła trawienia.

Joganidrasana

Nidra znaczy sen, joganidra jest stanem pośrednim między snem a czuwaniem. Jest to również nazwa rodzaju snu, w jakim znajduje się Wisznu pod koniec jugi - epoki w historii Wszechświata. Ćwiczenie tej asany gwałtownie rozgrzewa ciało, dlatego stosowana ona jest przez joginów mieszkających na dużych wysokościach. W joganidrasanie kręgosłup wygina się zupełnie do przodu i pojawiają się przyjemne odczucia w plecach. Jest to jedna z najlepszych pozycji zginających do przodu. Nawet maksymalne rozciągnięcie się w paścimottanasanie nie daje tego samego poczucia prawidłowości ćwiczenia, komfortu i wypoczynku, co właściwa praktyka joganidrasany. W pozycjach wyginających do tyłu, płuca i mięśnie brzucha rozszerzają się do maksimum. W joganidrasanie płuca i mięśnie brzucha są całkowicie ściągnięte. Już po krótkim ćwiczeniu tej asany następuje tonizacja nerek, wątroby, śledziony, jelit, woreczka żółciowego, gruczołu krokowego i pęcherza moczowego. Poprzez stałą praktykę narządy brzucha zostają uwolnione od chorób. Joganidrasana również oddziałuje na gruczoły płciowe, wyzwala energię i żywotność. Wypoczywa układ nerwowy, człowiek nabiera energii, jaśniej myśli i lepiej pracuje.

Dwi pada sirszasana

Dwi pada (dwi - dwa lub oba, pada - noga lub stopa) znaczy dwunogi.

Wadżrasana

Wadżra znaczy piorun, broń Indry. Pozycja ta usprawnia stawy skokowe i kolanowe, poprawia krążenie w rejonie miednicy, rozciąga mięśnie ud, prostuje kręgosłup. Umysł uspokaja się i wycisza, a myślenie staje się jasne i ostre jak diament. Wadżrasana zalecana jest do praktyki koncentracji i medytacji.

Supta wadżrasana

Supta znaczy uśpiony, leżący we śnie. Przynosi ulgę osobom cierpiącym na bóle w dolnym odcinku kręgosłupa.

Wirasana

Wira znaczy bohater, wojownik, zwycięzca. Pozycja ta dobra jest do kontemplacji i pranajamy. Wirasana usuwa bóle reumatyczne w kolanach i podagrę. Leczniczo wpływa na płaskostopie. Rozciąganie okolicy kostek i stóp sprzyja formowaniu się prawidłowych łuków stóp. Na to trzeba jednak dużo czasu i codziennego ćwiczenia tej asany po kilka minut dziennie przez kilka miesięcy. Osoby cierpiące z powodu bólu w piętach lub mające złogi wapniowe (ostrogi) w piętach doświadczą ulgi, a złogi będą stopniowo znikały. Wirasanę można ćwiczyć nawet bezpośrednio po posiłku, zniknie wówczas uczucie ciężkości w żołądku.

Supta wirasana

Supta wirasana rozciąga narządy jamy brzusznej i okolicę miednicy. Jej wykonywanie przez 10-15 min. dziennie przyniesie ulgę osobom cierpiącym z powodu bólów nóg. Poleca się ją sportowcom i tym, którzy muszą chodzić lub stać przez wiele godzin. Można ją wykonywać po posiłkach, a jeśli zrobi się ją przed snem, to rano będą wypoczęte.

Parjankasana

Parjanka znaczy łóżko, kanapa lub sofa. Ta asana jest kontynuacją poprzedniej asany. W parjankasanie, tak jak w matsjasanie, okolica grzbietowa napręża się zupełnie, wskutek czego płuca bardzo się rozszerzają. Mięśnie szyi rozciągają się, a tarczyca i przytarczyca stymulowane są do optymalnego działania.

Supta bhekasana

Supta znaczy leżący, bheka - żaba. Pozycja ta jest odwróconą bhekasaną. Asana ta wzmacnia kręgosłup; poprawia krążenie krwi w okolicy kolan, kostek, bioder i szyi, uśmierza bóle pleców, pomaga wyleczyć kontuzje stawów kolanowych. Nacisk dłoni na stopy wzmacnia ich sklepienia i leczy płaskostopie. Stałe ćwiczenie tej asany koryguje wady mięśni nóg, leczy ich atrofię. Przyczynia się do rozwoju klatki piersiowej i wpływa korzystnie na narządy jamy brzusznej.

Muktasana

Mukta znaczy wyzwolony.

Swastikasana

Swastika znaczy pomyślny.

Siddhasana

Siddha to półboska istota, odznaczająca się wielką czystością i świętością, posiadająca paranormalne, nadnaturalne moce lub zdolności zwane siddhi. Siddha znaczy też natchniony mędrzec, wieszcz lub prorok. Siddhowie twierdzą, że jak pośród jam najważniejsze jest niekrzywdzenie, a pośród nijam umiarkowana dieta, tak wśród asan najważniejsza jest siddhasana.

Z 84 laksz (84 000) asan stale powinno się stosować siddhasanę. Oczyszcza ona 72 000 nadi (Nadi są kanałami, którymi płynie energia nerwowa w ciele człowieka). Jogin, który praktykując kontemplację Atmana i stosując umiarkowaną dietę ćwiczy siddhasanę przez dwanaście lat, osiąga wszelkie siddhi jogi. (Atman znaczy Jaźń lub Najwyższy Duch).

Kiedy siddhasana zostanie opanowana, to naturalnie i bez wysiłku przychodzi unmani awastha (samadhi), która daje joginowi ogromną rozkosz. Dusza ma trzy stany lub uwarunkowania (awasthy), które zawarte są w czwartym. Są to: czuwanie, sen z marzeniami, sen głęboki i tzw. stan turija (dosłownie czwarty). Pierwszy z nich to stan czuwania, w którym jaźń świadoma jest zwykłego świata przedmiotów fizycznych i doznaje rzeczy grubomaterialnych. Dominuje tu zależność od ciała. Drugi to stan marzeń sennych, w którym jaźń doznaje rzeczy subtelnych i kształtuje własny świat z materiału doświadczeń zebranych w stanie czuwania. Mówi się, że duch krąży swobodnie, wolny od więzów ciała. Trzeci stan to sen głęboki (siusiupti), w którym dusza czasowo jednoczy się z Brahmanem i doświadcza błogości. We śnie głębokim wznosimy się ponad wszelkie pragnienia i uwalniamy się od niepokoju... Dusza jest boskiego pochodzenia, chociaż spętana jest ciałem. We śnie uwalnia się ona z kajdanów ciała i odzyskuje swą prawdziwą naturę... Ale ten wieczny, pozbawiony marzeń sen, łatwo jest pomylić z głęboką nieświadomością... Ten sen nie jest jeszcze najwyższym stanem. Jest nim czwarty stan duszy - czysta intuicyjna świadomość - w którym nie istnieje poznanie przedmiotów wewnętrznych ani zewnętrznych. Duch przebywa tu w krainie leżącej daleko poza zasięgiem zmiennego, dającego się zrozumieć istnienia, w doskonałym zjednoczeniu z Brahmanem. W czwartym stanie duszy, turiji, poznaje się pozytywny aspekt tego, co negatywnie mogło być doświadczone we śnie głębokim. (S. Radhakrishnan Philosophy of Upanishads).

Upaniszada Mandukja opisuje ten stan następująco:

Czwarty stan - jak mówią mędrcy - nie jest ani subiektywnym, ani obiektywnym doświadczeniem, ani doświadczeniem pośrednim między tymi dwoma; nie jest też negatywnym stanem, który nie byłby świadomością ani nieświadomością. Nie jest też poznaniem zmysłowym, relatywnym poznaniem ani poznaniem indukcyjnym.

Czwarty stan jest poza zmysłami, poza rozumem, poza wszelką ekspresją. jest czystą, jednolitą świadomością, z której usunięta została świadomość świata i jego wielości. Jest to Najwyższe Dobro. Jest to Jedno-Bez-Drugiego. Jest to Jaźń. Poznaj tylko to!(Mand. Up. 7). Radża joga, samadhi, unmani, manomani, nieśmiertelność, koncentracja, sunjasunja (pustka i nie pustka), parama-pada (stan najwyższy), amanaska (zawieszenie operacji umysłu), adwaita (niedualizm), niralamba (bez podparcia), nirandżana (czysty), dżiwanmukti (stan wyzwolonego), sahodżawastha (stan naturalny) i turija (dosłownie czwarty) oznaczają tę samą rzecz. Jak ziarnko soli wrzucone do wody rozpuszcza się i staje się jednym z nią - tak umysł i Atman łączą się w stanie, który nazywa się samadhi. Gdy prana i manas (umysł) są zniszczone (wchłonięte), powstały wówczas stan harmonii jest samadhi (hyp. 4, 3-6). Nie ma takiej drugiej asany jak siddha, kumbhaki - jak kewala, mudry - jak kheczari i laji (absorbcji umysłu) - jak nada.

Kheczari-mudra, dosłownie wędrówka w przestrzeni, tak oto została opisana w Gherandha-samhicie, w wersetach 25-28 trzeciego rozdziału: Podcinaj dolne więzadło języka i ciągle poruszaj językiem, nacieraj go świeżym masłem i wyciągaj go żelaznym przyrządem (aby go wydłużyć). Wskutek stałej praktyki język staje się długi, a gdy dosięgnie miejsca pomiędzy brwiami, kheczari zostaje osiągnięta. Następnie (po wydłużeniu języka) ćwicz skręcanie go do góry i do tyłu, tak by dotknął do podniebienia całą swą długością, aż do otworów nosowych w gardle. Zamknij te otowry językiem (zatrzymując oddychanie) i wpatruj się w punkt między brwiami. Jest to kheczari. Wskutek jej praktykowania znika słabość, głód, pragnienie i lenistwo. Nie pojawiają się choroba, starość ani śmierć. Ciało staje się boskie.

(Nada jest to wewnętrzny dźwięk mistyczny. Gheranda-samhita, w wersetach 79-101 czwartego rozdziału, opisuje go bardzo dokładnie przy użyciu wielu porównań. Jogę definiuje się tu jako kontrolę nad aberacjami umysłu. Aby opanować umysł, trzeba go najpierw skoncentrować na jakimś przedmiocie, a następnie stopniowo przenieść uwagę z tego obiektu i patrzeć w głąb siebie. Wtedy jogin uczy się koncentracji na wewnętrznych dżwiękach mistycznych. Umysł jest jak wąż; gdy usłyszy nadę, zapomina o całej swej niestałości i nie biegnie donikąd. Stopniowo nada zanika, a wraz z nią umysł. jak ogień, który zajmując kawałek drewna, ulega unicestwieniu z chwilą jego spalenia, podobnie umysł zajęty nadą przestaje istnieć wraz z nią).

Siddhasana pomaga utrzymywać w zdrowiu okolicę łonową. Podobnie jak padmasana jest to jedna z najbardziej odprężających asan. Ciało odpoczywa w pozycji siedzącej, a skrzyżowanie nóg i wyprostowanie pleców pomaga utrzymać umysł w stanie uwagi i czujności. Poleca się tę asanę do praktyki pranajamy i kontemplacji. Z czysto fizycznego punktu widzenia, asana ta usuwa sztywność kolan i kostek. Ponieważ poprawia się krążenie krwi w okolicy lędźwiowej i jamie brzusznej, tonizowane są narządy brzucha i dolna część kręgosłupa.

Padmasana

Padma znaczy lotos. Pozycja lotosu to jedna z najważniejszych i najbardziej użytecznych asan. Jest postawą dobrą do kontemplacji i Budda często jest w niej przedstawiany. Hatha-joga-pradipika w 48 wersecie pierwszego rozdziału następująco opisuje padmasanę i praktykę kontroli oddechu wykonywaną w tej pozycji: Usiądź w padmasanie, umieść dłonie jedna na drugiej, mocno oprzyj brodę na piersi i kontempluj Brahmana. Często zaciskaj otwór odbytowy i podnoś apanę do góry; przez podobny zacisk gardła zmuszaj pranę do zejścia w dół. Wskutek tego osiąga się niezrównaną wiedzę dzięki łasce kundalini (która podnosi się w tym procesie). Kundalini jest boską kosmiczną energią w naszym ciele. Symbolizuje ją zwinięty, śpiący wąż w najniższej czakrze u podstawy kręgosłupa. Tę uśpioną energię trzeba obudzić i podnieść wzdłuż kręgosłupa, aż do mózgu przez suszumna-nadi, tj. kanał, w którym płynie energia nerwowa oraz trzeba przejść przez sześć czakr, tj. subtelnych ośrodków fizycznych, kół zamachowych układu nerwowego w maszynerii ludzkiego ciała. Obudzenie kundalini szczegółowo omawia Arthur Avalon (Sir John Woodroffe) w książce The serpent power. Kiedy ustaną początkowe bóle w kolanach, okaże się, że padmasana jest jedną z najbardziej odprężających póz. Ciało odpoczywa w pozycji siedzącej, lecz nie popada w letarg. Dzięki skrzyżowaniu nóg i wyprostowaniu pleców umysł pozostaje uważny i czujny. Jest to jedna z asan polecanych do praktyki pranajamy (kontroli oddechu). Na czysto fizycznym poziomie pozycja ta zwalcza sztywność w kolanach i kostkach, ponieważ zwiększa się krążenie krwi w okolicy lędźwiowej i jamie brzusznej, tonizowane są narządy brzucha i kręgosłup.

Parwatasana

Parwata znaczy góra. Pomaga w zwalczaniu bólów reumatycznych i sztywności barków. Rozwija i uelastycznia klatkę piersiową. Pomaga wciągnąć narządy brzucha i w pełni rozszerza klatkę piersiową.

Gomukhasana

Go znaczy krowa, mukha - twarz. Gomukha oznacza osobę, której twarz podobna jest do krowiej. Jest to także rodzaj muzycznego instrumentu, wąskiego na jednym końcu i szerokiego na drugim, tak jak krowi pysk. Ta pozycja przeciwdziała skurczom mięśni nóg i uelastycznia te mięśnie. Rozszerza klatkę piersiową i prostuje plecy. Zwiększa zasięg ruchów w stawach barkowych i w pełni rozciąga mięsień najszerszy grzbietu.

Supta padmasana

Supta znaczy leżeć. Uśmierza bóle w dolnym odcinku kręgosłupa. Wskutek ściskania i zwiększania się krążenia krwi, narządy brzucha są tonizowane.

Joga mudrasana

J est to asana szczególnie użyteczna przy budzeniu kundalini. Joga mudrasana wzmaga ruchy perystaltyczne i wypycha zbędne produkty przemiany materii do okrężnicy, przynosząc ulgę w zaparciach i zwiększając siłę trawienia.

Matsjasana

Matsja znaczy ryba. Postawa ta dedykowana jest Matsji, rybiemu wcieleniu Wisznu, który jest źródłem i obrońcą Wszechświata i wszelkich rzeczy. Swego czasu nastąpił na świecie upadek moralny i na Ziemi wkrótce miał nastąpić powszechny potop. Wtedy to Wisznu przybrał postać ryby i ostrzegł Manu, jego rodzinę i siedmiu wielkich mędrców na statku, przymocowanym do rogu na jej głowie. Ocaliła również Wedy. W tej postawie okolica grzbietu napręża się zupełnie, a klatka piersiowa całkowicie się rozszerza. Oddychanie staje się pełniejsze, tarczyca odnosi wielką korzyść z tego ćwiczenia, gdyż szyja rozciąga się. Połączenia stawowe miednicy stają się elastyczne. Asana przynosi ulgę osobom z zaognionymi i krwawiącymi hemoroidami.

Watajanasana

Watajana znaczy koń. Pozycja ta przypomina pysk konia. W watajanasanie stawy biodrowe są dobrze ukrwione, ponadto korygowane są lżejsze wady bioder i ud; pomaga ona zwalczyć sztywność okolicy krzyżowo-biodrowej.

Lolasana

Lola znaczy drżący, ruszający się tam i z powrotem, dyndający jak kolczyk. Wzmacnia okolicę nadgarstków i dłoni, mięśnie pleców i narządy jamy brzusznej. Uelastycznia mięśnie nóg, rozwija i tonizuje mniejsze mięśnie rąk.

Tolasana

Tola to waga szalkowa. Pozycja ta przypomina szalkę wagi. Wzmacnia okolicę nadgarstków, dłonie i ściany jamy brzusznej.

Salamba sirszasana

Salamba znaczy z podparciem, sirsza - głowa. Jest to pozycja stania na głowie, jedna z najważniejszych asan, a równocześnie podstawowa. Ma kilka wariantów, które opisane są poniżej jako cykl sirszasany. Jej opanowanie daje fizyczną i psychiczną równowagę. Starożytne księgi nazywają sirszasanę królową wśród asan i trudno nie przyznać im racji. Podczas porodu zwykle pierwsza wychodzi głowa, a dopiero później inne części ciała. Wewnątrz czaszki znajduje się mózg, który rządzi układem nerwowym i narządami zmysłów. Mózg jest ośrodkiem inteligencji, wiedzy, rozróżniania, mądrości i mocy. Jest on siedliskiem Brahmana, duszy. Kraj nie może prosperować bez dobrego króla lub konstytucyjnie wybranej głowy państwa. Podobnie, ludzkie ciało nie może prawidłowo funkcjonować bez zdrowego mózgu.

Bhagawad-gita mówi: Trzy są nieodłączne od materii, przyrodzone jej cechy - harmonia (sattwa), ruchliwość (radżas) i bezwład (tamas); one to, o Potężnie Zbrojny, wiążą się w ciele jego nieśmiertelnego mieszkańca (Bhg. 14,5). Wszystkie te cechy mają swój początek w mózgu. Czasem jedna z nich przeważa, czasem inna. Głowa jest ośrodkiem cechy sattwy, która rządzi rozróżnianiem. Tułów jest ośrodkiem cechy radżasu, która przewodzi namiętnościom, emocjom i czynom. Obszar poniżej przepony to ośrodek cechy tamasu, która rządzi przyjemnościami zmysłowymi, takimi jak jedzenie, picie i rozkosz seksualna. Regularne ćwiczenie sirszasany zwiększa dopływ czystej, utlenionej krwi do komórek mózgowych. To je regeneruje, zwiększa moc intelektu i jasność myślenia. Asana ta działa jak środek pobudzający u osób, których mózg szybko się męczy. Zwiększa się dopływ krwi do przysadki i szyszynki. Nasz rozwój, zdrowie i siła zależą od prawidłowego funkcjonowania tych dwóch gruczołów. Osoby cierpiące na brak snu, osłabienie pamięci i spadek witalności, odzyskują je poprzez regularne i prawidłowe wykonywanie tej asany i stają się pełne energii. Płuca zdobywają moc znoszenia każdego klimatu i każdej pracy: moc, która pozwala uniknąć przeziębienia, kaszlu, kataru, przykrego oddechu i palpitacji serca. Ćwiczenie to rozgrzewa ciało. Wraz z cyklem sarwangasany jest dobrodziejstwem dla osób cierpiących na zaparcia. Wskutek regularnego ćwiczenia sirszasany, znacznie wzrasta zawartość hemoglobiny we krwi. Osoby z wysokim lub niskim ciśnieniem nie powinny zaczynać od ćwiczenia sirszasany i sarwangasany. Regularne i precyzyjne wykonywanie sirszasany rozwija ciało, poddaje umysł dyscyplinie i rozszerza horyzonty ducha. Człowiek staje się zrównoważony i odporny na cierpienia i przyjemności, straty i zyski, hańbę i chwałę, porażki i zwycięstwa.

Ekapada sirszasana

Eka znaczy jeden, pada - noga. Jest to trudna pozycja, stąd na początku można nie być w stanie dotknąć nogą do podłogi. Stopniowo nogi stają się elastyczniejsze, plecy wzmocnią się i postawienie nogi na podłodze bez utraty równowagi będzie możliwe. Asana ta wzmacnia szyję i ściany brzucha. Narządy brzuszne są ściskane i poprawia się ich funckjonowanie.

Parśwaikapada sirszasana

Parśwa znaczy bok, eka - jeden, a pada - noga. Ta asana ogromnie wzmacnia szyję, ściany jamy brzusznej i uda. Tonizuje jelita i kręgosłup.

Pariwrittaikapada sirszasana

Pariwritta znaczy skręcony, obrócony dokoła, eka - jeden, a pada - noga. Rozwija mięśnie nóg, tonizuje nerki, pęcherz moczowy, gruczoł krokowy i jelita.

Parśwa sirszasana

Parśwa znaczy strona lub bok. Dzięki tej asanie kręgosłup staje się silny i elastyczny.

Urdhwa padmasana w sirszasanie

Urdhwa znaczy wysoko lub w górze. Padmasana jest pozycją lotosu, opisaną wcześniej. W tym wariancie ćwiczymy padmasanę podczas stania na głowie. Ta asana pomaga dodatkowo rozciągnąć okolice grzbietu, żeber i miednicy. Klatka piersiowa rozszerza się zupełnie i poprawia się krążenie krwi w obrębie miednicy.

Pindasana w sirszasanie

Pinda znaczy embrion. Pozycja ta ma taki sam skutek jak poprzednia. Wskutek ściskania i zwiększania się krążenia krwi, narządy brzucha są tonizowane.

Baddha konasana w sirszasanie

Baddha znaczy ograniczony, kona - kąt. Jest to połączenie działania dwóch pozycji: baddha konasany oraz sirszasany.

Urdhwa dandasana

Urdhwa znaczy w górze, danda - kij.

Halasana

Hala znaczy pług. Efekty ćwiczenia halasany i sarwangasany są takie same. Ponadto, w rezultacie ucisku, regeneracji ulegają narządy jamy brzusznej. Wskutek zginania się do przodu poprawia się zaopatrzenie kręgosłupa w krew, co pomaga zwalczyć bóle pleców. Splatanie dłoni i wyciąganie palców leczy skurcze rąk. Ludzie cierpiący z powodu sztywności barków i łokci, lumbago i artretyzmu pleców, doznają ulgi poprzez ćwiczenie tej asany; bóle żołądka, będące skutkiem nagromadzenia się gazów, znikają pod jej wpływem; ulga jest natychmiastowa. Pozycja ta korzystnie wpływa na osoby mające tendencję do nadciśnienia. Jeżeli przed sarwangasaną najpierw wykonają one halasanę, to nie odczują uderzenia krwi do głowy ani zwiększenia ciśnienia. Halasana jest pozycją przygotowującą nas do paścimottanasny. Jeśli opanujemy halasanę, to plecy staną się giętkie i poprawne wykonanie paścimottanasany będzie możliwe.

Salamba sarwangasana

Salamba znaczy podpora, wsparcie, sa - razem, salamba zatem znaczy podtrzymywany, podpierany. Sarwanga (sarwa - cały, zupełny kompletny, anga - członek lub ciało) oznacza całe ciało lub wszystkie jego członki. W tej pozycji całe ciało odnosi korzyści, stąd pochodzi jej nazwa. Nie można przecenić ogromnego znaczenia sarwangasany. Jest to jedno z największych dóbr ofiarowanych ludzkości przez starożytnych mędrców. Sarwangasana jest matką wśród asan. Jak matka dba o harmonię i szczęście w domu, tak asana ta przyczynia się do harmonii i szczęścia w organizmie człowieka. Jest ona panaceum na większość powszechnych dolegliwości. W organizmie człowieka znajdują się gruczoły wewnętrznego wydalania, które pobierają z krwi substancje odżywcze i wydzielają hormony niezbędne do prawidłowego i harmonijnego funkcjonowania oraz właściwego rozwoju ciała i mózgu. Jeśli te gruczoły nie funkcjonują należycie, produkcja hormonów jest zakłócona i ciało ulega degeneracji. Zdumiewająco wiele asan bezpośrednio oddziałuje na gruczoły i pomaga im poprawnie funkcjonować.

Sarwangasana poprzez przycisk brody i mostka, powodujący wzrost krążenia krwi, wpływa na tarczycę i przytarczycę, znajdujące się w okolicy szyi. Ponadto - jako że ciało jest w pozycji odwróconej - krew żylna spływa do serca mocą samej siły grawitacji. Ułatwione jest krążenie utlenionej krwi w okolicy szyi i klatki piersiowej. Wskutek tego wyraźnej ulgi doświadczają osoby cierpiące na duszności, palpitacje serca, astmę, zapalenie oskrzeli i choroby gardła. Ponieważ w tej odwróconej pozycji położenie głowy nie zmienia się i dopływ krwi do głowy regulowany jest mocnym zaciskiem brody i mostka, to nerwy uspokajają się, a bóle głowy - nawet chroniczne - ustają. Stała praktyka tej asany wykorzenia popularne przeziębienia i różne dolegliwości górnych dróg oddechowych.

Ponieważ ta pozycja działa uspokajająco na układ nerwowy - ulgi doświadczają osoby cierpiące na nadciśnienie, drażliwość, brak opanowania, załamanie nerwowe i bezsenność. Zmiana kierunku działania siły grawitacji w ciele pomaga w przywróceniu swobodnych ruchów jelit i usuwaniu zaparć, dzięki czemu organizm uwalnia się od toksyn i człowiek czuje się przepełniony energią. Poleca się tę asanę również w dolegliwościach układu moczowego, przy przodo- i tyłozgięciach trzonu macicy, w zaburzeniach miesiączkowania, hemoroidach i przepuklinie. Pomaga również leczyć padaczkę, osłabienie i niedokrwistość.

Bez przesady można powiedzieć, że jeśli człowiek regularnie praktykuje sarwangasanę to odczuje przypływ świeżych sił i energii, stanie się szczęśliwy i pewny siebie. Obudzi się w nim nowe życie, odnajdzie spokój umysłu i pozna radość życia.

Regularne ćwiczenie dwa razy dziennie tej asany przywraca witalność po długiej chorobie. Cykl sarwangasany aktywizuje narządy brzucha i przynosi ulgę osobom cierpiącym z powodu owrzodzenia żołądka lub jelit, ostrych bólów brzucha i zapalenia jelit.

Eka pada sarwangasana

Eka znaczy jeden, pojedynczy, pada - stopa. Ta asana tonizuje nerki i mięśnie nóg.

Parśwaika pada sarwangasana

Parśwa znaczy bok. Ta pozycja zwalcza zaparcie i tonizuje nerki.

Supta konasana

Supta znaczy leżący, śpiący, kona - kąt. Ta pozycja tonizuje nogi i pomaga ścisnąć narządy brzucha.

Parśwa halasana

Kręgosłup zgina się na boki i nabiera giętkości. Okrężnica, znajdująca się tu w odwróconej pozycji, poddawana jest intensywnemu uciskowi, dzięki czemu wypróżnienie będzie zupełne. Osoby cierpiące na chroniczne lub ostre zaparcia, będące przyczyną wielu chorób, odniosą wielką korzyść z praktykowania tej asany. Kiedy ktoś wylewa przed naszym domem nieczystości, czujemy się chorzy. O wiele gorzej jest, gdy pozwalamy zbędnym produktom przemiany materii, z której tworzą się toksyny, gromadzić się w naszym organizmie. Jeżeli te substancje nie są wydalane, to jak złodzieje do naszego ciała zakradają się choroby i pozbawiają nas zdrowia. Jeśli jelita nie poruszają się swobodnie, umysł staje się ociężały, człowiek jest ospały i drażliwy. Ta asana pomaga nam utrzymać czyste jelita i zdobyć nagrodę, jaką jest zdrowie.

Parśwa karnapidasana

Parśwa znaczy bok lub strona, karna - ucho, pida - ból, niewygoda, ucisk.

Karnapidasana

Pozwala odpocząć tułowiu, sercu i nogom. Wskutek zgięcia kolan, kręgosłup jeszcze bardziej się wyciąga i to poprawia krążenie krwi w okolicy pasa.

Setu bandha sarwangasana zwana też uttana majurasana

Setu znaczy most, a setu bandha - kształtowanie lub budowa mostu. Ut znaczy intensywnie, tan - rozciągać. Ta asana przypomina pawia (majura) z rozpostartym ogonem, stąd wzięła się jej druga nazwa.

Eka pada setu bandha sarwangasana

(zwana też eka pada uttana majurasaną)

Eka znaczy jeden, pada - stopa. Jest to odmiana poprzedniej asany z jedną nogą uniesioną wysoko do góry. Setu bandha sarwangasana i eka pada setu bandha sarwangasana zginają kręgosłup do tyłu i usuwają napięcie powstałe w szyi wskutek wykonywania innych wariantów sarwangasany. Zdrowy i giętki kręgosłup jest oznaką zdrowego układu nerwowego, a człowiek jest wówczas zdrowy fizycznie i psychicznie.

Parśwa sarwangasana

Asana ta wzmacnia nadgarstki. Poddaje ćwiczeniu wątrobę, trzustkę i śledzionę oraz zapewnia obfity napływ krwi do tych organów. Wskutek tego narządy te utrzymywane są w zdrowiu.

Urdhwa padmasana w sarwangasanie

Urdhwa znaczy ponad, wysoko, padma - lotos

Parśwa pindasana w sarwangasanie

Efekty urdhwa padmasany i parśwa pindasany; wskutek zmiany skrzyżowania nóg, jednakowy ucisk wywierany jest na obie strony brzucha i okrężnicy, co pomaga w usuwaniu zaparć. Osobom cierpiącym na chroniczne zaparcia poleca się dłuższe wykonywanie parśwa pindasany, a minuta na każdą stronę jest najbardziej skuteczna. Pozycje te przynoszą ulgę w przypadku uporczywych bólów brzucha. Asany te łatwo wykonują osoby z bardzo elastycznymi kolanami. Jednak wielu ludziom trudno jest skrzyżować nogi w padmasanie.

Poleca się im dłuższe ćwiczenie parśwa halasany, w której również skręcamy tułów i kręgosłup, lecz nogi pozostają wyprostowane. We wszystkich tych pozycjach oddychanie będzie początkowo szybkie i utrudnione. Staraj się oddychać normalnie.

Z przekazów znana jest historia, jak w erze krita (pierwszej erze Wszechświata) armia Danawów (olbrzymów i demonów) stała się niewidzialna w bitwie pod dowództwem Writry; rozbiła wówczas i rozproszyła dewów (bogów). Zrozumiawszy, że nie odzyskają swej potęgi, zanim nie zniszczą Writry, bogowie stawili się przed obliczem Brahmy, czyli Stwórcy. Brahma kazał im zasięgnąć rady u Wisznu, a ten z kolei polecił im zdobyć kości mędrca Dadhici, z których należało zrobić broń do zabicia demona. Bogowie zjawili się przed mędrcem i zgodnie z radą Wisznu błagali go o łaskę. Mędrzec porzucił swe ciało dla dobra bogów. Z kręgosłupa Dadhici został utworzony piorun (wadżra), którym Indra, król bogów, zabił Writrę. Jest to symboliczna opowieść. Danawowie reprezentują choroby i cechy tamasowe w człowieku, a Dewowie zdrowie, harmonię i pokój. Aby zniszczyć cechy tamasowe i powodowane przez nie choroby, aby zaznawać zdrowia i szczęścia, musimy uczynić nasz kręgosłup silnym jak piorun i mocnym jak kręgosłup Dadhici. Doświadczymy wówczas nieograniczonego zdrowia, harmonii i szczęścia.

Pindasana w sarwangasanie

Pinda znaczy embrion lub płód.

Supta wadżrasana

Supta znaczy leżący we śnie, wadżra - piorun, tj. broń Indry, króla bogów.

Urdhwa prasarita padasana

Urdhwa znaczy wzniesiony, będący ponad, wysoko, prasarita - wydłużony, wyprostowany, pada - stopa. Ta asana jest cudownym ćwiczeniem odchudzającym brzuch. Wzmacnia lędźwie, tonizuje narządy jamy brzusznej oraz przynosi ulgę w przypadkach zaburzeń żołądkowych i wzdęć.

Urdhwa mukha paścimottanasana

Urdhwa (do góry) i mukha (twarz, usta) użyte razem znaczą: podnosić twarz do góry. Paścimottanasana jest to intensywne rozciąganie tyłu ciała. Pozycja ta daje poczucie fizycznej i psychicznej równowagi. Wskutek pełnego rozciągania nóg, uda i łydki uzyskują ładny kształt. Pozostałe korzyści odnosi się takie same, jak z paścimottanasany; w dodatku pozycja ta zapobiega przepuklinie i przynosi ulgę w przypadku silnych bólów pleców.

Urdhwa mukha upawisztha konasana

Upawisztha znaczy posadzony, kona - kąt. Ta asana rozciąga ścięgna podkolanowe, poprawia krążenie krwi w narządach miednicy i utrzymuje je w prawidłowym stanie. Zapobiega powstawaniu i leczy lekkie przypadki przepukliny oraz uśmierza rwę kulszową.

Dżathara pariwartanasana

Dżathara znaczy żołądek, brzuch, pariwartana - skręcanie, obracanie, toczenie. Ta asana pomaga zmniejszyć otyłość. Tonizuje i aktywizuje wątrobę, śledzionę i trzustkę. Leczy nieżyt żołądka i wzmacnia jelita. Wskutek regularnego jej ćwiczenia wszystkie narządy jamy brzusznej utrzymywane są w dobrym stanie. Pomaga w usuwaniu zwichnięć i przykurczy w krzyżu i okolicy bioder.

Supta padangusthasana

Supta znaczy leżący, pada - noga, angustha - paluch. Praktykowanie tej asany wpływa na prawidłowy rozwój mięśni nóg. Znaczną korzyść odniosą osoby cierpiące na rwę kulszową i paraliż nóg. Supta padangusthasana pobudza krążenie krwi w nogach i biodrach oraz regeneruje układ nerwowy. Usuwa sztywność stawów biodrowych i zapobiega przepuklinie.

Anantasana

Ananta to imię Wisznu, jak również jego posłania - węża Sieszy. Zgodnie z hinduską mitologią Wisznu śpi w prastarym oceanie na tysiącgłowym wężu. Podczas snu z pępka Wisznu wyrasta lotos, w którym zrodzony zostaje Stwórca - Brahma - kształtujący świat. Po akcie stworzenia Wisznu budzi się, aby panować w najwyższym niebie Waikuntsze. Pozycja ta przedstawiona jest w świątyni poświęconej Anancie Padmanabże (padma - lotos, nabha - pępek) w Triwendram, w południowych Indiach. Z ćwiczenia tej asany korzyści odnoszą narządy miednicy, właściwe wzmacniane są ścięgna podkolanowe. Pozycja uśmierza bóle pleców i zapobiega rozwojowi przepukliny.

Czaturanga dandasana

Czatur znaczy cztery, anga - kończyna lub jej część, danda - kij. Pozycja ta wzmacnia ręce. Nadgarstki stają się mocne i elastyczne. Narządy jamy brzusznej są ściskane i tonizowane.

Ardha nawasana

Ardha znaczy połowa, nau - okręt, łódź, statek. Postawa ta przypomina statek.

Paripurna nawasana

Paripurna znaczy całkowity, zupełny, nau - łódź, statek. Postawa ta przypomina statek z wiosłami. Ze względu na odmienne położenie nóg, różne są efekty ćwiczenia ardha nawasany i paripurna nawasany. O ile paripurna nawasana oddziałuje na jelita, to ardha nawasana wpływa na wątrobę, pęcherzyk żółciowy i śledzionę. Początkowo plecy są za słabe, aby wytrzymać napięcie w tej pozycji. Jeśli ma się siłę wytrwania w tej asanie, oznacza to, że plecy uległy wzmocnieniu. Słabe plecy to upośledzenie fizyczne, szczególnie u kobiet, którym silne plecy potrzebne są w okresie ciąży. Te dwie asany, wraz ze skrętami kręgosłupa, pomagają wzmocnić plecy.

Łatwo pojmiemy znaczenie posiadania zdrowej dolnej części pleców, gdy przyjrzymy się jak starsi ludzie siadają, wstają i chodzą, świadomie czy nieświadomie podpierając plecy rękami. Dowodzi to, że są słabe i nie wytrzymują napięcia. Dopóki plecy są silne i nie potrzebują podparcia, czujemy się młodo mimo podeszłego wieku. te dwie asany dodają plecom życia i wigoru. Sprawiają, że starzejąc się, zachowamy wdzięk i dobre samopoczucie.

Bharadwadżasana I

Bharadwadża był synem Drony, nauczyciela sztuk wojennych Kaurawów i Pandawów, walczących ze sobą w wielkiej wojnie opisanej w Mahabharacie. Asana ta dedykowana jest Bharadwadżi. Ta prosta asana działa na piersiowy i lędźwiowy odcinek kręgosłupa. Osobom ze sztywnymi plecami będzie wyjątkowo trudno wykonać inne skręcająco pozycje. Ta postawa pomaga uelastycznić plecy. Duże korzyści z jej stosowania odniosą osoby cierpiące na artretyzm.

Bharadwadżasana II

Dzięki praktykowaniu tej asany kolana i barki stają się elastyczne. W niewielkim stopniu oddziałuje ona na osoby o giętkim kręgosłupie, lecz jest błogosławieństwem dla osób cierpiących na artretyzm.

Ardha matsjendrasana I

Ardha znaczy pół. Hatha joga pradipika wymienia Matsjendrasanę jako jednego z twórców hatha widji. Znana jest historia, jak pewnego razu Śiwa przybył na bezludną wyspę, by wyłożyć swej małżonce Parwati tajemnice jogi. Przy brzegu morza pewna ryba przysłuchiwała się temu w skupieniu i bezruchu. Śiwa, zrozumiawszy, że ryba nauczyła się jogi, skropił ją wodą, a ta natychmiast uzyskała boski kształt, stajac się Matsjendrą, Panem Ryb.

Matsjendra zaczął szeroko głosić naukę jogi. Poświęcona mu jest paripurna matsjendrasana, w której kręgosłup obraca się maksymalnie w bok. Ardha matsjendrasana jest łatwiejszą wersją tej asany.

Marićjasana III

Wskutek regularnego praktykowania tej asany szybko znikają ostre bóle pleców i bioder oraz lumbago. Dzięki uciskowi tonizują się wątroba i śledziona. Wzmacniają się mięśnie szyi. Pomaga w przypadku zwichnięć i przesunięć w stawach barkowych, ruchy barków stają się swobodne. Korzystają z niej również jelita. Efekt tej asany w mniejszym stopniu odczuwają osoby szczupłe, dla których podano dalej lepsze pozycje.

Marićjasana IV i V

Wskutek nacisku piętą na pępek i uchwytu dłoni za plecami, regenerują się nerwy w okolicy pępka, tonizuje się wątroba, śledziona i trzustka. Ta asana likwiduje zwapnienie stawów barkowych i zwiększa swobodę ruchu barków.

Ardha matsjendrasana

Z ćwiczenia tej asany czerpiemy podobne korzyści jak z marićjasany III. Jednak ponieważ zasięg ruchu jest tu większy - efekty są głębsze. W marićjasanie III ściśnięta jest górna część brzucha, tutaj korzyści odnosi jego dolna część. Regularna praktyka tej asany zapobiega przerostowi gruczołu krokowego i chorobom pęcherza moczowego.

Pasasana

Pasa znaczy pętla lub sznur. Pozycja ta wzmacnia i uelastycznia okolicę kostek. Osoby, których praca wymaga wielogodzinnego stania, ulżą w ten sposób swoim stopom. Kręgosłup jest tonizowany i człowiek nabiera chęci do życia. Wzmacnia się i uzyskuje zdolność swobodnych ruchów okolicy barków. Pozycja ta pomaga odchudzić brzuch, masuje narządy wewnętrzne i jednocześnie rozwija klatkę piersiową. Pasasana jest intensywniejsza niż ardha matsjendrasana I i II i daje większe korzyści. Jest dobra przy leczeniu niewydolności wątroby, śledziony i trzustki. Zaleca się ją osobom cierpiącym na cukrzycę. Poprawia również trawienie.

Ardha matsjendrasana II

Ta asana jest odmianą ardha matsjendrasany I; pozwala na większy boczny skręt kręgosłupa. Następuje tonizacja narządów jamy brzusznej na skutek ściskania ich i rozciągania. W związku z bocznym skrętem kręgosłupa szybko znikają bóle pleców, lumbago i bóle w stawach biodrowych. Asana ta wzmacnia mięśnie szyi, ułatwia ruchy w stawach barkowych, zapobiega przerostowi gruczołu krokowego i chorobom pęcherza. Pomaga wykonać paripurna matsjendrasanę, gdzie kręgosłup jest poddany maksymalnemu bocznemu skrętowi.

Ardha matsjendrasana III

Asana ta ćwiczy i masuje narządy jamy brzusznej i utrzymuje je w zdrowiu. Tonizuje i uelastycznia kręgosłup.

Wamadewasana

Wamadewa to imię pewnego mędrca oraz Śiwy, trzeciego boga hinduskiej Trójcy, któremu przypisuje się dzieło zniszczenia. Pozycja ta uśmierza ból i usuwa sztywność nóg, utrzymuje w zdrowiu narządy płciowe, wzmacnia kręgosłup i poprawia trawienie.

Jogadandasana

Jogadanda oznacza laskę jogina. W pozycji tej jogin siada, używając jednej nogi jak kuli pod pachą, stąd pochodzi nazwa asany. Odpoczywa kręgosłup i całe ciało rozluźnia się. Ponadto uelastyczniają się kolana i kostki.

Kandasana

Kanda oznacza bulwiasty korzeń, węzeł. Wersety 107 i 113 trzeciego rozdziału Hatha joga pradipika mówią o kandzie co następuje: ?Powyżej kandy (miejsca powyżej pępka, gdzie nadi łączą się i dzielą) śpi kundalini. Joginom daje ona mukti (wyzwolenie), a głupcom niewolę. Ten, kto ją zna, zna jogę? (Werset 107). ?Kanda jest położona 30 cm nad odbytnicą i rozciąga się na szerokość 10 cm w obie strony.

Mówi się, że jest okrągła i jak gdyby pokryta miękkim białym materiałem? (Werset 113). Słowo użyte w tekście brzmi witasti, co oznacza miarę długości równą 12 angulom, czyli szerokościom palca - co daje w sumie odległość od wyciągniętego kciuka do małego palca. W kandasanie ćwiczy się wszystkie mięśnie poniżej pępka. Zwalcza ona sztywność stawów biodrowych, kolan i kostek, przywraca energię seksualną i kontroluje popęd płciowy. Asana ta ćwiczy również swadhiszthana czakrę (splot podbrzuszny) i manipuraka czakrę (splot słoneczny), regulując w ten sposób proces trawienia.

Mula bandhasana

Mula znaczy korzeń, podstawa, początek lub fundament, bandha - okowy, więzy lub postawa. Asana ta poddaje ćwiczeniu muladhara czakrę (splot nerwowy, czy inaczej ośrodek energetyczny u podstawy kręgosłupa), gruczoł krokowy i narządy płciowe. Pomaga wspaniale kontrolować nadmierny popęd płciowy i zachować energię, dzięki czemu kontroluje i uspokaja umysł. ?Umysł jest władcą indrijów (organów zmysłów), prana - wladcą umysłu, laja lub wchłonięcie to władca prany, zaś laja zależy od nadi (wewnętrznego dźwięku). Kiedy umysł zostanie wchłonięty, nazywa się to mokszą (wyzwoleniem), choć niektórzy temu zaprzeczają. Jakkolwiek, jeżeli prana i manas (umysł) są wchłonięte, przychodzi niewypowiedziana radość? (Hyp. 4, 29-30).

Baddha konasana i mula bandhasana są wielką pomocą dla ludzi o nadmiernych potrzebach seksualnych. Gdy popęd ten zostanie opanowany, energia ulega sublimacji i przychodzi bezgraniczna radość życia.

Hanumanasana

Hanuman to imię potężnego władcy małp o nadzwyczajnej sile i dzielności. Syn Waju, boga wiatru i Ańdżany, był przyjacielem i oddanym sługą Ramy, siódmej inkarnacji Wisznu. Kiedy Rama, jego żona Sita i brat Lakszmana przebywali na wygnaniu jako pustelnicy w lesie Dandaka, Rawana - demoniczny król Lanki (Cejlonu) - przyszedł do ich pustelni w przebraniu ascety, pojmał Sitę i uprowadził do Lanki. Rama i Lakszmana byli wówczas na polowaniu. Po powrocie szukali Sity wszędzie i w końcu poprosili o pomoc sugriwę, króla małp i ich wodza Hanumana. Hanuman wyruszył na poszukiwanie Sity, przebył morze przeskakując nad cieśninami i odnalazł ją w pałacu Rawany, po czym przyniósł ją Ramie. Z pomocą wielkiej armii małp i niedźwiedzi Rama zbudował w poprzek morza kamienną drogę wiodącą do Lanki. W zaciętej bitwie uśmiercił Rawanę i jego czeredę. W czasie bitwy Lakszmanę drasnęła strzała i padł nieprzytomny. Mówiono, że jedynym ratunkiem jest dla niego sok ziela rosnącego w Himalajach. Jednym kolosalnym skokiem Hanuman pokonał morze i dotarł do Himalajów przynosząc ze sobą wierzchołek góry, na którym rosła życiodajna roślina i w ten sposób ocalił Lakszmanę. Asana ta poświęcona Hanumanowi, powstała dla uczczenia jego bajecznych skoków. Ta piękna pozycja pomaga w leczeniu rwy kulszowej i różnych dolegliwości nóg. Wzmacnia mięśnie nóg, utrzymuje nogi w dobrej kondycji, a praktykowana regularnie zalecana jest biegaczom. Rozluźnia i wzmacnia odwodzące mięśnie ud.

Samakonasana

Sama oznacza: taki sam, podobny, równy lub prosty, kona - kąt i wskazówki kompasu. Pozycja ta wpływa na stawy biodrowe i sprawia, że nogi poruszają się swobodnie we wszystkie strony. Rozciąga kręgosłup i koryguje wszelkie wady dolnego odcinka. Tak jak hanumanasana wzmacnia mięśnie nóg, poprawia kształty nóg. Zapobiega rozwojowi przepukliny, leczy rwę kulszową, wzmaga krążenie krwi w miednicy i narządach płciowych, utrzymując je w zdrowiu.

Sialabhasana

Sialabha znaczy świerszcz. Pozycja ta przypomina świerszcza siedzącego na ziemi. Sialabhasana wzmaga trawienie i przynosi ulgę w przypadkach zaburzeń żołądkowych i wzdęć. Wyginanie kręgosłupa do tyłu uelastycznia go i pomaga uśmierzać bóle w okolicy krzyżowej i lędźwiowej. Korzyść z tego ćwiczenia odnoszą również pęcherz moczowy i gruczoł krokowy.

Makarasana

Werset 40 Gheranda samhity w ten oto sposób opisuje tę asanę: „Połóż się twarzą i piersią do ziemi, a nogi wyprostuj. Obejmij głowę rękami. Jest to postawa krokodyla, która zwiększa gorąco ciała”. Makarasana jest odmianą sialabhasany.

Dhanurasana

Dhanus znaczy łuk. Ręce działają tu jak cięciwa, pociągając głowę, tułów i nogi do góry, aż ciało przybiera postać wygiętego łuku. W tej asanie kręgosłup wyginamy do tyłu. Starsze osoby zwykle tego nie robią, co wynika z zesztywnienia kręgosłupa. Dhanurasana przywraca kręgosłupowi elastyczność i tonizuje narządy jamy brzusznej.

Bhudżangasana I

Bhudżanga znaczy wąż. Ta pozycja jest panaceum na lekkie przemieszczenia dysku i uszkodzenia kręgosłupa. Wskutek praktykowania tej asany dyski wracają do pierwotnego położenia, kręgosłup jest tonizowany, a klatka piersiowa rozszerza się.

Urdhwa mukha śwanasana

Urdhwa mukha znaczy mieć twarz wzniesioną do góry; śwan - pies. Pozycja ta przypomina przeciągającego się psa z łbem uniesionym do góry. Ta asana odmładza kręgosłup i dlatego polecana jest szczególnie osobom cierpiącym z powodu sztywności pleców. Korzystnie oddziałuje na przypadki lumbago, rwy kulszowej i dyskopatii. Wzmacnia kręgosłup i leczy bóle pleców. Dzięki rozszerzeniu się klatki piersiowej, płuca zyskują na elastyczności. Poprawia się krążenie w obrębie miednicy.

Adho mukha śwanasana

Adho mukha znaczy mieć twarz zwróconą do ziemi, śwan - pies. Pozycja ta przypomina przeciągającego się psa, którego łeb i przednie łapy są blisko ziemi, zaś tylne łapy w górze. W okresach wyczerpania dłuższe wykonywanie tej pozycji usuwa zmęczenie i przywraca utraconą energię. Ta asana ma szczególnie korzystny wpływ na organizmy biegaczy zmęczonych długim biegiem. Dzięki jej wykonywaniu sprinterzy osiągnąć mogą większą szybkość i lekkość w nogach. Pozycja ta zwalcza ból i sztywność w piętach, oraz pomaga usunąć złogi wapniowe (ostrogi) z pięt. Wzmacnia okolicę kostek i nadaje nogom ładny kształt. Praktykowanie tej asany pomaga zwalczyć sztywność w okolicy łopatek i leczy artretyzm stawów. Mięśnie brzucha są przyciągane w kierunku kręgosłupa i wzmacniane.

Ponieważ przepona jest wciągana do klatki piersiowej, zwalnia się akcja serca. Jest to ożywiająca pozycja. Osoby, bojące się ćwiczyć sirszasanę, mogą praktykować z powodzeniem tę asanę. Tułów jest w czasie ćwiczeń opuszczony i całkowicie wyciągnięty, dzięki czemu dopływ krwi do tej okolicy nie powoduje obciążenia serca. Postawa ta odmładza komórki mózgu, usuwa zmęczenie i orzeźwia umysł. Mogą ją wykonywać osoby cierpiące na nadciśnienie.

Purwottanasana

Purwa dosłownie znaczy wschód. Oznacza to przód całego ciała od czoła po palce stóp. Uttana oznacza intensywne rozciąganie. Ta postawa wzmacnia okolice nadgarstków i kostek nóg, zwiększa się ruchomość stawów barkowych i całkowicie rozszerza klatkę piersiową. Pozwala odpocząć po męczących asanach ze skłonem do przodu.

Usztrasana

Usztra znaczy wielbłąd. Przynosi korzyść osobom z pochylonymi ramionami i przygarbionymi plecami. Cały kręgosłup jest wyginany do tyłu i wzmacniany. Tę asanę mogą bezpiecznie wykonywać osoby starsze, a nawet ludzie z uszkodzeniami kręgosłupa.

Wasisztasana I i II

Asana ta jest poświęcona Wasisztsze słynnemu mędrcowi lub wieszcowi, nadwornemu kapłanowi królów Słonecznej Dynastii i autorowi kilku hymnów wedyjskich, a szczególnie siedemnastej mandali (księgi) Rygwedy. Wasiszta był typowym przedstawicielem bramińskiego dostojeństwa i siły, jednym z mędrców utożsamianych z gwiazdami Wielkiej Niedźwiedzicy. Rywalizacja między nim, a królewskim mędrcem Wiśwamitrą, ksiatriją (człowiekiem z klasy wojowników), który dzięki swej pobożności i ascezie wyniósł się do statusu bramina, jest tematem wielu legend. Pozycja ta wzmacnia nadgarstki, poddaje ćwiczeniu nogi, tonizuje kręgosłup w części lędźwiowej i ogonowej.

Kasjapasana

Asana ta jest poświęcona mędrcowi Kasjapie, synowi mędrca Mariciego, który był synem Brahmy. Wniósł on znaczny wkład w dzieło stworzenia. Mówi się, że Kasjapa poślubił trzynaście córek Dakszy. Poprzez Aditi dał życie dwunastu Aditjom (bogom), a przez Diti - Daitjom (demonom). Z innymi żonami miał różnorodne i liczne potomstwo węży, gadów, ptaków i nimf księżycowych konstelacji. A zatem był on ojcem Surji (boga Słońca) i wszystkich żyjących istot. Często nazywa się go Pradżapatim (Protoplastą). Asana ta wzmacnia ręce, zwalcza ból i sztywność w krzyżowym odcinku kręgosłupa.

Wiśwamitrasana

Asana ta jest poświęcona Wiśwamitrze, słynnemu mędrcowi. Pierwotnie był on ksiatriją (członkiem klasy wojowników) i królem Kanjakubdżi. Pewnego dnia podczas polowania zawitał on do pustelni mędrca Wasiszthy i zobaczywszy tam Kamadhenu (krowę obfitości), zaofiarował niewypowiedziane skarby w zamian za nią. Spotkawszy się z odmową król próbował porwać krowę. Wywiązała się długa walka. Król poniósł porażkę, lecz choć srodze rozdrażniony, był pod wielkim wrażeniem siły tkwiącej w nauce bramińskiej. Poświęcił się najbardziej rygorystycznej surowości i prostocie, aż osiągnął kolejno status i tytuły: Radżarisziego (króla-mędrca, świętobliwego księcia), Risziego (mędrca, wieszcza), Maharisziego (wielkiego mędrca, patriarchy ludzkości) i w końcu Brahmarisziego (mędrca zatopionego w Brahmanie), aczkolwiek zadowolenie osiągnął dopiero, gdy sam Wasisztha nazwał go Brahmariszim. W czasie ciężkiej pokuty, Wiśwamitrę uwiodła niebiańska nimfa Menaka. Poczęła się wówczas Śankuntala - bohaterka słynnego dramatu Kalidasy. Pozycja ta wzmacnia ramiona, narządy jamy brzusznej i ćwiczy mięśnie ud.

Dwi hasta bhudżasana

Dwi znaczy dwa lub oba, hasta - ręka, bhudża - ramię. Skutki są takie same, jak w przypadku eka hasta bhudżasany.

Tittibhasana

Tittibha to owad podobny do robaczka świętojańskiego. W tittibhasanie płuca i mięśnie brzucha są maksymalnie ściśnięte. Kręgosłup w pełni rozciąga się do przodu i asana ta szybko wpływa dobroczynnie na narządy brzucha. Efekt jest taki sam, jak w jaganidrasanie, ale w tej pozycji bardziej naprężone są uda i odczuwa się większe napięcie w szyi, lędźwiowo-krzyżowej części kręgosłupa i brzuchu.

Bhudżapidasana

Bhudża znaczy ramię lub bark, pida - ból lub ucisk. W czasie praktykowania tej asany wzmacniają się ramiona i nadgarstki oraz, wskutek ściśnięcia, mięśnie brzucha. Pojawia się uczucie lekkości ciała. Dzięki praktyce tej asany, nie wymagającej specjalnych przyrządów ani sali gimnastycznej, tonizowane i rozwijane są nawet pomniejsze mięśnie ramion. Poszczególne części ciała stanowią wagę i przeciwwagę. Przy tej pozycji potrzebna jest tylko siła woli.

Eka hasta bhudżasana

Eka znaczy jeden, hasta - ręka, bhudża - ramię. Asana ta wzmacnia ramiona i ćwiczy organy brzucha.

Asztawakrasana

Asana ta poświęcona jest mędrcowi Asztawakrze, duchowemu nauczycielowi króla Janaki z Mithili, ojca Sity. Kiedy mędrzec ów był w łonie matki, jego ojciec Kaghola (lub Kahola) zrobił kilka błędów recytując Wedy (Święte Pisma). Słysząc to nienarodzony mędrzec zaśmiał się. Rozwścieczony Kaghola przeklął syna, życząc mu odrodzenia się jako Asztawakra (Zgięty w Ośmioro). Klątwa spełniła się. Dziecko narodziło się ze zdeformowanym w ośmiu miejscach ciałem i otrzymało imię Asztawakra, czyli zgięty-w-ośmiu-miejscach. Kagholę pokonał w filozoficznej rozprawie Wandi nadworny uczony z Mithili. Asztawakra już jako chłopiec stał się wielkim uczonym i pomścił porażkę ojca, pokonując Wandiego w dyskusji i stając się nauczycielem Janaki. Wówczas Kaghola pobłogosławił Asztawakrę i zniekształcenia zniknęły. Asana wzmacnia nadgarstki i ramiona oraz rozwija mięśnie brzucha.

Majurasana

Majura znaczy paw.

Padma majurasana

Asana ta cudownie tonizuje narządy jamy brzusznej. Wskutek ucisku łokci na aortę brzuszną, krew właściwie krąży w tych narządach, co wzmaga proces trawienia, leczy schorzenia żołądka i śledziony oraz zapobiega akumulacji toksyn powstałych z wadliwych nawyków żywieniowych. Pozycja ta jest korzystna dla osób cierpiących na cukrzycę. Podobnie jak paw niszczy żmiję, asana ta zabija toksyny. Oprócz tego wzmacnia przedramiona, nadgarstki i łokcie.

Hamsasana

Hamsa znaczy łabędź. Ta asana tonizuje narządy jamy brzusznej. Łokcie wywierają nacisk na aortę brzuszną; poprawia to krążenie, a co za tym idzie zwiększa siłę trawienia i zapobiega gromadzeniu się toksyn w organizmie. Hamsasana rozwija i wzmacnia łokcie, przedramiona i nadgarstki.

Adho mukha wrikszasana

Adho mukha znaczy twarzą na dół, wriksza - drzewo. Ta asana harmonijnie rozwija całe ciało. Wzmacnia barki, ramiona i nadgarski, całkowicie rozszerza klatkę piersiową.

Pińcza majurasana

Pińcza znaczy broda lub pióro, majura - paw. Przed nadejściem pory deszczowej pawie rozpoczynają tańce. Podnoszą do góry powłóczyste pióra ogona i rozpościerają je jak wachlarze. W tej asanie unosimy tułów i nogi ponad podłogę, balansując na przedramionach i dłoniach. Postawa ta przypomina tańczącego pawia.

Bakasana

Baka znaczy żuraw. Asana ta wzmacnia ramiona i narządy jamy brzusznej (dzięki ściśnięciu ich).

Parśwa bakasana

Parśwa znaczy bok, strona, ukos, baka to żuraw lub brodzący ptak. Pozycja ta wzmacnia ramiona. Wskutek stałej praktyki rozwijają się boczne mięśnie brzucha i tonizują jelita.

Eka pada bakasana I

Eka znaczy jeden, pada - noga lub stopa, baka - żuraw. W pozycji tej brzuch i jego organy są ściskane z jednej strony i rozciągane z drugiej. Podczas balansowania mięśnie i narządy jamu brzusznej wykonują większą pracę niż ramiona.

Eka pada bakasana II

Wzmacniają się narządy i mięśnie brzucha oraz ramiona i klatka piersiowa. Ciało działa tu na zasadzie przyrządu do podnoszenia ciężarów. Przesuwanie ciężaru w różnych kierunkach powoduje, że różne części ciała napinają się i w ten sposób ulegają wzmocnieniu.

Dwi pada kaundinjasana

Dwi pada oznacza obie stopy. Kaundinja był mędrcem należącym do rodziny Wasiszthy oraz założycielem sekty Kaundinja Gotry. Poświęcona mu jest ta asana. Pozycja ta tonizuje narządy jamy brzusznej. Ćwiczeniu poddawana jest okrężnica, co pomaga w wydalaniu z niej toksyn. Balansowanie z dobrze wyprostowanymi nogami wymaga doświadczenia. W związku z bocznym ruchem uelastycznia się kręgosłup oraz wzmacniają się ramiona i szyja.

Eka pada kaundinjasana

Eka znaczy jeden, pada - noga lub stopa, Kaundinja to imię mędrca. W tej pozycji, wskutek nacisku nóg na brzuch, masażowi poddawane są narządy jamy brzusznej. Skręcanie kręgosłupa wzmacnia go i regeneruje. Ramiona i szyja stają się silniejsze.

Urdhwa kukkutasana

Urdhwa znaczy „do góry”, kukkuta - kogut. W tej pozycji ciało przypomina dumnie stąpającego koguta, stąd jej nazwa. Kręgosłup rozciąga się w pełni i efekt paścimottanasany następuje w krótkim czasie. Wzmacniają się ramiona i narządy jamy brzusznej. Wszystkie te skomplikowane i trudne pozycje przynoszą rezultaty szybciej niż proste asany. Gdy ciało staje się giętkie, proste pozycje zaczynają dawać bardzo nikły lub żaden efekt. Dlatego mądrze jest zaniechać ich i praktykować bardziej skomplikowane pozycje podobnie do uczonego, który nie powtarza codziennie alfabetu. Ale podobnie jak tancerze codziennie wykonują podstawowe kroki nie zaniedbując ich, tak również uczniowie jogi powinni każdego dnia ćwiczyć sirszasanę i sarwangasanę z ich cyklami.

Galawasana

Ta asana poświęcona jest mędrcowi Galawie, jednemu z uczniów Wiśwamitry. Wskutek nieprzerwanej praktyki tej pozycji wzmacniają się nadgarstki i narządy jamy brzusznej, rozwijają się boczne mięśnie brzucha. Kręgosłup staje się bardziej elastyczny, a szyja i ramiona silniejsze. Pozycja ta skupia w sobie efekty sirszasany, padmasany i paścimottanasany.

Parśwa kukkutasana

Parśwa znaczy bok, strona, ukos, kukkuta - kogut. W tym wariancie dodatkowo do korzyści wypływających z urdhwa kukkutasany, kręgosłup jest tonizowany w bocznym skręcie. Wzmacnia się klatka piersiowa, ramiona, mięśnie i narządy jamy brzusznej, wzrasta energia życiowa.

Eka pada galawasana

Eka znaczy jeden, pada - noga, Galawa jest imieniem mędrca. Pozycja ta wzmacnia okolicę nadgarstków. Wskutek ucisku stopy na brzuch, jego narządy poddawane są masażowi.

Urdhwa dhanurasana

Urdhwa znaczy do góry, dhanur - łuk. Ta asana rozpoczyna serię zaawansowanych i trudnych pozycji ze zgięciami do tyłu. Całkowicie napina kręgosłup, dzięki czemu wzmacnia go. Czyni ciało rześkim i giętkim. Plecy stają się mocne i pełne życia. Pozycja ta wzmacnia ramiona i okolicę nadgarstków oraz działa silnie uspokajająco. Po opanowaniu pozycji można ją wykonywać wiele razy dziennie. Daje nam ona wielką witalność, energię i uczucie lekkości.

Eka pada urdhwa dhanurasana

Eka znaczy jeden, pada - noga, urdhwa - do góry, a dhanur - łuk. Ta piękna asana przynosi nam podobne korzyści jak poprzednia. Ponadto rozwija zmysł równowagi, wyrabia wdzięk i daje poczucie równowagi psychicznej.

Dwi pada wiparita dandasana

Dwipada znaczy obie stopy, wiparita - odwrócony, danda - kij, rózga, symbol władzy i kary, jak też ciało i prostracja. Kiedy hinduski wierny pada na twarz przed swym Bogiem, kładzie się twarzą do ziemi i wyciąga ręce do przodu, natomiast jogin oddaje cześć Panu przez wykonanie pełnego wdzięku odwróconego łuku. Ta ożywiająca pozycja wzmacnia kręgosłup i utrzymuje go w zdrowiu oraz rozszerza w pełni klatkę piersiową. Odczuwa się także skutki sirszasany. Ćwiczenie to poleca się dla usuwania bólu w okolicy kości ogonowej. Wpływa również uspokajająco na układ nerwowy. Osoby zbyt pobudliwe twierdzą, że ćwiczenie to jest dla nich dużym dobrodziejstwem.

Eka pada wiparita dandasana I

Eka znaczy jeden, pada - noga lub stopa, wiparita - odwrotny lub odwrócony; danda - kij rózga, symbol władzy i kary, oznacza również ciało. Wzmacnia kręgosłup i całkowicie rozszerza klatkę piersiową. Do tego dołączają się skutki sirszasany. Ta asana wpływa również kojąco na psychikę człowieka.

Eka pada wiparita dandasana II

Jest to trudniejsza wersja poprzedniej asany. Ćwiczy mięśnie brzucha i wzmacnia kręgosłup. Ponieważ wygięcie jest większe - efekty są wyraźniejsze.

Czakra bandhasana

Czakra znaczy ośrodek nerwowy, koło zamachowe w maszynie, jaką jest ludzkie ciało, bandha - okowy lub więzy. Czakry są to okolice w kręgosłupie, gdzie krzyżują się nadi. W ciele ludzkim jest ich siedem. Są to: 1) muladhara czakra - splot miedniczny, 2) swadhiszthana czakra - splot podbrzuszny, 3) manipuraka czakra - splot słoneczny, 4) anahata czakra - splot sercowy, 5) wisiuddha czakra - splot gardłowy, 6) adżnia czakra - splot kontroli pomiędzy brwiami, 7) sahasrara czakra - tysiącpłatkowy lotos, mózg. Czakry są subtelne i trudne do rozpoznania. Chociaż można je przyrównywać do różnych splotów, nie należy sądzić, że są tym samym co sploty. W ćwiczeniu tym stymulowane są wszystkie czakry. Asana pomaga w dobrym funkcjonowaniu nadnerczy, poddaje ćwiczeniu odbytnicę, nerki, szyję i mięśnie oczu.

Wriścikasana II

Wriścika znaczy skorpion. W celu ukłucia swej ofiary skorpion wygina ogon w łuk ponad grzbietem i uderza zza głowy. Ta asana przypomina pozycję atakującego skorpiona, stąd jej nazwa.

Wriścikasana I

Asana ta całkowicie rozszerza płuca i rozciąga mięśnie brzucha. Zdecydowanie wzmacnia cały kręgosłup i pomaga utrzymać go w zdrowiu. Asana ma również znaczenie psychologiczne. Głowa - ośrodek wiedzy i mocy człowieka - jest również siedliskiem jego dumy, złości, nienawiści, zazdrości, nietolerancji i złośliwości. Te emocje są bardziej szkodliwe niż jad, który skorpion nosi w swym kolcu. Jogin depcząc stopami głowę stara się wykorzenić te destrukcyjne emocje i namiętności. Kopiąc się w głowę, dąży do rozwoju pokory, spokoju, tolerancji, czyli do uwolnienia się od ego. Ujarzmienie ego prowadzi do harmonii i szczęścia.

Kapotasana

Kapota znaczy gołąb lub synogarlica. W tej pozycji klatka piersiowa jest rozszerzona i rozdęta jak u gołębia garłacza. Ta pozycja wzmacnia kręgosłup, gdyż poprawia obieg krwi w tej okolicy. Rozciąganie obszaru miednicy pomaga utrzymywać narządy płciowe w dobrym stanie. Podniesiona przepona delikatnie masuje serce, co działa na nie wzmacniająco. Całkowicie rozszerza się klatka piersiowa. Sprawą zasadniczą jest opanowanie kapotasany przed rozpoczęciem praktykowania trudniejszych pozycji z wygięciem do tyłu.

Laghu wadżrasana

Laghu znaczy mały, lekki, a także śliczny, przystojny, piękny, wadżra - piorun, broń Indry - króla bogów. Asana ta tonizuje nerwy kręgosłupa i poddaje ćwiczeniu okolicę kości ogonowej (końcowa trójkątna część kręgosłupa). Jeśli jest stosowana regularnie, uśmierza ból i pomaga przesunąć dyski do normalnego położenia w dolnym odcinku kręgosłupa. Wskutek wygięcia ciała w łuk całkowicie rozciągają się klatka piersiowa i mięśnie brzucha.

Bhudżangasana II

Bhudżanga znaczy wąż. Ta pozycja przypominająca węża szykującego się do ataku przygotowuje do radżakapotasany. Jako że pozycja ta jest zintensyfikowaną odmianą bhudżangasany, przynosi też większe skutki. Postawa korzystnie oddziałuje na krzyżową, lędźwiową i piersiową część kręgosłupa oraz na mięśnie szyi i barków, które są całkowicie rozciągane. W tej pozycji wzmaga się dopływ krwi do okolicy łonowej, co pomaga utrzymywać ją w zdrowiu. Tarczyca, przytarczyce, nadnercza i gruczoły płciowe zostają obficie zaopatrzone w krew, wskutek czego podnosi się witalność człowieka. Klatka piersiowa rozszerza się całkowicie.

Padangustha dhanurasana I ze ścianą

Pada znaczy noga, angustha - paluch, dhanur - łuk. Jest to pogłębiona wersja dhanurasany. W tej asanie napinany jest cały kręgosłup i wszystkie kręgi odnoszą korzyści z ćwiczenia. Całe ciało zmuszone do wysiłku, staje się bardziej elastyczne, jako że ciężar opiera się na brzuchu w pobliżu pępka i wskutek ucisku na tętnicę brzuszną poprawia się obieg krwi w narządach jamy brzusznej. To pomaga utrzymywać je w zdrowiu i pobudza trawienie. W tej postawie silnie rozciągane są łopatki, co pomaga usuwać sztywność barków. Jednak najbardziej dostrzegalny efekt to to, że nawet w czasie wytężonych wysiłków ciała, umysł pozostaje pasywny i cichy. Ta asana pomaga nam zachować zarówno kondycję i młodość ciała, jak też świeżość i czujność umysłu.

Radżakapotasana

Radżakapota znaczy król gołębi. Jest to bardzo atrakcyjna, lecz trudna pozycja, w której pierś wypychamy do przodu jak u dumnie stąpającego gołębia; stąd jej nazwa. W kapotasanie wygięcie odczuwane jest w lędźwiowym odcinku kręgosłupa, natomiast w radżakapotasanie wyginają się i korzyść odnoszą zarówno lędźwiowy, jak też piersiowy odcinek. Intensywnemu ćwiczeniu i rozciąganiu poddawane są mięśnie szyi i barków. Ponieważ ciężar ciała opiera się na okolicy łonowej, dociera tam więcej krwi, co sprzyja utrzymaniu tego obszaru w zdrowiu. Narządy jamy brzusznej są przyciskane do podłogi i tym samym masowane. Tarczyca, przytarczyce, nadnercza i gruczoły płciowe są obficie zaopatrzone w krew, co zapewnia wzrost witalności. Asana jest zalecana przy schorzeniach dróg moczowych.

Gherandasana

Gheranda to imię mędrca, autora Gheranda samhity, któremu poświęcona jest ta asana. Jest ona kombinacją bhekasany i pdangustha dhanurasany. W tym ćwiczeniu wszystkie kręgi odnoszą korzyści z intensywnego rozciągania i całe ciało staje się bardziej giętkie. Ciężar ciała opiera się na brzuchu w okolicy pępka i wskutek nacisku na tętnicę brzuszną, krew w tej okolicy krąży w sposób właściwy, utrzymując narządy brzucha w zdrowiu; polepsza się trawienie. Łopatki rozciągają się zupełnie i znika sztywność w stawach barkowych. Pozycja ta wzmacnia kolana i uśmierza ból w stawach. kolanowych spowodowany reumatyzmem lub artretyzmem. Nacisk rąk na stopy koryguje ich wysklepienie i pomaga w leczeniu płaskostopia. Gherandasana wzmacnia okolicę kostek, zmniejsza ból i pomaga osobom cierpiącym na złogi wapniowe (ostrogi) w piętach.

Ganda bherundasana

Ganda znaczy policzek, cała boczna strona twarzy łącznie ze skronią, bherunda - okropny, straszliwy, a także gatunek ptaka. Asana ta wzmacnia cały kręgosłup i narządy jamy brzusznej, stymuluje ośrodki nerwowe w muladharze czakrze (splocie miednicznym), swadhiszthanie czakrze (splocie podbrzusznym) i wisiuddha czakrze (splocie gardłowym) oraz gruczoły tam usytuowane. Wskutek obfitego ukrwienia tych gruczołów polepsza się ich funkcjonowanie i to prowadzi do wzrostu witalności.

Eka pada radżakapotasana I, II, III, IV

Eka znaczy jeden, pada - noga lub stopa; kapota - synogarlica, gołąb, zaś radżakapota - król gołębi. Pozycje te regenerują lędźwiowy i piersiowy odcinek kręgosłupa. Poddają gruntownemu ćwiczeniu mięśnie barków i szyi. Wskutek ułożenia nóg w różnych pozycjach wzmacniają się uda i okolice kostek. Tarczyca, przytarczyce, nadnercza i gruczoły płciowe są bogato zaopatrywane w krew i funkcjonują prawidłowo, co podnosi witalność człowieka. W tej pozycji wzmaga się dopływ krwi do okolicy łonowej, co utrzymuje ją w zdrowiu. Asany te poleca się przy zaburzeniach układu moczowego oraz do kontrolowania żądzy seksualnej.

Nataradżasana

Nataradża (nata - tancerz, radża - pan, król) to imię Śiwy, Pana Tańca. Śiwa jest nie tylko bogiem mistycznej ciszy, śmierci i zniszczenia, lecz również Panem Tańca. W swojej himalajskiej siedzibie na górze kajlas i w domu południowym - świątyni Cidambaram - Śiwa tańczy. Bóg stworzył ponad sto tańców. Jedne są spokojne i łagodne, inne dzikie i straszne. Najbardziej znany ze strasznych tańców jest tandawa - kosmiczny taniec zniszczenia - w którym Śiwa, pełen wściekłości na swego teścia Dakszę, za zabicie jego ukochanej żony Sati, w otoczeniu orszaku swych wielbicieli (ganów) tańczy w dzikim rytmie, niszczy Dakszę i grozi światu. Śiwa jako Pan Tańca był inspirującym tematem do stworzenia wielu wspaniałych indyjskich rzeźb i południowoindyjskich brązów. Ta intensywna i piękna pozycja poświęcona jest Śiwie, Panu Tańca, w którym też joga ma swe źródło i początek. Ta trudna, wymagająca równowagi asana wyrabia właściwą postawę ciała i pełen wdzięku chód. Wzmacnia mięśnie nóg. Łopatki poddawane są wszechstronnemu ćwiczeniu, a klatka piersiowa rozszerza się całkowicie. Wszystkie kręgi kręgosłupa odnoszą korzyść z wykonywania tej asany.

GRUPA X - Pranajama

Pranajama - czwarty element jogi - jest tym, czym serce dla ludzkiego ciała.

Warto zauważyć, że Patańdżali wyraźnie zaleca sadhace, aby wykonywać pranajamę dopiero po osiągnięciu doskonałości w asanie. Po raz pierwszy wskazuje kolejność przy wspinaniu się po drabinie jogi, podczas gdy nie zastrzegał takiego następstwa przy innych stopniach.

Zazwyczaj strumień oddechu jest niekontrolowany i nieregularny. Obserwacja tych odmian i nakierowywanie (ukierunkowywanie) umysłu na kontrolę wdechu, wydechu i zatrzymania zgodnie z regularnym, rytmicznym wzorcem jest pranajamą.

Prana jest samoenergetyzującą się siłą, która wytwarza pole magnetyczne w formie Wszechświata i współgra z nim zarówno przy utrzymywaniu jak i niszczeniu w celu kolejnego tworzenia. Utrzymuje ona przy życiu na wszystkich poziomach, zarówno każdą istotę jak i Wszechświat, działając jako energia fizyczna. Jako energia psychiczna jest ona czynna tam, gdzie umysł zbiera informacje; i jako energia intelektualna ze zdolnością rozróżniania, tam gdzie sprawdza się i filtruje informację. Ta sama prana działa jako energia seksualna, duchowa i kosmiczna. Wszystko co wibruje we Wszechświecie jest praną: ciepło, światło, grawitacja, magnetyzm, żywotność, moc, witalność, elektryczność, życie i duch - wszystkie one są przejawem prany. Jest to kosmiczna osobowość obecna we wszystkich istotach żywych i w materii nieożywionej. Jest to bogactwo życia i pierwotna przyczyna każdej aktywności.

Ta samoenergetyzująca się siła jest podstawą życia i świadomości. Jest ona tym co stwarza wszystkie byty we Wszechświecie. Wszystkie istoty są z niej zrodzone i żyją dzięki niej. Gdy umierają ich indywidualny oddech rozpuszcza się w oddechu kosmicznym. Prana jest nie tylko osią koła życia, ale i jogi. Wszystko jest w niej osadzone. Ona umożliwia życie, stwarzając słońce, księżyc, chmury, wiatr, deszcz, ziemię i wszystkie formy materii. Jest ona zarówno bytem (sat) jak i nie-bytem (asat). Każda rzecz czy też istota, wliczając człowieka, chroni się w niej. Prana jest podstawową energią i źródłem wszelkiego poznania.

Prana (energia) i czitta (świadomość) są w nieustannym wzajemnym kontakcie. Są jak bliźniaki. Prana skupia się tam, gdzie znajduje się czitta, a czitta tam, gdzie jest prana. Teksty jogi mówią, że jak długo oddech pozostaje spokojny, prana jest spokojna i dzięki temu czitta jest spokojna. Wszystkie rodzaje wibracji i poruszeń dobiegają do końca, gdy prana i czitta są zrównoważone i wyciszone.

Mądrzy jogini studiowali te powiązania pomiędzy oddechem a świadomością i zalecili praktykę pranajamy w celu zrównoważenia energii i świadomości.

Słowo pranajama składa się z dwóch elementów: prana i ajama. Prana jest energią, która powstaje, gdy samoenergetyzująca się siła przenika ciało. Ajama oznacza prostowanie, wyciąganie, rozszerzanie, długość, szerokość, regulowanie, wydłużanie, powściąganie i kontrolę. Gdy ta samoenergetyzująca siła przenika ciało i towarzyszy temu rozciąganie, rozszerzanie oraz kontrola - jest to pranajama.

W Śrimad Bhagawatam znajduje się opowieść o tym, jak dzięki ubijaniu oceanu uzyskano "nektar nieśmiertelności". Historia ta, jak będzie można zrozumieć z wplecionych wyjaśnień, symbolizuje to, co zachodzi w ludzkim ciele w trakcie praktyki pranajamy.

Aniołowie (dewy) zaniepokojeni rosnącą mocą demonów (asiury), obawiając się, że zło zdominuje dobro, zwrócili się po pomoc do Bogów Śiwy, Brahmy i Indry, a ci z kolei do Boga Wisznu - obrońcy Wszechświata.

Wisznu zasugerował ubijanie oceanu, w celu wydobycia ukrytego w nim nektaru nieśmiertelności (amrita). Doradził aniołom, aby porozmawiały z demonami o działaniu nektaru i przekonały ich do wspólnego ubijania oceanu. On natomiast uczyni resztę.

Aniołowie i demony postanowiły, że użyją Góry Meru jako narzędzia do ubijania, a Boga Adisieszę - węża będącego łożem Wisznu - jako liny do obkręcania góry.

Zebrano rośliny, pnącza, rozmaite trawy oraz zioła i wrzucono do oceanu jako surowce, które będzie można ubijać, aby wyprodukować nektar życia.

Według ajurwedy - tradycyjnej medycyny indyjskiej - ciało składa się z siedmiu składników (dhatus) oraz trzech przenikających płynów organicznych (dosas). Tych siedem składników tworzy ciało. Są nimi: mlecz (rasa), krew (rakta), mięśnie (mamsa), tłuszcz (meda), kości (asthi), szpik (madżdża), nasienie(siukra). Zapewniają odporność ciała na infekcje i choroby. Ubija się je wspólnie w trakcie pranajamy, aby wytworzyć nektar życia.

Góra Meru symbolizuje kręgosłup i działa jak tłuczek do ubijania oddechu w celu wytworzenia energii. Bóg Adisiesza symbolizuje suszumnę - jest to lina, która porusza lub kontroluje kręgosłup podczas oddychania. Głowa i ogon Adisieszy symbolizują kanały energetyczne pingala i ida nadi lub wznoszący i opadający ruch wdechu oraz wydechu.

W zachodniej terminologii medycznej ida odpowiada parasympatycznemu systemowi nerwowemu, pingala - sympatycznemu systemowi nerwowemu, natomiast suszumna - centralnemu systemowi nerwowemu. Tak jak używano Adisieszy jako liny do ubijania, tak wdech i wydech są dwoma końcami centralnego systemu nerwowego - prętem, który ubija, aby wytworzyć energię, którą później magazynuje się w siedmiu komnatach kręgosłupa (czakr). Wdech i wydech ubijają wspólnie, aby wytworzyć energię witalną, znaną jako prana. Ale wróćmy do naszej opowieści. Gdy ubijanie się zaczęło, Góra Meru zapadła się głęboko w oceanie. Wisznu wcielił się w Żółwia (kurma), wpełzł pod górę i podniósł ją z dna oceanu, tak aby mogła unosić się i można było kontynuować ubijanie. W wyniku ubijania wyłoniły się liczne klejnoty, a ostatnim, który wynurzył się z oceanu, był nektar nieśmiertelności (amrita).

Dusza (purusza) symbolizuje Wisznu, a ciało naturę (prakriti). Ciało staje się fontanną dla tworzenia, a Pan ciała jest tego siłą stwórczą. Atman działa jak żółw, podnoszący i utrzymujący przeponę uniesioną do góry, pozwalając oddechowi wejść w kontakt z wewnętrznymi elementami ciała (ziemia, woda, ogień, powietrze i eter) oraz jego siedmioma składnikami (mlecz, krew, mięśnie, tłuszcz, kości, szpik, nasienie), a także z dziesięcioma rodzajami energii życiowej: prana, apana, samana, udana, wjana, naga, kurma, krikara, dewadatta i dhanamdżaja.

W wyniku kontaktu tych siedmiu składników i dziesięciu energii życiowych oraz z pomocą widza, kręgosłupa i oddechu, wytwarza się w ciele eliksir siły życiowej. Ta prana jest obecnie znana jako bioenergia. Jako że prana jest samoenergetyzującą siłą, dzięki procesowi pranajamy, wytwarza więcej mocy.)

Pierwszą rzeczą jaka wypłynęła z oceanu była trucizna zwana halahala. Połknął ją Śiwa, który jako jedyny był w stanie ją wchłonąć. Halahala symbolizuje usuwanie toksyn w trakcie wydechu.

Surowcem do wytwarzania eliksiru życia jest pięć podstawowych elementów. Ziemia jest podstawą do wytwarzania, a eter rozprowadza energię. Powietrze jest aktywne w procesie wdychania i wydychania. Miesza to i łączy elementy wody oraz ognia, które z natury są sobie przeciwstawne, w wyniku czego powstaje energia elektryczna znana jako siła życiowa. W sanskrycie nosi ona nazwę odżas - duchowy blask.

Wytwarzanie i rozprowadzanie prany w ludzkim ciele można porównać do produkowania i działania energii elektrycznej. Stojąca woda jest bez energii. Woda płynąca ma dynamiczną, dającą życie energię. Woda płynąca z minimalną siłą nie jest w stanie wytworzyć elektryczności. Dzięki zbudowaniu zbiornika, woda spada na turbiny, które wirują z prędkością i siłą, która wytwarza energię. Energia spadającej wody lub pary pod ciśnieniem porusza turbinami wewnątrz pola magnetycznego, aby wytworzyć prąd. Moc jest wzmacniana lub zmniejszana przez transformatory, które regulują napięcie lub przepływ. Następnie jest ona przesyłana kablami, aby oświetlać miasta i poruszać maszyny. Prana jest jak spadająca woda lub para pod ciśnieniem. Obszar gardła jest polem magnetycznym. Praktyka pranajamy działa tak jak obracanie turbiny i przesyła pobraną energię do najodleglejszych komórek płuc, aby wytwarzały energię. Energia jest magazynowana w czakrach, które są umiejscowione w kręgosłupie i działają jak transformatory. Energia wytworzona w gardle jest jak elektryczność. Jest ona przesyłana przez czakry w górę lub w dół i jest rozprowadzana po całym ciele liniami przesyłowymi systemu krążenia i nerwowego.

Jogini odkryli pranajamę, aby w pełni wykorzystać tą pobieraną energię tak, aby mogła ona utrzymywać w optymalnej sprawności i harmoni cały organizm człowieka, na który składają się systemy: oddechowy, krążenia, nerwowy, trawienny, wydalania i rozrodczy.

W pranajamie błona membran śluzowych nozdrzy filtruje i oczyszcza oddech wchodzący podczas wdechu. Wydech daje systemowi wystarczającą ilość czasu, aby wchłonąć pobraną energię tak, aby oddech mógł zmieszać się z krwią. Ta oczyszczona krew, pełna substancji chemicznych i hormonów nosi nazwę "element pełen klejnotów" lub klejnot krwi (ratna purita dhatu).

Pełne wykorzystanie tej absorbcji i re-absorbcji energii umożliwi przeżycie stu lat w doskonałym zdrowiu fizycznym, z jasnym umysłem i równowagą ducha. Oto dlaczego uważa się praktykę pranajamy za wielką naukę i sztukę.

Pierwsze trzy rodzaje pranajamy to: uregulowany wdech, wydech i zatrzymanie; adept powinien wykonywać je, wydłużać i wysubtelniać zgodnie ze swoimi możliwościami. Elementy oddechu należy obserwować zwracając uwagę na miejsce (desia), oznaczające tutaj klatkę piersiową, długość oddechu (kala) i precyzję (samkhja).

W pranajamie są dwa rodzaje zatrzymania oddechu. Jest to przerwanie strumienia oddechu po wdechu lub po wydechu. Ruchy oddechu i przerwa pomiędzy nimi są regulowane i przedłużane zależnie od pojemności płuc (desia), czasu trwania i wymierzonej regulacji oddechu (kala) oraz stopnia wysubtelnienia i delikatności (samkhja) adepta. Mistrzostwo osiąga się dzięki praktykowaniu w harmonii, z rytmiczną regulacją (paridriszta). Skupienie na regulacji oddechu (prana writti), wydechu (bahja writti), wdechu (antara writti) i zatrzymania (stambha writti) nosi nazwę sabidża (z zalążkiem), jako że uważność jest skierowana na sam oddech.

Wdech porusza się od widza ku świadomości. Jako że kosmiczna inteligencja (mahat) jest pierwszym przejawem aktywności natury, jej indywidualny odpowiednik - czitta - działa, aby pobudzić duszę do aktywności. Wdech wykonuje się w celu dotknięcia pięciu powłok ciała: anandamaja, widźnianamaja, manomaja, pranamaja i annamaja lub elementów: akasia, waju, tedż, ap i prithiwi (wydech dotyka ich w odwrotnej kolejności) - objęcie ich wdechem jest ewolucją duszy lub wyniesieniem puruszy. Gdy dusza wchodzi w kontakt z ciałem fizycznym, wdech staje się pełny. Teraz purusza łączy się w uścisku z prakriti. Wydech porusza się od ciała zewnętrznego do widza, powłoka za powłoką. Jest to inwolucja lub zstępowanie prakriti, aby spotkać swego Pana - puruszę. O ile wdech jest boskim zjednoczeniem puruszy z prakriti, to wydech jest zjednoczeniem prakriti z puruszą. Zatrzymanie wdechu to antara kumbhaka, a wydechu to bahja kumbhaka. Antara kumbhaka pogłębia uświęcenie puruszy (swarupa pratisztha), a bahja kumbhaka uwalnia od czterech celów życia (puruszartha siunja). Zob. Jogasutry IV.34.

Czwarty rodzaj pranajamy sięga poza regulowanie lub modulowanie strumieniem oddechu i zatrzymaniem, wykraczając poza metodę opisaną w poprzedniej sutrze. Jest to stan podobny do kewala kumbhaka, o którym jest mowa w tekstach hatha jogi oraz w upaniszadach jogicznych.

Czwarty stopień pranajamy osiąga się z chwilą, gdy oddech porusza się bez udziału woli lub wysiłku. Poruszenia umysłu i świadomości ustają. Strumień energii witalnej, rozum i świadomość zostają unieruchomione, z wyjątkiem wrażeń podświadomych. Jest to podobne do wirama pratjaji opisanej w sutrze I.18. Doświadcza się stanu przerwy, zarówno w oddechu jak i umyśle. Wytryska z tego nowe przebudzenie, a światło rozumu z mocą penetruje najgłębszą istotę sadhaki.

Jako że ten czwarty stopień nie zawiera ograniczeń, wykracza on poza zakres ruchów opisanych przy pranajamach w sutrze II.50. Dlatego też jest to nirbidża (bez zalążka) pranajama.

Praktyka pranajamy niszczy iluzję, którą tworzą: niewiedza, żądza i ułuda, zaciemniające rozum; a także pozwala jaśnieć wewnętrznemu światłu mądrości. Tak jak podmuch wiatru rozprasza chmury przesłaniające słońce, tak pranajama rozwiewa chmury, które zakrywają światło rozumu.

W Upaniszadzie Joga Czudamani jest powiedziane, że nie ma wyższej praktyki niż pranajama. Określa się ją mianem wzniosłego poznania (mahawidja), królewską ścieżką ku pomyślności, wolności i szczęśliwości.

Pranajama jest nie tylko instrumentem służącym do wyciszenia umysłu, lecz także bramą do koncentracji (dharana). Gdy dzięki praktyce pranajamy, zaświta nowe światło poznania, umysł staje się sprawny i kompetentny, aby zmierzać ku urzeczywistnieniu duszy.

Wynika stąd jasno, że sadhaka, który początkowo musiał się zmagać, aby rozwijać się na ścieżce jogi, przestrzegając samodyscypliny i studiując, odkrywa teraz, że jego wysiłki przemieniły się w naturalny zapał do kontynuowania swej sadhany.

51

---